«مست» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «مست» در غزلیات حافظ شیرازی
- ز عشق ناتمام ما جمال یار مستغنی است
به آب و رنگ و خال و خط چه حاجت روی زیبا را - هنگام تنگدستی در عیش کوش و مستی
کاین کیمیای هستی قارون کند گدا را - راز درون پرده ز رندان مست پرس
کاین حال نیست زاهد عالی مقام را - مستی به چشم شاهد دلبند ما خوش است
زان رو سپرده اند به مستی زمام ما - کس به دور نرگست طرفی نبست از عافیت
به که نفروشند مستوری به مستان شما - راه دل عشاق زد آن چشم خماری
پیداست از این شیوه که مست است شرابت - به بزمگاه چمن دوش مست بگذشتم
چو از دهان توام غنچه در گمان انداخت - مست بگذشتی و از خلوتیان ملکوت
به تماشای تو آشوب قیامت برخاست - بجز آن نرگس مستانه که چشمش مرساد
زیر این طارم فیروزه کسی خوش ننشست - مطلب طاعت و پیمان و صلاح از من مست
که به پیمانه کشی شهره شدم روز الست - می بده تا دهمت آگهی از سر قضا
که به روی که شدم عاشق و از بوی که مست - شکفته شد گل حمرا و گشت بلبل مست
صلای سرخوشی ای صوفیان باده پرست - بیار باده که در بارگاه استغنا
چه پاسبان و چه سلطان چه هوشیار و چه مست - زلف آشفته و خوی کرده و خندان لب و مست
پیرهن چاک و غزل خوان و صراحی در دست - آن چه او ریخت به پیمانه ما نوشیدیم
اگر از خمر بهشت است وگر باده مست - در دیر مغان آمد یارم قدحی در دست
مست از می و میخواران از نرگس مستش مست - گدای کوی تو از هشت خلد مستغنیست
اسیر عشق تو از هر دو عالم آزادست - اگر چه مستی عشقم خراب کرد ولی
اساس هستی من زان خراب آبادست - چه گویمت که به میخانه دوش مست و خراب
سروش عالم غیبم چه مژده ها دادست - خم ها همه در جوش و خروشند ز مستی
وان می که در آن جاست حقیقت نه مجاز است - از وی همه مستی و غرور است و تکبر
وز ما همه بیچارگی و عجز و نیاز است - فقیه مدرسه دی مست بود و فتوی داد
که می حرام ولی به ز مال اوقاف است - به هیچ دور نخواهند یافت هشیارش
چنین که حافظ ما مست باده ازل است - بنده طالع خویشم که در این قحط وفا
عشق آن لولی سرمست خریدار من است - به یاد لعل تو و چشم مست میگونت
ز جام غم می لعلی که می خورم خون است - سر ز مستی برنگیرد تا به صبح روز حشر
هر که چون من در ازل یک جرعه خورد از جام دوست - هزار عقل و ادب داشتم من ای خواجه
کنون که مست خرابم صلاح بی ادبیست - مستور و مست هر دو چو از یک قبیله اند
ما دل به عشوه که دهیم اختیار چیست - بیار باده که رنگین کنیم جامه زرق
که مست جام غروریم و نام هشیاریست - در طریقت هر چه پیش سالک آید خیر اوست
در صراط مستقیم ای دل کسی گمراه نیست - مکن به نامه سیاهی ملامت من مست
که آگه است که تقدیر بر سرش چه نوشت - همه کس طالب یارند چه هشیار و چه مست
همه جا خانه عشق است چه مسجد چه کنشت - مستم کن آن چنان که ندانم ز بیخودی
در عرصه خیال که آمد کدام رفت - مدامم مست می دارد نسیم جعد گیسویت
خرابم می کند هر دم فریب چشم جادویت - من و باد صبا مسکین دو سرگردان بی حاصل
من از افسون چشمت مست و او از بوی گیسویت - نرگس مست نوازش کن مردم دارش
خون عاشق به قدح گر بخورد نوشش باد - فریاد که آن ساقی شکرلب سرمست
دانست که مخمورم و جامی نفرستاد - چو مهمان خراباتی به عزت باش با رندان
که درد سر کشی جانا گرت مستی خمار آرد - نرگس همه شیوه های مستی
از چشم خوشت به وام دارد - رسید موسم آن کز طرب چو نرگس مست
نهد به پای قدح هر که شش درم دارد - بلاگردان جان و تن دعای مستمندان است
که بیند خیر از آن خرمن که ننگ از خوشه چین دارد - کی کند سوی دل خسته حافظ نظری
چشم مستش که به هر گوشه خرابی دارد - چشم مخمور تو دارد ز دلم قصد جگر
ترک مست است مگر میل کبابی دارد - ای دل طریق رندی از محتسب بیاموز
مست است و در حق او کس این گمان ندارد - کو حریفی کش سرمست که پیش کرمش
عاشق سوخته دل نام تمنا ببرد - علم و فضلی که به چل سال دلم جمع آورد
ترسم آن نرگس مستانه به یغما ببرد - حافظ ار جان طلبد غمزه مستانه یار
خانه از غیر بپرداز و بهل تا ببرد - اگر نه عقل به مستی فروکشد لنگر
چگونه کشتی از این ورطه بلا ببرد - آه از آن نرگس جادو که چه بازی انگیخت
آه از آن مست که با مردم هشیار چه کرد - دوستان دختر رز توبه ز مستوری کرد
شد سوی محتسب و کار به دستوری کرد - مژدگانی بده ای دل که دگر مطرب عشق
راه مستانه زد و چاره مخموری کرد - چه مستیست ندانم که رو به ما آورد
که بود ساقی و این باده از کجا آورد - هر کس که بدید چشم او گفت
کو محتسبی که مست گیرد - چه خوش صید دلم کردی بنازم چشم مستت را
که کس مرغان وحشی را از این خوشتر نمی گیرد - ای خوشا دولت آن مست که در پای حریف
سر و دستار نداند که کدام اندازد - تا به غایت ره میخانه نمی دانستم
ور نه مستوری ما تا به چه غایت باشد - زاهد و عجب و نماز و من و مستی و نیاز
تا تو را خود ز میان با که عنایت باشد - دوش از این غصه نخفتم که رفیقی می گفت
حافظ ار مست بود جای شکایت باشد - نقد صوفی نه همه صافی بی غش باشد
ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد - صوفی ما که ز ورد سحری مست شدی
شامگاهش نگران باش که سرخوش باشد - بدان هوس که به مستی ببوسم آن لب لعل
چه خون که در دلم افتاد همچو جام و نشد - زهره سازی خوش نمی سازد مگر عودش بسوخت
کس ندارد ذوق مستی میگساران را چه شد - باده صافی شد و مرغان چمن مست شدند
موسم عاشقی و کار به بنیاد آمد - ز خانقاه به میخانه می رود حافظ
مگر ز مستی زهد ریا به هوش آمد - باز مستان دل از آن گیسوی مشکین حافظ
زان که دیوانه همان به که بود اندر بند - من اگر کامروا گشتم و خوشدل چه عجب
مستحق بودم و این ها به زکاتم دادند - ساکنان حرم ستر و عفاف ملکوت
با من راه نشین باده مستانه زدند - گوهر پاک تو از مدحت ما مستغنیست
فکر مشاطه چه با حسن خداداد کند - پشمینه پوش تندخو از عشق نشنیده است بو
از مستیش رمزی بگو تا ترک هشیاری کند - لاف عشق و گله از یار زهی لاف دروغ
عشقبازان چنین مستحق هجرانند - مگرم چشم سیاه تو بیاموزد کار
ور نه مستوری و مستی همه کس نتوانند - غلام نرگس مست تو تاجدارانند
خراب باده لعل تو هوشیارانند - نصیب ماست بهشت ای خداشناس برو
که مستحق کرامت گناهکارانند - من ار چه عاشقم و رند و مست و نامه سیاه
هزار شکر که یاران شهر بی گنهند - نیکی پیر مغان بین که چو ما بدمستان
هر چه کردیم به چشم کرمش زیبا بود - یاد باد آن که در آن بزمگه خلق و ادب
آن که او خنده مستانه زدی صهبا بود - یاد باد آن که خرابات نشین بودم و مست
وآنچه در مسجدم امروز کم است آن جا بود - ترک عاشق کش من مست برون رفت امروز
تا دگر خون که از دیده روان خواهد بود - راستی خاتم فیروزه بواسحاقی
خوش درخشید ولی دولت مستعجل بود - نقش می بستم که گیرم گوشه ای زان چشم مست
طاقت و صبر از خم ابروش طاق افتاده بود - از سر مستی دگر با شاهد عهد شباب
رجعتی می خواستم لیکن طلاق افتاده بود - حدیث عشق که از حرف و صوت مستغنیست
به ناله دف و نی در خروش و ولوله بود - قیاس کردم و آن چشم جادوانه مست
هزار ساحر چون سامریش در گله بود - حکم مستوری و مستی همه بر خاتم تست
کس ندانست که آخر به چه حالت برود - مکن به چشم حقارت نگاه در من مست
که آبروی شریعت بدین قدر نرود - چه ره بود این که زد در پرده مطرب
که می رقصند با هم مست و هشیار - به مستوران مگو اسرار مستی
حدیث جان مگو با نقش دیوار - دل در جهان مبند و به مستی سؤال کن
از فیض جام و قصه جمشید کامگار - دلق حافظ به چه ارزد به می اش رنگین کن
وان گهش مست و خراب از سر بازار بیار - چه فتنه بود که مشاطه قضا انگیخت
که کرد نرگس مستش سیه به سرمه ناز - اگر چه حسن تو از عشق غیر مستغنیست
من آن نیم که از این عشقبازی آیم باز - شرمش از چشم می پرستان باد
نرگس مست اگر بروید باز - اگر چه مست و خرابم تو نیز لطفی کن
نظر بر این دل سرگشته خراب انداز - دل به رغبت می سپارد جان به چشم مست یار
گر چه هشیاران ندادند اختیار خود به کس - نازها زان نرگس مستانه اش باید کشید
این دل شوریده تا آن جعد و کاکل بایدش - صبا زان لولی شنگول سرمست
چه داری آگهی چون است حالش - در مقامی که به یاد لب او می نوشند
سفله آن مست که باشد خبر از خویشتنش - می ای در کاسه چشم است ساقی را بنامیزد
که مستی می کند با عقل و می بخشد خماری خوش - یکی چو باده پرستان صراحی اندر دست
یکی چو ساقی مستان به کف گرفته ایاغ - بی خبرند زاهدان نقش بخوان و لا تقل
مست ریاست محتسب باده بده و لا تخف - گفته بودی که شوم مست و دو بوست بدهم
وعده از حد بشد و ما نه دو دیدیم و نه یک - رواست نرگس مست ار فکند سر در پیش
که شد ز شیوه آن چشم پرعتاب خجل - در عین گوشه گیری بودم چو چشم مستت
و اکنون شدم به مستان چون ابروی تو مایل - عشق من با خط مشکین تو امروزی نیست
دیرگاه است کز این جام هلالی مستم - اگر ز مردم هشیاری ای نصیحتگو
سخن به خاک میفکن چرا که من مستم - نقش مستوری و مستی نه به دست من و توست
آن چه سلطان ازل گفت بکن آن کردم - سری دارم چو حافظ مست لیکن
به لطف آن سری امیدوارم - مستی به آب یک دو عنب وضع بنده نیست
من سالخورده پیر خرابات پرورم - خوشا آن دم کز استغنای مستی
فراغت باشد از شاه و وزیرم - آن دم که به یک خنده دهم جان چو صراحی
مستان تو خواهم که گزارند نمازم - من دوستدار روی خوش و موی دلکشم
مدهوش چشم مست و می صاف بی غشم - از بس که چشم مست در این شهر دیده ام
حقا که می نمی خورم اکنون و سرخوشم - گر من از سرزنش مدعیان اندیشم
شیوه مستی و رندی نرود از پیشم - لاله ساغرگیر و نرگس مست و بر ما نام فسق
داوری دارم بسی یا رب که را داور کنم - خورده ام تیر فلک باده بده تا سرمست
عقده دربند کمر ترکش جوزا فکنم - گدای میکده ام لیک وقت مستی بین
که ناز بر فلک و حکم بر ستاره کنم - رموز مستی و رندی ز من بشنو نه از واعظ
که با جام و قدح هر دم ندیم ماه و پروینم - لبت شکر به مستان داد و چشمت می به میخواران
منم کز غایت حرمان نه با آنم نه با اینم - مست بگذشتی و از حافظت اندیشه نبود
آه اگر دامن حسن تو بگیرد آهم - ما عیب کس به مستی و رندی نمی کنیم
لعل بتان خوش است و می خوشگوار هم - ما بی غمان مست دل از دست داده ایم
همراز عشق و همنفس جام باده ایم - صلاح از ما چه می جویی که مستان را صلا گفتیم
به دور نرگس مستت سلامت را دعا گفتیم - سر خدا که در تتق غیب منزویست
مستانه اش نقاب ز رخسار برکشیم - ز شوق نرگس مست بلندبالایی
چو لاله با قدح افتاده بر لب جویم - هوشیار حضور و مست غرور
بحر توحید و غرقه گنهیم - یغمای عقل و دین را بیرون خرام سرمست
در سر کلاه بشکن در بر قبا بگردان - ای نور چشم مستان در عین انتظارم
چنگ حزین و جامی بنواز یا بگردان - چو مستم کرده ای مستور منشین
چو نوشم داده ای زهرم منوشان - مست بگذشت و نظر بر من درویش انداخت
گفت ای چشم و چراغ همه شیرین سخنان - تنت را دید گل گویی که در باغ
چو مستان جامه را بدرید بر تن - مشورت با عقل کردم گفت حافظ می بنوش
ساقیا می ده به قول مستشار مؤتمن - بگشا به شیوه نرگس پرخواب مست را
و از رشک چشم نرگس رعنا به خواب کن - حافظ وصال می طلبد از ره دعا
یا رب دعای خسته دلان مستجاب کن - لب پیاله ببوس آنگهی به مستان ده
بدین دقیقه دماغ معاشران تر کن - تسبیح و خرقه لذت مستی نبخشدت
همت در این عمل طلب از می فروش کن - سرمست در قبای زرافشان چو بگذری
یک بوسه نذر حافظ پشمینه پوش کن - مست است یار و یاد حریفان نمی کند
ذکرش به خیر ساقی مسکین نواز من - زاهد چو از نماز تو کاری نمی رود
هم مستی شبانه و راز و نیاز من - بهشت اگر چه نه جای گناهکاران است
بیار باده که مستظهرم به همت او - بیا که دوش به مستی سروش عالم غیب
نوید داد که عام است فیض رحمت او - مکن به چشم حقارت نگاه در من مست
که نیست معصیت و زهد بی مشیت او - غلام چشم آن ترکم که در خواب خوش مستی
نگارین گلشنش روی است و مشکین سایبان ابرو - ناگهان پرده برانداخته ای یعنی چه
مست از خانه برون تاخته ای یعنی چه - بیا به میکده حافظ که بر تو عرضه کنم
هزار صف ز دعاهای مستجاب زده - زهد من با تو چه سنجد که به یغمای دلم
مست و آشفته به خلوتگه راز آمده ای - هشیار شو که مرغ چمن مست گشت هان
بیدار شو که خواب عدم در پی است هی - چو چشمش مست را مخمور مگذار
به یاد لعلش ای ساقی بده می - ای دل مباش یک دم خالی ز عشق و مستی
وان گه برو که رستی از نیستی و هستی - خار ار چه جان بکاهد گل عذر آن بخواهد
سهل است تلخی می در جنب ذوق مستی - با مدعی مگویید اسرار عشق و مستی
تا بی خبر بمیرد در درد خودپرستی - در گوشه سلامت مستور چون توان بود
تا نرگس تو با ما گوید رموز مستی - مرو چو بخت من ای چشم مست یار به خواب
که در پی است ز هر سویت آه بیداری - به جرعه تو سرم مست گشت نوشت باد
خود از کدام خم است این که در سبو داری - چو مستعد نظر نیستی وصال مجوی
که جام جم نکند سود وقت بی بصری - مستی عشق نیست در سر تو
رو که تو مست آب انگوری - ز جام گل دگر بلبل چنان مست می لعل است
که زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزی - هر دم به یاد آن لب میگون و چشم مست
از خلوتم به خانه خمار می کشی - می باقی بده تا مست و خوشدل
به یاران برفشانم عمر باقی - با دعای شبخیزان ای شکردهان مستیز
در پناه یک اسم است خاتم سلیمانی - چشمت به غمزه خانه مردم خراب کرد
مخموریت مباد که خوش مست می روی - سعدی شیرازی
- «مست» در غزلیات سعدی شیرازی
- بر سر خشمست هنوز آن حریف
یا سخنی می رود اندر رضا - هیچ هشیار ملامت نکند مستی ما را
قل لصاح ترک الناس من الوجد سکاری - گفتم مگر به وصل رهایی بود ز عشق
بی حاصلست خوردن مستسقی آب را - قوم از شراب مست وز منظور بی نصیب
من مست از او چنان که نخواهم شراب را - دوش ای پسر می خورده ای چشمت گواهی می دهد
باری حریفی جو که او مستور دارد راز را - کامجویان را ز ناکامی چشیدن چاره نیست
بر زمستان صبر باید طالب نوروز را - تا مست نباشی نبری بار غم یار
آری شتر مست کشد بار گران را - کمان سخت که داد آن لطیف بازو را
که تیر غمزه تمامست صید آهو را - هر که را وقتی دمی بودست و دردی سوختست
دوست دارد ناله مستان و هایاهوی را - جرمی نکرده ام که عقوبت کند ولیک
مردم به شرع می نکشد ترک مست ما - فتنه باشد شاهدی شمعی به دست
سرگران از خواب و سرمست از شراب - سرمست درآمد از خرابات
با عقل خراب در مناجات - مرا به شاعری آموخت روزگار آن گه
که چشم مست تو دیدم که ساحری آموخت - تو امیر ملک حسنی به حقیقت ای دریغا
اگر التفات بودی به فقیر مستمندت - من هم اول که دیدمت گفتم
حذر از چشم مست خون خوارت - دمادم درکش ای سعدی شراب صرف و دم درکش
که با مستان مجلس درنگیرد زهد و پرهیزت - دگر رغبت کجا ماند کسی را سوی هشیاری
چو بیند دست در آغوش مستان سحرخیزت - بی تو حرامست به خلوت نشست
حیف بود در به چنین روی بست - مستی خمرش نکند آرزو
هر که چو سعدی شود از عشق مست - چنان به موی تو آشفته ام به بوی تو مست
که نیستم خبر از هر چه در دو عالم هست - نگاه من به تو و دیگران به خود مشغول
معاشران ز می و عارفان ز ساقی مست - دیر آمدی ای نگار سرمست
زودت ندهیم دامن از دست - چشمت به کرشمه خون من ریخت
وز قتل خطا چه غم خورد مست - به دل گفتم ز چشمانش بپرهیز
که هشیاران نیاویزند با مست - مالک رد و قبول هر چه کند پادشاست
گر بزند حاکمست ور بنوازد رواست - عشق غالب شد و از گوشه نشینان صلاح
نام مستوری و ناموس کرامت برخاست - دیوانه به حال خویش بگذار
کاین مستی ما نه از شرابست - توبه کند مردم از گناه به شعبان
در رمضان نیز چشم های تو مستست - شربت از دست دلارام چه شیرین و چه تلخ
بده ای دوست که مستسقی از آن تشنه ترست - دیده باشی تشنه مستعجل به آب
جان به جانان همچنان مستعجلست - نه وسمست آن به دلبندی خضیبست
نه سرمست آن به جادویی کحیلست - ای کاشکی میان منستی و دلبرم
پیوندی این چنین که میان من و غمست - غم شربتی ز خون دلم نوش کرد و گفت
این شادی کسی که در این دور خرمست - تنها دل منست گرفتار در غمان
یا خود در این زمانه دل شادمان کمست - زین سان که می دهد دل من داد هر غمی
انصاف ملک عالم عشقش مسلمست - دانی خیال روی تو در چشم من چه گفت
آیا چه جاست این که همه روزه با نمست - خواهی چو روز روشن دانی تو حال من
از تیره شب بپرس که او نیز محرمست - کارم چو زلف یار پریشان و درهمست
پشتم به سان ابروی دلدار پرخمست - هرگز حسد نبرده و حسرت نخورده ام
جز بر دو روی یار موافق که در همست - ممسک برای مال همه ساله تنگ دل
سعدی به روی دوست همه روزه خرمست - آنان که در بهار به صحرا نمی روند
بوی خوش ربیع بر ایشان محرمست - یارا بهشت صحبت یاران همدمست
دیدار یار نامتناسب جهنمست - وان سنگ دل که دیده بدوزد ز روی خوب
پندش مده که جهل در او نیک محکمست - هر دم که در حضور عزیزی برآوری
دریاب کز حیات جهان حاصل آن دمست - آرام نیست در همه عالم به اتفاق
ور هست در مجاورت یار محرمست - نه هر که چشم و گوش و دهان دارد آدمیست
بس دیو را که صورت فرزند آدمست - گر خون تازه می رود از ریش اهل دل
دیدار دوستان که ببینند مرهمست - آنست آدمی که در او حسن سیرتی
یا لطف صورتیست دگر حشو عالمست - دنیا خوشست و مال عزیزست و تن شریف
لیکن رفیق بر همه چیزی مقدمست - با چون تو حریفی به چنین جای در این وقت
گر باده خورم خمر بهشتی نه حرامست - با محتسب شهر بگویید که زنهار
در مجلس ما سنگ مینداز که جامست - بر من که صبوحی زده ام خرقه حرامست
ای مجلسیان راه خرابات کدامست - غیرت نگذارد که بگویم که مرا کشت
تا خلق ندانند که معشوقه چه نامست - هر کس به جهان خرمیی پیش گرفتند
ما را غمت ای ماه پری چهره تمامست - دردا که بپختیم در این سوز نهانی
وان را خبر از آتش ما نیست که خامست - برخیز که در سایه سروی بنشینیم
کان جا که تو بنشینی بر سرو قیامست - سعدی مبر اندیشه که در کام نهنگان
چون در نظر دوست نشینی همه کامست - دام دل صاحب نظرانت خم گیسوست
وان خال بناگوش مگر دانه دامست - اگر هزار غمست از جفای او بر دل
هنوز بنده اویم که غمگسار منست - نه پادشاه منادی ز دست می مخورید
بیا که چشم و دهان تو مست و میگونست - لازمست احتمال چندین جور
که محبت هزار چندینست - سرمست درآمد از درم دوست
لب خنده زنان چو غنچه در پوست - چشمش به کرشمه گفت با من
در نرگس مست من چه آهوست - هر که با مستان نشیند ترک مستوری کند
آبروی نیک نامان در خرابات آب جوست - گر کند انعام او در من مسکین نگاه
ور نکند حاکمست بنده به فرمان اوست - تا نفخ صور بازنیاید به خویشتن
هرک اوفتاد مست محبت ز جام دوست - دیگران را عید اگر فرداست ما را این دمست
روزه داران ماه نو بینند و ما ابروی دوست - همه را هست همین داغ محبت که مراست
که نه مستم من و در دور تو هشیاری هست - نه حلالست که دیدار تو بیند هر کس
که حرامست بر آن کش نظری طاهر نیست - سرش مدام ز شور شراب عشق خراب
چو مست دایم از آن گرد شور و شر می گشت - بعد از این عیب و ملامت نکنم مستان را
که مرا در حق این طایفه انکار برفت - به خرابات چه حاجت که یکی مست شود
که به دیدار تو عقل از سر هشیار برفت - گر به همه عمر خویش با تو برآرم دمی
حاصل عمر آن دمست باقی ایام رفت - گر جمله ببخشایی فضلست بر اصحابت
ور جمله بسوزانی حکمست بر املاکت - ماه رویا مهربانی پیشه کن
سیرتی چون صورت مستحسنت - همچو مستسقی بر چشمه نوشین زلال
سیر نتوان شدن از دیدن مهرافزایت - تو بدین چشم مست و پیشانی
دل ما بازپس نخواهی داد - که نه بیرون پارس منزل هست
شام و رومست و بصره و بغداد - مجنون ز جام طلعت لیلی چو مست شد
فارغ ز مادر و پدر و سیم و زر فتاد - زین گونه صد هزار کس از پیر و از جوان
مست از شراب عشق چو من بی خبر فتاد - سماع انس که دیوانگان از آن مستند
به سمع مردم هشیار در نمی گنجد - میسرت نشود عاشقی و مستوری
ورع به خانه خمار در نمی گنجد - با شکایت ها که دارم از زمستان فراق
گر بهاری باز باشد لیس بعد الورد برد - من نه آن صورت پرستم کز تمنای تو مستم
هوش من دانی که بردست آن که صورت می نگارد - عشق و مستوری نباشد پای گو در دامن آور
کز گریبان ملامت سر برآوردن نیارد - بلای عشق عظیمست لاابالی را
چو دل به مرگ نهاد از بلا چه غم دارد - یکی سر بر کنار یار و خواب صبح مستولی
چه غم دارد ز مسکینی که سر بر آستان دارد - جز چشم تو که فتنه قتال عالمست
صد شیخ و زاهد از سر راه خدا که برد - مست شراب و خواب و جوانی و شاهدی
هر لحظه پیش مردم هشیار بگذرد - ترسم که مست و عاشق و بی دل شود چو ما
گر محتسب به خانه خمار بگذرد - دو چشم مست تو شهری به غمزه ای ببرند
کرشمه تو جهانی به یک نظر گیرد - اگر هزار غمست از جهانیان بر دل
همین بسست که او غمگسار ما باشد - تو مست خواب نوشین تا بامداد و بر من
شب ها رود که گویی هرگز سحر نباشد - به رهت نشسته بودم که نظر کنی به حالم
نکنی که چشم مستت ز خمار برنباشد - پندم مده ای دوست که دیوانه سرمست
هرگز به سخن عاقل و هشیار نباشد - از دیده من پرس که خواب شب مستی
چون خاستن و خفتن بیمار نباشد - تو را خود یک زمان با ما سر صحرا نمی باشد
چو شمست خاطر رفتن بجز تنها نمی باشد - به دوستی گله کردم ز چشم شوخش گفت
عجب نباشد اگر مست تیغ زن بکشد - برگ چشمم می نخوشد در زمستان فراقت
وین عجب کاندر زمستان برگ های تر بخوشد - سرمست ز کاشانه به گلزار برآمد
غلغل ز گل و لاله به یک بار برآمد - عشق روی تو حرامست مگر سعدی را
که به سودای تو از هر که جهان بازآمد - حسن تو دایم بدین قرار نماند
مست تو جاوید در خمار نماند - درخت غنچه برآورد و بلبلان مستند
جهان جوان شد و یاران به عیش بنشستند - به در نمی رود از خانگه یکی هشیار
که پیش شحنه بگوید که صوفیان مستند - دوستی با تو حرامست که چشمان کشت
خون عشاق بریزند و حلالش دارند - دو چشم مست تو کز خواب صبح برخیزند
هزار فتنه به هر گوشه ای برانگیزند - بگیر جامه صوفی بیار جام شراب
که نیک نامی و مستی به هم نیامیزند - آشنایان را جراحت مرهمست
زان که شمشیر آشنایی می زند - سحر گویند حرامست در این عهد ولیک
چشمت آن کرد که هاروت به بابل نکند - آن چشم مست بین که به شوخی و دلبری
قصد هلاک مردم هشیار می کند - با دوست باش گر همه آفاق دشمنند
کو مرهمست اگر دگران نیش می زنند - مؤذن غلط کرد بانگ نماز
مگر همچو من مست و مدهوش بود - چنان مست دیدار و حیران عشق
که دنیا و دینم فراموش بود - ای هوشیار اگر به سر مست بگذری
عیبش مکن که بر سر مردم قضا رود - سعدی به در نمی کنی از سر هوای دوست
در پات لازمست که خار جفا رود - گر سرت مست کند بوی حقیقت روزی
اندرونت به گل و لاله و ریحان نرود - در من این عیب قدیمست و به در می نرود
که مرا بی می و معشوق به سر می نرود - آن را مسلمست تماشای نوبهار
کز عشق بوستان گل و خارش یکی شود - سعدیا دیدن زیبا نه حرامست ولیکن
نظری گر بربایی دلت از کف برباید - گویند چرا سعدی از عشق نپرهیزد
من مستم از این معنی هشیار سری باید - طمع مدار وصالی که بی فراق بود
هرآینه پس هر مستیی خمار آید - سرمست اگر درآیی عالم به هم برآید
خاک وجود ما را گرد از عدم برآید - من ای گل دوست می دارم تو را کز بوی مشکینت
چنان مستم که گویی بوی یار مهربان آید - در عهد شاه عادل اگر فتنه نادرست
این چشم مست و فتنه خون خوار بنگرید - برخیز که چشم های مستت
خفتست و هزار فتنه بیدار - آتش آست و دود می رودش تا به سقف
چشمه چشمست و موج می زندش بر کنار - گر تو ز ما فارغی ما به تو مستظهریم
ور تو ز ما بی نیاز ما به تو امیدوار - این همه بار احتمال می کنم و می روم
اشتر مست از نشاط گرم رود زیر بار - زنده کدامست بر هوشیار
آن که بمیرد به سر کوی یار - عاشق دیوانه سرمست را
پند خردمند نیاید به کار - سحر چشمان تو باطل نکند چشم آویز
مست چندان که بکوشند نباشد مستور - ما مست شراب ناب عشقیم
نه تشنه سلسبیل و کافور - بیمست شراره آه مشتاق
کآتش بزند حجاب مستور - گر تو ز ما فارغی زو همه کس بی نیاز
ما به تو مستظهریم وز همه عالم فقیر - لازمست آن که دارد این همه لطف
که تحمل کنندش این همه ناز - هر چه بینی ز دوستان کرمست
گر اهانت کنند و گر اعزاز - شراب وصل تو در کام جان من ازلیست
هنوز مستم از آن جام آشنایی باز - اگر حلاوت مستی بدانی ای هشیار
به عمر خود نبری نام پارسایی باز - بهاری خرمست ای گل کجایی
که بینی بلبلان را ناله و سوز - هر که حاجت به درگهی دارد
لازمست احتمال بوابش - سایرست این مثل که مستسقی
نکند رود دجله سیرابش - برود جان مستمند از تن
نرود مهر مهر احبابش - وز سخن گفتنش چنان مستم
که ندانم جواب گفتارش - سعدیا گر به یک دمت بی دوست
هر دو عالم دهند مستانش - وان که در بحر قلزمست غریق
چه تفاوت کند ز بارانش - نمی بینم خلاص از دست فکرت
مگر کافتاده باشم مست و مدهوش - دلی که دید که غایب شدست از این درویش
گرفته از سر مستی و عاشقی سر خویش - تو را فراغت ما گر بود و گر نبود
مرا به روی تو از هر که عالمست فراغ - گر او سرپنجه بگشاید که عاشق می کشم شاید
هزارش صید پیش آید به خون خویش مستعجل - خمار در سر و دستش به خون هشیاران
خضیب و نرگس مستش به جادویی مکحول - اسقیانی و دعانی افتضح
عشق و مستوری نیامیزد به هم - ناله بلبل به مستی خوشترست
ساتکینی ساتکینی ای غلام - بیار ساقی دریای مشرق و مغرب
که دیر مست شود هر که می خورد به دوام - سرم هنوز چنان مست بوی آن نفسست
که بوی عنبر و گل ره نمی برد به مشام - در آبگینه اش آبی که گر قیاس کنی
ندانی آب کدامست و آبگینه کدام - مطرب یاران برفت ساقی مستان بخفت
شاهد ما برقرار مجلس ما بردوام - مرا دو دیده به راه و دو گوش بر پیغام
تو مستریح و به افسوس می رود ایام - زمستانست و بی برگی بیا ای باد نوروزم
بیابانست و تاریکی بیا ای قرص مهتابم - نماز مست شریعت روا نمی دارد
نماز من که پذیرد که روز و شب مستم - ای ساقی از آن پیش که مستم کنی از می
من خود ز نظر در قد و بالای تو مستم - گو خلق بدانند که من عاشق و مستم
آوازه درستست که من توبه شکستم - من خود ای ساقی از این شوق که دارم مستم
تو به یک جرعه دیگر ببری از دستم - هر چه کوته نظرانند بر ایشان پیمای
که حریفان ز مل و من ز تأمل مستم - چه جان ها در غمت فرسود و تن ها
نه تنها من اسیر و مستمندم - بیار ساقی سرمست جام باده عشق
بده به رغم مناصح که می دهد پندم - که پسندد که فراموش کنی عهد قدیم
به وصالت که نه مستوجب هجران بودم - بر گل روی تو چون بلبل مستم واله
به رخ لاله و نسرین چه تمنا دارم - سرمست اگر به سودا برهم زنم جهانی
عیبم مکن که در سر سودای یار دارم - من اگر نظر حرامست بسی گناه دارم
چه کنم نمی توانم که نظر نگاه دارم - ماجرای دل دیوانه بگفتم به طبیب
که همه شب در چشمست به فکرت بازم - من خراباتیم و عاشق و دیوانه و مست
بیشتر زین چه حکایت بکند غمازم - یاد سعدی کن و جان دادن مشتاقان بین
حق علیمست که لبیک زنان اندازم - می بهشت ننوشم ز دست ساقی رضوان
مرا به باده چه حاجت که مست روی تو باشم - ای خوبتر از لیلی بیمست که چون مجنون
عشق تو بگرداند در کوه و بیابانم - بگویم تا بداند دشمن و دوست
که من مستی و مستوری ندانم - همسایه گو گواهی مستی و عاشقی
بر من مده که خویشتن اقرار می کنم - بیمست چو شرح غم عشق تو نویسم
کآتش به قلم درفتد از سوز درونم - عجب دارم ز بخت خویش و هر دم در گمان افتم
که مستم یا به خوابم یا جمال یار می بینم - مرا گر دل دهی ور جان ستانی
عبادت لازمست و بنده ملزوم - مردم هشیار از این معامله دورند
شاید اگر عیب ما کنند که مستیم - گر به خشمست و گر به عین رضا
نگهی بازکن که منتظریم - شاهدان چستند ساقی گو بیار
عاشقان مستند مطرب گو بزن - پروانه بکشت خویشتن را
بر شمع چه لازمست تاوان - برخیز که می رود زمستان
بگشای در سرای بستان - من این رندان و مستان دوست دارم
خلاف پارسایان و خطیبان - سر کوی ماه رویان همه روز فتنه باشد
ز معربدان و مستان و معاشران و رندان - دو چشم مست میگونت ببرد آرام هشیاران
دو خواب آلوده بربودند عقل از دست بیداران - گر آن ساقی که مستان راست هشیاران بدیدندی
ز توبه توبه کردندی چو من بر دست خماران - گر همه خلق را چو من بی دل و مست می کنی
روی به صالحان نما خمر به زاهدان چشان - گو خلق بدانید که من عاشق و مستم
در کوی خرابات نباشد سر و سامان - میان باغ حرامست بی تو گردیدن
که خار با تو مرا به که بی تو گل چیدن - به عشق مستی و رسواییم خوشست از آنک
نکو نباشد با عشق زهد ورزیدن - جور کشم بنده وار ور کشدم حاکمست
خیره کشی کار اوست بارکشی خوی من - نوبهار از غنچه بیرون شد به یک تو پیرهن
بیدمشک انداخت تا دیگر زمستان پوستین - مستوجب ملامتی ای دل که چند بار
عقلت بگفت و گوش نکردی به پند او - چشمم بدوخت از همه عالم به اتفاق
تا جز در او نظر نکند مستمند او - سرمست بتی لطیف ساده
در دست گرفته جام باده - در پارس که تا بودست از ولوله آسوده ست
بیمست که برخیزد از حسن تو غوغایی - عجب مدار که سعدی به یاد دوست بنالد
که عشق موجب شوقست و خمر علت مستی - همه عمر برندارم سر از این خمار مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی - برو ای فقیه دانا به خدای بخش ما را
تو و زهد و پارسایی من و عاشقی و مستی - احوال دو چشم من بر هم ننهاده
با تو نتوان گفت به خواب شب مستی - یارا قدحی پر کن از آن داروی مستی
تا از سر صوفی برود علت هستی - شبان خوابم نمی گیرد نه روز آرام و آسایش
ز چشم مست میگونش که پنداری به خوابستی - چنان مستم که پنداری نماند امید هشیاری
به هش بازآمدی مجنون اگر مست شرابستی - قلمست این به دست سعدی در
یا هزار آستین در دری - نه حرامست در رخ تو نظر
که حرامست چشم بر دگری - می نماید که سر عربده دارد چشمت
مست خوابش نبرد تا نکند آزاری - می حرامست ولیکن تو بدین نرگس مست
نگذاری که ز پیشت برود هشیاری - دو چشم مست تو برداشت رسم هشیاری
و گر نه فتنه ندیدی به خواب بیداری - ز چشم مست تو واجب کند که هشیاران
حذر کنند ولی تاختن نهان آری - گر آن که خرمن من سوخت با تو پردازد
میسرت نشود عاشقی و مستوری - بگوی مطرب یاران بیار زمزمه ای
بنال بلبل مستان که بس خوش آوازی - اگر به رقص درآیی تو سرو سیم اندام
نظاره کن که چه مستی کنند و جانبازی - گر بکشی بنده ایم ور بنوازی رواست
ما به تو مستأنسیم تو به چه مستوحشی - مست می عشق را عیب مکن سعدیا
مست بیفتی تو نیز گر هم از این می چشی - به کنج خلوت پاکان و پارسایان آی
نظاره کن که چه مستی کنند و مدهوشی - تو سوز سینه مستان ندیدی ای هشیار
چو آتشیت نباشد چگونه برجوشی - نه حسنت آخری دارد نه سعدی را سخن پایان
بمیرد تشنه مستسقی و دریا همچنان باقی - عمرم به آخر آمد عشقم هنوز باقی
وز می چنان نه مستم کز عشق روی ساقی - چشم های نیم خوابت سال و ماه
همچو من مستند بی میخوارگی - بی دوست حرامست جهان دیدن مشتاق
قندیل بکش تا بنشینم به ظلامی - ای دریغا گر شبی در بر خرابت دیدمی
سرگران از خواب و سرمست از شرابت دیدمی - سعدی چو سروری نتوان کرد لازمست
با سخت بازوان به ضرورت فروتنی - اگر تو میل محبت کنی و گر نکنی
من از تو روی نپیچم که مستحب منی - مست بی خویشتن از خمر ظلومست و جهول
مستی از عشق نکو باشد و بی خویشتنی - زمان رفته بازآید ولیکن صبر می باید
که مستخلص نمی گردد بهاری بی زمستانی - ای آفتاب روش و ای سایه همای
ما را نگاهی از تو تمامست اگر کنی - تو خود چه فتنه ای که به چشمان ترک مست
تاراج عقل مردم هشیار می کنی - شاد باش ای مجلس روحانیان
تا که خورد این می که من مستم به بوی - ای نسیم کوی معشوق این چه باد خرمست
تا کجا بودی که جانم تازه می گردد به بوی - مطربان گویی در آوازند و مستان در سماع
شاهدان در حالت و شوریدگان درهای و هوی - گر ببینی گریه زارم ندانی فرق کرد
کآب چشمست این که پیشت می رود یا آب جوی - خیام نیشابوری
- «مست» در رباعیات خیام نیشابوری
- گر می نخوری طعنه مزن مستانرا
بنیاد مکن تو حیله و دستانرا - هر کاسه می که بر کف مخموری است
از عارض مستی و لب مستوری است - ترکیب پیالهای که درهم پیوست
بشکستن آن روا نمیدارد مست - چون بلبل مست راه در بستان یافت
روی گل و جام باده را خندان یافت - هان تا ننهیم جام می از کف دست
در بی خبری مرد چه هشیار و چه مست - گویند مرا که دوزخی باشد مست
قولیست خلاف دل در آن نتوان بست - هنگام گل و باده و یاران سرمست
خوش باش دمی که زندگانی اینست - می نوش که عمریکه اجل در پی اوست
آن به که به خواب یا به مستی گذرد - خوردیم ز یک شراب در مجلس عمر
دوری دو سه پیشتر ز ما مست شدند - خیام اگر ز باده مستی خوش باش
با ماهرخی اگر نشستی خوش باش - من می نه ز بهر تنگدستی نخورم
یا از غم رسوایی و مستی نخورم - گر عاشق و مست دوزخی خواهد بود
پس روی بهشت کس نخواهد دیدن - مستی و قلندری و گمراهی به
یک جرعه می ز ماه تا ماهی به - بر سنگ زدم دوش سبوی کاشی
سرمست بدم که کردم این عیاشی - مولوی
- «مست» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- امروز خندان آمدی مفتاح زندان آمدی
بر مستمندان آمدی چون بخشش و فضل خدا - ما زان دغل كژبین شده با بیگنه در كین شده
گه مست حورالعین شده گه مست نان و شوربا - خامش كه بس مستعجلم رفتم سوی پای علم
كاغذ بنه بشكن قلم ساقی درآمد الصلا - اول شرابی دركشی سرمست گردی از خوشی
بیخود شوی آنگه كنی آهنگ ما آهنگ ما - ماییم مست و سرگران فارغ ز كار دیگران
عالم اگر برهم رود عشق تو را بادا بقا - امروز ما مهمان تو مست رخ خندان تو
چون نام رویت میبرم دل میرود والله ز جا - ای بر درت خیل و حشم بیرون خرام ای محتشم
زیرا كه سرمست و خوشم زان چشم مست دلربا - این جان پاره پاره را خوش پاره پاره مست كن
تا آن چه دوشش فوت شد آن را كند این دم قضا - رو سخت كن ای مرتجا مست از كجا شرم از كجا
ور شرم داری یك قدح بر شرم افشان ساقیا - اول بگیر آن جام مه بر كفه آن پیر نه
چون مست گردد پیر ده رو سوی مستان ساقیا - دیروز مستان را به ره بربود آن ساقی كله
امروز می در میدهد تا بركند از ما قبا - هر جا روی تو با منی ای هر دو چشم و روشنی
خواهی سوی مستیم كش خواهی ببر سوی فنا - ای طالب دیدار او بنگر در این كهسار او
ای كه چه باد خوردهای ما مست گشتیم از صدا - خلقی نشسته گوش ما مست و خوش و بیهوش ما
نعره زنان در گوش ما كه سوی شاه آ ای گدا - بی باده تو كی فتد در مغز نغزان مستی یی
بی عصمت تو كی رود شیطان بلا حول و لا - مخدوم جان كز جام او سرمست شد ایام او
گاهی كه گویی نام او لازم شمر تكرار را - ای خواجه سرمستك شدی بر عاشقان خنبك زدی
مست خداوندی خود كشتی گرفتی با خدا - گه شكر آن مولی كند گه آه واویلی كند
گه خدمت لیلی كند گه مست و مجنون خدا - مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن
باب البیان مغلق قل صمتنا اولی بنا - بربند لب همچون صدف مستی میا در پیش صف
تا بازآیند این طرف از غیب هشیاران ما - آن دلبر سرمست من بستد قدح از دست من
اندركشیدش همچو جان كان بود جان را جان فزا - زودتر بیا هین دیر شد دل زین ولایت سیر شد
مستش كن و بازش رهان زین گفتن زوتر بیا - امروز مهمان توام مست و پریشان توام
پر شد همه شهر این خبر كامروز عیش است الصلا - دورم ز خضرای دمن دورم ز حورای چمن
دورم ز كبر و ما و من مست شراب كبریا - ای هفت گردون مست تو ما مهرهای در دست تو
ای هست ما از هست تو در صد هزاران مرحبا - پای تویی دست تویی هستی هر هست تویی
بلبل سرمست تویی جانب گلزار بیا - بر ده ویران نبود عشر زمین كوچ و قلان
مست و خرابم مطلب در سخنم نقد و خطا - عارف گوینده بگو تا كه دعای تو كنم
چونك خوش و مست شوم هر سحری وقت دعا - نیست كند هست كند بیدل و بیدست كند
باده دهد مست كند ساقی خمار مرا - مست و خوش و شاد توام حامله داد توام
حامله گر بار نهد جرم منه حامله را - فلسفی این هستی من عارف تو مستی من
خوبی این زشتی آن هم تو نگاری صنما - تشنه و مستسقی تو گشتهام ای بحر چنانك
بحر محیط ار بخورم باشد درخورد مرا - مست شوند چشمها از سكرات چشم او
رقص كنان درختها پیش لطافت صبا - ای تو به نور مستقل وی ز تو اختران خجل
بس دودلی میان دل ز ابر گمان چرا چرا - جان طرب پرست ما عقل خراب مست ما
ساغر جان به دست ما سخت خوش است ای خدا - مست رود نگار من در بر و در كنار من
هیچ مگو كه یار من باكرمست و باوفا - مستی و طرفه مستیی هستی و طرفه هستیی
ملك و درازدستیی نعره زنان كه الصلا - داد می معرفتش آن شكرستان
مست شدم برد مرا تا به كجاها - برو ای رهزن مستان رها كن حیله و دستان
كه ره نبود در این بستان دغا و قلتبانی را - خمش كن در خموشی جان كشد چون كهربا آن را
كه جانش مستعد باشد كشاكشهای بالا را - خمش كن در خموشی جان كشد چون كهربا آن را
كه جانش مستعد باشد كشاكشهای بالا را - درون مجمر دلها سپند و عود میسوزد
كه سرمای فراق او زكام آورد مستان را - بهار آمد بهار آمد سلام آورد مستان را
از آن پیغامبر خوبان پیام آورد مستان را - درآ در گلشن باقی برآ بر بام كان ساقی
ز پنهان خانه غیبی پیام آورد مستان را - زبان سوسن از ساقی كرامتهای مستان گفت
شنید آن سرو از سوسن قیام آورد مستان را - چو خوبان حله پوشیدند درآ در باغ و پس بنگر
كه ساقی هر چه درباید تمام آورد مستان را - ز اول باغ در مجلس نثار آورد آنگه نقل
چو دید از لاله كوهی كه جام آورد مستان را - كه جانها را بهار آورد و ما را روی یار آورد
ببین كز جمله دولتها كدام آورد مستان را - ز گریه ابر نیسانی دم سرد زمستانی
چه حیلت كرد كز پرده به دام آورد مستان را - ز شمس الدین تبریزی به ناگه ساقی دولت
به جام خاص سلطانی مدام آورد مستان را - سقاهم ربهم خوردند و نام و ننگ گم كردند
چو آمد نامه ساقی چه نام آورد مستان را - زهی لطف و زهی نوری زهی حاضر زهی دوری
چنین پیدا و مستوری كند منقاد صورت را - بیا ای هم دل محرم بگیر این باده خرم
چنان سرمست شو این دم كه نشناسی مقامی را - اگر چه شیرگیری تو دلا میترس از آن آهو
كه شیرانند بیچاره مر آن آهوی مستش را - بدو گویم به جان تو كه بیتو ای حیات جان
نه شادم میكند عشرت نه مستم میكند صهبا - گزید او لب گه مستی كه رو پیدا مكن مستی
چو جام جان لبالب شد از آن میهای لب ما را - خنك آن اشتری كو را مهار عشق حق باشد
همیشه مست میدارد میان اشتران ما را - بی پای طواف آریم گرد در آن شاهی
كو مست الست آمد بشكست در ما را - گر نقد درستی تو چون مست و قراضه ستی
آخر تو چه پنداری این گنج عطایی را - هشیار كجا داند بیهوشی مستان را
بوجهل كجا داند احوال صحابی را - گیرم قدح غیبی از دیده نهان آمد
پنهان نتوان كردن مستی و خرابی را - امروز چنان خواهم تا مست و خرف سازی
این جان محدث را وان عقل خطابی را - خاموش كه سرمستم بربست كسی دستم
اندیشه پریشان شد تا باد چنین بادا - دف از كف دست آید نی از دم مست آید
با نی همه پست آید تا روز مشین از پا - ای مشعله آورده دل را به سحر برده
جان را برسان در دل دل را مستان تنها - هم ناظر روی تو هم مست سبوی تو
هم شسته به نظاره بر طارم تو جانا - مستان چمن پنهان اشكوفه ز شاخ افشان
صد كوه چو كه غلطان سیلاب حبابی را - گر آن قدح روشن جانست نهان از تن
پنهان نتوان كردن مستی و خرابی را - در آب فكن ساقی بط زاده آبی را
بشتاب و شتاب اولی مستان شبابی را - خرف باش خرف باش ز مستی و ز حیرت
كه تا جمله نیستان نماید شكریها - كه اندیشه چو دامست بر ایثار حرامست
چرا باید حیلت پی لقمه بریها - خمش ای دل كه تو مستی مبادا به جهانی
نگهش دار ز آفت كه برجاست خدایا - كه در باغ و گلستان ز كر و فر مستان
چه نورست و چه شورست چه سوداست خدایا - از این لوت و زین قوت چه مستیم و چه مبهوت
كه از دخل زمین نیست ز بالاست خدایا - لب را تو به هر بوسه و هر لوت میالا
تا از لب دلدار شود مست و شكرخا - ای از نظرت مست شده اسم و مسما
ای یوسف جان گشته ز لبهای شكرخا - چنانش بیخود و سرمست سازیم
كه چون آید نداند راه چون را - حریف دوزخ آشامان مستیم
كه بشكافند سقف سبزگون را - چو گردد مست حد بر وی برانیم
كه از حد برد تزویر و فسون را - دانی چه حیاتها و مستیهاست
در مجلس عشق جان سپاری را - تا جنگ كنند و راست آرند
تقدیر و قضای مستوی را - بی دل سیهی لاله زان می
سرمست بكرد یاسمین را - در گردش و شیوههای مستان
در عربدههای در علالا - ما را همه مست و كف زنان كن
وان گاه نظاره كن تماشا - چون از بر یار سركش آیی
سرمست و لطیف و دلكش آیی - از عشق بگو كه عشق دامست
زنهار مگو ز دانه ما - بفزا كه فزایش روانی
سرمست و روانه كن روان را - ماییم همیشه مست بیمی
ماییم همیشه شاد بیما - وز ساغرهای چشم مستت
درده تو فلان بن فلان را - بیدار كنید مستیان را
از بهر نبیذ همچو جان را - ساقیا در نوش آور شیره عنقود را
در صبوح آور سبك مستان خواب آلود را - بلبلان را مست گردان مطربان را شیرگیر
تا كه درسازند با هم نغمه داوود را - شهر تبریزست آنك از شوق او مستی بود
گر خبر گردد ز سر سر او اسلاف را - یوسفان را مست كرد و پردههاشان بردرید
غمزه خونی مست آن شه خمار ما - جمله یاران تو سنگند و توی مرجان چرا
آسمان با جملگان جسمست و با تو جان چرا - در رخ جان بخش او بخشیدن جان هر زمان
گشته در مستی جان هم سهل و هم آسان ما - شرم آرد جان و دل تا سجده آرد هوشیار
پیش چشم مست مخمور خوش جانان ما - سرد گشتی باز ذوق مستی و نقل و سماع
چون بدیدندی به ناگه ماه خوب اخلاق را - آن كه در حبسش از او پیغام پنهانی رسید
مست آن باشد نخواهد وعده اطلاق را - دوش آن جانان ما افتان و خیزان یك قبا
مست آمد با یكی جامی پر از صرف صفا - جام می میریخت ره ره زانك مست مست بود
خاك ره میگشت مست و پیش او میكوفت پا - و آنك مستان خمار جادوی اویند نیز
چون ثنا گویند كز هستی فتادستند جدا - من جفاگر بیوفا جستم كه هم جامم شود
پیش جام او بدیدم مست افتاده وفا - ترك و هندو مست و بدمستی همیكردند دوش
چون دو خصم خونی ملحد دل دوزخ سزا - گر نه جسمستی تو را من گفتمی بهر مثال
جوهرین یا از زمرد یا زرین تبریز را - دایما فخرست جان را از هوای او چنان
كو ز مستی مینداند فخر را و عار را - سوی آن چشم نظر كن كه بود مست تجلی
كه در آن چشم بیابی گهر عین و عیان را - چه خوشی عشق چه مستی چو قدح بر كف دستی
خنك آن جا كه نشستی خنك آن دیده جان را - تن تیره همچو زاغی و جهان تن زمستان
كه به رغم این دو ناخوش ابدا بهار بادا - تا كه هشیاری و با خویش مدارا میكن
چونك سرمست شدی هر چه كه بادا بادا - ای عشق با توستم وز باده تو مستم
وز تو بلند و پستم وقت دنا تدلی - ای مست هست گشته بر تو فنا نبشته
رقعه فنا رسیده بهر سفر به رقص آ - مخمور و مست گردان امروز چشم ما را
رشك بهشت گردان امروز كوی ما را - نك جوق جوق مستان در میرسند بستان
مخمور چون نیابد چون یافت بوی ما را - بر ترك ظن بد مبر و متهم مكن
مستیز همچو هندو بشتاب همرها - جان مست كاس و تا ابدالدهر گه گهی
بر خوان جسم كاسه نهد دل نصیب ما - در رقص گشته تن ز نواهای تن به تن
جان خود خراب و مست در آن محو و آن فنا - زندان شده بهشت ز نای و ز نوش عشق
قاضی عقل مست در آن مسند قضا - سوی پری رخی كه بر آن چشمها نشست
آرام عقل مست و دل بیقرار ما - هر چند سخت مستی سستی مكن بگیر
كارزد به هر چه گویی خمر و خمار ما - مست شود نیك مست از می جام الست
پر كن از می پرست خانه خمار را - بازرسیدند شاد زان سوی عالم چو باد
مست و خرامان و خوش سبزقبایان ما - غنچه چو مستوریان كرده رخ خود نهان
باد كشد چادرش كای سره رو برگشا - طریق عشق همه مستی آمد و پستی
كه سیل پست رود كی رود سوی بالا - چو برگشاید بند قبا ز مستی عشق
توهای و هوی ملك بین و حیرت حورا - نگر به یوسف كنعان كه از كنار پدر
سفر فتادش تا مصر و گشت مستثنا - گل شكفته بگویم كه از چه میخندد
كه مستجاب شد او را از آن بهار دعا - از این همه بگذشتم نگاه دار تو دست
كه میخرامد از آن پرده مست یوسف ما - چو فتنه مست شود ناگهان برآشوبند
چه چیز بند كند مست بیمحابا را - خراب و مست شوم در كمال بیخویشی
نه بدروم نه بكارم چه خوش بود به خدا - بدان دو نرگس مستش عظیم مخمورم
چو بشكنند خمارم چه خوش بود به خدا - امانتی كه به نه چرخ در نمیگنجد
به مستحق بسپارم چه خوش بود به خدا - خدای پهلوی هر درد دارویی بنهاد
چو درد عشق قدیمست ماند بی ز دوا - چه خیره مینگری در رخ من ای برنا
مگر كه در رخمست آیتی از آن سودا - ز مشرقست و ز خورشید نور عالم را
ز آدمست در و نسل و بچه حوا را - گفتمش از ما ببر زحمت اخبار ما
بلبلی مستی بكن هم ز بوتیمار ما - می ننوشد هر میی مست دردی خوار ما
خور ز دست شه خورد مرغ خوش منقار ما - جهان در جهان نقش و صورت گرفت
كدامست از این نقشها آن ما - بگشا در بیا درآ كه مبا عیش بیشما
به حق چشم مست تو كه تویی چشمه وفا - دیدمش مست میگذشت گفتم ای ماه تا كجا
گفت نی همچنین مكن همچنین در پیم بیا - پنبه در گوش و موی در چشمست
غم فردا و وسوسه سودا - مرگ ما شادی و ملاقاتست
گر تو را ماتمست رو زین جا - چشم خوشش را ابدا خواب نیست
مست كند چشم همه خلق را - دیده قطار شترهای مست
منتظرانند كشاننده را - عاشق زخمست دف سخت رو
میل لبست آن نی نالنده را - هر بت سنگین ز دمش زنده شد
تا چه دمست آن بت سحاره را - مست كن ای ساقی و در كار كش
این بدن كافر بیگانه را - بشكند آن چشم تو صد عهد را
مست كند زلف تو صد شانه را - مست كنی نرگس مخمور را
پیش كشی آن بت دردانه را - من شدم از دست تو باقی بخوان
مست شدم سر نشناسم ز پا - مست شوی و شه مستان شوی
چونك بگرداند پیمانه را - بیخودم و مست و پراكنده مغز
ور نه نكو گویم افسانه را - مست همیكرد وضو از كمیز
كز حدثم بازرهان ربنا - هان ای طبیب عاشقان سوداییی دیدی چو ما
یا صاحبی اننی مستهلك لو لاكما - مغز هر ذره چو از روزن او مست شود
سبحت راقصه عز حبیبی و علا - حصحص الحق الحقیق المستضی من فضله
سوف یهدی الناس من ظلماتهم نحو الفضا - یا لها من س حظ معرض عن فضله
منكر مستكبر حیران فی وادی الردی - معرض عن عین هدل مستدیم للبقا
طالب للماء فی وسواس یوم للكری - صیدیم به شصت غم شوریده و مست غم
ما را تو به دست غم مسپار مخسب امشب - زان شاهد شكرلب زان ساقی خوش مذهب
جان مست شد و قالب ای دوست مخسب امشب - ای سرو دو صد بستان آرام دل مستان
بردی دل و جان بستان زنهار مخسب امشب - ز مستی در هزاران چه فتادیم
برون مان میكشد عشقش به قلاب - بر مستانش آید می به دعوی
خلق گردد برانندش به مضراب - میكشم مستانه بارت بیخبر
همچو اشتر زیر بارم روز و شب - رغبت به عاشقان كن ای جان صدر غایب
بنشین میان مستان اینك مه و كواكب - آن روز پرعجایب وان محشر قیامت
گشتست پیش حسنت مستغرق عجایب - از خاك بیشتر دل و جانهای آتشین
مستسقیانه كوزه گرفته كه آب آب - از پای درفتادهام از شرم این كرم
كان شه دعام گفت همو كرد مستجاب - بنگر به خانه تن و بنگر به جان من
از جام عشق او شده این مست و آن خراب - چو مست هر طرفی میفتی و میخیزی
كه شب گذشت كنون نوبت دعاست بخسب - دختران ضمیر سرمستند
وسط روض القلوب و الدولاب - تو مستان را نمیگیری پریشان را نمیگیری
خنك آن را كه میگیری كه جانم مست ایشانست - خمش كن همچو عالم باش خموش و مست و سرگردان
وگر او نیست مست مست چرا افتان و خیزانست - خود از كف دست من مرغان عجب رویند
می از لب من جوشد در مستی آن حالت - بادست مرا زان سر اندر سر و در سبلت
پرباد چرا نبود سرمست چنین دولت - بار دگر آن دلبر عیار مرا یافت
سرمست همیگشت به بازار مرا یافت - دستار ربود از سر مستان به گروگان
دستار برو گوشه دستار مرا یافت - مستند همه خانه كسی را خبری نیست
از هر كی درآید كه فلانست و فلانهست - شومست بر آستانه مشین خانه درآ زود
تاریك كند آنك ورا جاش ستانهست - مستان خدا گر چه هزارند یكی اند
مستان هوا جمله دوگانهست و سه گانهست - بر خانه منه دست كه این خانه طلسمست
با خواجه مگویید كه او مست شبانهست - حیران شده بستان كه چه برگ و چه شكوفهست
واله شده مرغان كه چه دامست و چه دانهست - هرگز دل عشاق به فرمان كسی نیست
كو مست خرابست به فرمان خرابات - بر گاو نهد رخت و به عشق آید جان مست
كاین رخت گرو كن بر دربان خرابات - به زیر ران او تقدیر رامست
اگر چه نیك تندست و حرونست - نگیرم گور و نی هم خون انگور
كه من از نفی مستم نی ز اثبات - تو می دانی كه ما چندان نپاییم
ولیكن چشم مستت را شتابست - مرا چون تا قیامت یار اینست
خراب و مست باشم كار اینست - حریصم كرد طمع داد قندت
اگر چه بنده خرسند عظیمست - سخنها دارم از تو با تو بسیار
ولی خاموشیم پند عظیمست - بریدستی مرا از خویش و پیوند
كه دل را با تو پیوند عظیمست - هر آن كز بیم تو خاموش باشد
اگر چه خر خردمند عظیمست - خمش كن همچو عشق ای زاده عشق
اگر چه گفت فرزند عظیمست - هر آن كس كو هنر را ترك گوید
ز بهر تو هنرمند عظیمست - ركاب شمس تبریزی گرفتم
كه زین شمس زركند عظیمست - فكندم خویش را چون سایه پیشت
فكندن پیشت افكند عظیمست - به جان تو كه سوگند عظیمست
كه جانم بیتو دربند عظیمست - كه بغداد تو را داد بزرگست
سمرقند تو را قند عظیمست - اگر چه خضر سیرآب حیاتست
به لعلت آرزومند عظیمست - دگربار این چه دامست و چه دانهست
كه ما را كشتی از ناز این چه شیوهست - خرد عاجز شد اندر فكر عاجز
كه سركش كیست سرگردان كدامست - اگر عقلست پس دیوانگی چیست
وگر جانست پس جانان كدامست - بت موزون به بتخانه بسی جست
كه موزونات را میزان كدامست - چراغ عالم افروز مخلد
كه نی كفرست و نی ایمان كدامست - چه قبله كردهای این گفت و گو را
طلب كن درس خاموشان كدامست - پر از درست بحر لایزالی
درونش گوهر انسان كدامست - غلامانه است اشیاء را قباها
میان بندگان سلطان كدامست - یكی جزو جهان خود بیمرض نیست
طبیب عشق را دكان كدامست - طبیب درد بیدرمان كدامست
رفیق راه بیپایان كدامست - همه مستند این جا محرمانند
میندیش از كسی غماز خفتهست - زهی می كاندر آن دستست هیهات
كه عقل كل بدو مستست هیهات - بیا ای عشق این می از چه خمست
اشارت كن خرابات از چه سویست - تو خواهی كه مرا مستور داری
منم روز و همیشه روز رسواست - پس آن اشتر شادی پرشیر
ختامست و ختامست و ختامست - جهان بر روی تو از بهر روپوش
لثامست و لثامست و لثامست - تو را در بینی این هر دو اشتر
زمامست و زمامست و زمامست - به هر دم از زبان عشق بر ما
سلامست و سلامست و سلامست - تو را در دلبری دستی تمامست
مرا در بیدلی درد و سقامست - نه آن شیری كه آخر طفل جان را
فطامست و فطامست و فطامست - ز هر ذره به گفت بیزبانی
پیامست و پیامست و پیامست - بجز با روی خوبت عشقبازی
حرامست و حرامست و حرامست - از آن شیری كه جوی خلد از وی
نظامست و نظامست و نظامست - غم و شادی ما در پیش تختت
غلامست و غلامست و غلامست - همه فانی و خوان وحدت تو
مدامست و مدامست و مدامست - خمش كردم كه غیرت بر دهانم
لگامست و لگامست و لگامست - اگر چه اشتر غم هست گرگین
امامست و امامست و امامست - چو چشم خود بمالم خود جز تو
كدامست و كدامست و كدامست - چنان گشتم ز مستی و خرابی
كه نشناسم اشارات از عبارات - چنان كاین دل از آن دلدار مستست
ز خوف صاف ما آن یار مستست - خمارش نشكنم الا به خونم
از این شادی دل غمخوار مستست - شفق وارم به هر صبحی به خون در
كه در هر صبح آن خون خوار مستست - مده پند و مبر خونم به گردن
كه چشم دلبر كین دار مستست - چرا این خاك همچون طشت خونست
كه چشم ساقی اسرار مستست - با این همه گوش و هوش مستست
زان چند سخن كه این زبان گفت - كم از سر كوه نیست عشقش
ما را سر كوه این تمامست - غاری كه در اوست یار عشقست
جان را ز جمال او نظامست - پرسید كسی كه ره كدامست
گفتم كاین راه ترك كامست - هر چت كه صفا دهد صوابست
تعیین بنمی كنم كدامست - ای عاشق شاه دان كه راهت
در جست رضای آن همامست - خامش كن و پیر عشق را باش
كاندر دو جهان تو را امامست - چون كام و مراد دوست جویی
پس جست مراد خود حرامست - شد جمله روح عشق محبوب
كاین عشق صوامع كرامست - از رفتن جان چه خوف باشد
او را كه خدای جان ندیمست - چون رفت در این طلب به دریا
دریست اگر چه او یتیمست - اندر سفرست لیك چون مه
در طلعت خوب خود مقیمست - ای دیده كرم ز شمس تبریز
مر حاتم را مگو كریمست - كی منتظر نسیم باشد
آن كس كه سبكتر از نسیمست - عشق و عاشق یكیست ای جان
تا ظن نبری كه آن دو نیمست - چون گشت درست عشق عاشق
هم منعم خویش و هم نعیمست - مر عاشق را ز ره چه بیمست
چون همره عاشق آن قدیمست - او در طلب چنین درستی
در پیش سهیل چون ادیمست - بشكفت درخت در زمستان
در بهمن میوهها پزیدهست - خاموش كن و ز پای بنشین
چون مستی و این كنار بامست - اندر همه ده اگر كسی هست
والله كه اشارتی تمامست - صعوه ز كجا رهد كه سیمرغ
پابسته این شگرف دامست - آواره دلا میا بدین سو
آن جا بنشین كه خوش مقامست - آن نقل گزین كه جان فزایست
وان باده طلب كه باقوامست - آن ره كه بیامدم كدامست
تا بازروم كه كار خامست - باقی همه بو و نقش و رنگست
باقی همه جنگ و ننگ و نامست - یك لحظه ز كوی یار دوری
در مذهب عاشقان حرامست - هر بلبل مست بر نهالی
ماننده راح روح افزاست - یاد داری كه ز مستی با خرد استیزه بستی
چون كلیدش را شكستی از كی باشد فتح بابت - چشم مست یار گویان هر زمان با چشم من
در دو عالم مینگنجد آنچ در چشم منست - ور تو مستی مینمایی در محبت چون نهای
عشق گوید دوغ خورد و دوغ خورد او مست نیست - رویهای زرد بین و باده گلگون بده
زانك از این گلگون ندارد بر رخ و رخسار مست - بیخهای آن درختان می نهانی میخورند
روزكی دو صبر میكن تا شود بیدار مست - باغبانا رعد مطرب ابر ساقی گشت و شد
باغ مست و راغ مست و غنچه مست و خار مست - بادهای داری خدایی بس سبك خوار و لطیف
زان اگر خواهد بنوشد روز صد خروار مست - گر تو را كوبی رسد از رفتن مستان مرنج
با چنان ساقی و مطرب كی رود هموار مست - آسمانا چند گردی گردش عنصر ببین
آب مست و باد مست و خاك مست و نار مست - شمس تبریزی به دورت هیچ كس هشیار نیست
كافر و ممن خراب و زاهد و خمار مست - ساقیا باده یكی كن چند باشد عربده
دوستان ز اقرار مست و دشمنان ز انكار مست - حال صورت این چنین و حال معنی خود مپرس
روح مست و عقل مست و خاك مست اسرار مست - باد را افزون بده تا برگشاید این گره
باده تا در سر نیفتد كی دهد دستار مست - رو تو جباری رها كن خاك شو تا بنگری
ذره ذره خاك را از خالق جبار مست - بخل ساقی باشد آن جا یا فساد بادهها
هر دو ناهموار باشد چون رود رهوار مست - تا نگویی در زمستان باغ را مستی نماند
مدتی پنهان شدست از دیده مكار مست - ساربانا اشتران بین سر به سر قطار مست
میر مست و خواجه مست و یار مست اغیار مست - یار ما عشق است و هر كس در جهان یاری گزید
كز الست این عشق بیما و شما مست آمدست - میفریبم مست خود را او تبسم میكند
كاین سلیم القلب را بین كز كجا مست آمدست - آن كسی را میفریبی كز كمینه حرف او
آب و آتش بیخود و خاك و هوا مست آمدست - گفتمش گر من بمیرم تو رسی بر گور من
برجهم از گور خود كان خوش لقا مست آمدست - مطربا این پرده زن كان یار ما مست آمدست
وان حیات باصفای باوفا مست آمدست - گفت آن كاین دم پذیرد كی بمیرد جان او
با خدا باقی بود آن كز خدا مست آمدست - گر لباس قهر پوشد چون شرر بشناسمش
كو بدین شیوه بر ما بارها مست آمدست - عشق بیچون بین كه جان را چون قدح پر میكند
روی ساقی بین كه خندان از بقا مست آمدست - آب ما را گر بریزد ور سبو را بشكند
ای برادر دم مزن كاین دم سقا مست آمدست - مست بودم فاش كردم سر خود با یاركان
زانك هشیاری مرا خود مذهب آزار نیست - چون فزون گردد تجلی از جمال حق ببین
ذره ذره هر دو عالم گشته موسی وار مست - از تقاضاهای مستان وز جواب لن تران
در شفاعت مو به موی احمد مختار مست - او سر است و ما چو دستار اندر او پیچیدهایم
از شراب آن سری گردد سر و دستار مست - از سقاهم ربهم بین جمله ابرار مست
وز جمال لایزالی هفت و پنج و چار مست - یوسف مصری فروكن سر به مصر اندرنگر
شهر پرآشوب بین و جمله بازار مست - این قیامت بین كه گویی آشكارا شد ز غیب
خم و كوزه حوض كوثر از می جبار مست - گر بگویم ای برادر خیره مانی زین عجب
عرش و كرسی آسمانها این همه كردار مست - تن چو سایه بر زمین و جان پاك عاشقان
در بهشت عشق تجری تحتها الانهار مست - شمس تبریزی برآمد در دلم بزمی نهاد
از شراب عشق گشتست این در و دیوار مست - گرد مستان گرد اگر می كم رسد بویی رسد
خود مذاق می چه داند آنك مرد عاقلست - چو از این هوش برستی به مساقات و به مستی
دهدت صد هش دیگر كرم باده فروشت - چو من از خویش برستم ره اندیشه ببستم
هله ای سرده مستم برهانم به تمامت - هله پالیز تو باقی سر خر عالم فانی
همه دیدار كریمست در این عشق كرامت - چشم پرنور كه مست نظر جانانست
ماه از او چشم گرفتست و فلك لرزانست - لذت فقر چو بادهست كه پستی جوید
كه همه عاشق سجدهست و تواضع سرمست - روحها مست شود از دم صبح از پی آنك
صبح را روی به شمس است و حریف نظرست - آنك بیباده كند جان مرا مست كجاست
و آنك بیرون كند از جان و دلم دست كجاست - عقل تا مست نشد چون و چرا پست نشد
و آنك او مست شد از چون و چرا رست كجاست - چند عثمان پر از شرم كه از مستی او
چون عمر شرم شكن گشته و خطاب شدست - پیش دلبر بنهادن سر سرمست سزا است
سر او را كف معشوق بمالیده خوش است - بس كه هر مستمعی را هوس و سودایی است
نه همه خلق خدا را صفت و فطرت تو است - تا همه مست شویم و ز طرب سجده كنیم
پیش نقشی كه خدایش به خودی بنوشتهست - این چه باغست این كه جنت مست اوست
وین بنفشه و سوسن و ریحان كیست - چرخ ازرق پوش روشن دل عجب
روز و شب سرمست و سرگردان كیست - هر صباحی ز جمالش مستیم
خاصه امروز كه با ما خوشكست - ز تو تا غیب هزاران سالست
چو روی از ره دل یك قدمست - هر كی بالاست مر او را چه غمست
هر كی آن جاست مر او را چه غمست - كه از این سو همه جانست و حیات
كه از این سو همه لطف و كرمست - این عدم خود چه مبارك جایست
كه مددهای وجود از عدمست - همه دلها نگران سوی عدم
این عدم نیست كه باغ ارمست - این همه لشكر اندیشه دل
ز سپاهان عدم یك علمست - گه جام مست گردد از لذت می تو
گه می به جوش آید از چاشنی جامت - عاشق چو مستتر شد بر وی ملامت آید
زیرا كه نقل این می نبود بجز ملامت - چون مست گشت مردم شد گوهرش برهنه
پهلو شكست كان را زان كس كه پهلوانست - گوشم شنید قصه ایمان و مست شد
كو قسم چشم صورت ایمانم آرزوست - زین خلق پرشكایت گریان شدم ملول
آنهای هوی و نعره مستانم آرزوست - با دوست ما نشسته كه ای دوست دوست كو
كو كو همیزنیم ز مستی به كوی دوست - رو محو یار شو به خرابات نیستی
هر جا دو مست باشد ناچار عربدهست - ساقی و سردهی ز لب یارم آرزوست
بدمستی ز نرگس خمارم آرزوست - تا سوی گلشن طرب آیم خراب و مست
از گلشن وصال تو یك خارم آرزوست - عشقست و عاشقست كه باقیست تا ابد
دل بر جز این منه كه بجز مستعار نیست - در عشق باش كه مست عشقست هر چه هست
بی كار و بار عشق بر دوست بار نیست - اشكال نو به نو چو مناقض نمایدت
اندر مناقضات خلافی مستریست - در شهر مست آیم تا جمله اهل شهر
دانند كاین زهی ز گدایان كوی نیست - بس كن چه آرزوست تو را این سخنوری
باری مرا ز مستی آن آرزوی نیست - كان شكرهاست او مستی سرهاست او
ره نبرد با وی آنك مرغ شكرخوار نیست - لطف كن ای كان قند راه دهانم ببند
اشتر سرمست را بند دهن واجبست - ندانم از سرمستیست شمس تبریزی
كه بر لبت زدهام بوسهها و یا بر پات - بیا كه عاشق ماهست وز اختران پیداست
بدانك مست تجلی به ماه راه نماست - چو اهل دل ز دلم قصه تو بشنیدند
ز جمله نعره برآمد كه مست دلبر ماست - به آسمان و زمین لطف ایتیا فرمود
كه آسمان و زمین مست آن مراعاتست - نه هیزمست كه آتش شدست در سوزش
بدانك هیزم نورست اگر چه انور نیست - به باغهای حقایق برات دوست رسید
ز تخته بند زمستان شكوفه یافت نجات - اگر تو مست وصالی رخ تو ترش چراست
برون شیشه ز حال درون شیشه گواست - پدید باشد مستی میان صد هشیار
ز بوی رنگ و ز چشم و فتادن از چپ و راست - ز مستان سلامت ز رندان پیامت
كه قفل طرب را كلیدی كه نوشت - چون شدی مست او كجا دانی
تو ركوع و سجود در صلوات - مست شد جان چنان كه نشناسد
خویشتن را ز می جز از طاعات - این چنین باده و چنین مستی
در همه مذهبی حلال و رواست - خواجه جز مستی تو در ره دین
آیتی ز ابتدا و غایت نیست - مستی افزون شدست و میترسم
كاین سخن را مجال جولان نیست - خازن رضوان كه مه جنتست
مست رضای دل رضوان ماست - گوشه گرفتست و جهان مست اوست
او خضر و چشمه حیوان ماست - زهره و مه دف زن شادی ماست
بلبل جان مست گلستان ماست - پرده اندیشه جز اندیشه نیست
ترك كن اندیشه كه مستور نیست - بر لب بحر تو مقیمم مقیم
مست لبم گر چه كناریم نیست - بشكنی این چوب نه چوبش كمست
دفع دو سه چوب رهای تو نیست - كیست كه او بنده رای تو نیست
كیست كه او مست لقای تو نیست - پیر خرد دید كه سرده توی
دست ز مستان تو شستن گرفت - اشتر دیوانه سرمست من
سلسله عقل دریدن گرفت - همچو گل سرخ برو دست دست
همچو میی خلق ز تو مست مست - مست همه گرد در این شهر ما
دزد و عسس را شه ما بست بست - هیزم دیك فقرا ظالمست
پخته بدو گردد كو ناریست - كیست در این شهر كه او مست نیست
كیست در این دور كز این دست نیست - بهر طلاقست امل كو چو مار
حبس حطامست و كند خشت خشت - غلغل مستان چو به گردون رسید
كركس زرین فلك پر گرفت - ماهی و دریا همه مستی كنند
چونك سر زلف تو افتاده شست - آن كه سر از پای نداند كجاست
مست فتادست به كوی الست - بازرسیدیم ز میخانه مست
بازرهیدیم ز بالا و پست - جمله مستان خوش و رقصان شدند
دست زنید ای صنمان دست دست - ای ز بگه خاسته سر مست مست
مست شرابی و شراب الست - این قطرههای هوشها مغلوب بحر هوش شد
ذرات این جان ریزهها مستهلك جانانه شد - اقبال آبادان شده دستار دل ویران شده
افتان شده خیزان شده كز بزم مستان میرسد - امروز مستان را بجو غیبم ببین عیبم مگو
زیرا ز مستیهای او حرفم پریشان میرسد - مست و خرامان میروم پوشیده چون جان میروم
پرسان و جویان میروم آن سو كه سلطان میرسد - صوفی چرا هوشیار شد ساقی چرا بیكار شد
مستی اگر در خواب شد مستی دگر بیدار شد - هر بار عذری مینهی وز دست مستی میجهی
ای جان چه دفعم میدهی این دفع تو بسیار شد - ذوق سر سرمست را هرگز نداند عاقلی
حال دل بیهوش را هرگز نداند هوشمند - آن جان بیچون را بگو وان دام مجنون را بگو
وان در مكنون را بگو مستان سلامت میكنند - حیران كن و بیرنج كن ویران كن و پرگنج كن
نقد ابد را سنج كن مستان سلامت میكنند - در عشق گشتم فاشتر وز همگنان قلاشتر
وز دلبران خوش باشتر مستان سلامت میكنند - آن دام آدم را بگو وان جان عالم را بگو
وان یار و همدم را بگو مستان سلامت میكنند - شهری ز تو زیر و زبر هم بیخبر هم باخبر
وی از تو دل صاحب نظر مستان سلامت میكنند - غوغای روحانی نگر سیلاب طوفانی نگر
خورشید ربانی نگر مستان سلامت میكنند - آن بحر مینا را بگو وان چشم بینا را بگو
وان طور سینا را بگو مستان سلامت میكنند - آن میر مه رو را بگو وان چشم جادو را بگو
وان شاه خوش خو را بگو مستان سلامت میكنند - افسون مرا گوید كسی توبه ز من جوید كسی
بی پا چو من پوید كسی مستان سلامت میكنند - آن توبه سوزم را بگو وان خرقه دوزم را بگو
وان نور روزم را بگو مستان سلامت میكنند - آن میر غوغا را بگو وان شور و سودا را بگو
وان سرو خضرا را بگو مستان سلامت میكنند - ای آرزوی آرزو آن پرده را بردار زو
من كس نمیدانم جز او مستان سلامت میكنند - آن عید قربان را بگو وان شمع قرآن را بگو
وان فخر رضوان را بگو مستان سلامت میكنند - آن جا كه یك باخویش نیست یك مست آن جا بیش نیست
آن جا طریق و كیش نیست مستان سلامت میكنند - ای ابر خوش باران بیا وی مستی یاران بیا
وی شاه طراران بیا مستان سلامت میكنند - ای شه حسام الدین ما ای فخر جمله اولیا
ای از تو جانها آشنا مستان سلامت میكنند - رندان سلامت میكنند جان را غلامت میكنند
مستی ز جامت میكنند مستان سلامت میكنند - ای آرزوی آرزو مستان سلامت میكنند
آن پرده را بردار زو مستان سلامت میكنند - رو آن ربابی را بگو مستان سلامت میكنند
وان مرغ آبی را بگو مستان سلامت میكنند - وان میر ساقی را بگو مستان سلامت میكنند
وان عمر باقی را بگو مستان سلامت میكنند - وان میر غوغا را بگو مستان سلامت میكنند
وان شور و سودا را بگو مستان سلامت میكنند - ای مه ز رخسارت خجل مستان سلامت میكنند
وی راحت و آرام دل مستان سلامت میكنند - ای جان جان ای جان جان مستان سلامت میكنند
یك مست این جا بیش نیست مستان سلامت میكنند - از جان هر سبحانیی هر دم یكی روحانیی
مست و خراب و فانیی تا عرش سبحان میرود - چیزی دهانم را ببست یعنی كنار بام و مست
هر چه تو زان حیران شوی آن چیز از او حیران شود - ای دل از این سرمست شو هر جا روی سرمست رو
تو دیگران را مست كن تا او تو را دیگر دهد - سرمست كاری كی كند مست آن كند كه میكند
باده خدایی طی كند هر دو جهان را تا صمد - مستی باده این جهان چون شب بخسپی بگذرد
مستی سغراق احد با تو درآید در لحد - مستی سلامت میكند پنهان پیامت میكند
آن كو دلش را بردهای جان هم غلامت میكند - ای نیست كرده هست را بشنو سلام مست را
مستی كه هر دو دست را پابند دامت میكند - یك لحظه میلرزاندت یك لحظه میخنداندت
یك لحظه مستت میكند یك لحظه جامت میكند - چون مهرهای در دست او گه باده و گه مست او
این مهرهات را بشكند والله تمامت میكند - ای نیست كرده هست را بشنو سلام مست را
مستی كه هر دو دست را پابند دامت میكند - ای دل چه مستی و خوشی سلطانی و سلطان وشی
با این دماغ و سركشی چون عشق رامت میكند - بستان ز شاه ساقیان سرمست شو چون باقیان
گر نیم مست ناقصی مست تمامت میكند - مستی سلامت میكند پنهان پیامت میكند
آن كو دلش را بردهای جان هم غلامت میكند - نطق عطاردانهام مستی بیكرانهام
گر نبود ز خوان تو راتبه از كجا رسد - گر به تمام مستمی راز غمش بگفتمی
گفت تمام چون شكر زان مه خوش لقا رسد - خلوتیان آسمان تا چه شراب میخورند
روح خراب و مست شد عقل خمار میرسد - صاف صفا نمیرود راه وفا نمیرود
مست خدا نمیرود مست غرور میرود - دیده عقل مست تو چرخه چرخ پست تو
گوش طرب به دست تو بیتو به سر نمیشود - مطرب جان بیا بزن تنتن تن تنن تنن
كاین دل مست از به گه یاد نگار میكند - می زده را معالجه هم به می از چه میكند
اشتر مست را ز می باز چه بار میكند - هست شد آن عدم كه او دولت هستها بود
مست شد آن خرد كه او یاد خمار میكند - شیخ شیوخ عالمست آن كه تو راست نومرید
آن كه گرفت دست تو خاصبك زمان بود - یار مرا چو اشتران باز مهار میكشد
اشتر مست خویش را در چه قطار میكشد - ور نه كه دوش مست او آمد و درشكست او
پس به نشانه این كمر بر در ما چه میكند - طوطی جان مست من از شكری چه میشود
زهره می پرست من از قمری چه میشود - بنال ای بلبل دستان ازیرا ناله مستان
میان صخره و خارا اثر دارد اثر دارد - به لطف خویش مستش كن خوش جام الستش كن
خراب و می پرستش كن كه بیآرام میگردد - بده زان باده خوش بو مپرسش مستحقی تو
ازیرا آفتابی كه همه بر عام میگردد - خروش و جوش هر مستی ز جوش خم می باشد
سبكساری هر آهن ز تو آهن ربا باشد - بجو آن صبح صادق را كه جان بخشد خلایق را
هزاران مست عاشق را صبوحی و امان باشد - یكی خوبی شكرریزی چو باده رقص انگیزی
یكی مستی خوش آمیزی كه وصلش جاودان باشد - سمن با سرو میگوید كه مستانه همیرقصی
به گوشش سرو میگوید كه یار بردبار آمد - ملوكانند درویشان ز مستی جمله بیخویشان
اگر چه خاكیند ایشان ولیكن شاه و سلطانند - اگر هشیار اگر مستم نگیرد غیر او دستم
وگر من دست خود خستم همو درمان من باشد - دگرباره سر مستان ز مستی در سجود آمد
مگر آن مطرب جانها ز پرده در سرود آمد - بشارت می پرستان را كه كار افتاد مستان را
كه بزم روح گستردند و باده بیخمار آمد - درختان بین كه چون مستان همه گیجند و سرجنبان
صبا برخواند افسونی كه گلشن بیقرار آمد - چه گفت آن بید سرجنبان كه از مستی سبك سر شد
چه دید آن سرو خوش قامت كه رفت و پایدار آمد - قلم بگرفته نقاشان كه جانم مست كفهاشان
كه تصویرات زیباشان جمال شاخسار آمد - منم حامل از آن شربت كه بر مستان زند ضربت
مرا باطن چو نار آمد تو را ظاهر چنان آمد - غلام موج این بحرم كه هم عیدست و هم نحرم
غلام ماهیم كه او ز دریا مستفید آید - زهی هستی كه تو داری زهی مستی كه من دارم
تو را هستی همیزیبد مرا مستی همیزیبد - ز دریا نیست جوش او كه در بس یتیمست او
از این كان نیست روی او اگر چه همچو زر باشد - اگر عالم هما گیرد نجوید سایهاش عاشق
كه او سرمست عشق آن همای نام ور باشد - چه خورد این دل در آن محفل كه همچون مست اندر گل
از آن میخانه چون مستان چه ناهموار میآید - مخسب امشب مخسب امشب قوامش گیر و دریابش
كه او در حلقه مستان چنین بسیار میآید - اگر باد زمستانی كند باغ مرا ویران
بهار شهریار من ز دی انصاف بستاند - جامم بشكست ای جان پهلوش خلل دارد
در جمع چنین مستان جامی چه محل دارد - جامست تن خاكی جانست می پاكی
جامی دگرم بخشد كاین جام علل دارد - بس مست شدست این دل وز دست شدست این دل
گر خرد شدست این دل زان زلف شكن دارد - گر چشم سرش خسپد بیسر همه چشمست او
كز دیده جان خود لوح ازلی خواند - سر از پی آن باید تا مست بتی باشد
پا از پی آن باید كز یار تعب بیند - مستست از آن باده با قامت خم داده
این چرخ بر این بالا ناقوس صلا كوبد - این عشق كه مست آمد در باغ الست آمد
كانگور وجودم را در جهد و عنا كوبد - گر عشق نی مستستی یا باده پرستستی
در باغ چرا آید انگور چرا كوبد - چون مست نعم گشتی بیغصه و غم گشتی
پس مست كجا داند كاین چرخ سخن دارد - عاشق چو منی باید كز مستی و بیخویشی
با خلق نپیوندد با خویش نپردازد - باری دل و جان من مستست در آن معدن
هر روز چو نوعشقان فرهنگ نو آغازد - یعقوب برون آمد از پرده مستوری
یوسف كه زلیخا را پرده بدرید آمد - زان قدرت پیوستش داوود نبی مستش
تا موم كند دستش گر سنگ و حدید آمد - مستی سرم آمد نور نظرم آمد
چیز دگر ار خواهی چیز دگرم آمد - امروز به از دینه ای مونس دیرینه
دی مست بدان بودم كز وی خبرم آمد - مستان می ما را هم ساقی ما باید
با آن همه شیرینی گر ترش كند شاید - پرندوش پرندوش خرابات چه سان بد
بگویید بگویید اگر مست شبانید - چنین برمستیزید ز دولت مگریزید
چه امكان گریزست كه در دام كمندید - دادیش یكی شربت كز لذت و بویش
مستیش به سر برشد و از اسب درافكند - یك حمله دیگر برسان باده كه مستی
در عربده ویران شده دستار درآمد - دارالحرج امروز چو دارالفرجی شد
كان شادی و آن مستی بسیار درآمد - بار دگر آن مست به بازار درآمد
وان سرده مخمور به خمار درآمد - یك حمله دیگر همه در رقص درآییم
مستانه و یارانه كه آن یار درآمد - بی غازه و گلگونه گل آن رنگ كجا یافت
كافروخته از پرده مستور برآمد - این هستی و این مستی و این جنبش مستان
زان باده مدان كز دل انگور برآمد - ما حلقه مستان خوش ساقی خویشیم
ما را سقط و بارد و هشیار مدارید - ز بو تا بوی فرقی بس عظیمست
و او بیحد و بیمقدار دارد - دلم افتان و خیزان دوش آمد
كه می مستی او اظهار دارد - ز شمس الدین تبریزی بیابی
دلی كو مست و بس هشیار باشد - هر آنك ترك خر گوید ز مستی
غم پالان و افساری ندارد - چو در كشتی نوحی مست خفته
چه غم داری اگر طوفان درآمد - اگر چه مست جام عشق بودم
رخ معشوق هشیارم چه خوش بود - ز مستی من ترازو را شكستم
ترازو كان گوهر را نسنجد - از آن مستی به تبریز است گردان
كه از جانش هوای كافری شد - منم مستی و اصل من می عشق
بگو از می بجز مستی چه آید - ز خاك من اگر گندم برآید
از آن گر نان پزی مستی فزاید - خمیر و نانبا دیوانه گردد
تنورش بیت مستانه سراید - ز هر سو بانگ جنگ و چنگ مستان
ز هر كاری به لابد كار زاید - ای مطرب جان چو دف به دست آمد
این پرده بزن كه یار مست آمد - هر عاشق بیمراد سرگشته
مستغرق عشق باختن گردد - چشم از نظرش چه مست میگشت
وز قند لبش دهان چه میشد - مستند و طریق خانه دانند
زیرا كه نه مست از فسادند - زیرا كاین بحر بس كریمست
آن نیست كه او نهنگ دارد - جانی كه به هر صبوح مستست
بویی ز خمار ما ندارد - بی ماه تو شب سیه گلیمست
این دارد و آن و آن ندارد - باری دل من صبوح مستست
وام شب دوش میگزارد - امروز گریخت شرم از من
او بر كف مست كی نگارد - خاموش و ببین كه خم مستان
چون جام شریف میسپارد - مستم ز خدا و سخت مستم
سبحان الله خدا چه دارد - هر بار ز جرعه مست بودم
این بار قدح لبالب آمد - شیری كه به صید شیر گیرد
سرمست به مرغزار آمد - مستان شبانه را بشارت
ساقی به سحور میخرامد - آن دم كه ز ننگ خویش رستیم
وان می كه ز بوش بود مستیم - ناموس شكستهایم و مستیم
صد توبه و عهد را شكستیم - ور مست شد این دل و نشان گفت
آخر نه به روی آن پری بود - زان نرگس مست شیرگیرش
بی خمر وصال در خمارید - ما مست شدیم و دل جدا شد
از ما بگریخت تا كجا شد - نیست ترتیب زمستان و بهارت با شهی
بر من این دم را كند دی بر تو تابستان كند - جان فدای ساقیی كز راه جان در میرسد
تا براندازد نقاب از هر چه آن مستور بود - ساقیا این معجبان آب و گل را مست كن
تا بداند هر یكی كو از چه دولت دور بود - كاسه خورشید و مه از عربده درهم شكست
چونك ساغرهای مستان نیك باتوفیر بود - شمس تبریزی تو دانی حالت مستان خویش
بی دل و دستم خداوندا اگر تقصیر بود - بانگ نوشانوش مستان تا فلك بررفته بود
بر كف ما باده بود و در سر ما بود باد - گر بزد ناداشت زخمی از سر مستی چه باك
ور ز طراری ربودم رخت طراری چه شد - گر یكی شاخی شكستم من ز گلزاری چه شد
ور ز سرمستی كشیدم زلف دلداری چه شد - مطربم سرمست شد انگشت بر رق میزند
پرده عشاق را از دل به رونق میزند - شمس تبریز ایستاده مست در دستش كمان
تیر زهرآلود را بر جان احمق میزند - نرگسان مست شمس الدین تبریزی كه هست
چشم آهو تا شكار شیر آن آهو كند - تا بود كز شمس تبریزی بیابی مستیی
از ورای هر دو عالم كان تو را بیتو كند - آن زمانی را كه چشم از چشم او مخمور بود
چون رسیدش چشم بد كز چشمها مستور بود - ساقیی با رطل آمد مر مرا از كار برد
تا ز مستی من ندانستم كه رشك حور بود - این غزل كوتاه كردم باقی این در دل است
گویم ار مستم كنی از نرگس خمار خود - ساقیا از دست تو بس دستها از دست شد
مست تو از دست تو پیوسته برخوردار باد - مست آمد دلبرم تا دل برد از بامداد
ای مسلمانان ز دست مست دلبر داد داد - من كه باشم باد و خاك و آب و آتش مست اوست
آتش او تا چه آرد بر من و بر خاك و باد - شاد شد جانم كه چشمت وعده احسان نهاد
ساده دل مردی كه دل بر وعده مستان نهاد - هم لبان میفروشت باده را ارزان كند
هم دو چشم شوخ مستت رطل را گردان كند - در خمار چشم مستش چشمها روشن كنید
وز برای چشم بد را ناله و آوه كنید - علتی باشد كه آن اندر بهاران بد شود
گر زمستان بد بود اندر بهاران صد شود - مست آن می گر نهای می دو پی دستار و دل
چونك دستار و دلت را غمزههای او ربود - گر چه خود نیكو نیاید وصف می از هوشیار
چون پی مست از خمار غمزه مستش چه سود - سر من مست جمالت دل من دام خیالت
گهر دیده نثار كف دریای تو دارد - چو سحرگاه ز گلشن مه عیار برآمد
چه بسی نعره مستان كه ز گلزار برآمد - به از این چه شادمانی كه تو جانی و جهانی
چه غمست عاشقان را كه جهان بقا ندارد - برویم مست امشب به وثاق آن شكرلب
چه ز جامه كن گریزد چو كسی قبا ندارد - شجری خوش و خرامان به میانه بیابان
كه كسی به سایه او چو بخفت مست خیزد - دل تو مثال بامست و حواس ناودانها
تو ز بام آب میخور كه چو ناودان نماند - دو سه رندند كه هشیاردل و سرمستند
كه فلك را به یكی عربده در چرخ آرند - چون رسد سنجق تو در ستمستان جهان
ظلم كوته شود و كوچ و قلان برخیزد - خبرت هست كه جان مست شد از جام بهار
سرخوش و رقص كنان در حرم سلطان شد - همه سوگند بخورده كه دگر دم نزنند
مست گشتند صبوحی سوی گفتار شدند - آنك از باده جان گوش و سرش گرم نشد
سرد و افسرده میان صف مستان چه كند - هست مستی كه مرا جانب میخانه برد
جانب ساقی گلچهره دردانه برد - هست مستی كه كشد گوش مرا یارانه
از چنین صف نعالم سوی پیشانه برد - ز اول روز كه مخموری مستان باشد
شیخ را ساغر جان در كف دستان باشد - گر سیه روی بود زنگی و هندوی توست
چه غمست از سیهی چونك از آن تو بود - هین صبوحست بده می كه همه مخموریم
تا كه جان یك نفسی مست ضمان تو بود - سر و پا مست شود هر چه تو خواهی بشود
برسد چون نرسد چونك رسان تو بود - در زمانی كه بگویی هله هان تان چه كمست
كو زبانی كه مجابات زبان تو بود - كار و بار از سر مستی و خرابی ببرید
خویش را زود به یك بار بدین كار دهید - مست او گشت از آن رو همگان مست ویند
خوش لقا گشت كز آن ماه لقا میآید - زان دلیرست كه با شیر ژیان رو كردست
زان كریمست كه از گنج عطا میآید - آنك سرمست نباشد برمد از مردم
تا نگویند كز او بوی صبا میآید - هر چه آمد سوی هستی ره هستی گم كرد
كه ز مستی نشناسد كه كجا میآید - نقش گرمابه بینی هر یكی مست و رقصان
چون معاشر كه گه گه در می احمر آید - برهد از بیش وز كم قاضی و مدعی هم
چونك آن ماه یك دم مست در محضر آید - باده خمخانه گردد مرده مستانه گردد
چوب حنانه گردد چونك بر منبر آید - عقل كل كو راز پوشاند همی
مست باد و راز بیروپوش باد - این جهان چشمست و او چون مردمك
تنگ میآید جهان زین مرد خرد - بر تو گر خارست بر ما گل شكفت
بر تو گر شامست بر ما روز شد - بی محابا ده تو ای ساقی مدام
هین كه جانها مست اسرار آمدند - ساقیان سرمست در كار آمدند
مستیان در كوی خمار آمدند - بلبلان مست و مستان الست
بر امید گل به گلزار آمدند - اندك اندك جمع مستان میرسند
اندك اندك می پرستان میرسند - خرم آن باغی كه بهر مریمان
میوههای نو زمستان میرسند - بانگ انانستعین ما شنید
لطف و داد و مستعانی میكند - آن زیادت دست شش انگشت تست
قیمت او كم به ظاهر مستزید - بلبل دل تا ابد سرمست باد
طوطی جان هم شكرخاینده باد - چشم ما بگشاد چشم مست او
طالبان را چشم بگشاینده باد - شربتی را كو به مست خود دهد
جز لطیف و پاك و دلكش چون بود - مست عشقم دار دایم بیخمار
من نخواهم مستیی كز میرسد - نعره و غلغله آن مستان
آشكارا و نهان میآید - آن كس كه از تكبر مالد سبال خود را
از نور كبریایی چون مستنیر باشد - جلوه مكن جمالت مگشای پر و بالت
تا با پر خدایی جان مستطیر باشد - چون موی ابروی را وهمش هلال بیند
بر چشمش آفتابت كی مستدیر باشد - هر سو كه هست مستم چوگان او پرستم
در عین نیست هستم تا حكم خود براند - وان كو ز چه برافتد در جام و ساغر افتد
مستیش در سر افتد پا را ز سر نداند - جانهای جمله مستان دلهای دل پرستان
ناگه قفص شكستند چون مرغ برپریدند - مستان سبو شكستند بر خنبها نشستند
یا رب چه باده خوردند یا رب چه مل چشیدند - یك خانه پر ز مستان مستان نو رسیدند
دیوانگان بندی زنجیرها دریدند - ماییم و شور مستی مستی و بت پرستی
زین سان كه ما شدستیم از ما دگر چه آید - مستی و مستتر شو بیزیر و بیزبر شو
بی خویش و بیخبر شو خود از خبر چه آید - جانم مباد هرگز گر جانم از شرابش
وز مستی جمالش از خود خبیر باشد - ز افیون شربت او سرمست خفت بدعت
ز استون رحمت او دولت منعش آمد - بی محو كس ز لوح عدم مستفید نیست
صلحی فكن میان من و محو ای ودود - والله كه ذره نیز از آن جام بیخودست
از كرم مست گشته به اكرام میرود - تا مست نیست از همه لنگان سپس ترست
در بیخودی به كعبه به یك گام میرود - تا باخودست راز نهان دارد از ادب
چون مست شد چه چاره كه خودكام میرود - چندان حلاوت و مزه و مستی و گشاد
در چشمهای مست تو نقاش چون نهاد - چندان حلاوت و مزه و مستی و گشاد
در چشمهای مست تو نقاش چون نهاد - آن خار میگریست كه ای عیب پوش خلق
شد مستجاب دعوت او گلعذار شد - ای زنده گشتگان به زمستان كجا بدیت
آن سو كه وقت خواب روان را مطار شد - حاصل مرا چو بلبل مستی ز گلشنیست
چون بلبلم جدایی گلزار میكشد - آن حلق و آن دهان كه دریدست در لحد
چون عندلیب مست چه گوینده میشود - چون بخت روسپید شب اندر دعا گذار
زیرا دعای نوح به شب مستجاب شد - دست تو دست خدا چشم تو مست خدا
بر همه پاینده باد سایه رب العباد - رفت عطارد ز دست لوح و قلم درشكست
در پی او زهره جست مست به فرقد رسید - دست دل از رنج رست گر چه دلارام مست
بست سر زلف بست خواجه ببین این گشاد - چشم چو مریخ او مست ز تاریخ او
جان به سوی ناوكش همچو سپر میرود - آن گل شیرین لقا شكر كند از خدا
بلبل سرمست ما بهر خماران رسید - دل مثل اولیاست استن جسم جهان
جسم به دل قایمست بیخلل و بیگزند - بانگ زدم من كه دل مست كجا میرود
گفت شهنشه خموش جانب ما میرود - ناصح من كژ نهاد و برد ز راهم
شرط امینی و مستشار نه این بود - نوش تو را ذوق و طعم و لطف نه این بود
وان شتر مست خوش عیار نه این بود - من از قطار حریفان مهار عقل گسستم
به پیش اشتر مستش یكی مهار چه باشد - هزار بلبل مست و هزار عاشق بیدل
در آن مقام تحیر ز روی یار چه میشد - در آن طرف كه ز مستی تو گل ز خار ندانی
عجب كه گل چه چشید و عجب كه خار چه میشد - دلا مگر كه تو مستی كه دل به عقل ببستی
كه او نشست نیابد تو را كجا بنشاند - نگفتمت كه بدان سوی دام در دامست
چو درفتادی در دام كی رهات كنند - نگفتمت به خرابات طرفه مستانند
كه عقل را هدف تیر ترهات كنند - چو یار مست خرابست و روز روز طرب
به غیر شنگی و مستی بیا بگو چه كنند - شراب حاضر و معشوق مست و من عاشق
مرا قرار نباشد به بو مرا مدهید - هزار ساغر مینشكند خمار مرا
دلم چو مست چنان چشم پرخمار بود - بلیس اگر ز شراب خدای مست بدی
ز صد گنه نشدی هیچ طاعتش مردود - شراب را تو نبینی و مست را بینی
نبینی آتش دل را و خانهها پردود - نبشته بر رخ هر مست رو كه جان بردی
نبشته بر لب ساغر كه عاقبت محمود - قرابه ایست پر از رنج و نام او جسمست
به سنگ بربزنید و تمام برهانید - اگر چه مست بود گل خراب نیست چو من
كه راز نرگس مخمور با شما گوید - چو رازها طلبی در میان مستان رو
كه راز را سر سرمست بیحیا گوید - كه باده دختر كرمست و خاندان كرم
دهان كیسه گشادست و از سخا گوید - چو مستتر شود آن روح خرقه باز شود
كلاه و سر بنهد ترك این قبا گوید - نشستهایم دل و عشق و كالبد پیشت
یكی خراب و یكی مست وان دگر دلشاد - به زیر سایه زلفت دلم چه خوش خفتهست
خراب و مست و لطیف و خوش و كش و آزاد - ولی چو مست كنی مر مرا غلط گردم
گمان برم كه امیرم چرا شوم منقاد - به باغ خود همه مستند لیك نی چون گل
كه هر یكی به قدح خورد و او سبو دارد - عجب كه خار چه بدمست و تیز و روترشست
ز رشك آنك گل و لاله صد عدو دارد - به مستیان درختان نگر به فصل بهار
شكوفه كرده كه در شرب می غلو دارد - به باغ خود همه مستند لیك نی چون گل
كه هر یكی به قدح خورد و او سبو دارد - چو مست چشم تو نبود شراب را چه طرب
چو همرهم تو نباشی سفر چه سود كند - خبر چو محرم او نیست بیخبر شو و مست
چو مخبرش تو نباشی خبر چه سود كند - رسید مژده به شامست شمس تبریزی
چه صبحها كه نماید اگر به شام بود - تو جام هستی خود را برو قوامی ده
كه آن شراب قدیمست و باقوام بود - به پیش چشم محمد بهشت و دوزخ عین
به پیش چشم دگر كس مستر و مغمود - به حق گلشن اقبال كاندر او مستی
چو گل خموش كه تا بلبلت ثنا گوید - كسی خراب خرابات و مست میباشد
از او عمارت ایمان و خیر كی باشد - منم خراب خرابات و مست طاعت حق
درون شهر معظم ز نیك و بیباشد - ز مستیاش چه گمان بردمی كه بعد از می
ز هجر عربده كن آن خمار بازآید - نشستهایم دل و عشق و كالبد پیشت
یكی خراب و یكی مست وان دگر دلشاد - تو به فقر اگر چه كه برهنه گردی
چه غمست مه را كه قبا نباشد - بس خلق هستند كز دوست مستند
هرگز ندانند كه نان چه باشد - چه عجب گر ز مستیت خرف و سرگران شوم
چو درختی كه میوهاش بپزد سرگران شود - عشق تو مست و كف زنانم كرد
مستم و بیخودم چه دانم كرد - هر كه را اختیار كردش عشق
مست و بیاختیار خواهد بود - هر كه او پست و مست عشق نشد
تا ابد در خمار خواهد بود - وقت رحمست و وقت عاطفت است
كه مرا زخم بس گران آمد - رو بكن تو خراب خانه از آنك
شمس تبریز مست میآید - قیصر رومست كه بر زنگ زد
اوست كه ترسابچه خواندش فرید - مست شد و بر سر كوی اوفتاد
دست زنان ناگه خوابش ربود - عشق مرا بر همگان برگزید
آمد و مستانه رخم را گزید - كل ذی روح یفدی فی هواك روحه
كل بستان انیق من جناك مستفید - عاشق از دست شد نیست شد و هست شد
بلبل جان مست شد سوی گلستان رسید - ای تو مقیم میكده هم مستی و هم میزده
تشنیعهای بیهده چون میزنی ای بیگهر - كی باشد آن در سفته من الحمدلله گفته من
مستطرب و خوش خفته من در سایههای آن شجر - در مجلس مستان دل هشیار اگر آید مهل
دانی كه مستان را بود در حال مستی خیر و شر - قومی خراب و مست و خوش قومی غلام پنج و شش
آنها جدا وینها جدا آنها دگر وینها دگر - باری تو از ارواحشان وز باده و اقداحشان
مستی خوشی از راحشان فارغ شده از خیر و شر - ای عشق چست معتمد مستی سلامت میكند
بشنو سلام مست خود دل را مكن همچون حجر - چون دست او بشكستهای چون خواب او بربستهای
بشكن خمار مست را بر كوی مستان برگذر - ای عشق شوخ بوالعجب آورده جان را در طرب
آری درآ هر نیم شب بر جان مست بیخبر - هستی خوش و سرمست تو گوش عدم در دست تو
هر دو طفیل هست تو بر حكم تو بنهاده سر - مست و خراب و شاد و خوش میگذری ز پنج و شش
قافله را بكش بكش خوش سفریست این سفر - گریزانست این ساقی از این مستان ناموسی
اگر اوباش و قلاشی مخور پنهان و پیدا خور - چاهش خوش و زندانش وان ساقی و مستانش
وان گفتن بیسیمان كه سیمبریم آخر - ای طعنه زنان بر ما بگشاده زبان بر ما
باری ز شما خامان ما مستتریم آخر - چو در دست تو باشیم ندانیم سر از پای
چو سرمست تو باشیم بیفتد سر و دستار - همه شیشه شكستیم كف پای بخستیم
حریفان همه مستیم مزن جز ره هموار - بربستم لب را ز ره چشم بگویم
چیزی كه رود مستی آن كله سر بر - امروز عجب نیست اگر فاش نگردد
آن عالم مستور به دستوری ستار - بگرد فتنه میگردی دگربار
لب بامست و مستی هوش میدار - به ساقی درنگر در مست منگر
به یوسف درنگر در دست منگر - به هستی بخش و مستی بخش بگرو
منال از نیست و اندر هست منگر - چه خون آشام و مستسقیست این دل
كه چشمم مینگردد ز اشك و نم سیر - نداند گاو كردن بانگ بلبل
نداند ذوق مستی عقل هشیار - كه سنگ و خاك و آب و باد و آتش
همه روحی شدندی مست و سیار - گر گشت جهان خراب و معمور
مستست دل و خراب دلدار - خلقان مورند و ما سلیمان
خاموش صبور باش و مستور - از گلشن روی تو شدم مست
بنهادم مست پای بر خار - خاكی گشتی چو مست گشتی
ملاح تو بركشید لنگر - سرمست زییم مست میریم
هم مست دوان دوان به محشر - آن خاك شكوفه كرد یعنی
مستیم از این سر و از آن سر - همزانوی آنك تش نبینی
سرمست ز می فروش دیگر - درویش ز دوش باز مست است
غیر شب و روز دوش دیگر - چونك مستان را نباشد شمع و شاهد روی تو
صد هزاران خم باده هر طرف جوشیده گیر - بنده ساقی عشقم مست آن دردی درد
گوشهای سرمست خفتم فارغم از خیر و شر - صد سلام و بندگی ای جان از این مستان بخوان
جام زرین پیش آر و سیم بر ای سیمبر - زان سر مستانش رست از خنجر قصاب مرگ
كه نبودند اندر این سودا چو ساطوری دوسر - بیتو هستم چون زمستان خلق از من در عذاب
با تو هستم چون گلستان خوی من خوی بهار - بیمی از شمس الحق تبریز مست گفتنم
طوطیم یا بلبلم یا سوسنم این الفرار - وانگهی این مست عشق اندر هوای شمس دین
رفته تبریز و شنیده رو تو را آن جا چه كار - چون ز شب نیمی بشد مستان همه بیخود شدند
ما بماندیم و شب و شمع و شراب و آن نگار - ما به بوی شمس دین سرخوش شدیم و میرویم
ما ز جام شمس دین مستیم ساقی می میار - شمس دین جام جمست و شمس دین بحر عظیم
شمس دین عیسی دم است و شمس دین یوسف عذار - تو اگر خراب و مستی به من آ كه از منستی
و اگر خمار یاری سخنی شنو مخمر - همه مست و خوش شكفته رمضان ز یاد رفته
به وثاق ساقی خود بزدیم حلقه بر در - چو بدید مست ما را بگزید دستها را
سر خود چنین چنین كرد و بتافت روز معشر - ز میانه گفت مستی خوش و شوخ و میپرستی
كه كی گوید اینك روزه شكند ز قند و شكر - شربت رحمت تو بر همگان گردانست
تو مرا تشنه و مستسقی و بیمار مگیر - نه كه لطف تو گنه سوز گنه كارانست
تو مرا تایب و مستغفر غفار مگیر - چشم مست تو خرابی دل و عقل همهست
عارض چون قمر و رنگ چو گلنار مگیر - زهره در خویش نگنجد ز نواهای لطیف
همچو بلبل كه شود مست ز گل فصل بهار - این نفس مست اویم روز دیگر بگویم
هم بر این پرده تر با تو اسرار دیگر - شاه شمس الدین تبریزی مرا
مست میدارد خمار اندر خمار - دوش مستی خفته بودم نیم شب
كاوفتاد آن ماه را بر ما گذر - گر چه مست افتاده بودم از شراب
گشت یك یك موی بر من دیده ور - در رخ آن آفتاب هر دو كون
مست لایعقل همیكردم نظر - در خرابات دلم اندیشههاست
در هم افتاده چو مستان ای پسر - پای دار و شور مستان گوش دار
در شكست و جست دربان ای پسر - من چو داوودم شما مرغان پاك
وین غزلها چون زبور مستطر - ای خدایا دست بر لب مینهم
تا نگویم زان چه گشتم مستتر - سر برآر از مستی و بیدار شو
كار و بار و بخت بیدارش نگر - رفتم آن جا مست و گفتم ای نگار
چون مرا دیوانه كردی گوش دار - یاد داری كمدی تو دوش مست
ماه بودی یا پری یا جان حور - لیك این مستان به حكم خود نیند
نیستشان جز حفظ حق حصنی دگر - ساقیا دست همه مستان گیر
همچنان جانب گلزار بیار - روز بزمست نه روز رزمست
خنجر جنگ ببر چنگ بیار - روز جامست نه نام و ناموس
نام از پیش ببر ننگ بیار - گفته هر قوم هم از مستی خویش
كه ز ما قوم دگر را چه خبر - هر دم دهد بت من نو ساغری به ساقی
كامروز بزم عامست این را به عاشقان بر - از غیب حصهها را بدهی به مستحقان
وز سینه غصهها را رانی و چیز دیگر - مستانه جان برون جهد از وحدت الست
چون سیل سوی بحر نه آرام و نه قرار - دل ناظر جمال تو آن گاه انتظار
جان مست گلستان تو آن گاه خار خار - از بعد ماجرای صفا صوفیان عشق
گیرند یك دگر را چون مستیان كنار - درده از آن شراب كه اول بدادهای
زان چشمهای مست تو بشكن مرا خمار - مستیم و بیخودیم و جمال تو پرده در
زین پس مباش ماها در ابر و پرده در - مستیست در سر از می و این تاب آفتاب
در سر بتافتست پس از دست رفت سر - آمد بهار خرم و آمد رسول یار
مستیم و عاشقیم و خماریم و بیقرار - خیز كه رستیم ما بند شكستیم ما
خیز كه مستیم ما تا به ابد بیخمار - تاخت رخ آفتاب گشت جهان مست وار
بر مثل ذرهها رقص كنان پیش یار - از قدح جام وی مست شده كو و كی
گرم شده جام دی سرد شده جان نار - در این دوار طبیبان همه گرفتارند
كز این دوار بود مست كله بیمار - صحابیان كه برهنه به پیش تیغ شدند
خراب و مست بدند از محمد مختار - هزار مست چو پروانه جانب آن شمع
نهاده جان به طبق بر كه این بگیر و بیار - كدام شربت نوشید پوره ادهم
كه مست وار شد از ملك و مملكت بیزار - ز مطربان خوش آواز و نعره مستان
شراب در رگ خمار گم كند رفتار - به بوی آن میشد آب روشن و صافی
چو مست سجده كنان میرود به سوی بحار - ببین به حال جوانان كهف كان خوردند
خراب سیصد و نه سال مست اندر غار - شراب عشق بنوشیم و بار عشق كشیم
چنانك اشتر سرمست در میان قطار - چه باده بود كه موسی به ساحران درریخت
كه دست و پای بدادند مست و بیخودوار - درآی مست و خرامان و ساغر اندر دست
روا مبین چو تو ساقی و ما چنین هشیار - نه مستیی كه تو را آرزوی عقل آید
ز مستی كه كند روح و عقل را بیدار - هزار بارش كشتند و پیشتر میرفت
كه مستم و خبرم نیست از یكی و هزار - مرا چو مست كنی آنگهی تماشا كن
كه شیرگیر چگونست در میان شكار - هزار آتش و دود و غمست و نامش عشق
هزار درد و دریغ و بلا و نامش یار - مجوی شادی چون در غمست میل نگار
كه در دو پنجه شیری تو ای عزیز شكار - چه خفتهایم ولیكن ز خفته تا خفته
هزار مرتبه فرقست ظاهر و مستور - سلام من شنوی در لحد خبر شودت
كه هیچ وقت نبودی ز چشم من مستور - لبم كه نام تو گوید به بادهاش خوش كن
سرم خمار تو دارد به مستیش تو بخار - مرا چو مست كنی زین شجر برآرم سر
به خنده دل بنمایم به خلق همچو انار - كنار بازگشادست عشق از مستی
رسید دلشدگان را گه كنار كنار - وگر نباشد آن نور دیو را روزی
به پردههای كرم دیو را كند مستور - هوای نفس مهارست و خلق چون شتران
به غیر آن شتر مست را مهار مگیر - جگر چو آلت رحمست رحم از او خیزد
از این سبب مدد دیدهها بكرد مگر - هر كه او را سماع مست نكرد
منكرش دان اگر چه كرد اقرار - روی بنما به ما مكن مستور
ای به هفت آسمان چو مه مشهور - عاشق و مست و آنگهی توبه
ترك سالوس آن فسونگر گیر - ملك مستی و بیخودی داری
ترك سودای ملك سنجر گیر - مست شو مست كن حریفان را
بار گیر از كمیت احمر گیر - مستی آمد ز راه بام دماغ
برو اندیشه و ره در گیر - گر نروید ز خاك هیچ انگور
مستی عشق را مقرر گیر - توبه كردم دگر نخواهم گفت
توبه مست را مزور گیر - جور او كش از آنك شورش دل
نور چشمست یا اولوالابصار - خمر كهن بر سر عشاق ریز
صورت نو در دل مستان نگار - شمس و شموسی كه سرآخر شدست
چون خر لنگست در آن مستدار - در كف عشقست مهار همه
اشتر مستیم در این زیر بار - مست توام نه از می و نه از كوكنار
وقت كنارست بیا گو كنار - برجه مستانه كناری بگیر
چون شجر و باد به وقت بهار - تا كه نظر مست شود ز آفتاب
تا بشود بیسر و بیپا نظر - خواهم یكی گویندهای مستی خرابی زندهای
كتش به خواب اندرزند وین پرده گوید تا سحر - آنها خراب و مست و خوش وینها غلام پنج و شش
آنها جدا وینها جدا آنها دگر وینها دگر - هاكم معاریج اللقا فیها تداریج البقا
انعم به من مستقی اكرم به من مستقر - در مجلس مستان دل هشیار اگر آید مهل
دانی كه مستان را بود در حال مستی خیر و شر - جز عاشقی عاشق كنی مستی لطیفی روشنی
نشناسد از مستی خود او سركله را از كمر - برو از گوش سوی دل بنگر كیست مستتر
بدر این كیسههای ما تو به كوری كیسه گر - چه غمست ار زرم بشد كه میی هست همچو زر
عربی گر چه خوش بود عجمی گو تو ای پسر - هاكم معاریج اللقا فیها تداریج البقا
انعم به من مستقی اكرم به من مستقر - چرا جانها بر آن لب مست گشتند
كه آن جا نقل بسیارست امروز - چنان مستم چنان مستم من امروز
كه از چنبر برون جستم من امروز - بیامد بر درم اقبال نازان
ز مستی در بر او بستم من امروز - چنان مستم چنان مستم من امروز
كه پیروزه نمیدانم ز پیروز - ای نرگس مست مست خفته
وی دلبر خوش عذار برخیز - برخیز و صبوح را برانگیز
جان بخش زمانه را و مستیز - با یارك خود بساز پنهان
مستیز به جان تو كه مستیز - مرغی كه تا كنون ز پی دانه مست بود
درسوخت دانه را و طپیدن گرفت باز - مستورگان مصر ز دیدار یوسفی
هر یك ترنج و دست بریدن گرفت باز - ای غم و اندیشه رو باده و بای غمست
چونك بغرید شیر رو چو فرس خون بمیز - نبات و جامد و حیوان همه ز تو مستند
دمی بدین دو سه مخمور بینوا پرداز - دوش حریف مست من داد سبو به دست من
بشكنم آن سبوی را بر سر نفس مرتبس - ای مگس دل با لب شكر مپیچ
چشم بادامست از بادام ترس - ای مست ماه روی تو استاره و گردون خوش
رویت خوش و مویت خوش و آن دیگرت بیرون خوش - چون گوهری ناسفتهام فارغ ز خام و پختهام
در سایهات خوش خفتهام سرمست از آن افیون خوش - خود را مبین در من نگر كز جان شدستم بیاثر
مانند بلبل مست شو زو رخت بر گلزار كش - باده خوری مست شوی بیدل و بیدست شوی
بیست سلامت بودش دركشدش خوش خوردش - ای دم تو دام خمش بیگنهان را بمكش
ای رخ تو باده هش مست كند تا ابدش - وگر سرمست دل روزی زند بر سنگ آن شیشه
به میخانه روید آن دم از آن خمار جوییدش - اگر چه مرغ استادم به دام خواجه افتادم
دل و دیده بدو دادم شدم مست و سبكسارش - چرا من خاكی و پستم ازیرا عاشق و مستم
چرا من جمله جانستم ز عشق جسم فرسایش - بسی زخمست بیدشنه ز پنج و چار وز شش نه
ز عشق آتش تشنه كه جز خون نیست سقایش - ای مستی هوش آخر در مهر بجوش آخر
در وصل بكوش آخر ای صبح وصالت خوش - هنگام صبوح آمد ای مرغ سحرخوانش
با زهره درآ گویان در حلقه مستانش - ببوسیدم زمین را سجده كردم
كه یعنی چون زمینم مست و مدهوش - یقین میدان مجیب و مستجابست
دعای سوخته درویش دل ریش - رختها را میكشاند جان مستان سوی تو
میچشان و میكشان خوش میكشانی شاد باش - رو مكن مستی از آن خمری كز او زاید غرور
غره آن روی بین و هوشیار خویش باش - شمس تبریز مرا عشق تو سرمست كند
هر كی او باده كشد باده بدین سان كشدش - مست میدانم ز میدانم خراب
شیشه مشكن مست میدان را مكش - اشتر مستم نجویم نسترن
نوشخوارم در رهت گو خار باش - جان تو مستست در بزم احد
تن میان خلق گو آحاد باش - میخروشم لیكن از مستی عشق
همچو چنگم بیخبر من از خروش - سرمست شد نگارم بنگر به نرگسانش
مستانه شد حدیثش پیچیده شد زبانش - گه میفتد از این سو گه میفتد از آن سو
آن كس كه مست گردد خود این بود نشانش - چشمش بلای مستان ما را از او مترسان
من مستم و نترسم از چوب شحنگانش - ای عشق الله الله سرمست شد شهنشه
برجه بگیر زلفش دركش در این میانش - مستی فزود خامش تا نكتهای نرانی
ای رفته لاابالی در خون نیكخواهش - آن مه كه هست گردون گردان و بیقرارش
وان جان كه هست این جان وین عقل مستعارش - مستی امروز من نیست چو مستی دوش
مینكنی باورم كاسه بگیر و بنوش - این دل مجنون مست بند بدرید و جست
با سرمستان مپیچ هیچ مگو رو خموش - این شب هجران دراز با تو بگویم چراست
فتنه شد آن آفتاب بر رخ مستور خویش - ساقی مستان ما شد شكرستان ما
یوسف جان برگشاد جعد پریشان خویش - باز درآمد ز راه بیخود و سرمست دوش
توبه كنان توبه را سیل ببردست دوش - یار درآمد ز باغ بیخود و سرمست دوش
توبه كنان توبه را سیل ببردست دوش - باده خلوت نشین در دل خم مست شد
خلوت و توبه شكست مست برون جست دوش - خمار باده او خوشترست یا مستی
كه باد تا به ابد جانهای ما جامش - ستم ز عدل ندانم ز مستی ستمش
مرا مپرس ز عدل و ز لطف و انعامش - مست گشتم ز ذوق دشنامش
یا رب آن می بهست یا جامش - دست فشان روح رود مست تا
میمنه كه نیست بدان جا ترش - مست گشتم ز طعنه و لافش
دردیش خوشتر است یا صافش - به یاد بحر مست از وهم كشتی
نشسته احمقی بسیار فارغ - چندان شراب ریخت كنون ساقی ربیع
مستسقیان خاك از این فیض كرده كاغ - كرده مستان باغ اشكوفه
كرده سیران خاك استفراغ - از چپ و راست میرسد مست طمع هر اشتری
چون شتران فكنده لب مست و برآوریده كف - جمله جهان پرست غم در پی منصب و درم
ما خوش و نوش و محترم مست طرب در این كنف - مست شدند عارفان مطرب معرفت بیا
زود بگو رباعیی پیش درآ بگیر دف - چاره خشك و بیمدد نفخه ایزدی بود
كوست به فعل یك به یك نیست ضعیف و مستخف - ما دو سه مست خلوتی جمع شدیم این طرف
چون شتران رو به رو پوز نهاده در علف - هر طرفی همیرسد مست و خراب جوق جوق
چون شتران مست لب سست فكنده كرده كف - جمله جهان پرست غم در پی منصب و درم
ما خوش و نوش و محترم مست خرف در این كنف - مطرب عارفان بیا مست شدند عارفان
زود بگو رباعیی پیش درآ بگیر دف - تو عقل عقلی و من مست پرخطای توام
خطای مست بود پیش عقل عقل معاف - خمار بیحد من بحرهای میخواهد
كه نیست مست تو را رطلها و جره كفاف - به شب مثال چراغند و روز چون خورشید
ز عاشقی و ز مستی زهی گزیده فریق - چو كرد آن لطف او مستم در گلزار بشكستم
همیدزدیدم آن گلها از آن گلزار پنهانك - كه غمازان همه مستند اندر خواب گفت آری
ولیكن هست از این مستان یكی هشیار پنهانك - درویشی وانگه غم از مست نبیذی كم
رو خدمت آن مه كن مردانه یكی سالك - من دوش تو را دیدم در خواب و چنان باشد
بر چرخ همیگشتی سرمستك و خوش حالك - میگشتی و میگفتی ای زهره به من بنگر
سرمستم و آزادم ز ادبارك و اقبالك - من تركم و سرمستم تركانه سلح بستم
در ده شدم و گفتم سالار سلام علیك - چون باده جان خوردم ایزار گرو كردم
تا مست مرا گوید ای زار سلام علیك - از تو آیم بر تو هم به نفیر
آه المستغاث منك الیك - تا حلقه مطربان گردون
مستانه برآورند آهنگ - جهان شكست و تو یار شكستگان باشی
كجاست مست تو را از چنین خرابی ننگ - فلك ز مستی امر تو روز و شب در چرخ
زمین ز شادی گنج تو خیره مانده و دنگ - قطار شتر بین كه گشتند مست
ندانند افسار از پالهنگ - بگردان شراب ای صنم بیدرنگ
كه بزمست و چنگ و ترنگاترنگ - در آن بزم قدسند ابدال مست
نه قدسی كه افتد به دست فرنگ - بده می گزافه به مستان حق
كه نی عربده بینی آن جا نه جنگ - ببین نیم شب خلق را جمله مست
ز سغراق خواب و ز ساقی زنگ - شهری پر از عشق و فرح بر دست هر مستی قدح
این سوی نوش آن سوی صح این جوی شیر و آن عسل - جمله كون مست دل گشته زبون به دست دل
مرحلههای نه فلك هست یقین دو گام دل - ز بعد این می و مستی چو كار من تو كردستی
توكل كردهام بر تو صلا ای كاهلان تنبل - در این پایان در این ساران چو گم گشتند هشیاران
چه سازم من كه من در ره چنان مستم كه لاتسأل - خدایا دست مست خود بگیر ار نی در این مقصد
ز مستی آن كند با خود كه در مستی كند منبل - به بزم او چو مستان را كنار و لطفها باشد
بگیرد آب با آتش ز عشقش هم كنار ای دل - كنون از هجر بر پایم چنین بندیست از آتش
ز یادش مست و مخمورم اگر چندم نزار ای دل - چو دیدم من عنایتها ز صدر غیب شمس الدین
شدم مغرور خاصه مست و مجنون خمار ای دل - و او گوید ز سرمستی كه آن را تو بدیدستی
كه آن علوست و تو پستی كه تو نقصی و آن كامل - شتران مست شدستند ببین رقص جمل
ز اشتر مست كه جوید ادب و علم و عمل - تو مرا می بده و مست بخوابان و بهل
چون رسد نوبت خدمت نشوم هیچ خجل - تا درآمد بت خوبم ز در صومعه مست
چند قندیل شكستم پی آن شمع چگل - مستست چشم نرگس و خندان دهان باغ
از كر و فر و رونق و لطف و كمال گل - باز سرم گشت مست هیچ مگو دست دست
باقی این بایدت رو شب و فردا تعال - هزار گل بنماید كه خار مست شود
هزار خنده برآرد ز غم زهی اقبال - چو مست باشد عاشق طمع مكن خمشی
چو نان رسد به گرسنه مگو كه لاتأكل - مست و خوشی خواجه حسن نی نی چنان مست كه من
كیسه زر مست كند لیك نه چون جام ازل - بس بود ای مست خمش جان ز بدن رست خمش
باده ستان كه دگران عربده دارند و جدل - ای سر مستان ای شه مقبل
مكرم و مشفق پردل و بیدل - كل امر منه حق مستحق نافذ
ینفع الامراض طرا ینجلی منه الكلال - چون كوره آهنگران در آتش دل می دمیم
كهن دلان را زین نفس مستعمل فرمان كنیم - مستم ز خمر من لدن رو محتسب را غمز كن
مر محتسب را و تو را هم چاشنی آوردهام - ای نان طلب در من نگر والله كه مستم بیخبر
من گرد خنبی گشتهام من شیره افشردهام - مستم ولی از روی او غرقم ولی در جوی او
از قند و از گلزار او چون گلشكر پروردهام - تو مست مست سرخوشی من مست بیسر سرخوشم
تو عاشق خندان لبی من بیدهان خندیدهام - چون من خراب و مست را در خانه خود ره دهی
پس تو ندانی این قدر كاین بشكنم آن بشكنم - از شمس تبریزی اگر باده رسد مستم كند
من لاابالی وار خود استون كیوان بشكنم - آمد خیال خوش كه من از گلشن یار آمدم
در چشم مست من نگر كز كوی خمار آمدم - سرمایه مستی منم هم دایه هستی منم
بالا منم پستی منم چون چرخ دوار آمدم - ای یار من وی خویش من مستی بیاور پیش من
روزی كه مستی كم كنم از عمر خویشش نشمرم - چند آزمایم خویش را وین جان عقل اندیش را
روزی كه مستم كشتیم روزی كه عاقل لنگرم - كو خمر تن كو خمر جان كو آسمان كو ریسمان
تو مست جام ابتری من مست حوض كوثرم - مستی بیاید قی كند مستی زمین را طی كند
این خوار و زار اندر زمین وان آسمان بر محترم - هرگز ندانم راندن مستی كه افتد بر درم
در خانه گر می باشدم پیشش نهم با وی خورم - گر مستی و روشن روان امشب مخسب ای ساربان
خاموش كن خاموش كن زین باده نوش ای بوالكرم - مستی كه شد مهمان من جان منست و آن من
تاج من و سلطان من تا برنشیند بر سرم - خالی نمیگردد وطن خالی كن این تن را ز من
مستست جان در آب و گل ترسم كه درلغزد قدم - مقضی تویی قاضی تویی مستقبل و ماضی تویی
خشمین تویی راضی تویی تا چون نمایی دم به دم - شیرینی خویشان تویی سرمستی ایشان تویی
دریای درافشان تویی كانهای پرزر و درم - آواز قمری تا قمر بررفت و طوطی بر شكر
می آورد الحان تر جان مست آن الحان كنیم - من فانی مطلق شدم تا ترجمان حق شدم
گر مست و هشیارم ز من كس نشنود خود بیش و كم - گفت كه سرمست نهای رو كه از این دست نهای
رفتم و سرمست شدم وز طرب آكنده شدم - گفت كه تو زیرككی مست خیالی و شكی
گول شدم هول شدم وز همه بركنده شدم - دفع مده دفع مده من نروم تا نخورم
عشوه مده عشوه مده عشوه مستان نخرم - فربه و پرباد توام مست و خوش و شاد توام
بنده و آزاد توام بنده شیطان نشوم - غازه لالهها منم قیمت كالهها منم
لذت نالهها منم كاشف هر مسترم - بس كن ای فسانه گو سیر شدم ز گفت و گو
تا به سخن درآید آنك مست شدهست از او سرم - این دل همچو چنگ را مست خراب دنگ را
زخمه به كف گرفتهام همچو سه تاش می زنم - ای صنم ستیزه گر مست ستیزهات شكر
جان تو است جان من اختر توست اخترم - بگوید در چنان مستی نهان كن سر ز من رستی
مسلمانان در آن حالت چه پنهان ماند اسرارم - ترش رویی و خشمینی چنین شیرین ندیدستم
ز افسونهاش مجنونم ز افسانهاش سرمستم - به دست من بجز سیخی از آن تتماج او نامد
ولی چون سیخ سرتیزم در آنچ مستفیدستم - دلا مشتاق دیدارم غریب و عاشق و مستم
كنون عزم لقا دارم من اینك رخت بربستم - بود اندیشه چون بیشه در او صد گرگ و یك میشه
چه اندیشه كنم پیشه كه من ز اندیشه ده مستم - بیا ای شمس تبریزی شفق وار ار چه بگریزی
شفق وار از پی شمست بر این اقطار می گردم - نخواهم خانهای در ده نه گاو و گله فربه
ولیكن مست سالارم پی سالار می گردم - چرا ساكن نمیگردم بر این و آن همیگویم
كه عقلم برد و مستم كرد ناهموار می گردم - بهانه كردهام نان را ولیكن مست خبازم
نه بر دینار می گردم كه بر دیدار می گردم - تو را گویم چرا مستم ز لعلش بوی بردستم
كلند عشق در دستم به گرد كان همیگردم - قدح وارم در این دوران میان حلقه مستان
ز دست این به دست آن بدین دستان همیگردم - كمان نطق من بستان كه تیر قهر می پرد
كه از مستی مبادا تیر سوی خویش اندازم - همه اجزای عالم را غم تو زنده می دارد
منم كز تو غمی خواهم كه در وی مستقل باشم - صباح تو مرا نگذاشت تا شمعی برافروزم
عیان تو مرا نگذاشت تا من مستدل باشم - حسد بر من حسد دارد مرا بر كی حسد باشد
ز جوی خمر چون مستم چرا تشنه لبن باشم - خمش كردم كه سرمستم از آن افسون كه خوردستم
كه بیخویشی و مستی را ز آگاهی نمیدانم - نه جاسوسم نه ناموسم من از اسرار قدوسم
رها كن چونك سرمستم كه تا لافی بپرانم - چه جای می كه گر بویی از آن انفاس سرمستان
رسد در سنگ و در مرمر بلافد كب حیوانم - وجود من عزبخانهست و آن مستان در او جمعند
دلم حیران كز ایشانم عجب یا خود من ایشانم - همه مستیم ای خواجه به روز عید می ماند
دهل مست و دهلزن مست و بیخود می زند لم لم - درآمد عقل در میدان سر انگشت در دندان
كه با سرمست و با حیران چه گفتم من كه الهاكم - میان روزه داران خوش شراب عید در می كش
نه آن مستی كه شب آیی ز ترس خلق چون كزدم - دهان بربند و محرم شو به كعبه خامشان می رو
پیاپی اندر این مستی نی اشتر جو و نی جم جم - درآمد عقل در میدان سر انگشت در دندان
كه بر سرمست و با حیران چه برخوانیم الهاكم - میان روزه داران خوش شراب عشق در می كش
نه آن مستی كه شب آیی ز شرم خلق چون كزدم - دهان بربند و محرم شو به كعبه خامشان می رو
پیاپی اندر این مستی نه اشتر جو و نی جم جم - همه مستیم ای خواجه به روز عید می ماند
دهل مست و دهلزن مست و بیخود می زند لم لم - با عشق در این پستی كردم طرب و مستی
گفتم چه كسی گفتا سلطان خراباتم - تا از خود ببریدم من عشق تو بگزیدم
خود را چو فنا دیدم آهسته كه سرمستم - پیش آی دمی جانم زین بیش مرنجانم
ای دلبر خندانم آهسته كه سرمستم - هر چند به تلبیسم در صورت قسیسم
نور دل ادریسم آهسته كه سرمستم - ساقی می جانان بگذر ز گران جانان
دزدیده ز رهبانان آهسته كه سرمستم - در مذهب بیكیشان بیگانگی خویشان
با دست بر ایشان آهسته كه سرمستم - رندی و چو من فاشی بر ملت قلاشی
در پرده چرا باشی آهسته كه سرمستم - ای صاحب صد دستان بیگاه شد از مستان
احداث و گرو بستان آهسته كه سرمستم - ای می بترم از تو من باده ترم از تو
پرجوش ترم از تو آهسته كه سرمستم - گر بیدل و بیدستم وز عشق تو پابستم
بس بند كه بشكستم آهسته كه سرمستم - از باده جوشانم وز خرقه فروشانم
از یار چه پوشانم آهسته كه سرمستم - در مجلس حیرانی جانی است مرا جانی
زان شد كه تو می دانی آهسته كه سرمستم - پس جامه برون كردم مستانه جنون كردم
در حلقه آن مستان در میمنه بنشستم - پابست توام جانا سرمست توام جانا
در دست توام جانا گر تیرم وگر شستم - چست توام ار چستم مست توام ار مستم
پست توام ار پستم هست توام ار هستم - در چرخ درآوردی چون مست خودم كردی
چون تو سر خم بستی من نیز دهان بستم - رفتم به طبیب جان گفتم كه ببین دستم
هم بیدل و بیمارم هم عاشق و سرمستم - ای عاقل چون لنگر ای روت چو آهنگر
در دلبر ما بنگر آهسته كه سرمستم - تو شخصك چوبینی گر پیشترك شینی
صد دجله خون بینی آهسته كه سرمستم - كاهل مشو ای ساقی باقی است ز ما باقی
پر ده می راواقی آهسته كه سرمستم - آنها كه ملولانند زین راه چه گولانند
بس سرد فضولانند آهسته كه سرمستم - در مجلس آن رستم در عربده بنشستم
صد ساغر بشكستم آهسته كه سرمستم - شمس الحق آزاده تبریز و می ساده
تا حشر من افتاده آهسته كه سرمستم - ای منكر هر زنده خنبك زنی و خنده
ای هم خر و خربنده آهسته كه سرمستم - زان می كه ز بوی او شوریده و سرمستم
دریاب مرا ساقی والله كه چنینستم - ای ساقی مست من بنگر به شكست من
ای جسته ز دست من دریاب كز آن دستم - بشكست مرا دامت بشكستم من جامت
مستی تو و مستی من بشكستی و بشكستم - ای جان و دل مستان بستان سخنم بستان
گویی كه نه ای محرم هستم به خدا هستم - بیكار بود سازش سازش نبود نازش
گر جست غلط از من من مست برون جستم - مستی تو و مستی من بربسته به هم دامن
چون دسته و چون هاون دو هست و یكی هستم - بستان قدح از دستم ای مست كه من مستم
كز حلقه هشیاران این ساعت وارستم - بس كردم از دستان زیرا مثل مستان
از خواب به هر سویی می جنبم و می افتم - ساقی چو شه من بد بیش از دگران خوردم
برگشت سر از مستی تخلیط و خطا كردم - آن ساقی بایستم چون دید كه سرمستم
بگرفت سر دستم بوسید رخ زردم - می رفت شه شیرین گفتم نفسی بنشین
ای مستی هر جزوم ای داروی هر دردم - من در تك خونستم وز خوردن خون مستم
گویی كه نیم در خون در شیره انگورم - ای عشق كه از زفتی در چرخ نمیگنجی
چون است كه می گنجی اندر دل مستورم - هم شمس شكرریزم هم خطه تبریزم
هم ساقی و هم مستم هم شهره و پنهانم - از باده و باد تو چون موج شده این دل
در مستی و پستی خوش در رفعت و بالا هم - زان غمزه مست تو زان جادو و جادوخو
خیره شده هر دیده نادان هم و دانا هم - بیخود شدهام لیكن بیخودتر از این خواهم
با چشم تو می گویم من مست چنین خواهم - یاران به خبر بودند دروازه برون رفتند
من بیره و سرمستم دروازه نمیدانم - چه مستیم چه مستیم از آن شاه كه هستیم
بیایید بیایید كه تا دست برآریم - شما مست نگشتید وزان باده نخوردید
چه دانید چه دانید كه ما در چه شكاریم - آن ساقی بدمست كه امروز درآمد
صد عذر بگفتیم و زان مست نرستیم - امروز سر زلف تو مستانه گرفتیم
صد بار گشادیمش و صد بار ببستیم - از اول امروز چو آشفته و مستیم
آشفته بگوییم كه آشفته شدستیم - بیاسب همه فارس و بیمی همه مستیم
از ساغر و از منت خمار رهیدیم - آن جا همه مستی است و برون جمله خمار است
آن جا همه لطفیم و دگر جا همه دردیم - ما عاشق مستیم به صد تیغ نگردیم
شیریم كه خون دل فغفور چشیدیم - مستان الستیم بجز باده ننوشیم
بر خوان جهان نی ز پی آش و ثریدیم - یك حمله مردانه مستانه بكردیم
تا علم بدادیم و به معلوم رسیدیم - امروز مها خویش ز بیگانه ندانیم
مستیم بدان حد كه ره خانه ندانیم - در باغ بجز عكس رخ دوست نبینیم
وز شاخ بجز حالت مستانه ندانیم - با غمزه سرمست تو میریم و اسیریم
با عشق جوان بخت تو پیریم و جوانیم - جولاهه تردامن ما تار بدرید
می گفت ز مستی كه تر از تار ندانم - دی باده مرا برد ز مستی به در یار
امروز چه چاره كه در از دار ندانم - زان صبح سعادت كه بتابید از آن سو
هر شام و سحر مست سحرهای دمشقیم - بر ربوه برآییم چو در مهد مسیحیم
چون راهب سرمست ز حمرای دمشقیم - نشان ده راه خمخانه كه مستم
كه دادم من جهانی را به یك جام - چه دیدم خواب شب كامروز مستم
چو مجنونان ز بند عقل جستم - به جان جمله مستان كه مستم
بگیر ای دلبر عیار دستم - چو دیدم لوح پیشانی ساقی
شدم مست و قلمها را شكستم - ز حسن یوسفی سرمست بودم
كه حسنش هر دمی گوید الستم - در آن مستی ترنجی می بریدم
ترنج اینك درست و دست خستم - چنان مست است از آن دم جان آدم
كه نشناسد از آن دم جان آدم - ز شور اوست چندین جوش دریا
ز سرمستی او مست است عالم - ملامت نیست چون مستم تو كردی
اگر من فاشم و بیداد كردم - یكی مطرب همیخواهم در این دم
كه نشناسد ز مستی زیر از بم - همه اجزای او مستی گرفته
مبدل گشته از اولاد آدم - خدایا نوبتی مست بفرست
كه ما از می دهل كردیم اشكم - مرا مخمور می داری نه از بخل
ولی تا ساكن و مستور باشم - بدان مستور می داری چو حوتم
كه تا از عقربت مهجور باشم - اگر سرمست اگر مخمور باشم
مهل كز مجلس تو دور باشم - مجاب و مستجابش كن پی او
كه تو داناتری والله اعلم - مرا پرسی كه چونی بین كه چونم
خرابم بیخودم مست جنونم - منم آن رند مست سخت شیدا
میان جمله رندانهای هایم - بدیدم حسن را سرمست می گفت
بلایم من بلایم من بلایم - چو طوطی جان شكر خاید به ناگه
شوم سرمست و طوطی را بخایم - زمستان و تموز از ما جدا شد
نه گرمیم ای حریفان و نه سردیم - زمستان و تموز احوال جسم است
نه جسمیم این زمان ما روح فردیم - به گرد نقطه خوبی و مستی
به سر گردنده چون پرگار بودیم - مرا در راه دی دشنام دادی
چنین مستم ز شیرینی دشنام - چنان مستم چنان مستم من این دم
كه حوا را بنشناسم ز آدم - ز شور من بشوریدهست دریا
ز سرمستی من مست است عالم - مرا گویی چنین سرمست و مخمور
ز چه رطل گرانی من چه دانم - مرا در چشم خود ره ده كه خود را
ز چشم دیگران مستور خواهم - ما حلقه عاشقان مستیم
هر روز چو حلقه بر در آییم - ما صرف كشان راه فقریم
سرمست نبیذ احمر آییم - مستی تو وانگهی سر و پا
دیوانه وانگهی سرانجام - نشخوار غمت زنم چو اشتر
چون اشتر مست كف برآرم - من اشتر مست شهریارم
آن خایم كز گلو برآرم - شطرنج ندیدهایم و ماتیم
یك جرعه نخوردهایم و مستیم - آن دلبر خوب باخبر را
مست و خوش و بیخبر گرفتیم - چون گوشه تاج او بدیدیم
مستانهاش از كمر گرفتیم - بیساقی و بیشراب مستم
بیتخت و كلاه كیقبادم - هر دم ز شراب بینشانی
خود مستتریم ما چه دانیم - گر از عقبات روح جستی
مستانه مرو كه در كمینیم - مشك بربند ای سقا تو گر چه اندر وقت خوردن
مستی آرد این معانی حیرت آرد این معالم - بر سر مستان بیایی هر دمی زحمت نمایی
كاین فلان است آن فلانه لا نسلم لا نسلم - جاء نصر الله حقا مستجیبا داعیا
ان تعالوا یا كرامی و ادخلوا بین الكرام - مستیان بس پدید و خمشان را كس ندید
عالمی زیر و زبر پیچان شده از بوی خم - در سر خود پیچ ای دل مست و بیخود چون شراب
همچنین می رو خراب از بوی خم تا روی خم - تا ببینی ناگهان مستی رمیده از جهان
نزد خم ای جان عمم كه منم خالوی خم - كوه طور از بادهاش بیخود شد و بدمست شد
ما چه كوه آهنیم آخر چه سنگ خارهایم - این چه كژطبعی بود كه صد هزاران غم خوریم
جمع مستان را بخوان تا بادهها با هم خوریم - گه از آن كف گوهر هستی و سرمستی بریم
گه از آن دف نعره و فریاد زیر و بم خوریم - گر بپرسندت حكایت كن كه من بر جام لعل
عاشقی مستی جوانی می خوری را یافتم - هین كه مستان آمدند و راه را خالی كنید
نی غلط گفتم ز راه و راهبان برخاستیم - بده آن باده دوشین كه من از نوش تو مستم
بده ای حاتم عالم قدح زفت به دستم - چه خوش آویخته سیبم كه ز سنگت نشكیبم
ز بلی چون بشكیبم من اگر مست الستم - منم آن مست دهلزن كه شدم مست به میدان
دهل خویش چو پرچم به سر نیزه ببستم - چو من از باده پرستی شدهام غرقه مستی
دگرم خیره چه جویی كه من از جوی تو جستم - منم آن مست دهلزن كه شدم مست به میدان
دهل خویش چو پرچم به سر نیزه ببستم - بزن آن پرده نوشین كه من از نوش تو مستم
بده ای حاتم مستان قدح زفت به دستم - هله ای سرده مستان به غضب روی مگردان
كه من از عربده ناگه قدحی چند شكستم - تو مپرسم كه كیی تو بده آن ساغر شش سو
چو شدم مست ببینی چه كسستم چه كسستم - چو روی مست و پیاده قدمت را همه فرشم
چو روی راه سواره ز پی اسب تو گردم - چو دلم مست تو باشد همه جانهاست غلامم
وگر از دست تو آید نكند زهر گزندم - مثل بلبل مستم قفس خویش شكستم
سوی بالا بپریدم كه من از چرخ بلندم - نه چنان مست و خرابم كه خورد آتش و آبم
همگی غرق جنونم همگی سلسله مندم - نفسی همره ماهم نفسی مست الهم
نفسی یوسف چاهم نفسی جمله گزندم - ز تو سرمست و خمارم خبر از خویش ندارم
سر خود نیز نخارم كه تقاضای تو دارم - منم آن باز كه مستم ز كله بسته شدستم
ز كله چشم فرازم ز كله دوز خموشم - من اگر مست و خرابم نه چو تو مست شرابم
نه ز خاكم نه ز آبم نه از این اهل زمانم - بدهش از آن رحیقی كه شود خوشی عشیقی
كه ز مستی و خرابی برهد ز عكس و طردم - من اگر چه سیب شیبم ز درخت بس بلندم
من اگر خراب و مستم سخن صواب گویم - نفسی وجود دارم كه تو را سجود آرم
كه سجود توست جانا دعوات مستجابم - خبری اگر شنیدی ز جمال و حسن یارم
سر مست گفته باشد من از این خبر ندارم - علمی به دست مستی دو هزار مست با وی
به میان شهر گردان كه خمار شهریارم - ساده دل بودم و یا مست و یا دیوانه
ترس ترسان ز زر خویش همیدزدیدم - دیده از خلق ببستم چو جمالش دیدم
مست بخشایش او گشتم و جان بخشیدم - گر نهی تو لب خود بر لب من مست شوی
آزمون كن كه نه كمتر ز می انگورم - ما همه پرده دریده طلب می رفته
می نشسته به بن خم كه چه من مستورم - تو كه مست عنبی دور شو از مجلس ما
كه دلت را ز جهان سرد كند كافورم - هله خاموش كه سرمست خموش اولیتر
من فغان را چه كنم نی ز لبش مهجورم - زان چنین در فرحم كز قدحت سرمستم
زان گزیدهست مرا حق كه تو را بگزیدم - شربت مرگ چو اندر قدح من ریزی
بر قدح بوسه دهم مست و خرامان میرم - به خرابات بدستیم از آن رو مستیم
كوی دیگر نشناسیم در این كو زادیم - از برون خسته یاریم و درون رسته یار
لاجرم مست و طربناك و قوی بنیادیم - همه مستیم و خرابیم و فنای ره دوست
در خرابات فنا عاقله ایجادیم - چشم مست تو قدح بر سر ما می ریزد
ما چه موقوف شراب و می و افیون باشیم - گر تو مستی بر ما آی كه ما مستانیم
ور نه ما عشوه و ناموس كسی نستانیم - یوسفانند كه درمان دل پردردند
كه ز مستی بندانند كه ما درمانیم - مست را با غم و اندیشه و تدبیر چه كار
كه سزای سر صدریم و یا دربانیم - وقت شور آمد و هنگام نگه داشت نماند
ما كه مستیم چه دانیم چه مقدار زنیم - مطربا بهر خدا زخمه مستانه بزن
تا ز زخمه خوش تو ساخته چون چنگ شویم - باطن ما چو فلك تا به ابد مستسقی است
گر چه روزی دو سه در نقش و نگار بشریم - عقل از او مستقینی صبر از او مستعینی
عشق از او غیب بینی خاك او نقش آدم - تو بر آنك خلق را حیران كنی
من بر آنك مست و حیرانت كنم - بوی سیب آمد مرا از باغ جان
مست گشتم سیب خوردن می روم - زان چنین مست است و دلخوش جان ما
كه سبكسار و گران جان توییم - همچو موسی كم خوریم از دایه شیر
زانك مست شیر و پستان توییم - یك دمی خوش چو گلستان كندم
یك دمی همچو زمستان كندم - دردی درد خوشش را قدحم
گر چه او ساقی مستان كندم - من اگر مستم اگر هشیارم
بنده چشم خوش آن یارم - بلبل مستم و در باغ طرب
جز به سوی گل تر می نروم - گه مست كار بودم گه در خمار بودم
زان كار دست شستم زین كار توبه كردم - مانند مست صرعم بیرون ز چار طبعم
از گرم و سرد و خشكی هر چار توبه كردم - ای حلقههای زلفش پیچیده گرد حلقم
افغان ز چشم مستش كان مست كرد مستم - آمد خیال مستش مستانه حمله آورد
چندان بهانه كردم وز دست او نرستم - من مست روی ماهم من شاد از آن گناهم
من جرم دار شاهم نك بشكنید دستم - گر جان منكرانت شد خصم جان مستم
اندر جواب ایشان خوبی تو بسستم - دوش از رخ نگاری دل مست گشت باری
تا پیش شهریاری من ساغری شكستم - گر خواب ما ببستی بازست راه مستی
می دردهد دودستی چون دستیار دارم - ای جان جان مستان ای گنج تنگدستان
در جنت جمالت من غرق شهد و شیرم - تبریز شمس دین را از ما رسان تو خدمت
خدمت به مشرقی به كز روش مستنیرم - ساغر بیار و كم كن این لاغ و این ندیمی
من مست آن عروسم نی سخره جهیزم - گر چرخ و عرش و كرسی از خلق سخت دور است
بیدار و خفته هر دم مستانه می برآیم - خورشید جام نور چو برریخت بر زمین
ما ذره وار مست بر این اوج برپریم - ما را ببین تو مست چنین بر كنار بام
داند كنار بام كه ما بیكنارهایم - مخمور و مست و تشنه و بسیارخوارهایم
بس كردهاند جمله و ما بس نمیكنیم - این دم مست توام رطل دگر دردهم
تا بشوم محو تو از دو جهان والسلام - ور تو منی من توام خیرگی از خود ز چیست
مست بخندید و گفت دل كه نمیدانیم - دست به هم وادهیم حلقه صفت جوق جوق
جمع معلق زنان مست به دریا دویم - حاضر ما شو كه ما حاضر آن شاهدیم
مست می اش می شویم باده از او می چشیم - چو آفتاب شوم آتش و ز گرمی دل
چو ذرهها همه را مست و عشقباز كنم - اگر چه مال ندارم نه دستمال توام
اگر چه كار ندارم نه مست كار توام - در این زمان كه خمارم مطیع من می باش
چو مست گشتم از آن پس به اختیار توام - اگر چه در چه پستم نه سربلند توام
وگر چه اشتر مستم نه در قطار توام - به توست بیخودیم گر خراب و سرمستم
به توست آگهی من اگر من آگاهم - خراب و مست به ساقی جان همیگوییم
برآر دست كه ما دستها برآوردیم - چو نیم مست من از خواب برجهم به صبوح
به گرد ساقی خود طالب مدد گردم - فضول گشتهام امروز جنگ می جویم
منوش نكته مستان كه یاوه می گویم - اندر این بیشه ستان رحم كن بر مستان
گر نی ما چون شیریم هم نی چون كفتاریم - آن زمانی كه نام تو شنوم
مست گردند نام و القابم - من ز مستی عشق بیخبرم
كه از آن سود یا زیان دارم - تا به جان مست عشق آن یارم
سرده بادههای انوارم - ما همه همدلیم و همراهیم
جمله از یك شراب سرمستیم - پی این شیر مست می پوییم
تا كباب از دل شكار خوریم - اندرآییم مست در بازار
همه را مست و بیقرار كنیم - عیش باقی است شمس تبریزی
مست جاوید شاه تبریزیم - آمد سرمست سحر دلبرم
بیخود و بنشست به مجلس برم - حارت ابصار البرایا فی بدیهیاتكم
من یلاقی من یسوق الخیل فی مستوركم - گل جامه در از دست تو ای چشم نرگس مست تو
ای شاخها آبست تو ای باغ بیپایان من - بیپا و سر كردی مرا بیخواب و خور كردی مرا
سرمست و خندان اندرآ ای یوسف كنعان من - جان مست گشت از كاس او ای شاد كاس و طاس او
طاسی كه بهر سجدهاش شد طشت گردون سرنگون - چون آینه باش ای عمو خوش بیزبان افسانه گو
زیرا كه مستی كم شود چون ماجرا گردد شجون - هم ساربان هم اشتران مستند از آن صاحب قران
ای ساربان منزل مكن جز بر در آن یار من - صبر از دل من بردهای مست و خرابم كردهای
كو علم من كو حلم من كو عقل زیركسار من - خفته دلم بیدار شد مست شبم هشیار شد
برقی بزد بر جان من زان ابر بامدرار من - روزی شوی سرمست او روزی ببوسی دست او
روزی پریشانی كنی در عشق چون دستار من - بر گوش من زد غرهای زان مست شد هر ذرهای
بانگ پریدن می رسد زان جعفر طیار من - خورشید رخشان می رسد مست و خرامان می رسد
با گوی و چوگان می رسد سلطان میدانی است این - امروز مستیم ای پدر توبه شكستیم ای پدر
از قحط رستیم ای پدر امسال ارزانی است این - مست و پریشان توام موقوف فرمان توام
اسحاق قربان توام این عید قربانی است این - سرمستی جان جهان معشوقه چشم و دهان
ویرانی كسب و دكان یغماجی تقوا و دین - ای هوش ما از خود برو وی گوش ما مژده شنو
وی عقل ما سرمست شو وی چشم ما دولت ببین - گلشن چو آدم مستضر هم نوحه گر هم منتظر
چون گفتشان لا تقنطوا ذو الامتنان ذو الامتنان - لك لك بیاید با یدك بر قصر عالی چون فلك
لك لك كنان كالملك لك یا مستعان یا مستعان - امروز سرمست آمدی ناموس را برهم زدی
هین شعله زن ای شمع جان ای فارغ از ننگ لگن - خندید و می گفت ای پسر آری ولیك از حد مبر
وانگه چنین می كرد سر كای مست و ای هشیار من - چون مست گشتم برجهم بر رخش دل زین برنهم
زیرا كه مشتاق شهم آن ماه از مهها مهین - مستفعلن مستفعلن یا سیدا یا اقربا
فی نشونا او مشینا من قربه العرق الوتین - ای جان جان مست من ای جسته دوش از دست من
مشكن ببین اشكست من خیز ای سپه سالار من - زان ماه روی مه جبین شد چون فلك روی زمین
المستغاث ای مسلمین زین نقشهای پرفتن - حیران ملك در رویشان آب فلك در جویشان
ای دل چو اندر كویشان مست آمدی دستی بزن - گل جامه در از دست تو وی چشم نرگس مست تو
ای شاخهها آبست تو وی باغ بیپایان من - بحری است از ما دور نی ظاهر نه و مستور نی
هم دم زدن دستور نی هم كفر از او خامش شدن - از طرفی روح امین آمد و ما مست چنین
پیش دویدم كه ببین كار و كیای دل من - رفت شب و این دل من پاك نشد از گل من
ساقی مستقبل من كو قدح احمر من - عشق چو بگشاید لب بوی دهد بوی عجب
مشك شده مست از او گشته خجل عنبر از این - عشق چو مست و خوش شود بیخود و كش مكش شود
فاش كند چو بیدلان بر همگان هوای من - پیر كنون ز دست شد سخت خراب و مست شد
نیست در آن صفت كه او گوید نكتههای من - باده تویی سبو منم آب تویی و جو منم
مست میان كو منم ساقی من سقای من - من همگی تراستم مست می وفاستم
با تو چو تیر راستم تیر مرا كمان مكن - اشتر مست او منم خارپرست او منم
گاه كشد مهار من گاه شود سوار من - اشتر مست كف كند هر چه بود تلف كند
لیك نداند اشتری لذت نوشخوار من - پیش رو قطارها كرد مرا و می كشد
آن شتران مست را جمله در این قطار من - تا كه چه زاید این شب حامله از برای من
تا به كجا كشد بگو مستی بیخمار من - مست منی و پست من عاشق و می پرست من
برخورد او ز دست من هر كی كشید بار من - بر تو زنم یگانهای مست ابد كنم تو را
تا كه یقین شود تو را عشرت جاودان من - سر هزارساله را مستم و فاش می كنم
خواه ببند دیده را خواه گشا و خوش ببین - مستمع الست شد پای دوان و مست شد
نیست بد او و هست شد لاله و بید و ضیمران - دم نزم خمش كنم با همه رو ترش كنم
تا كه بگوییم تویی حاضر و مستفید من - باده همیزند لمع جان هزار با طمع
مست و پیاده می طپد گرد می سوار من - نیست قبول مست تو باده ز غیر دست تو
آن رخ من چو گل كند وان شكند خمار من - داد هزار جان بده باده آسمان بده
تا كه پرد همای جان مست سوی مطار من - مدمن خمرم و مرا مستی باده كم مكن
نازك و شیرخوارهام دوره مكن ز من لبن - گفتم ساقی او است و بس لیك به صورت دگر
نیك ببین غلط مكن ای دل مست ممتحن - گفت كه آه اگر تو خود بوزنه را نگفتیی
یاد نبد ز بوزنه در دل هیچ مستعین - مست تو بوالفضول شد وز دو جهان ملول شد
عشق تو را رسول شد او است نكال هر زمین - چو جامم گه بگرداند چو ساغر گه بریزد خون
چو خمرم گه بجوشاند چو مستم گه كند ویران - گرفته جام چون مستان در او صد عشوه و دستان
به پیشم داشت جام می گه گر میخوارهای بستان - ز تو اجسام را چستی ز تو ارواح را مستی
ایا پر كرده گوهرها جهان خاك را دامن - دو غماز دگر دارم یكی عشق و دگر مستی
حریفان را نمیگویم یكی از دیگری احسن - چو ابریشم شوی آید و ریشم تاب وحی او
تو را گوید بریس اكنون بدم پیغام مستحسن - بهار ار نیستی اكنون چو تابستان در آتش رو
كه بیآن حسن و بیآن عشق باشد مرد مستهجن - چو شیر مست بیرون جه نه اول دان و نه آخر
كه آید ننگ شیران را ز روبه شانگی كردن - كفن را اندراندازد قوال انداز مستانه
از آن پس مردگان یك یك برون آیند هم در حین - عجب باشد كه روزی من بگیرم جام وصل او
شوم مست و همیگویم كه من خمار شمس الدین - مست آمد دوش آن مه افكنده كمر در ره
آگه نبد از مستی او از كمر افتادن - گر جام تو بشكستم مستم صنما مستم
مستم مهل از دستم و اندر خطر افتادن - ای قاعده مستان در همدگر افتادن
استیزه گری كردن در شور و شر افتادن - عاشق بتر از مست است عاشق هم از آن دست است
گویم كه چه باشد عشق در كان زر افتادن - دیوانه و مستی را خواهی كه بشورانی
زنجیر خودم بنما وز دور تماشا كن - گر فوقی وگر پستی هستی طلب و مستی
نی بر زبرین وقف است این بخت نه بر زیرین - در پرده دل بنگر صد دختر آبستان
زان گنجگه دلها زان سجده گه مستان - در عین زمستانی چون گرم كنی مركب
از گرمی میدانت برسوزد تابستان - ای وای از آن ساعت كاین خاطر چون پیلم
سرمست شما گردد یاد آرد هندستان - تو از پس پرده دل ناگاه سری دركن
تا هر سر موی من گردند چو سرمستان - ای كار من از تو زر ای سیمبر مستان
هم سیم به یادم ده هم سیم و زرم بستان - زین مذهب كژ مستم بس كردم و لب بستم
بردار دل روشن باقیش فرو می خوان - می باش چو مستسقی كو را نبود سیری
هر چند شوی عالی تو جهد به اعلا كن - هم آتش سوزان شو هم پخته و بریان شو
هم مست شو و هم می بیهر دو تو گیرا كن - چون مست ازل گشتی شمشیر ابد بستان
هندوبك هستی را تركانه تو یغما كن - هم ساغر و هم باده سرمست از آن ساقی
هم جان و جهان حیران در جان و جهان من - آرایش باغ آمد این روی چه روی است این
مستی دماغ آمد این بوی چه بوی است این - شد زنگی شب مستی دستی همگان دستی
در دیده هر هستی از دیده زنگی بین - سرمست شدم ای جان وز دست شدم ای جان
ای دوست خمارم را از لعل لبت بشكن - از دوست ستم نبود بر مست قلم نبود
جز عفو و كرم نبود بر مست چنین مسكن - زخمی كه زند دستت بر عاشق سرمستت
نتواند غیر تو تدبیر دوا كردن - بیا پیش و مپرهیز و زین فتنه بمگریز
بمستیز بمستیز هلا ای شه مردان - هر چند شب غفلت و مستیت دراز است
ما بر همه چون صبح بخواهیم دمیدن - بر همدگر افتادن مستان چه لطیف است
وز همدگر آن جام وفا را بربودن - دی عهد نكردی بروم بازبیایم
سوگند نخوردی كه بجویم دل مستان - دانی كه دغل از چو تو یاری به چه ماند
در عین تموزی بجهد برق زمستان - میفكن وعده مستان به فردا
تویی فردا و پس فردای مستان - بیا ای خواب مستان را ببسته
گشا این بند را از پای مستان - همه مولای عقلند این غریب است
كه عقل آمد كه من مولای مستان - چو مستان گرد چشمت حلقه كردند
كی بنشیند دگر بالای مستان - همه شب می رود تا روز ای مه
به اهل آسمان هیهای مستان - چو فرمان موقع داشت رویش
كشید ابروی او طغرای مستان - شنیدم چرخ گردون را كه می گفت
منم یك لقمه از حلوای مستان - همیگویند ما هم زو خرابیم
چنین است آسمان پس وای مستان - همه مستان نبشتند این غزل را
به خون دل ز خون پالای مستان - بیا ای مونس جانهای مستان
ببین اندیشه و سودای مستان - شنیدم از دهان عشق می گفت
منم معشوقه زیبای مستان - فرشته و آدمی دیوان و پریان
ز تو زیر و زبر چون رای مستان - بیا ای میر خوبان و برافروز
ز شمع روی خود سیمای مستان - اگر گویند ماه روزه آمد
نیابی جام جان افزای مستان - كلاه جمله هشیاران ربودند
در این بازارگه چه جای مستان - نمیآیی سر از طاقی برون كن
ببین این غلغل و غوغای مستان - بگو كان می ز دریاهای جان است
كه جان را می دهد سقای مستان - ولیك از عشق شه جانهای مستان
فراغت دارد از ساقی و از خوان - چو مستان شیشه اندر دست دارند
دلی كو هست چون مرمر برون كن - اگر كژ رفت این دلها ز مستی
دل بیدست و بیپا را بگردان - نبینی سبزه را با گل حسودی
نباشد مست آن می را خماران - چرا دنیا به نكته مستحیله
فریبد چو تو زیرك را به حیله - ای ساقی و دستگیر مستان
دل را ز وفای مست مستان - ما مستتریم یا پیاله
ما پاكتریم یا دل و جان - در عشق خودیم جمله بیدل
در روی خودیم مست و حیران - اندیشه چو دزد در دل افتاد
مستم كن و دزد را فنا كن - ای باعث رزق مستمندان
بی قوصره و جوال و خرجین - این راه بزن كه اندر این راه
خفت اشتر و مست شد شتربان - خاكی بودم خموش و ساكن
مستم كردی به هست كردن - شمع و شاهد روی او و نقل و باده لعل او
ای ز لعلش مست گشته هم حسن هم بوالحسن - بوحسن گو بوالحسن را كو ز بویش مست شد
وان حسن از بو گذشت و قند دارد در دهن - هست این سر ناپدید و هست سرنایی نهان
از می لبهاش باری مست شد سرنای من - این زمین و این زمان بیضهست و مرغی كاندر او است
مظلم و اشكسته پر باشد حقیر و مستهان - هجر سرد چون زمستان راهها را بسته بود
در زمین محبوس بود اشكوفههای بوستان - هر كسی گر محرمستی پس طبق پوشیده چیست
قوت جان چون جان نهان و قوت تن پیدا چو نان - عارف مرغان است لك لك لك لكش دانی كه چیست
ملك لك و الامر لك و الحمد لك یا مستعان - بنگر این تیشه به دست كیست خوش تسلیم شو
چون گره مستیز با تیشه كه نحن الغالبون - این چنین بویی كز او اجزای عالم مست شد
از زمین نبود مگر از جانب بالا است این - ز آفتابی كفتاب آسمان یك جام او است
ذرهها و قطرهها را مست و دست انداز بین - پاره پاره پیشتر رو گر چه مستی ای رفیق
پارهای راه است از ما تا به میدان همچنین - پیش رویت روز مست و پیش زلفت شب خراب
ای كه كفرت همچنان و ای كه ایمان همچنین - خرما آن دم كه از مستی جانان جان ما
می نداند آسمان از ریسمان ای عاشقان - ای زیان و ای زیان و ای زیان و ای زیان
هوشیاری در میان بیخودان و مستیان - میر مست و خواجه مست و روح مست و جسم مست
از خداوند شمس دین آن شاه تبریز و زمن - ساقیا چون مست گشتی خویش را بر من بزن
ذكر فردا نسیه باشد نسیه را گردن بزن - شاخهها سرمست و رقصانند از باد بهار
ای سمن مستی كن و ای سرو بر سوسن بزن - گر جهان پرنور خواهی دست از رو بازگیر
ور جهان تاریك خواهی روی را مستور كن - مست شد باد و ربود آن زلف را از روی یار
چون چراغ روشنی كز وی تو برگیری لگن - آنك خاك پاش شد او بر سران شد سرفراز
مست او اندر میان جمله مستان نازنین - گر به مغرب بوی آن می از عدم یابد گشاد
مست گردند زاهدان اندر هری و طالقان - دست مست خم او گر خار كارد در زمین
شرق تا مغرب بروید از زمینها گلستان - بانگ چنگ چنگی سرمست عشقش دررسد
در جهان خوف افتد صد امان اندر امان - در درون مست عشقش چیست خورشید نهان
آن كه داند جز كسی جانا كه آن دارد از آن - جام پر كن ساقیا آتش بزن اندر غمان
مست كن جان را كه تا اندررسد در كاروان - از خم آن می كه گر سرپوش برخیزد از او
بررود بر چرخ بویش مست گردد آسمان - من كی باشم از زمین تا آسمان مستان پرند
كز شراب تو ندانند از زمین تا آسمان - بر دهان من به دست خویش بنهادی قدح
تا ز سرمستی ندانم من قدح را از دهان - خواه این و خواه آن باری از آن فتنه لبش
جان ما رقصان و خوش سرمست و سودایی است آن - جان فانی را همیشه مست دار از جام او
رنگ باقی گیرد از می روح كان فانی است آن - حق و صاحب حق را از عاشقان مست پرس
زانك جام مست اندر عاشقان قاضی است آن - زانك حكم مست فعل می بود پس روشن است
حق و صاحب حق هم با حكم او راضی است آن - مطرب مستور بیپرده یكی چنگی بزن
وارهان از نام و ننگم گر چه بدنامی است آن - لالهها دستك زنان و یاسمین رقصان شده
سوسنك مستك شده گوید چه باشد خود سمن - بعد از آن خوب طرازی چون شود همدست او
دو به دو چون مست گشته گفته راز راستین - یاركان رقصی كنید اندر غمم خوشتر از این
كره عشقم رمید و نی لگامستم نی زین - پیش روی ماه ما مستانه یك رقصی كنید
مطربا بهر خدا بر دف بزن ضرب حزین - لالهها دستك زنان و یاسمین رقصان شده
سوسنك مستك شده گوید كه باشد خود سمن - همه خلق از سر مستی ز طرب سجده كنانش
بره و گرگ به هم خوش نه حسد در دل و نی كین - نشناسند ز مستی ره ده از ره خانه
نشناسند كه مردیم عجب یا گل رنگین - چه شراب است كز آن بو گلتر آهوی ناف است
به زمستان نه كه دیدی همه را چون سگ گرگین - وگر آن مست نهد سر كه رباید ز تو ساغر
مده او را تو مرا ده كه منم بر در تحسین - می كهنه را كشان كن به صبوح گلستان كن
كه به جوش اندرآمد فلك از عقار مستان - صنما تو روز مایی غم و غصه سوز مایی
ز تو است ای معلا همه كار و بار مستان - بده آن قرار جان را گل و لاله زار جان را
ز نبات و قند پر كن دهن و كنار مستان - بكشان تو گوش شیران چو شتر قطارشان كن
كه تو شیرگیر حقی به كفت مهار مستان - قدحی به دست برنه به كف شكرلبان ده
بنشان به آب رحمت به كرم غبار مستان - ز عقیق جام داری نمكی تمام داری
چه غریب دام داری جهت شكار مستان - صنما به چشم مستت دل و جان غلام دستت
به می خوشی كه هستت ببر اختیار مستان - سخنی بماند جانی كه تو بیبیان بدانی
كه تو رشك ساقیانی سر و افتخار مستان - چو شراب لاله رنگت به دماغها برآید
گل سرخ شرم دارد ز رخ و عذار مستان - صنما بیار باده بنشان خمار مستان
كه ببرد عشق رویت همگی قرار مستان - چو جناح و قلب مجلس ز شراب یافت مونس
ببرد گلوی غم را سر ذوالفقار مستان - چو رسید ماه روزه نه ز كاسه گو نه كوزه
پس از این نشاط و مستی ز صراحی ابد كن - چو عروس جان ز مستی برسد به كوی هستی
خورشش از این طبق ده تتقش هم از خرد كن - هله نیم مست گشتم قدحی دگر مدد كن
چو حریف نیك داری تو به ترك نیك و بد كن - بس بود هستی او مایه هر نیست شده
بس بود مستی او عذر همه بیادبان - زنده گشتند و پی شكر دهان بگشادند
بوسهها مست شدند از طرب بوی دهن - ادب و بیادبی نیست به دستم چه كنم
چو شتر می كشدم مست شتربان به رسن - چو مرا می بدهی هیچ مجو شرط ادب
مست را حد نزند شرع مرا نیز مزن - غمزه توست كه مست آید و دلها دزدد
قصد جانها كند آن سخت دل سخته كمان - چون خیال تو درآید به دلم رقص كنان
چه خیالات دگر مست درآید به میان - سخنم مست شود از صفتی و صد بار
از زبانم به دلم آید و از دل به زبان - سخنم مست و دلم مست و خیالات تو مست
همه بر همدگر افتاده و در هم نگران - آن بتان چون جهت شكر دهان بگشادند
جان به بوسه نرسد مست شد از بوی دهن - چون رسید این جا گمانم مست شد
دل گرفته خوش بغلهای گمان - شیر مست شهد تو گشت و بگفت
یا قریب العهد من شرب اللبن - پیش مستان تو غم را راه نیست
فكرت و غم هست كار بوالحسن - حلقهای دیدم همه سرمست فقر
حلقه او دیدم اندر گوش من - باغ جان را تازه و سرسبز دار
قصد این مستان و این بستان مكن - گر غلام شمس تبریزی شدی
نعره زن كالحمد لك یا مستعان - ای زیان و ای زیان و ای زیان
هوشیاری در میان مستیان - گر بیاید هوشیاری راه نیست
ور بیاید مست گیر اندركشان - رو قرار از دل مستان بستان
رو خراج از گل بستان بستان - ای كه در باغ رخش ره بردی
گل تازه به زمستان بستان - ای خواجه تو كدامی یا پخته یا كه خامی
سرمست نقل و جامی یا شهسوار میدان - بسیار اشك راندم تا دیر مست ماندم
تا كه برون شد آن شه چون جان ز نقش انسان - ای شاه هر چه مردند رندان سلام كردند
مستند و می نخوردند آن سو یكی گذر كن - من غرق ملك و نعمت سرمست لطف و رحمت
اندر كنار بختم و آن خوش كنار با من - من رستمم و روحم طوفان قوم نوحم
سرمست آن صبوحم تو فتنه را مشوران - از لعل می فروشت سرمست كن جهان را
بستان ز زهره چنگش بر جام و ساغرش زن - ای غم برو برو بر مستانت كار نیست
آن را كه هوشیار بیابی گزند كن - مستان مسلمند ز اندیشهها و غم
آن كو نشد مسلم او را نژند كن - ای جان مست مجلس ابرار یشربون
بر گربه اسیر هوا ریش خند كن - عزم سفر كن ای مه و بر گاو نه تو رخت
با شیرگیر مست مگو ترك پند كن - آن جا كه مست گشتی بنشین مقیم شو
و آن جا كه باده خوردی آن جا فكند كن - مستی و عاشقی و جوانی و جنس این
آمد بهار خرم و گشتند همنشین - ایاك نعبد است زمستان دعای باغ
در نوبهار گوید ایاك نستعین - آن میر مطربان كه ورا نام بلبل است
مست است و عاشق گل از آن است خوش حنین - فی جیدها ببست خدا حبل من مسد
زیرا نداشت گوش به پیغام مستبین - جانا به حق آن شب كان زلف جعد را
در گردنم درافكن و سرمست میكشان - پایم به كار نیست كه سرمست دلبرم
مر مست را بهل چه كشان میكنی مكن - مست شدی عاقبت آمدی اندر میان
مست ز خود میشوی كیست دگر در جهان - چند زنیم ای كریم طبل تو زیر گلیم
چند كنیم ای ندیم مستی خود را نهان - بازرسید از الست كار برون شد ز دست
فاش بود فاش مست خاصه ز بوی دهان - هر تن و هر جان كه هست خاك تو بودهست مست
غافلشان كردهای زان هوس بینشان - كیست كه مست تو نیست عشوه پرست تو نیست
مهره دست تو نیست دست كرم برفشان - گفت كه عاشق چرا مست شد و بیحیا
باده حیا كی هلد خاصه ز خمار من - ما ز زمستان نفس برف تن آوردهایم
بهر تقاضای لطف نكته كاجی است آن - سوی قدح دست كن ما همه را مست كن
ز آنك كسی خوش نشد تا نشد از خود نهان - طوطی جان تو را سركه نوا كی دهد
بلبل مست تو را شرط بود گلستان - درون خویش بپرداز تا برون آیند
ز پردهها به تجلی چو ماه مستوران - چو آدمی به غم آماج تیر را ماند
ندارد او جز مستی و بیخودی جوشن - مرا چو مست كشانی به سنگ و آهن خویش
مرا چه كار كه من جان روشنم یا تن - نظر به روی حریفان بكن كه مست تواند
نظر به روزن و دهلیز و آستانه مكن - اگر میان زمستان بهار نو خواهی
درآ به باغ جمالت درختها بفشان - بیا كه آب حیاتی و بنده مستسقی
نه بنده راست ملالت نه لطف راست كران - مست جام حق شوم فانی مطلق شوم
پر برآرم در عدم برپرم در لامكان - قد هدانا ربنا من سقام طبنا
قد قضی ما فاتنا نعم هذا المستعان - از كف این نیكبخت میخورم همچون درخت
ور نه من سرسبز چون میروم مست و جوان - درآیی درآیم بگیری بگیرم
بگویی بگویم علامات مستان - ای شمع مستان وی سرو بستان
تا كی ز دستان آخر وفا كن - گر سیر شدند این مستمعان
جان میشنود از قرط اذن - چون مستمعان جمله بروند
گویم غم نو با یار كهن - مست رسید آن بت بیباك من
دردكش و دلخوش و چالاك من - دست فشان مست كجا میروی
پیش من آ ای گل خندان من - سر نهم آن جا كه سرم مست شد
گوش نهم سوی تنن تنتنن - این دل آن عاشق مستان ماست
رسته ز هجران و ز آفات من - از خم توحید بخور جام می
مست شو این است كرامات من - طور ندا كرد كه آن خسته كیست
كمد سرمست به میقات من - ز ره گشته ز باد آن روی آبی
كه بود اندر زمستان همچو آهن - گر خویش تو بر مستی بزنی
هستی تو بر هستی بزنی - سیدا مولا كریما عالما مستیقظا
استرق العبد ذاك الطاهر الروح الامین - تمره یصفی عقولا كدرت انوارها
فاعجبوا من مسكر مستكثر الرای الرزین - اطیب الاعمار عمر فی طریق العاشقین
غمز عین من ملاح فی وصال مستبین - باید كه جمله جان شوی تا لایق جانان شوی
گر سوی مستان میروی مستانه شو مستانه شو - مستی ببینی رازدان میدانك باشد مست او
هستی ببینی زنده دل میدانك باشد هست او - شست سخن كم باف چون صیدت نمیگردد زبون
تا او بگیرد صیدها ای صید مست شست او - در عشق جانان جان بده بیعشق نگشاید گره
ای روح این جا مست شو وی عقل این جا دنگ شو - شد روم مست روی او شد زنگ مست موی او
خواهی به سوی روم رو خواهی به سوی زنگ شو - هر چند دشمن نیستش هر سو یكی مستیستش
مستان او را جام شو بر دشمنان سرهنگ شو - ماییم مست ایزدی زان بادههای سرمدی
تو عاقلی و فاضلی دربند نام و ننگ شو - من مست آن میخانهام در دام آن دردانهام
در هیچ دامی پر خود ننهاده چون مرغان گرو - خامش كنم تا حق كند او را سیه روی ابد
من دست در ساقی زنم چون مستم از تجمیش او - بیتو همه بازارها پژمرده اندر كارها
باغ و رز و گلزارها مستسقی باران تو - رقص از تو آموزد شجر پا با تو كوبد شاخ تر
مستی كند برگ و ثمر بر چشمه حیوان تو - صحرای هندستان تو میدان سرمستان تو
بكران آبستان تو از لذت دستان تو - من مست چشم شنگ تو و آن طره آونگ تو
كز باده گلرنگ تو وارستهایم از رنگ و بو - جان صد هزاران گرد او چون انجم او مه در میان
مست و خرامان میرود چشم بدان كم باد از او - دل دی خراب و مست و خوش هر سو همیافتاد از او
در گلبنش جان صدزبان چون سوسن آزاد از او - صد چو تو و صد چو منش مست شده در چمنش
رقص كنان دست زنان بر سر هر طارم از او - هین همه بگذار كه ما مست وصالیم و لقا
بیگه شد زود بیا خانه خمار تو كو - تیز نگر مست مرا همدل و هم دست مرا
گر نه خرابی و خرف جبه و دستار تو كو - بر سر مستان ابد خارجیی راه زند
شحنگیی چون نكنی زخم تو كو دار تو كو - بلبل مست تا به كی ناله كنی ز ماه دی
ذكر جفا بس است هی شكر كن از وفا بگو - صبر پرید از دلم عقل گریخت از سرم
تا به كجا كشد مرا مستی بیامان تو - هین كژ و راست میروی باز چه خوردهای بگو
مست و خراب میروی خانه به خانه كو به كو - دل ویس و دل رامین ببیند جنت وحدت
گل سرخ و گل خیری نشیند مست رو با رو - اگر بگذشت روز ای جان به شب مهمان مستان شو
بر خویشان و بیخویشان شبی تا روز مهمان شو - چو دانستی كه دیوانه شدی عقل است این دانش
چو میدانی كه تو مستی پس اكنون هشیاری تو - بنگر حشر مستان از دست بنه دستان
با رطل گران پیش آ با ضرب گران برگو - از جام رحیق او مست است عشیق او
پیغام عقیق او ای گوهر كان برگو - من بیخود و سرمستم اینك سر خم بستم
ای شاه زبردستم بیكام و دهان برگو - آن بلبل مست ما بر گلشن ما نالان
چون فاخته ما پران فریادكنان كوكو - سرمست بخسپ ای دل در ظل مسیح خود
آن رفت كه میبودیم زاری من و زاری تو - هر روز برآیی تو بازیب و فر آیی تو
در مجلس سرمستان باشور و شر آیی تو - امروز چنان مستی كز جوی جهان جستی
امروز اگر خواهی آن چیز دگر برگو - مستی جماعت بین كرده ز قدح بالین
یا رب بفزا آمین این قصه ز سر برگو - كشیده گوش هشیاران به مستی
زهی اقبال و بخت مستدام او - به یاریهای شمس الدین تبریز
شود بس مستخف و مستهام او - از او یابد طرب هم مست و هم می
از او گیرد نمك هم رو و هم خو - خواهی كه بری قرار مستان
زان نرگس پرخمار برگو - مستی آمد ملولیت رفت
صد بار و هزار بار برگو - بپذیر مدام خوش ز ساقی
چون مست شدی مدام برگو - سی بیت دگر بخواست گفتن
مستیش كشید گوش از آن سو - دست بر رگهای مستان نه دلا تا پی بری
از دهان آلودگان زان باده خودكام او - الله الله تو مپرس از باخودان اوصاف می
تو ببین در چشم مستان لطفهای عام او - هر نفس بوی دل آید از صراط المستقیم
تا نگویی عشق ره رو را كه راه آورد كو - هر زمان چون مست گردد از نسیم خمر جان
تا در خمخانه میتازد ولیكن بار كو - تو بر آنك خلق مست تو شوند از مرد و زن
من بر آنك مست و حیرانت كنم نیكو شنو - در خرابات حقیقت پیش مستان خراب
در چنان صافی نبینی درد و خس و انساب كو - چون بخوردی بیقدم بخرام در دریای غیب
تو اگر مستی بیا مستانهای بخرام كو - طرب اندر طرب است او كه در عقل شكست او
تو ببین قدرت حق را چو درآمد خوش و مست او - همه عشاق كه مستند ز چه رو دیده ببستند
كه بدانند كه بیچشم توان دید به جان رو - تو اگر چه سخت مستی برسان قدح به چستی
مشكن تو شیشه گر چه دو هزار كف بخست او - چه بهانه گر بت است او چه بلا و آفت است او
بگشاید و بدزدد كمر هزار مست او - شدهایم آتشین پا كه رویم مست آن جا
تو برو نخست بنگر كه كنون به خانه هست او - هله ساقیا بیاور سوی من شراب احمر
كه سری كه مست شد او ز خیال ژاژ رست او - خنك آن جان كه رود مست و خرامان بر او
برهد از خر تن در سفر مصدر او - هله سرنای توام مست نواهای توام
مشكن چنگ طرب را مسكل تار مرو - مست دیدی كه شكوفه ش همه در است و عقیق
بادهای كو چو اویس قرنی دارد بو - مست فكرت دگر و مستی عشرت دگر است
قطرهای این كند آنك نكند زان دو سبو - سر عثمان تو مست است بر او ریز كدو
چون عمر محتسبی دادكنی این جا كو - چه حدیث است ز عثمان عمرم مستتر است
و آن دگر را كه رئیس است نگویم تو بگو - خاك خشكی مست شد تر میزند
آن توست این آن توست این آن تو - مستجاب آمد دعای عاشقان
ای دعاگو آن دعا را بازگو - ای غذای جان مستم نام تو
چشم و عقلم روشن از ایام تو - رفتم به كوی خواجه و گفتم كه خواجه كو
گفتند خواجه عاشق و مست است و كو به كو - مستان و عاشقان بر دلدار خود روند
هر كس كه گشت عاشق رو دست از او بشو - بر مثل زاهدان جمله چمن خشك بود
مستك و سرسبز شد از لب خمار تو - از سر مستی عشق گفتم یار منی
ور نه جز احول كی دید در دو جهان یار تو - روح ز روز الست بود ز روی تو مست
چند كه از آب و گل بود پریشان تو - تشنه و مستسقیم مرگ و حیاتم ز آب
دور بگردان كه من بنده دوران تو - ای شده از دست من چون دل سرمست من
ای همه را دیده تو آنچ گزیدی بگو - ای همه دستان ساقی مستان
راز گلستان برگو برگو - زهی فسرده كسی كو قرار میجوید
تو جان عاشق سرمست بیقرار بجو - من آن نیم كه بگویم حدیث نعمت او
كه مست و بیخودم از چاشنی محنت او - ز من چو میطلبی مطربی مستانه
تو نیز با من بیدل ز جام و ساغر گو - ای مستی ما از هستی تو
غوطه گه ما جوی خوش تو - من و دلدار نازنین خوش و سرمست همچنین
به گلستان جان روان ز گلستان رنگ و بو - تو اگر در فرح نهای كه حریف قدح نهای
چه برد طفل از لبش چو بود مست لبلبو - بنشسته به گوشهای دو سه مست ترانه گو
ز دل و جان لطیفتر شده مهمان عنده - به لبانت ز دست شد سر او باز مست شد
زند او باز این زمان چو كبوتر بقوبقو - ز طرب چون حشر شود سرشان مستتر شود
فتد از جنگ و عربده سر مستان میان كو - تو بخسپی و عشق و دل گذران بی ز غش و غل
ز ره خواب بر فلك خوش و سرمست دو به دو - قدحی دو ز دست خود بده ای جان به مست خود
هله تا راز آسمان شنوی جمله مو به مو - هله امشب به خانه رو كه دل مست شد گرو
چو شود روز خوش بیا شنو این را تمام تو - پس از این جمله آبها نرود جز بجوی ما
من سرمست میكشم ز فراتش سبو سبو - همه سوداپرست تو همه عالم به دست تو
نفسی پست و مست تو نفسی در خمار تو - چو ز مستی زنم دمی رمد از رشك پرغمی
نبدی این نگفتمی كه سلام علیكم - یا نعم صباح ای جان مستند همه رندان
تا شب همگان عریان با یار در آب جو - چون مست شد این بنده بشنو تو پراكنده
قویثز می كناكیمو سیمیر ابرالالو - اصحابنا لا تیأسوا بعد الجوی مستانس
غیر الهوی لا تلبسو غیر الهوی لا ترتدوا - گفتم كه ای مستان جان میخورده از دستان جان
ای صد هزاران جان و دل اندر شما آویخته - امروز مستان را نگر در مست ما آویخته
افكنده عقل و عافیت و اندر بلا آویخته - با این عطای ایزدی با این جمال و شاهدی
فرمان پرستان را نگر مستغرق فرمان شده - این كیست این این كیست این شیرین و زیبا آمده
سرمست و نعلین در بغل در خانه ما آمده - كی باشد ای گفت زبان من از تو مستغنی شده
با آفتاب معرفت در سایه شاه آمده - پای چو در حیله نهی وز كف مستان بجهی
دشمن ما شاد شود كوری اغیار بده - آمدهام مست لقا كشته شمشیر فنا
گر نه چنینم تو مرا هیچ دل شاد مده - ای صنم خفته ستان در چمن و لاله ستان
باده ز مستان مستان در كف آحاد مده - معتمد الهوی معی مستندی و سیدی
لا كرجاك ضایع یطلبه به غربله - تلخی باده را مبین عشرت مستیان نگر
محنت حامله مبین بنگر امید قابله - مست و خراب این چنین چرخ ندانی از زمین
از پی آب پارگین آب فرات ریخته - غرقه شو اندر آب حق مست شو از شراب حق
نیست شو و خراب حق ای دل تنگ حوصله - هر كی خورد ز نیك و بد مست بمانده تا ابد
هر كه نخورد تا رود جانب غصه بیگله - اگر مخمور اگر مستی به بزم او رو و رستی
كه شد عمری كه در غربت ز خان و مانی آواره - بت گلروی چون شكر چو غنچه بسته بود آن در
چو در بگشاد وقت آمد كه درریزیم مستانه - كه جانها كز الست آمد بسی بیخویش و مست آمد
از آن در آب و گل هر دم همیلغزیم مستانه - دلا تو اندر این شادی ز سرو آموز آزادی
كه تا از جرم و از توبه بپرهیزیم مستانه - به لاله دوش نسرین گفت برخیزیم مستانه
به دامان گل تازه درآویزیم مستانه - صلاح دیده ره بین صلاح الدین صلاح الدین
برای او ز خود شاید كه بگریزیم مستانه - چو باده بر سر باده خوریم از گلرخ ساده
بیا تا چون گل و لاله درآمیزیم مستانه - چو نرگس شوخ چشم آمد سمن را رشك و خشم آمد
به نسرین گفت تا ما هم براستیزیم مستانه - دلا سرسخت و پاسستی چنین باشند در مستی
ولی بشتاب لنگانه كه میبندند دروازه - خرابات بتان درشد حریف رطل و ساغر شد
همه غیبش مصور شد زهی سرمست اندیشه - دلم آهن همیخاید از آن لعلین لبی كه او
كنار لطف بگشاید میان حلقه مستانه - چه برهم گشتهاند این دم حریفان دل از مستی
برای جانت ای مه رو سری دركن در این خانه - بشنو سخن یاران بگریز ز طراران
از جمع مكش خود را استیزه مكن مسته - سالوس نتان كردن مستور نتان بودن
از دست چنین رندی سغراق رضا خورده - باریك كند گردن ایمن كند از مردن
تخمه اثر خوردن مستی اثر روزه - زنهار نگهدارید زان غمزه زبانها را
كو مست بود خفته از حال همه آگه - هر گوشه یكی مستی دستی ز بر دستی
و آن ساقی هر هستی با ساغر شاهانه - ای لولی بربط زن تو مستتری یا من
ای پیش چو تو مستی افسون من افسانه - از خانه برون رفتم مستیم به پیش آمد
در هر نظرش مضمر صد گلشن و كاشانه - سرمست چنان خوبی كی كم بود از چوبی
برخاست فغان آخر از استن حنانه - ای شاهد بینقصان وی روح ز تو رقصان
وی مستی تو در سر از مات سلام الله - با آن مه بینقصان سرمست شده رقصان
دستی سر زلف او دستی می بگرفته - مستی ده و هستی دهای غمزه خماره
تو دلبر و استادی ما عاشق و این كاره - خود گلشن بخت است این یا رب چه درخت است این
صد بلبل مست این جا هر لحظه كند لانه - كی باشد كاین مستان آیند سوی بستان
سرسبز و خوش و حیران رقصان شده مستانه - یك دانه به یك بستان بیع است بده بستان
و آن گاه چو سرمستان میگو كه زهی دانه - من مست و حریفم مست زلف خوش او در دست
احسنت زهی شاهد شاباش زهی باده - لب نیز شده مستك گم كرده ره بوسه
من مستك و لب مستك و آن بوسه قواده - ای جنبش هر شاخی از لون دگر میوه
هر كس ز دگر جامی مستك شده كالیوه - چون اشتر مست است مرا جان ز پی تو
بر گردن اشتر تن من بسته قلاده - این كیست چنین مست ز خمار رسیده
یا یار بود یا ز بر یار رسیده - به هر باده نمیگردد سرم مست
به پیشم باده خوكرد من نه - صلا اكنون میان بستهست ساقی
صلا كز مهر سرمست است دلخواه - بسی خفتی تو مست از سرگرانی
چو كردندت كنون بیدار برجه - دعاها اندر این مه مستجاب است
فلكها را بدرد آه روزه - نظر كردم كلاه از سر بیفتاد
سرم را مست كرد آن شاه روزه - مسلمانان سرم مست است از آن روز
زهی اقبال و بخت و جاه روزه - مستم كن و برپران چو تیرم
بشنو قصص بنی كنانه - چون مست بود ز باده حق
شهباز شود كمین سمانه - ساربان این غزل گو تا ز بعد خستگی
اشتران را مست بینی راه بطحا كوفته - گر گریزد صد هزاران جان و دل من فارغم
چون درآمد مست و خندان آن ز من بگریخته - این چه باد صرصر است از آسمان پویان شده
صد هزاران كشتی از وی مست و سرگردان شده - بس كن ای مست معربد ناطق بسیارگو
بینمت خاموش گویان چون كفه میزان شده - شادیا روزی كه آن معشوق جانهای لقا
آمده در بزم مست و با شما آمیخته - مست كرده جمله را زان غمزه مخمور خویش
تا ز مستی اجنبی با آشنا آمیخته - بنگر سوی حریفان كه همه مست و خرابند
تو خمش باش و چنان شو هله ای عربده باره - بجز از دست فلانی مستان باده كه آن می
برهاند دل و جان را ز فسون و ز فسانه - هله صیاد نگویی كه چه دام است و چه دانه
كه چو سیمرغ ببیند بجهد مست ز لانه - سر خم چو برگشایی دو هزار مست تشنه
قدح و كدو بیارند كه مرا ده و مرا ده - بس كن ای ساقی و كس را چو رهی مست مكن
ور كنی مست بدین حد ره هموارش ده - صد نشاط است و هوس در سر آن سرمستی
كه رخ خود به كف پاش بود مالیده - مستی شهوت نشان لعنت است
ای نشان را بینشان پنداشته - یاران دل شكسته بر صدر دل نشسته
مستان و میپرستان میدان من گرفته - ای جان چرا نشستی وقت می است و مستی
آخر در این كشاكش كس نیست پاكشیده - بهر رضای مستی برجه بكوب دستی
دستی قدح پرستی پرراوق گزیده - ما را مبین چو مستان هر چه خورم می است آن
افیون شود مرا نان مخموری دو دیده - با این كه مینداند چون جرعهای ستاند
مستی خراب گردد از خویش وارهیده - میگشت دین و كیشم من مست وقت خویشم
نی نسیه را شناسم نی بر كسم حواله - نپذیرد آن نواله جانت چو مست باشد
سرمست خد و خالش كی بنگرد به خاله - جانهای آسمانی سرمست شمس تبریز
بگشای چشم و بنگر پران شده چو ژاله - با زخمه چو آتش میزد ترانه خوش
مست و خراب و دلكش از باده مغانه - چون گذرد می ز سر گویم ای خوش پسر
باده نخواهم دگر مست فتادم مده - ایا دلی چو صبا ذوق صبحها دیده
ز دیده مست شدی یا ز ذوق نادیده - به بوی وصل دو دیده خراب و مست شدهست
چگونه باشد یا رب وصال در دیده - چو دیده بیشه آن شیرمست من باشد
چه زهره دارد گرگ و شكال در دیده - دو دیده مست شد از جان صدر شمس الدین
چه بادههاست از او مال مال در دیده - دو چشم تو عجمی ترك و مست و خون ریزند
كه میزند عجمی تیرهای تركانه - چو مست روی توام ای حكیم فرزانه
به من نگر تو بدان چشمهای مستانه - ز چشم مست تو پیچد دلم كه دیوانه است
كه جنس همدگر افتاد مست و دیوانه - بیا به شهر عدم درنگر در آن مستان
ببین ز خویش و هزاران چو خویش وارسته - دیدم مستش خستم دستش
آسان آسان فی ستر الله - جانهایی كه مست و مخمورند
بر سر باده بادهای خورده - رخ نفسی بر رخ این مست نه
جنگ و جفا را نفسی پست نه - عیسی مست را زر كند ور زر بود گوهر كند
گوهر بود بهتر كند بهتر ز ماه و مشتری - كو سایه منصور حق تا فاش فرماید سبق
كز مستعینی میرهی در مستعانی میروی - روزی بیاید كاین سخن خصمی كند با مستمع
كب حیاتم خواندمت تو خویشتن كر ساختی - ای جان بیا گوهر بچین ای دل بیا خوبی ببین
المستغاث ای مسلمین زین آفتی شور و شری - مست و خرامان میرود در دل خیال یار من
ماهی شریفی بیحدی شاهی كریمی بافری - ارواح همچون اشتران ز آواز سیروا مستیان
همچون عرابی میكند آن اشتران را نهنهی - مانند مرغی باش هان بر بیضه همچو پاسبان
كز بیضه دل زایدت مستی و وصل و قهقهی - یك لحظه هستم میكند یك لحظه پستم میكند
یك لحظه مستم میكند خودكامهای خمارهای - ای آن كه هستت در سخن مستی میهای كهن
دلداریی تلقین بكن مر ترجمان را ساعتی - عشقت می بیچون دهد در می همه افیون نهد
مستت نشانی چون دهد آن بینشان را ساعتی - ور سركشی غافل شوی آن سیل عشق مستوی
گوش تو گیرد میكشد كو بر تو دارد رافتی - مستفعلن مستفعلن اكنون شكر پنهان كنم
كز غیب جوقی طوطیان آورده اندم غارتی - یا مستحق مرحمت یابد مقام و مرتبت
برخواند اندر مكتبت از لوح محفوظ آیتی - مستی چو كشتی و عمد هر لحظه كژمژ میشود
بر موجها بر میزند در قلزمی زخارهای - آن نرگس سرمست او و آن طره چون شست او
و آن ساغری در دست او هر چاره بیچارهای - افلاكیان بر آسمان زان بوی باده سرگران
ماه مرا سجده كنان سرمست هر فرارهای - رحمت به پستی میرسد اكسیر هستی میرسد
سلطان مستی میرسد با لشكر جرارهای - ای داده جان را لطف تو خوشتر ز مستی حالتی
خوشتر ز مستی ابد بیباده و بیآلتی - خمخانه مردان دل است وز وی چه مستی حاصل است
طفلی و پایت در گل است پس صبر كن تا غایتی - بتها تراشیدم بسی بهر فریب هر كسی
مست خلیلم من كنون سیر آمدم از آزری - گفتم كه شد هنگام می ما غرقه اندر وام می
نی نی رها كن نام می مستان نگر بیجام می - ای نیست بر هستی بزن بر عیش سرمستی بزن
دل بر دل مستی بزن دستی بزن دستی بزن - تا نشوی مست خدا غم نشود از تو جدا
تا صفت گرگ دری یوسف كنعان نبری - چون ز كفت باده كشم بیخبر و مست و خوشم
بیخطر و خوف كسی بیشر و شور بشری - باده دهی مست كنی جمله حریفان مرا
عربده شان یاد دهی یا منشان درفكنی - مستم و تو مست ز من سهو و خطا جست ز من
من نرسم لیك بدان هم تو رسانم كه تویی - مست شدم مست ولی اندككی باخبرم
زین خبرم بازرهان ای كه ز من باخبری - ساقی این میكدهای نوبت عشرت زدهای
تا همه را مست كنی خرقه مستان ببری - عقل حریف جنگیی نفس مثال زنگیی
عشق چو مست و بنگیی صبر و حیا چو داوری - دوش خیال مست تو آمد و جام بر كفش
گفتم می نمیخورم گفت مكن زیان كنی - لطف نمای ساقیا دست بگیر مست را
جانب بزم خویش كش شاه طریق جادهای - خلوتیان گریخته نقل سكوت ریخته
ز آنك سكوت مست را هست قوی وقایتی - جان مرا تو بنده كن عیش مرا تو زنده كن
مست كن و بیافرین بازنمای خالقی - وقت لقای یوسفان مست بدند كف بران
ما نه كمیم از زنان یوسف خوش لقا تویی - نوح ز اوج موج تو گشته حریف تختهای
روح ز بوی كوی تو مست و خراب و والهی - جام تو را چو دل بود در سر و سینه شعلهای
مست تو را چه كم بود تجربه یا كفایتی - مرده ز گور برجهد آید و مستمع شود
گر بت من ز مردهای یاد كند حكایتی - مست و خوشم كن آنگهی رقص و خوشی طلب ز من
در دهنم بنه شكر چون ترشی نمیخوری - مست ز جام شمس دین میكده الست بین
صد تبریز را ضمین از غم آب و آذری - گرم و شتاب میروی مست و خراب میروی
گوش به پند كی نهی عشوه خلق كی خوری - باغ و بهار خیره سر كز چه نسیم میوزی
سوسن و سرو مست تو تا چه گلی چه عبهری - مستك خویش گشتهای گه ترشك گهی خوشك
نازك و كبركت كه چه در هنرك نغولكی - مست درون سینهها بر سر آبگینهها
نیك سبك تو برگذر هان كه قرابه نشكنی - چونك شوی تو مست او باده خوری ز دست او
آن نفسی است باخطر هان كه قرابه نشكنی - خواجه اگر تو همچو ما بیخود و شوخ و مستی
طوق قمر شكستیی فوق فلك نشستیی - عاشق مست از كجا شرم و شكست از كجا
شنگ و وقیح بودیی گر گرو الستییی - بازرسید مست ما داد قدح به دست ما
گر دهدی به دست تو شاد و فراخ دستیی - ساقی جان فزای من بهر خدا ز كوثری
در سر مست من فكن جام شراب احمری - ما به دمشق عشق تو مست و مقیم بهر تو
تو ز دلال و عز خود عزم عزاز میكنی - من كه در آن نظارهام مست و سماع بارهام
لیك سماع هر كسی پاك نباشد از منی - در تك گور ممنان رقص كنان و كف زنان
مست به بزم لامكان خورده شراب ممنی - چو زین لوت و از این فرنی شود آزاد و مستغنی
پی ملكی دگر افتد تو را اندیشه و زاری - چو سرمست منی ای جان ز خیر و شر چه اندیشی
براق عشق جان داری ز مرگ خر چه اندیشی - تویی گوهر ز دست تو كه بجهد یا ز شست تو
همه مصرند مست تو ز كور و كر چه اندیشی - بیا ای یار در بستان میان حلقه مستان
به دست هر یكی ساغر چه شیرین است بیخویشی - منم مخمور و مست تو قدح خواهم ز دست تو
قدح از دست تو خوشتر كه می جان است و تو جانی - كه ساقی الستی تو قرار جان مستی تو
در خیبر شكستی تو به بازوی مسلمانی - بماند آن نادره دستان ولیكن ساقی مستان
گرفت این دم گلوی من كه بفشارم گر افزویی - ز بوی خون دست او همه ارواح مست او
همه افلاك پست او زهی بالطف وهابی - گشادستی دو دیده پرقدم را نیز از مستی
ولی پرسعادت او در آن عالم نزادستی - میان خوبرویان جان شده چون ذرهها رقصان
گهی مست جمالستی گهی سرمست باده ستی - به بزمش جانهای ما ندانستی سر از پایان
اگر نه هجر بدمستش به بدمستی و جنگستی - به یك ساغر نگردم مست تو ساقی بیشتر گردان
خرابی گشتمی گر می ز جام شاه شنگستی - چه بالایی همیجوید می اندر مغز مستانش
چو گردند شیرگیر از وی مگر گویی پلنگستی - اگر امروز دلدارم كند چون دوش بدمستی
درافتد در جهان غوغا درافتد شور در هستی - غلام و خاك آن مستم كه شد هم جام و هم دستم
غلامش چون شوی ای دل كه تو خود عین آنستی - وگر از راه اندیشه بدین مستان رهی بودی
خرد در كار عشق ما چرا بیدست و پایستی - ز مستی تجلی گر سر هر كوه را بودی
مثال ابر هر كوهی معلق بر هوایستی - در آن روزی كه آن شیر وغا مردی كند پیدا
نه بر شیران مست آن روز مرد و زن بخندیدی - پیاپی ساقی دولت روان كردی می خلت
كه تا ساغر شدی سرمست وز می دن بخندیدی - دریدی پردهها از عشق و آشوبی درافتادی
شدندی فاش مستوران گر او معلن بخندیدی - از آن میهای لعل او ز پرده غیب رو دادی
حسن مستك شدی بیمی و بر احسن بخندیدی - تو آن شمسی كه نور تو محیط نورها گشتهست
سوی تبریز واگردی و مستوری روا داری - چو سرمست منی ای جان ز درد سر چه غم داری
چو آهوی منی ای جان ز شیر نر چه غم داری - ایا یوسف ز دست تو كی بگریزد ز شست تو
همه مصرند مست تو ز كور و كر چه غم داری - چو امشب خواب من بستی مبند آخر ره مستی
كه سلطان قوی دستی و هش بخشی و هشیاری - چه كوتاه است پیش من شب و روز اندر این مستی
ز روز و شب رهیدم من بدین مستی و خماری - چو با مستان او گردی اگر مسی تو زر گردی
وگر پایی تو سر گردی وگر گنگی شوی قاری - مرا باری بحمدالله چه قرص مه چه برگ كه
ز مستی خود نمیدانم یكی جو را ز قنطاری - سگ كهفی كه مجنون شد ز شیر شرزه افزون شد
خمش كردم كه سرمستم نباید بسكلد تاری - به سوی آسمان جان خرامان گشته آن مستان
همه ره جوی از باده مثال دجلهها جاری - دگربار از میان محو عجب نومستیی یابند
برویند از میان نفی چون كز خار گلزاری - اگر داری سر مستان كله بگذار و سر بستان
كله دارند و سرها نی كلهداران پالیزی - چو مست دیدن اویم دو دست از شرم واشویم
بگیرم در رهش گویم كه ای مولا اغا پوسی - صلا مستان و بیخویشان صلا ای عیش اندیشان
صلا ای آنك میدانی كه تو خود عین ایشانی - مگر مستی نمیدانی كه چون زنجیر جنبانی
ز مجنونان زندانی جهانی را بشورانی - مگر نشنیدهای دستان ز بیخویشان و سرمستان
وگر نشنیدهای بستان به جان تو كه بستانی - شدم از دست یك باره ز دست عشق تا دانی
در این مستی اگر جرمی كنم تا رو نگردانی - زهی مجلس زهی ساقی زهی مستان زهی باده
زهی عشاق دل داده زهی معشوق روحانی - چو اندر شه نظر كردی ز مستی آن چنان گردی
كه گویی تو مگر خوردی هزاران رطل افیونی - خوشا آن حالت مستی كه با ما عهد میبستی
مرا مستانه میگفتی كه ما را خویش و فرزندی - الا ای باده شادان به عشق اندر چو استادان
درونت خنب سرمستی چرا از دن نمیآیی - مسلمانان مسلمانان امانت دست من گیرید
كه مستم ره نمیدانم بدان معشوق زیبایی - من پای همیكوبم ای جان و جهان دستی
ای جان و جهان برجه از بهر دل مستی - ای مست مكش محشر بازآی ز شور و شر
آن دست بر آن دل نه ای كاش دلی هستی - گر عشق بزد راهم ور عقل شد از مستی
ای دولت و اقبالم آخر نه توام هستی - رفتی تو از این پستی در شادی و در مستی
آن سوی زبردستی گر زیر و زبر رفتی - تن را بدهد هستی جان را بدهد مستی
از دل ببرد سستی وز رخ ببرد زردی - شاهیم نه سه روزه لعلیم نه پیروزه
عشقیم نه سردستی مستیم نه از سیكی - گر نیست و گر هستم گر عاقل و گر مستم
ور هیچ نمیدانم دانم كه تو میدانی - امروز به بستان آ در حلقه مستان آ
مستان خرف از مستی آن جا قدح و می نی - مستند نه از ساغر بنگر به شتر بنگر
برخوان افلا ینظر معنیش بر این پی نی - در حلقه آن مستان در لاله و در بستان
امروز قدح بستان ای عاشق فردایی - بر رسم زبردستی میكن تو چنین مستی
تا بگذری از هستی ای سخره هرجایی - آن مست در آن مستی گر آمدی اندر صف
هم قبله از او گشتی هم كعبه رخش خستی - آمد مه ما مستی دستی فلكا دستی
من نیست شدم باری در هست یكی هستی - از یك قدح و از صد دل مست نمیگردد
گر باده اثر كردی در دل تن از او رستی - بر جام من از مستی سنگی زدی اشكستی
از جز تو گر اشكستی بودی كه نپیوستی - ماییم در این گوشه پنهان شده از مستی
ای دوست حریفان بین یك جان شده از مستی - از طلعت مستورش بر خلق زدی نورش
هم نرگس مخمورش بر ما نگرانستی - با هیچ دل مست او تقصیر نكردهست او
پس چیست ز ناشكری تشنیع چنانستی - كو تابش پیشانی گر ماه مرا دیدی
كو شعشعه مستی گر باده جان خوردی - در عالم بیرنگی مستی بود و شنگی
شیخا تو چو دلتنگی با غم چه هواداری - تا بازرهی زان دم تا مست شوی هر دم
گاهی ز لب لعلش گاهی ز می ناری - اجزای وجود من مستان تواند ای جان
مستان مرا مفكن در نوحه و در زاری - آن ساغر پنهانی خواهم كه بگردانی
مستانه به پیش آیی بینخوت و جباری - از عقل گروهی مست بیعقل گروهی مست
جز عاقل و لایعقل قومی دگرند آری - ماییم چو كوه طور مست از قدح موسی
بیزحمت فرعونی بیغصه اغیاری - این طرفه كه از یك خم هر یك ز میی مستند
این طرفه كه از یك گل در هر قدمی خاری - هر شاخ همیگوید من مست شدم دستی
هر عقل همیگوید من خیره شدم باری - هم باده آن مستم هم بسته آن شستم
تا چست برون جستم از چنبر حیرانی - می وام كند ایمان صد دیده به دیدارش
تا مست شود ایمان زان باده یزدانی - ای باغ همیدانی كز باد كی رقصانی
آبستن میوه ستی سرمست گلستانی - عقلا ز قیاس خود زین رو تو زنخ میزن
زان رو تو كجا دانی چون مست زنخدانی - بر خوان تو استاده هر گوشه سلیمانی
وز غایت مستی تو همكاسه مسكینی - هر مست میت خورده دو دست برآورده
كاین عشق فزون بادا وز هر طرف آمینی - شد خدمت تو دستان چون خدمت سرمستان
در آب سجود آری بیمسله چو ماهی - چون مست و خراب آمد سجده گهش آب آمد
فارغ ز ثواب آمد فرد از ره و بیراهی - بس مست طرب خورده آهنگ برون كرده
در سركه درافتاده آن خوش لب حلوایی - سر پهلوی آن خم نه كوزه به بر خم به
بجهی به سوی او جه ای مست علالایی - جان دوش ز سرمستی با عشق تو عهدی كرد
جان بود در آن بیعت با عشق به تنهایی - مست آنچ كند در می از میبود آن به روی
در آب نماید او لیك او است ز بالایی - امروز چنان مستم كز خویش برون جستم
ای یار بكش دستم آن جا كه تو آن جایی - ای روح بزن دستی در دولت سرمستی
هستی و چه خوش هستی در وحدت یكتایی - گفتا هله مستانه بنما ره خمخانه
گفتم كه برو طفلی خمار چه میجویی - ما گوش شماییم شما تن زده تا كی
ما مست و خراباتی و بیخود شده تا كی - آنها كه خموشند به مستی مزه نوشند
ای در سخن بیمزه گرم آمده تا كی - از لذت و از مستی این دانه دنیا
پنداشت دل تو كه از این دام رهیدی - آخر بشنو هر نفسی نعره مستان
كای گیج خرف گشته ببین در چه عذابی - آن جا كه شدی مست همان جای بخسبی
و آن سوی كه ساقی است همان سوی شتابی - ای ساقی مه روی چه مست است دو چشمت
انگشتك می زن كه تو بر راه صوابی - ای عشق دو عالم ز رخت مست و خرابند
باری تو نگویی ز كی مست و خرابی - یك موی نمیگنجد در حلقه مستان
جز رقص و هیاهوی و مراعات افندی - میخندد و میگوید من خفته بدم مست
هیهای شنیدم من و هیهات افندی - با مست خرابات خدا تا بنپیچی
تا وا ننماید همه رگهات افندی - مستیم ز جام تو و زان نرگس مخمور
رستیم به شاهیت ز شهمات افندی - برخیز كه شورید خرابات افندی
مستان نگر و نقل و شرابات افندی - سرمست بیا جانب بازار نظر كن
تا راست شود جمله مهمات افندی - هر مست درآویخته با مست ز مستی
گردان شده ساقی به مساقات افندی - گویی كه گزیدهست ز مستی رخ من بر
كز شاه رخ من بر كاری است نهانی - خون در تن من باده صرف است از این بوی
هر موی ز من هندوی مست است شبانی - گوشی بنه و نعره مستانه شنو تو
از قامت چون چنگ من الحان اغانی - بشكسته دو صد كاسه و كوزه شه من دوش
از عربده مستانه بدان شیوه كه دانی - از غیب شنو نعره مستان و خمش كن
یك غلغله پاك ز آواز صیاحی - امروز سماع است و شراب است و صراحی
یك ساقی بدمست یكی جمع مباحی - این حلقه مستان خرابات خراب است
دور از لب و دندان تو ای خواجه صاحی - گه پای مشو گه سر بگریز از این سو
مستی و خرابی نگر و بیسر و پایی - ای راه نمای از می و منزل چو شوی مست
نی راه به خود دانی و نی راه نمایی - مستان ازل در عدم و محو چریدند
كز نیست بود قاعده هست نمایی - جان بر زبر همدگر افتاده ز مستی
همچون ختن غیب پر از ترك خطایی - گر از می شمس الحق تبریز نه مستی
پس معتكف خانه خمار چرایی - چو تو مستور و عاقل خواستی شد
چرا سرمست در بازار گشتی - من آنم كز فراقت مستمندم
تو آنی كه خلاص مستمندی - ببین این فتح ز استفتاح تا كی
ز ساقی مست شو زین راح تا كی - وگر ساقی جان عاشقان را
میان حلقه مستان فرستی - اگر چه شیرگیری ترك او كن
نه آن شیر است كش گیری به مستی - خمش كن گفت هشیاریت آرد
نه مست غمزه خماره گشتی - مرا چون ناف بر مستی بریدی
ز من چه ساقیا دامن كشیدی - از او یابی به آخر هر مرادی
همو مستی دهد هم هوشیاری - همه اجزای عالم عاشقانند
و هر جزو جهان مست لقایی - نی نه چشم زان چشمان چه گوید
چنین بیدار باشد مست خوابی - سلام علیك ای مقصود هستی
هم از آغاز روز امروز مستی - خمش كن عشق خود مجنون خویش است
نه لیلی گنجد و نی فاطمستی - نهان از عالم ار نی عالمستی
دل تاریك تو میدان نگشتی - من آنم كز فراقت مستمندم
تو آنی كه هلاك مستمندی - دگربار ای خیال فتنه انگیز
چو می بر مغز مستان بردویدی - دگرباره شه ساقی رسیدی
مرا در حلقه مستان كشیدی - شود سرهای مستان فارغ از درد
چو سر دركرد خمر بیخماری - چنان در بحر مستی غرق گردند
كه دل در عشق خوبی خوش عذاری - از این مستان ننوشی های و هویی
وزین خوبان نبینی گوشواری - در این مستان كجا وهمی رسیدی
گر این مستان ننالند از خماری - تفضل ایها الساقی و اوفر
و لكن لا براح مستعار - و صبحنا بخمر مستطاب
فان الیمن جما فی ابتكار - خدایت چون سر مستی ندادهست
حذر كن تا سر مستی نخاری - بر آن ساحل كهاین گلها گدازید
اگر خواهی تو مستی و خماری - دلم گوید كه ساقی را تو میگو
كه جانم مست آن باقی است باری - تو خیره كشتری یا چشم مستت
كه بر خسته دلانش میگماری - تجلی كن كه تا سرمست گردند
كنند اجزای عالم مست شوری - مگیر ای ساقی از مستان كرانی
كه كم یابی گرانی بیگرانی - به خاك پای تو باخود نبودم
ز مستی و شراب و سرگرانی - خمش كن چشم در خورشید درنه
كه مستغنی است خورشید از گدایی - بیا مستان بیحد بین به بازار
اگر تو محتسب در احتسابی - چنان گشتم ز مستی و خرابی
كه خاكی را نمیدانم ز آبی - از آن میها ز وصلش مست بودی
نك آمد مر تو را دور خماری - چرا دنیا به نكته مستحیله
فریبد چون تو زیرك را به حیله - ای شاد دمی كه آن صراحی را
از دور به مست خویش بنمایی - سوسن گوید خمش كه مستم
از جام میی گران بهایی - سرمستم و بیخودم مبادا
بجهد ز دهان من خطایی - ور گوش تو گرم شد ز مستی
صوفی سماع و های و هویی - من پار بخوردهام شرابی
امسال چه مستم و خرابی - جانم مست است و تن خراب است
مستی است نشسته در خرابی - رستی ز خمار هر دو عالم
تا حشر ز دام دوست مستی - ای یوسف عشق رو نمودی
دست دو هزار مست خستی - چون باشد در خمار هجران
آن روح كه یافت وصل و مستی - پنداشتی ای دماغ سرمست
كز رنج خمار بازرستی - مستی و خوشی و شادكامی
سلطان دلی و كیقبادی - كه مست شدم ز باده ماندم
اندر بر لطف و حق گزاری - خاموش نشین و مستمع باش
نی واعظ خلق شو نه قاری - بر كف بنهاده لاله جامی
كای نرگس مست بر چه كاری - در هر حرفیش مستمع را
بگشاید چشمه معانی - مست می عشق را حیا نی
وین باده عشق را بها نی - كاین غمزه مست خونی تو
كشتهست هزار و خونبها نی - مقناطیسی و جان چو آهن
میآید مست و دست و پا نی - ای رشك بتان و بت پرستان
آرام دل خراب مستان - هم بر لب دوست مست گشتیم
نالان شده مست همچو نایی - چون پشه ز خون خویش مستیم
وز دیگ جگر دلا ابایی - گر نیم شبی زنان و گویان
سرمست ز كوی ما درآیی - ای بلبل مست از فغانت
میآید بوی آشنایی - تا روح ز مستی و خرابی
نشناسد هجو از ثنایی - زین باده چو مست شد فلاطون
نشناسد درد از دوایی - چون ساقی عاشقان تو باشی
پس باقی عمر ما و مستی - شیر مستی و شكارت آهوان شیرمست
با پنیر گنده فانی كجا یوزی كنی - میگزیدی صادقان را تا چو رحمت مست شد
از گزافه بر سزا و ناسزا میریختی - دركش آن معشوقه بدمست را در بزم ما
كو ز مكر و عشوهها گوییی كه دستانیستی - از قضا و از قدر مر عاشقان را خوف نیست
چون قدر را مست گشته با قضا آوردهای - سرفرازی شیرگیری مست عشقی فتنهای
نزد جانان هوشیاری نزد خود دیوانهای - با هزاران عقل بینا چون ببیند روی شمع
پر او در پای پیچد درفتد مستانهای - پیش تختش پیرمردی پای كوبان مست وار
لیك او دریای علمی حاكمی فرزانهای - شش جهت گوسالهای زرین و بانگش بانگ زر
گاوكان بر بانگ زر مستان سحر سامری - منگر اندر شور و بدمستی من ای نیك عهد
بنگر آخر در میی كاندر سرم میافكنی - چون میی در عشق او تا كهنهتر تو مستتر
كی جوانی یاد آرد جانت یا برناییی - گر چه در مستی خسی را تو مراعاتی كنی
و آنك نفی محض باشد گر چه اثباتی كنی - ور نه بگریز از دگر كس تا به تبریز صفا
تا شوی مست از جمال و ذوق و حالاتی كنی - چون منش الحاح كردم كفچه را زد بر سرم
در سر و عقلم درآمد مستی و ویرانیی - كرمت مست برآید كف چون بحر گشاید
بدهد صدقه نپرسد كه تو اهل صدقاتی - خنك آن دم كه درآویزد در دامن لطفت
تو بگویی كه چه خواهی ز من ای مست نزاری - خنك آن دم كه ز مستان طلبد دوست عوارض
بستاند گرو از ما بكش و خوب عذاری - خنك آن دم كه ز مستی سر زلف تو بشورد
دل بیچاره بگیرد به هوس حلقه شماری - بده آن دست به دستم مكشان دست كه مستم
كه شراب است و كباب است و یكی گوشهای خالی - بدوان مست و خرامان به سوی مجلس سلطان
بنگر مجلس عالی كه تویی مجلس عالی - اگر او ماه منستی شب من روز شدستی
اگر او همرهمستی همه را راه زدستی - وگر او چهره مستی به سر دست بخستی
ز كجا عقل بجستی ز كجا نیك و بدستی - وگر او در صمدیت بنمودی احدیت
به خدا كوه احد هم خوش و مست احدستی - و اگر باغ نه مستی كه در او میوه برستی
ز كجا میوه تازه به درون سبدستی - عجبا نماز مستان تو بگو درست هست آن
كه نداند او زمانی نشناسد او مكانی - به میان دلق مستی به قمارخانه جان
بر خلق نام او بد سوی عرش نیك نامی - همه خلق در كشاكش تو خراب و مست و دلخوش
همه را نظاره میكن هله از كنار بامی - كه هر آنچ مست گوید همه باده گفته باشد
نكند به كشتی جان جز باده بادبانی - مددی كه نیم مستم بده آن قدح به دستم
كه به دولت تو رستم ز ملولی و گرانی - ره خواب من چو بستی بمبند راه مستی
ز همه جدام كردی مده از خودم جدایی - صنما ز چشم مستت كه شرابدار عشق است
بدهی می و قدح نی چه عظیم اوستادی - به دو چشم شوخ مستت كه طرب بزاد از وی
كه تو روح اولینی و ز هیچ كس نزادی - دل بیقرار را گو كه چو مستقر نداری
سوی مستقر اصلی ز چه رو سفر نداری - تو دلا چنان شدستی ز خرابی و ز مستی
سخن پدر نگویی هوس پسر نداری - وگر از درونه مستی و به قاصدی ترش رو
بدر اندر آب و آتش كه دگر خطر نداری - ز شراب جان پذیرش سگ كهف شیرگیرش
كه به گرد غار مستان نكند بجز شبانی - چه پر است این گلستان ز دم هزاردستان
كه ز های و هوی مستان تو می از قدح ندانی - چو شكوفه كرد به بستان ز ره دهن چو مستان
تو نصیب خویش بستان ز زمانه گر ز مایی - تو برسته از فزونی ز قیاسها برونی
به دو چشم مست خونی تو چنین شكر چرایی - هله هشدار كه با بیخبران نستیزی
پیش مستان چنان رطل گران نستیزی - دو سه بیتی كه بماندهست بگو مستانه
ای كه تو بر دل بیزیر و زبر میخندی - مست و خندان ز خرابات خدا میآیی
بر شر و خیر جهان همچو شرر میخندی - در درون ظلمات سیهی چشمان
همچو آب حیوان ساكنی و مستتری - آتش باده بزن در بنه شرم و حیا
دل مستان بگرفت از طرب پنهانی - نكته میگویی در حلقه مستان خراب
خوش بود گنج كه درتابد در ویرانی - ماه تا ماهی از این ساقی جان سرمستند
نقد بستان تو چرا لاف ز آینده زنی - ماه میگوید با زهره كه گر مست شوی
ز آنچ من مست شدم ضرب پراكنده زنی - باادب باشم گویی كه برو مست نهای
بی ادب گردم تو قصه آداب كنی - زیركان را رخ تو مست از آن میدارد
تا در این بزم ندانند كه تو در چه فنی - هله آن به كه خوری این می و از دست روی
تا به هر جا كه روی خوشدل و سرمست روی - ماهیی لیك چنان مست توست آن دریا
همه دریا ز پی آید چو تو در شست روی - نی غلط گفتم سرمست بدم زفت زدم
كی بود آینه را با رخ تو گنجایی - سر فروكن كه از آن روز كه رویت دیدم
دل و جان مست شد و عقل و خرد سودایی - چند مستند پنهان اندر این سبز میدان
میروم سوی ایشان با تو گفتم تو دانی - ما هم از بامدادان بیخود و مست و شادان
ای شه بامرادان مستمان میكشانی - عاشق مشك خوش بو میكند صید آهو
میرود مست هر سو یا تواش میدوانی - روز شد های مستان بشنوید از گلستان
میكند مرغ دستان شیوه دلستانی - نرگست مست گشته جنیی یا فرشته
با شكر درسرشته غنچه گلستانی - روز و شب ای برادر مست و بیخویش خوشتر
مست الله اكبر كش نبوده است ثانی - روز تا شب مست و شب تا روز مست
سخت شیرین باشد این دوران بلی - چون فزون شد اشتهای مستمع
سنگ آرد منطق لقمان بلی - چون نهای حیوان چه مست سبزهای
چون نمردی چون در آب و گل شدی - شد عطارد مست و اشكسته قلم
لوح شست از هوز و ابجد بلی - ساقی ما یاد این مستان كند
بار دیگر با می و ساغر بلی - این سر مخمور اندیشه پرست
مست گردد زان می احمر بلی - گفته مستان ساقیا هل من مزید
ساقی از مستان گرو خواهد همی - عارفان را نقد شربت میدهی
زاهدان را مست فردا میكنی - مرغ مرگ اندیش را غم میدهی
بلبلان را مست و گویا میكنی - سوی مستان با دو لعل می فروش
از برای باده دادن میروی - ناگهان اندردویدم پیش وی
بانگ برزد مست عشق او كه هی - پیش شمس الدین تبریز آمدی
تا تجلیهاش مستوفاستی - شمس تبریزی كه عالم از رخت
هست مست و بیخبر شاد آمدی - هست چشمش قلزم مستی نعم
هست جعدش مایه سودا بلی - هر دو گامی مست عشقی خفتهای
بر سر او ساقی استادهای - نوش نوش مستیان بر عرش رفت
تا گرو شد زهد را سجادهای - هم زمستان جهان را میوهای
دستگیر صد هزار افسردهای - ذوق جانها میزند بر جان تو
مست و دست انداز و سركش میروی - چون تیر عشق خستت معشوق كرد مستت
گر جان بشد ز دستت صد همچنان بیابی - ای آنك امام عشقی تكبیر كن كه مستی
دو دست را برافشان بیزار شو ز هستی - امشب خراب و مستی فردا شود ببینی
چه خیكها دریدی چه شیشهها شكستی - ای دل چه خوش ز پرده سرمست و باده خورده
سر را برهنه كرده دستار میكشانی - وصلش نماید آن سو تا مست و گرم گردد
و آن سوی هجر باشد مكری است این دغایی - شد ناگهان به كویی سرمست شد ز بویی
عقلش پرید از سر پا را نماند پایی - چل روز بر سر كو سرمست ماند از آن بو
حیران شده رعیت با میرهایهایی - دی بایزید بودی و اندر مزید بودی
و امروز در خرابی دردی فروش و مستی - تو از شراب مستی من هم ز بوی مستم
بو نیز نیست اندك در بزم كیقبادی - تبریز شمس دین را خدمت رسان ز مستان
سجده كن و بگویش اوحشت یا فادی - بشكفته است شوره تو غورهای و غوره
آخر تو جان نداری تا چند مستمندی - بس كن كه نقل عیسی از بیخودی و مستی
در آخر ستوران در پیش خر كشیدی - گر مست و گر میم من نی از دف و نیم من
از شیوه ویم من مست شراب جامی - شب بنده را بپرسد وز بیگهی نترسد
شب نیز مست گردد بینقل و ساتكینی - بر بوی نوبهاری بر روی سبزه زاری
در عشق خوش عذاری ما مست و های هایی - خامش كه سخت مستم بربند هر دو دستم
ور نه قدح شكستم گر لحظهای بپایی - دوشم نگار دلبر میداد جام از زر
گفتا بكش تو دیگر گر مست نیم خوابی - گفتم كه برنخیزم گفتا كه برستیزم
هم بر سرت بریزم گر مستی و خرابی - ای خواجه ترك ره كن ما را حدیث شه كن
بگشا دهان و اه كن گر مست آن شرابی - سرمست و پای كوبان با جمع ماه رویان
در نور روی آن شه شاهانه میگرازی - گاه از جمال پستی گاه از شراب مستی
گه با قدم قرینی گه با كرشم و نازی - دانم كه دیدهای تو بدین چشم یوسفی
تا تو ترنج و دست ز مستی بریدهای - زان دلخوشیم و شاد كه جان بخش ما تویی
زان سرخوشیم و مست كه دستار ما تویی - آن جا كه پشت آری گمراهی است و جنگ
و آن جا كه رو نمایی مستی و والهی - ای روح از شراب تو مست ابد شده
وی خاك در كف تو شد زر ده دهی - ای غمزههات مست چو ساقی تویی بده
یك دم خمش مباد چو ساغر گرفتهای - آن خنب را كه ساقی و مستیش بود نبرد
از بهر شب روی كه تو دانی نهادهای - چشمی كه مستتر كند از صد هزار می
چشمی لطیفتر ز صبایی بدیدهای - ای ما و صد چو ما ز پی تو خراب و مست
ما بیتو خستهایم تو بیما چگونهای - تا طعم آن حلاوت بر عاشقان زند
وز عاشقان برآید مستانه حالتی - قطار اشتران همه مستند و كف زنان
بویی ببردهاند كه قطار میكشی - آن چشمهای مست به چشمت كه ساقی است
گویند خوش بكش كه به دیدار میكشی - تا چند شب پناه حریفان بد شود
تا چند روز پرده درد بر مستری - بخت عظیمست آنك نقل ز جنت بری
خیر كثیرست آنك باده ز كوثر كشی - مست برآیی ز خود دست بخایی ز خود
قاصد خون ریز خود نیزه و خنجر كشی - بر سر افسانه رو مست سوی خانه رو
جان بفشان كان نگار كرد گل افشانیی - یك دم ای خوش عذار حال مرا گوش دار
مست غمت را بیار رسم نگهبانیی - مستم و گم كرده راه تن زن و پرسش مخواه
مست چهام بوی گیر باده جانانیی - مستی از آن دید و داد شادی از آن بخت شاد
چشم بدت دور باد تا كه كنی لمتری - فاسد سودای تو مست تماشای تو
بوسد بر پای تو از طرب بیسری - مست نیم ای حریف عقل نرفت از سرم
غمزه جادوش كرد جان مرا ساحری - هر سحری مستمر منتظرم منتظر
زانك مرا بیشتر وقت سحر میكشی - مست دگر بادهای كاحمق و بس سادهای
دل چه بدو دادهای رو كه نیاسودهای - هم به كنار آمد این زمانه و دورش
عاشق مستی ز ما نیافت كناری - از سر مستی پریر گفتم او را
كار مرا این زمان بده تو قراری - در عدمستان كشد نهان شتران را
خوش بچراند ز سبزههای عطایی - صحن گلستان عشرت مستان
آب حیات و جوی افندی - دلم تو را چو ربابی تنم تو را چو خرابی
رباب میزن و میگرد مست گرد خرابی - همه ز جام تو مستند هر یكی ز شرابی
ز جام خویش نپرسی كه مست از چه شرابی - چو از الست تو مستم چو در فنای تو هستم
چو مهر عشق شكستم چه غم خورم ز حرونی - مثال لذت مستی میان چشم نشستی
طریق فهم ببستی چه آفتی چه بلایی - من آن نیم كه تو دیدی چو بینیم نشناسی
تو جز خیال نبینی كه مست خواب و نعاسی - اگر چه خود سرمستی دهان چرا بربستی
قلم چرا بشكستی ورق چرا بدریدی - به ضرب دستش بنگر به چشم مستش بنگر
به زلف شستش بنگر به هر چه هستش بنگر - برآ به بام ای خوش خو به بام ما آور رو
دو سه قدم نه این سو رضای این مستان جو - اگر ملولی بستان قنینهای از مستان
كه راحت جانست آن بدار دست از دستان - رسول گفت چو اشتر شناس ممن را
همیشه مست خدا كش كند شتربانی - و یا به حیله و مكری ز ره درافتادی
و یا كه مست شدی او ز باده عنبی - ربود عقل و دلم را جمال آن عربی
درون غمزه مستش هزار بوالعجبی - هزار عقل و ادب داشتم من ای خواجه
كنون چو مست و خرابم صلای بیادبی - پریر رفتم سرمست بر سر كویش
به خشم گفت چه گم كردهای چه میطلبی - بدی تو بلبل مستی میانه جغدان
رسید بوی گلستان به گل ستان رفتی - بیار بار دگر تا ببینم آن چه میست
كه جان عارف مستی و خصم زهادی - به ذات پاك خدایی كه كارساز همهست
چو مست كار امیر منی نكوكاری - بگیر دامن عشقی كه دامنش گرمست
كه غیر او نرهاند تو را ز اغیاری - چو سخت مست شدم گفت هین دگر بدهم
كه تا میان من و تو نماند این دگری - چگونه مست نگردی ز لطف آن شاهی
كه او خراب كند عالمی به پیغامی - سری نهادم بر پای او چو مستان من
پدید شد سر مست مرا سرانجامی - به باغ بلبل مستم صفیر من بشنو
مباش در قفصی و كناره بامی - چگونه باشد عاشق ز مستی آن می
كه جام نیز ز تیزیش گم كند جامی - اگر چه مست قدیمی و نوشراب نهای
شراب حق نگذارد كه تو شغب نكنی - اگر تو مست شرابی چرا حشر نكنی
وگر شراب نداری چرا خبر نكنی - از آن كسی كه تو مستی چرا جدا باشی
وز آن كسی كه خماری چرا حذر نكنی - سجود كردم و مستغفرانه نالیدم
بدید اشك مرا در فغان و پردردی - چو مشتری دو چشم تو حی قیومست
به چنگ زاغ مده چشم را چو مرداری - به پیش تو چو كفست و به وصف خود دریا
به چشم خلق مقیمست و هر دم او سفری - فتادهاند به هم عاشقان و معشوقان
خراب و مست رهیده ز ناز مستوری - مباش بسته مستی خراب باش خراب
یقین بدانك خرابیست اصل معموری - خراب و مست خدایی در این چمن امروز
هزار شیشه اگر بشكنی تو معذوری - بلندتر شدهست آفتاب انسانی
زهی حلاوت و مستی و عشق و آسانی - رهید جان دوم از خودی و از هستی
شدهست صید شهنشاه خویش در مستی - به حق حلقه عزت كه دام حلق منست
مرا به حلقه مستان و سرخوشان داری - مثال گر ندهی حسن بیمثال تو بس
كه مستی دل و جانست و خصم هشیاری - چو بوی خمر رحیقش برون زند ز جهان
خراب و مست ببینی به هر طرف عمری - قلم شكست و بیفتاد بیخبر بر جای
چو مستیان شبانه ز خوردن سكری - وضو ز اشك بساز و نماز كن به نیاز
خراب و مست شو ای جان ز باده ازلی - چه داند و چه شناسد نوای بلبل مست
كلاغ بهمنی و لك لك بیابانی - مثال دنب ز پس ماندهای ز سرمستان
تو مست بستر گرمی حریف بالینی - هزار كوزه زرین به جای آن بدهم
مگیر سخت مرا ز آنچ رفت در مستی - پریر رفتم سرمست تو به خانه عشق
به خنده گفت بیا كز زحیر وارستی - چو چشم مست كسی كرد حلقه در گوشت
ز گوش پنبه برون كن مجوی آزادی - از این گذر كن كامروز تا به شب عیش است
خراب و مست دریدیم دلق زراقی - جهان لهو و لعب كودكانه باده دهد
ز توست مستی بالغ كه زفت سغراقی - برست جان و دلم از خودی و از هستی
شدست خاص شهنشاه روح در مستی - از این جماعت قومی كه خاصتر بودند
به چشم مست بیاموختشان هم اورادی - ز صبحگاه فتادم به دست سرمستی
نهاده جام چو خورشید بر كف دستی - فروگرفت مرا مست وار و میگفتم
بجستمی من از او گر بهانهای هستی - میان خار و گل این سینهها چو بلبل مست
ضمیر عشق دل اندر سحر به سحر آری - گرفتمست كه رسیدی بدانچ میطلبی
ولی چه سود ازان، چون بجاش بگذاری؟! - شب جوانیت ای دوست چون سپیده دمید
تو مست، خفته و آگه نهای ز بیداری - هرچه هستی ای امیر، سخت مستی شیرگیر
هر زبان خواهی بگو، خسروا شیرین لبی - من نهادم دستم، بر دهان مستم
تا تو گویی كه تو دادهی گویایی - دایهی هستیها، چشمهی مستیها
سرده مستانی، و افت سرهایی - گر شود هر دستی دستگیر مستی
نیست چاره پیدا، تا تو ناپیدایی - بگذار دستان برسان به مستان
ز عطای سلطان قدح عطایی - همه یاوه گشته همه قبله هشته
چه غمست كخر همه را بجویی - تو اگر ز مستی دل ما بخستی
دو سبو شكستی نه دو صد سبویی - ز جفای مستان، نروی ز دستان
كه لطیف كیشی، نه چو زخم تیری - چو گشاده دستم، چو ز باده مستم
بده ای برادر قدح فقیری - من مست نعمت تو دانم ز رحمت تو
كز من به هر گنهی دل را تو برنكنی - بگفتم خمش كن چو تو مست عشقی
مثال صراحی پر از خون نابی - دلا چند باشی تو سرمست گفتن
چو در عین آبی چه مست سرابی - به فریاد من رس، كه این وقت رحمست
كه صد جا به فریاد جانم رسیدی - گرانی نماند در آن جا و غیری
كه گیرد سر مست از می گرانی - مگو عقل كلی كه آن عقل كل را
به هر دم كسی میكند مستعانی - ولیكن ز مستان به مكر و به دستان
شرابیست نادر كه آن را نهفتی - زمستان هجر آمد و ترسم آنست
كه سیلاب این چشم تر را ببندی - خیالت چو جامست و عشق تو چون می
زهی میزهی میزهی خوشگواری - حرامست خواب شب، ایرا تو ماهی
كه در شب چو بدری ز جانها برآیی - چون دید ما را مست تو یارا
نالید سرنا كامشب نخسپی - در جمع مستان با زیردستان
بگریست صهبا كامشب نخسپی - امروز مستم مجنون پرستم
بگرفت دستم دست خدایی - نفسی و عقلی در سینه ما
در جنگ و محنت مست خدایی - بد نام مجنون رست از كشاكش
باهوش كرمی، مست اژدهایی - بر روی منه تو دست مرا
تا مست مرا غمگین نكنی - مستی و عاشقانه میگویی
تو غریبی و یا از این كویی - مست و بیخویش میروی چپ و راست
سوی بیچپ و راست میپویی - بلبل مست سخت مخمورست
گلشن و سبزه زار بایستی - گفت جامست گر بر او نوریست
از رخ تو بود كه انواری - ما در این دور مست و بیخبریم
سر این دور را تو میدانی - مستم از بادههای پنهانی
وز دف و چنگ و نای پنهانی - میزند سالها در این مستی
روح منهای های پنهانی - ز اول بامداد سر مستی
ورنه دستار كژ چرا بستی؟! - باده خوردی و بر فلك رفتی
مست گشتی و بند بشكستی - صورت عقل جمله دلتنگیست
صورت عشق نیست جز مستی - مست گشتی و شیرگیر شدی
بر سر شیر مست بنشستی - ز اول بامداد سرمستی
ور نه دستار كژ چرا بستی - سخت مستست چشم تو امروز
دوش گویی كه صرف خوردستی - بلبل مست سخت مخمورست
گلشن و سبزه زار بایستی - باده ده، باده خواهمان كردی
كه حرامست با تو هشیاری - ای كه مستك شدی و میگویی
تو غریبی و یا از این كویی - مست و بیخویش میروی چپ و راست
بی چپ و راست را همیجویی - مشت گندم كه اندر این دامست
هست آن را مدد ز انباری - مست و خوشی باده كجا خوردهی؟
این مه نو چیست كه آوردهای؟ - ای دل سرمست، كجا میپری؟
بزم تو كو؟ باده كجا میخوری؟ - از مه من مست دو صد مشتری
غمزه او سحر دو صد سامری - نعره مستان میت نشنوی
هیچ كسی را به كسی نشمری - گر نهامی پست، كه دیدی مرا؟!
ورنه امی مست بهنجارمی - چونك ز مستی كژ و مژ میروم
كاش كه من بر ره هموارمی - یا ز شعاعات جمال خدا
مست ملاقات لقا میروی - گر تو ز خورشید حمل سر كشی
بفسری و برف زمستان شوی - مست قبول آمد قلب و سلیم
زیركی اینجاست همه احمقی - بس كن كین صبح مرا، دایمست
نیست مرا بهر سپر آشتی - مست میی نمیشوم، جز ز شراب اولین
ده قدحی، چه كم شود از خم فضل ایزدی؟ - ای دل مست جستوجو، صورت عشق را بگو
«بر دو جهان خروج كن، هرچه كنی میدی » - اخلایی اخلایی، امانت دست من گیرید
كه مستم، ره نمیدانم، بدان معشوق زیبایی - هین نوبت جنون شد، مستی ما فزون شد
یا مسكرالعقول، یا هادمالوقار - درهم شكن چو شیشه خود را، چو مست جامی
بد نام عشق جان شو، اینست نیكنامی - ز اندیشه شو پیاده، تا بر خوری ز باده
من راوق قدیم، مستكملالقوام - مستفعلن فعولن، آتش مكن مجوشان
زیرا كمال آمد، دیگر نماند خامی - ای طربستان، چه لطیفی؟! ای سرمستان چه ظریفی؟!
ده بخوری تو بدهی یك، كی بود این شرط حریفی؟! - مستان كم زن، رستند از تن
دزدم گلیمی، من از كسایی - من سخت مستم، به خود خوشستم
یا من تلمنی، لم تدر حالی - گر خویش تو بر مستی بزنی
هستی تو بر هستی بزنی - دانهی دامست، چرا میخوری؟!
آهن سردست، چرا میزنی؟! - «مست» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- سرمست زئیم و مست میریم ای جان
هم مست دوان دوان به محشر جانا - ای آنکه گرفت شربت از مشرب ما
مستی گردد که روز بیند شب ما - جانا به هلاک بنده مستیز و بیا
رنگی که تو دانی تو برآمیز و بیا - خود را به خیل درافکنم مست آنجا
تا بنگرم آن جان جهان هست آنجا - عاشق همه سال مست و رسوا بادا
دیوانه و شوریده و شیدا بادا - با هشیاری غصهی هرچیز خوریم
چون مست شویم هرچه بادا بادا - میآمد یار مست و تنها تنها
با نرگس پرخمار رعنا رعنا - حاجت نبود مستی ما را به شراب
یا مجلس ما را طرب از چنگ و رباب - بیساقی و بیشاهد و بیمطرب و نی
شوریده و مستیم چو مستان خراب - عقل است که چیزها از موضع جوید
تمییز و ادب مجو تو از مست و خراب - مستند مجردان اسرار امشب
در پرده نشستهاند با یار امشب - یاری کن و یار باش ای یار مخسب
ای بلبل سرمست به گلزار مخسب - آن خواجه که بار او همه قند تر است
از مستی خود ز قند خود بیخبر است - آنکو ز نهال هوست شبخیزانست
چون مست بهر شاخ در آویزنست - امروز من و جام صبوحی در دست
میافتم و میخیزم و میگردم مست - با سرو بلند خویش من مستم و پست
من نیست شوم تا نبود جزوی هست - مست و خوش و شنگ و بیامان آمده است
زانروی چنینم که چنان آمده است - امروز خرابی و نه روز گشتست
مستک مستک بخانه اولیست نشست - ای آمده بامداد شوریده و مست
پیداست که باده دوش گیرا بوده است - ای ساقی اگر سعادتی هست تراست
جانی و دلی و جان و دل مست تراست - ای شب ز می تو مر مرا مستی نیست
بیخوابی من گزاف و سردستی نیست - این مستی من ز بادهی حمرا نیست
وین باده بجز در قدح سودا نیست - از سنبل تر رونق عطاران برد
وز نرگس مست خون هشیاران ریخت - پائی که همی رفت به شبستان سر مست
دستی که همی چید ز گل دسته بدست - بر ما رقم خطا پرستی همه هست
بدنامی و عشق و شور و مستی همه هست - هرچند که دی مست قدح میبودم
امروز چنانم که قدح مست منست - چون دید مرا مست بهم برزد دست
گفتا که شکست توبه بازآمد مست - شوریده برون جست نه هشیار و نه مست
آوازه درافتاد که دیوانه شده است - زان می خوردم که روح پیمانه اوست
زان مست شدم که عقل دیوانهی اوست - زان می مستم که نقش جامش عشق است
وان اسب سواری که لجامش عشق است - صدربار بگفتمت چه هشیار و چه مست
شوخی مکن و مزن بهر شاخی دست - گرمای تموز از دل پردرد شماست
سرمای زمستان تبش سرد شماست - گر حلقهی آن زلف چو شستت نگرفت
تا باده از آن دو چشم مستت نگرفت - گفتا که شکست توبه بازآمد مست
چون دید مرا مست بهم برزد دست - گفتا بجهم همچو کبوتر ز کفت
گفت ار بجهی کند غمم مستخفت - گفتم که دلم آلت و انگاز مست
مانند رباب دل همآواز منست - مست است دو چشم از دو چشم مستت
دریاب که از دست شدم در دستت - مستم ز خمار عبهر جادویت
دفعم چو دهی چو آمدم در کویت - از دست فتاد ناگهان و بشکست
جامی چه زند میانهی چندین مست - مستی ز ره آمد و بما در پیوست
ساغر میگشت در میان دست بدست - ناگه ز درم درآمد آن دلبر مست
جام می لعل نوش کرده بنشست - نومید نمیشود دل عاشق مست
مردم برسد بهر چه همت دربست - هرچند که بار آن شترها شکر است
آن اشتر مست چشم او خود دگر است - چشمش مست است و او ز چشمش بتر است
او از مستی ز چشم خود بیخبر است - هر روز به نو برآید آن دلبر مست
با ساغر پرفتنهی پرشور بدست - سرنای دل از بسکه می لب نوشید
هم بر لب تو مست شد و بخروشید - آنها که دل از الست مست آوردند
جانرا ز عدم عشقپرست آوردند - بگذار که ساغر وفا در شکند
چون شیشه شکست پای مستان بخلد - از خاک کف پات سران حیرانند
کوران همه مستند و کران حیرانند - او عقل منور است و ما مست وییم
عقل از سر خمار گریزان باشد - چون بلبل مست داغ هجران دارد
مسکن شب و روز در گلستان دارد - امشب شب آنست که جانهای عزیز
در آتش اشتیاق مستانه روند - ای آنکه ز تو مشکلم آسان گردد
سرو و گل و باغ مست احسان گردد - گل سرمست و خار بد مست و خمار
جامی در ده که جمله یکسان گردد - این مجلس بیخودی که چون فردوس است
از مستی خود سفر مکن تا نرود - این مست به بادهای دگر میگردد
قرابه تهی گشت و بسر میگردد - ای محتسب این مست مرا دره مزن
هرچند ز پیش مستتر میگردد - بر گور من آن کو گذرد مست شود
ور ایست کند تا بابد مست شود - در بحر رود بحر به مد مست شود
در خاک رود گور و لحد مست شود - بفرست شراب کاندلشدگان
نه مست حقیقتند و نی هشیارند - تا تو بخودی ترا به خود ره ندهد
چون مست شدی ز دیده بیرون نجهند - بانگ مستی ز آسمان میآید
مستی ز فلک نعرهزنان میآید - جان باز که وصل او به دستان ندهند
شیر از قدح شرع به مستان ندهند - جز صحبت عاشقان و مستان مپسند
دل در هوس قوم فرومایه مبند - دامان جلال تو ز دستم نشود
سودای تو از دماغ مستم نشود - میفرمائی که بیخود و مست مشو
ناچار هر آنکه میخورد مست شود - مستی ز دو چشم پرخمار تو کند
تا خدمت لعل آبدار تو کند - وان نی ز تو از بسکه می لب نوشید
هم بر لب تو مست شد و بخروشید - سر مستان را ز محتسب ترسانند
شد محتسب مست همه میدانند - این مردم شهر ما اگر مردانند
این مستان را چرا گرو نستانند - ایام زمستان چو سیه پوشیدند
آخر ز پس نوحهگری خندیدند - سودای ترا بهانهای بس باشد
مستان ترا ترانهای بس باشد - شاد آنکه جمال ماهتابش ببرد
ساقی کرم مست و خرابش ببرد - عشق تو بهر صومعه مستی دارد
بازار بتان از تو شکستی دارد - ناگاه به شربتی ترا مست کند
در گردن معشوق دگر دست کند - چون وعده دهی نیابی سرد آن باشد
سرما نه همه سرد زمستان باشد - گفتم که مرا حریف اوباش کنند
گفتا نی نی مست شوی فاش کنند - هر لحظه میی به جان سرمست دهد
تا جان و دلم به وصل پیوست دهد - مستان غمت بار دگر شوریدند
دیوانه دلانت سر مه را دیدند - مطرب خواهم که عاشق مست بود
در کوی خرابات تو پابست بود - هستی اثری ز نرگس مست تو بود
آب رخ نیستی هم از هست تو بود - آن جمع کن جان پراکنده بیار
وان مستی هر خواجه و هر بنده بیار - بالا منشین که هست پستی خوشتر
هشیار مشو که هست مستی خوشتر - چون بت رخ تست بتپرستی خوشتر
چون باده ز جام تست مستی خوشتر - خواهی بستان حلقهی مستان بنگر
خواهی سر خر به خودپرستان بنگر - در مصطبهها گر دو خرابات نگر
پیچیدن مستان به ملاقات نگر - مجموع تن و قالب خود را بنگر
جوقی مستند و خفته بر همدیگر - یک مست نیم هزار مستم امروز
دیوانهی دیوانه پرستم امروز - ای ذره ز خورشید توانی بگریز
چون نتوانی گریخت با وی مستیز - در سر هوس عشق تو دارم همه روز
در عشق تو مست و بیقرارم همه روز - مر مستان را خمار یک روزه بود
من آن مستم که در خمارم همه روز - صد بار بگفتمت ز مستان مگریز
جان در کفمان سپار و بستان مگریز - مائیم و توئی و خانه خالی برخیز
هنگام ستیز نیست ای جان مستیز - آنکس که نظر کند به چشم مستش
از رشک دعای بد کنم پیوستش - ناگه بزدم دست بسوی جیبش
سرمست شدم ز لذت آسیبش - پیوسته مرید حق شو و باقی باش
مستغرق عشق و شور و مشتاقی باش - در حلقهی مستان تو ای دلبر دوش
میخانه درون کشیدم از خم سر جوش - سوگند بدان دل که شده است او پستش
سوگند بدان جان که شده است او مستش - ای بندهی سردی به زمستان چون زاغ
محروم ز بلبل و گلستان ز باغ - گویند که عشق بانگ و نامست دروغ
گویند امید عشق خامست دروغ - کیوان سعادت بر ما در جانست
گویند فراز هفت بامست دروغ - تمکین و قرار من که دارد در عشق
مستی و خمار من که دارد در عشق - جانی دارم لجوج و سرمست و فضول
وانگه یاری لطیف و بیصبر و ملول - خود کو خموشی آنکه خمش میخوانی
صد بانک و غریو است و پیامست و رسول - آن باده که بر جسم حرامست حرام
بر جان مجرد آن مدامست مدام - در ریز مگو که این تمامست تمام
آغاز و تمام ما کدامست کدام - آنها که به پیش دلستان میکردم
چون بد مستان دست فشان میکردم - از باد همه پیام او میشنوم
وز بلبل مست نام او میشنوم - وز کثرت پیدا شدهگی مستورم
وز صحت بسیار چنین رنجورم - از بلبل سرمست نوائی شنوم
وز باد سماع دلربائی شنوم - من بادهی نیستی چنان خوردستم
حز روز ازل تا بابد سرمستم - امروز یکی گردش مستانه کنم
وز کاسهی سر ساغر و پیمانه کنم - امروز در این شهر همی گردم مست
میجویم عاقلی که دیوانه کنم - سرمست شراب بزم شاهنشاهم
امشب همه آنست که من میخواهم - امشب که شراب جان مدامست مدام
ساقی شه و باده با قوامست قوام - اسباب طرب جمله تمامست تمام
ای زندهدلان خواب حرامست حرام - امشب که غم عشق مدامست مدام
جام و می لعل با قوامست قوام - خون غم و اندیشه حلالست حلال
خواب و هوس خواب حرامست حرام - امشب شب یاد است و سجود است و قیام
چون باده و می خواب حرامست حرام - امشب که مه عشق تمامست تمام
دلدار فرو کرده سر از گوشهی بام - امشب که همی رسد ز دلدار سلام
بر دیده و دل خواب حرامست حرام - می بر کف من منه بنه بر دهنم
کز مستی تو راه دهان گم کردم - ای دل ز جهانپان چرا داری بیم
حق محسن و منعم و کریمست و رحیم - با ساغر اقبال چو کرد او جفتم
سرمست شدم سر بنهادم خفتم - بالای سر ار دست زند دو دستم
ای دلبر من عیب مکن سرمستم - بر میکده وقف است دلم سرمستم
جان نیز سبیل جام میکردستم - مستیم نه مست بادهی انگوریم
از هرچه خیال کردهای ما دوریم - ای نای بنال مست افغان توام
وی چنگ خمش مشو که مهمان توام - خوابی دیدم و دوش فراموشم شد
این میدانم که مست برخاستهام - من شربت عشق تو چنان خوردستم
کز روز ازل تا با بد سرمستم - در دور سپهر و مهر ساقی مائیم
سرمست مدام اشتیاقی مائیم - دشنامم ده که مست دشنام توام
مست سقط خوش خوش آشام توام - دوش از سر مستی بخراشید رخم
آندم که زروش لاله میچید رخم - همچون عسسان بجهد در نیمهی شب
مستند ولی چو روز میدانندم - به خرام تو سرمست به خرگاه دلم
کز بهر تو خرگاه بپرداختهام - شادم که ز شادی جهان آزادم
مستم که اگر مینخورم هم شادم - مستند و خوشند و میپرستند همه
در عیب از این وحشت و زندان که منم - گر کبر بخوردهام که سرمست توام
مشتاب بکشتنم که در دست توام - یک خوآنی که سخت از او مست شویم
خوی دگر آنکه دیر هشیار شویم - ما مذهب چشم شوخ مستش داریم
کیش سر زلف بتپرستش داریم - من سر بنهم در رهت ای کان کرم
کامروز از تو ای صنم مست ترم - دیوانه و مست و لاابالی گشتم
گوئیکه همه عمر در این کار بدم - مهتاب بلند گشت و ما پست شدیم
معشوق به هوش آمد و ما مست شدیم - هم مستم و هم بادهی مستان توام
هم آفت جان زیر دستان توام - یک جرعه ز جام تو تمامست تمام
جز عشق تو در دلم کدامست کدام - در عشق تو خون دل حلالست حلال
آسودگی و عشق حرامست حرام - ای آنکه گرفتهای به دستان دستان
دامان وصال از کف مستان مستان - گوئیکه چه ره زنم چو من دست زنم
چون نرگس مستش رهمستی میزن - ای دوست قبولم کن و جانم بستان
مستم کن و از هر دو جهانم بستان - آنجام چو جانیکه بدان کف داری
از بهر خدا از کف مستان مستان - گر غرقهی جرمست مجازات مکن
از بهر خدا قصد مکافات مکن - این مستی ما چو مستی مستان نیست
پیداست حد مستی افیون خوردن - بیدل من و بیدل تو و بیدل تو و من
سرمست همی شدیم روزی به چمن - گر جان داری از این جهان یاد مکن
مستی خواهی ز عاقلان یاد مکن - سرمست توام نه از می و نز افیون
مجنون شدهام ادب مجوی از مجنون - سرمست شدم در هوس سرمستان
از دست شدم در ظفر آن دستان - من بندهی مستی که بود دست زنان
دورم ز کسی که او بود مست زنان - ای بلبل مست بوستانی برگو
مستی سر و راحت جانی برگو - من مستم و تعیین نتوانم کردن
ای جان جهان هرچه توانی برگو - ای جان جهان به حق احسانت مرو
مستم مستم ز شیر پستانت مرو - درهای گلستان و چمن را بگشای
چون بلبل مست ز آشنائی برگو - مستی و تهی دستیت آورد به من
من بندهی مستی و تهی دستی تو - گفتم که کجا بود مها خانهی تو
گفتا که دل خراب مستانهی تو - من خورشیدم درون ویرانه روم
ای مست، خراب باد کاشانهی تو - مستم ز دو لعل شکرت ای مهرو
پستم ز قد صنوبرت ای مهرو - درکش این جام تا به پایان ز پگه
سرمست درآ میان مستان ز پگه - کهدان جهان ز باد شد آشفته
برتو بجوی که مست باشی خفته - زنجیر دریدن بر مردان سهل است
هر زنجیری بر شتر مست منه - طوفان بلا اگر بگیرد عالم
بر من بدو جو که مست باشم خفته - تو توبه مکن که من شکستم توبه
هرگز ناید ز جان مستم توبه - خاصه امشب که با مهم همخانه
من مستم و مه عاشق و شب دیوانه - جرمی کردم مگر که من مست بدم
آب تو بخوردم و شکستم کوزه - مستم ز می عشق خراب افتاده
برخواسته دل از خور و خواب افتاده - بیدار شدم ز خواب مستی دیدم
دلبر شده شمع مرده ساقی خفته - هم آینهایم و هم لقائیم همه
سرمست پیالدهی بقائیم همه - آنی تو که در صومعه مستم داری
در کعبه نشسته بتپرستم داری - استاد مرا بگفتم اندر مستی
کگاهم کن ز نیستی و هستی - ای دوست ز من طمع مکن غمخواری
جز مستی و جز شنگی و جز خماری - یا چاشنیی از آن نبایست نمود
یا مست و خراب کن چو سر بگشادی - مستان تو امروز همه مخمورند
آخر به تو بازگردد این بدنامی - ای کمتر مهمانیت آب گرمی
کز لذت آن مست شود بیشرمی - خورشید جبین و چهرهی همچون ماه
می گون لبی و چشم چو مستان داری - امروز ندانم بچه دست آمدهای
کز اول بامداد مست آمدهای - غم نیست اگرچه تنگدستک شدهای
از کوزهی سر فراخ مستک شدهای - چشم توز می مست و من از چشم تو مست
زان مست بدین مست نپرداختهای - تا چند ز جان مستمند اندیشی
تا کی ز جهان پرگزند اندیشی - تا هشیاری به طعم مستی نرسی
تا تن ندهی به جان پرستی نرسی - تو سیر شدی من نشدم زین مستی
من نیست شدم تو آنچه هستی هستی - چشم تو بهر غمزه بسوزد مستی
گر دلبندی هزار خون کردستی - چشم مستت ز عادت خماری
افغان که نهاد رسم تنها خواری - چون مست شوی قرابه بر پای زنی
با دشمن جان خویشتن رای زنی - در سینه منم حریف و انباز کسی
سرمستم کی نهان کنم راز کسی - دل از می عشق مست میپنداری
جان شیفتهی الست میپنداری - گفتم که مرا تا به قیامت جفتی
گو آن سخنی که وقت مستی گفتی - دی مست بدی دلا و چست و سفری
امروز چه خوردهای که از دی بتری - رفتم بر یار از سر سر دستی
گفتا ز درم برو که این دم مستی - گفتم بگشای در که من مست نیم
گفتا که برو چنانکه هستی هستی - سرمستم و سرمستم و سرمست کسی
می خوردم و می خوردم و از دست کسی - گر خوب نیم خوب پرستم باری
ور باده نیم ز باده مستم باری - گر من مستم ز روی بدکرداری
ای خواجه برو تو عاقل و هشیاری - ور رشک نبودی همه هشیاران را
بیخویش و خراب و مست و حیران کنمی - تا منست خود تو تا ابد تیرهستی
چون مست از او شوی تو هشیار شوی - گفتم که کدامست طریق هستی
دل گفت طریق هستی اندر پستی - مست است خبر از تو و یا خود خبری
خیره است نظر در تو و با تو نظری - درمان دل خراب و ریشم کردی
سرمستک و دستک زن خویشم کردی - من بندهی چشم مست پرخواب توام
آن دم که چنان و اینچنین میافتی - همسایگی مست فزاید مستی
چون مست شوی بازرهی از هستی - فردوسی
- «مست» در شاهنامه فردوسی
- وگر دل نخواهی که باشد نژند
نخواهی که دایم بوی مستمند - بیامد ازان کینه چون پیل مست
مران گاو برمایه را کرد پست - بدان مستی اندر دهد سر بباد
ترا روز جز شاد و خرم مباد - که پروردهی بت پرستان بدند
سراسیمه برسان مستان بدند - بگیرد ببرشان چو شد نیم مست
بدین گونه مهمان نباید بدست - خروشید و بار غریبان ببست
ابر پشت شرزه هیونان مست - که ما میگساریم و مستان شویم
سوی خانهی بت پرستان شویم - به بالای من پور سامست زال
ابا بازوی شیر و با برز و یال - پر از پور سامست روشن دلم
به خواب اندر اندیشه زو نگسلم - دهانش به تنگی دل مستمند
سر زلف چون حلقهی پایبند - سه دیگر چو رودابهی ماه روی
یکی سرو سیمست با رنگ و بوی - گرفت آن زمان دست دستان به دست
برفتند هر دو به کردار مست - در کاخ بر خویشتن بر ببست
از اندیشگان شد به کردار مست - بپیچید و بنداخت او را بدست
خروشی برآورد چون پیل مست - روان مرا پور سامست جفت
چرا آشکارا بباید نهفت - نگه کردم از گرد چون پیل مست
برآمد یکی تیغ هندی به دست - گسی کردمش با دلی مستمند
چو آید به نزدیک تخت بلند - پر اندیشه بنشست برسان مست
بکش کرده دست و سرافگنده پست - من اینک به پیش توام مستمند
بکش گر کشی ور ببندی ببند - چو پوشند بر روی ما خون و خاک
همه جای بیمست و تیمار و باک - برفتند گردان همه شاد و مست
گرفته یکی دست دیگر به دست - نخستین به می ماه را مست کن
ز دل بیم و اندیشه را پست کن - بیامد یکی موبدی چرب دست
مر آن ماه رخ را به می کرد مست - به می دست بردند و مستان شدند
ز رستم سوی یاد دستان شدند - وزان پس فرود آمد از پیل مست
سپهدار بگرفت دستش بدست - بگفت این و بگرفت نیزه به دست
به آوردگه رفت چون پیل مست - شما دل مدارید بس مستمند
که باید چنین بد ز چرخ بلند - چه جویی از این تیره خاک نژند
که هم بازگرداندت مستمند - کدامست مردی کنارنگ دل
به مردی سیه کرده در جنگ دل - سپهبد برآشفت چون پیل مست
به پاسخ به شمشیر یازید دست - سر راه بر نامداران ببست
به مردان جنگی و پیلان مست - کدامست کین را ندانم به نام
یکی گفت کاین پور دستان سام - عنان را سپرده بران پیل مست
یکی گرزهی گاو پیکر بدست - شود برگ پژمرده و بیخ مست
سرش سوی پستی گراید نخست - که آن خانهی دیو افسونگرست
طلسمست و ز بند جادو درست - همی نیروی خویش چون پیل مست
بدیدی و کس را ندادی تو دست - پیاده شد از اسپ و ژوپین به دست
همی رفت پویان به کردار مست - به آورد گه رفت چون پیل مست
یکی پیل زیر اژدهایی به دست - به مستی چنین گفت یک روز گیو
به رستم که ای نامبردار نیو - به مستی همی گیو را خواستی
همه جنگ با رستم آراستی - چو شد مست و هنگام خواب آمدش
همی از نشستن شتاب آمدش - یکی بنده شمعی معنبر به دست
خرامان بیامد به بالین مست - به می دست بردند و مستان شدند
ز یاد سپهبد به دستان شدند - ز مستی هم آن روز باز ایستاد
دوم روز رفتن نیامدش یاد - یکی بر خروشید چون پیل مست
سپر بر سر آورد و بنمود دست - کنون رفته باشد به زابلستان
که هنگام بزمست در گلستان - خروشید و بگرفت نیزه به دست
به آوردگه رفت چون پیل مست - تو گفتی ز مستی کنون خاستست
وگر جنگ بایک تن آراستست - گمانی برم من که او رستمست
که چون او بگیتی نبرده کمست - بزد دست سهراب چون پیل مست
برآوردش از جای و بنهاد پست - همی تاخت سهراب چون پیل مست
کمندی به بازو کمانی به دست - شب تیره مست آمد از دشت سور
همان چون مرا دید جوشان ز دور - نخستین که بر خامه بنهاد دست
به عنبر سر خامه را کرد مست - سیاوش به ایوان خرامید شاد
به مستی ز ایران نیامدش یاد - بوردگه رفت نیزه بدست
عنان را بپیچید چون پیل مست - چنین است کار سپهر بلند
گهی شاد دارد گهی مستمند - بلرزید وز خواب خیره بجست
خروشی برآورد چون پیل مست - چو آمد به نزدیک سر تیغ شست
مده می که از سال شد مرد مست - نبیند دو چشمم مگر گرد رزم
حرامست بر من می و جام و بزم - بدانست کان پیلتن رستمست
سرافراز وز تخمهی نیرمست - به رنجست گنج و به نامست رنج
همانا که نامت به آید ز گنج - که تا در جهان مردمست و سخن
چنین نام هرگز نگردد کهن - کنون گیو را ساختی پیل مست
میان یلان گشت نام تو پست - گرفتند پیگار با باژخواه
که کشتی کدامست بر باژگاه - من آن دیدم از گیو کز پیل مست
نبیند به هندوستان بت پرست - جز او را مدان کردگار بلند
کزو شادمانی و زو مستمند - بدو گفت چنگش که نام تو چیست
نژادت کدامست و کام تو چیست - گر ایدونک این تیغ زن رستمست
بدین دشت ما را گه ماتمست - که این بارهی آهنین رستمست
که خام کمندش خم اندر خمست - میان دو کشور دو شاه بلند
چنین خوارم و زار و دل مستمند - بدانید کین شیر دل رستمست
جهانگیر و از تخمهی نیرمست - شما دل مدارید ازو مستمند
کجا کشته شد زیر خم کمند - بزد بر سر دیو چون پیل مست
سر و مغزش از گرز او گشت پست - مرا بویهی زال سامست گفت
چنین آرزو را نشاید نهفت - برفت از پس خوک چون پیل مست
یکی خنجر آب داده بدست - سه روز و سه شب شاد بوده بهم
گرفته برو خواب مستی ستم - به پیش سپاه اندرون پیل شست
جهان پست گشته ز پیلان مست - بگودرز فرمود تا بر نشست
بران تخت زر از بر پیل مست - سپاهی بکردار پیلان مست
که با جنگ ایشان شود کوه پست - چنان بد ز مستی که هر مهتری
برفتند بر سر ز زر افسری - همی بود گشتاسپ دل مستمند
خروشان و جوشان ز چرخ بلند - چو قیصر بدید آن تن پیل مست
ز شادی بسی دست بر زد به دست - وگرنه فرخزاد چون پیل مست
بیاید کند کشورت را چو دست - بیفگندش از باره برسان مست
بیازید و بگرفت دستش به دست - ازین پس نشستم برومست و بس
به ایران نمانیم بسیار کس - باستد بران راه چون پیل مست
یکی تیغ زهر آب داده به دست - همان تیغ زهر آب داده به دست
همی تازد او باره چون پیل مست - کدامست گفتا کهرم سترگ
کجا پیکرش پیکر پیر گرگ - کدامست گفت از شما شیردل
که آید سوی نیزهی جان گسل - کدامست مرد از شما نامدار
جهاندیده و گرد و نیزهگزار - شوم پیش آن پیل آشفته مست
گر ایدونک یابم بران پیل دست - به لشکر بگفتا کدامست شیر
که باز آورد کین فرخ زریر - کدامست مرد از شما نام خواه
که آید پدید از میان سپاه - چو شیر اندرافتاد و چون پیل مست
همی کشت زیشان همی کرد پست - کدامست مرد از شما چیره دست
که بیرون شود پیش این پیل مست - کدامست مردی پژوهنده راز
که پیماید این ژرف راه دراز - به پیری بغرید چون پیل مست
یکی گرزهی گاو پیکر به دست - همه شاد با رامش و من به بند
نکردند یاد از من مستمند - به گرمابه شد با تن دردمند
ز زنجیر فرسوده و مستمند - خود و ویژگان بر هیونان مست
بسازیم باهستگی راه جست - خود و ویژگان بر هیونان مست
برفتند و اسپان گرفته به دست - که این گرگ خوانیم گر پیل مست
که جاوید باد این دل و تیغ و دست - به ایوان خراد مهمان شوند
وگر می بود پاک مستان شوند - همه نامدارن رفتند مست
ز مستی یکی شاخ نرگس به دست - که بودند با ما ز می دوش مست
سرانشان به خنجر ببرید پست - برفتند هرکس که گشتند مست
یکی ماهرخ دست ایشان به دست - که چون مست باز آمد اسفندیار
دژم گشته از خانهی شهریار - به زاول نشستست و گشتست مست
نگیرد کس از مست چیزی به دست - به دل گفت بهمن که این رستمست
و یا آفتاب سپیده دمست - نشست از بر رخش چون پیل مست
یکی گرزهی گاو پیکر به دست - چو رفتم همه بتپرستان بدند
سراسیمه برسان مستان بدند - تن خویش را نیز مستای هیچ
به ایوان شو و کار فردا بسیچ - ازین گونه مستیز و بد را مکوش
سوی مردمی یاز و بازآر هوش - وزان سو فرامرز چون پیل مست
بیامد یکی تیغ هندی به دست - چرا گم شد آن نیروی پیل مست
ز پیکان چرا پیل جنگی بخست - همه رزم و بزمست و رای و سخن
گذشته بسی روزگار کهن - ازین پس نگوییم کو رستمست
نه زو مردی و گوهر ما کمست - که گر مست شد بنده از بیهشی
نمود اندران بیهشی سرکشی - همه دشت غرمست و آهو و گور
کسی را که باشد تگاور ستور - بدانگه که شد کودک از خواب مست
خروشان بشد دایهی چرب دست - هرآنکس که هست از شما مستمند
کجا یافت از کارداری گزند - چو خامش بود جان شرمست و بس
چنو در زمانه ندیدست کس - قدح هم چنان نامداری به دست
همه سرکشان از می جام مست - که گاهی سکندر بود گاه فور
گهی درد و خشمست و گه کام و سور - سکندر چو دید آن تن پیل مست
یکی کوه زیر اژدهایی به دست - ببخشم شما را همه گنج اوی
حرامست بر لشکرم رنج اوی - بدین دوده اکنون کدامست مه
جز از تو پسندیده و روزبه - بدو گفت کای زادهی فیلقوس
همت بزم و رزمست و هم نعم و بوس - پیامست از مرگ موی سپید
به بودن چه داری تو چندین امید - بپرسید ازیشان سکندر که راه
کدامست و چون راند باید سپاه - بپرسید کاندر جهان بانگ رود
شنیدی و آوای مست و سرود - اگر سر برآری به چرخ بلند
همان بازگردی ازو مستمند - سکندر بیامد ترنجی به دست
ز ایوان سالار چین نیممست - الا ای برآورده چرخ بلند
چه داریی به پیری مرا مستمند - که پیروز نامست و پیروزبخت
همی بگذرد تیر او بر درخت - کجا مستشان کرده بود اردشیر
که وی خواست رفتن همی ناگزیر - جهانجوی را دید جامی به دست
نگهبان اسپان همه خفته مست - چنین تیز تیر آمد از بام دژ
که از بخت کرمست آرام دژ - بپیچید گردن ز جام نبید
که نوبت بدش جای مستی ندید - بخوردند می چند و مستان شدند
پرستندگان می پرستان شدند - پرستندگان را که بودند مست
یکی زنده از تیغ ایشان نجست - شود در نوازش برانگونه مست
که بیهوده یازد به جان تو دست - همان تا بدارند باده به دست
بدان تا بخسپند و گردند مست - بدان شاه شاپور خود چشم داشت
از آواز مستان به دل خشم داشت - سپه بود با طایر اندر حصار
همه مست خفته فزون از هزار - چو شد مست برخاست شاپور شاه
همی داشت قیصر مر او را نگاه - بر مست شمعی همی سوختند
به زاریش در چرم خر دوختند - ز می مست قیصر به پردهسرای
ز لشکر نبود اندران مرز جای - چو بشنید بهرام رخ را بکند
ز مرگ پدر شد دلش مستمند - من ایرانیان را نمایم که شاه
کدامست با تاج و گنج و سپاه - همی خورد بهرام تا گشت مست
به خوردنش آنگه بیازید دست - بگفت این و زان جایگه برنشست
به ایوان خرم خرامید مست - خداوند گاو و خر و گوسفند
ز شیران شده بددل و مستمند - پس انگه سوی ده روم من به هوش
ز من نشنود کس به مستی خروش - که کبروی را چشم روشن کلاغ
ز مستی بکندست در پیش راغ - حرامست می در جهان سربسر
اگر زیردستت گر نامور - ازان می همی کفشگر مست بود
به دیده ندید آنچ بایست بود - وزان هر یکی دسته گل به دست
ز شادی و از می شده نیممست - بر آواز این رامش دختران
ز مستی می آورد و رامشگران - چو شد مست برزین بدان دختران
چنین گفت کای پرخرد مهتران - به مشکوی زرین شدند این سه ماه
همی بود تا مستتر گشت شاه - همی بود بهرام تا گشت مست
چو خرم شد اندر عماری نشست - همی بود بهرام تا گور نر
به مستی جدا شد یک از یک دگر - که من دوش پیش شهنشاه مست
چرا بودم و دخترم می پرست - به خروار با نامور گوهرست
همان زر و سیمست و هم زیورست - بدو گفت شاه این کجا داشتی
مرا مست کردی و بگذاشتی - چو در پیش او مست شد ماهیار
چنین گفت با میزبان شهریار - ازان پس بدو گفت گوهرفروش
کجا شد که ما مست گشتیم دوش - به مستی بزرگان نبستند بند
به ویژه کسی کو بود ارجمند - چنین داد پاسخ که از مرد مست
خردمند چیزی نگیرد به دست - نه فرخ بود مست زن خواستن
وگر نیز کاری نو آراستن - به مستی ندیدم ز تو بدخوی
همی ز آرزو این سخن بشنوی - همان چو ز گوینده بشنید مست
خروشان ازانجای برپای جست - کسی را که نامست و دینار نیست
به بازارگانی کسش یار نیست - شما می گسارید و مستان شوید
مجنبید تا می پرستان شوید - چه داند که مردم کدامست به
چگونه شناسد کهان را ز مه - زمستان و سرما و باد دمان
به پیش آیدت یک زمان بیگمان - کسی را که فامست و دستش تهیست
به هر کار بیارج و بی فرهیست - به پیری به مستی میازید دست
که همواره رسوا بود پیر مست - همه بوم ما را بدینسان برست
اگر زر و سیمست و گر گوهرست - چو با زورمندان به کشتی شوم
نه اندر خرابی و مستی شوم - چو گشتند مست از می خوشگوار
برفتند ز ایوان گوهرنگار - بدین سال گنج تو آراستست
که پر زر و سیمست و پر خواستست - نویسندهی نامه را داد و گفت
که پنهان بگوی آنچ نرمست و زفت - الا ای دلارای سرو بلند
چه بودت که گشتی چنین مستمند - کزویست نیک و بدویست کام
ازو مستمندیم وزو شادکام - دگرگفت کوشش ز اندازه بیش
چن گویی کزین دوکدامست پیش - کدامست خوشتر مرا روزگار
ازین برشده چرخ ناپایدار - دگرگفت کان چیز کافزون ترست
کدامست و بیشی که را در خورست - بپرسید دیگر که از انجمن
نگهبان کدامست برخویشتن - دگرگفت کزبخشش نیکخوی
کدامست نیکوتر از هر دو سوی - وگر چند نرمست آواز تو
گشاده شود زو همه راز تو - به آوردگه رفت چون پیل مست
یکی گرزه گاو پیکر به دست - که ازماکدامست شایستهتر
به دل برتر و نیز بایستهتر - بیامد بدرگاه و بنشست مست
همیشه جز از میندارد بدست - کدامست وچون بایدت مرد جنگ
ز مردان شیرافگن تیز چنگ - توانگر و گر مردم زیردست
شب آید شود پر ز آوای مست - یکی را نیاید سراندر بخواب
از آواز مستان وچنگ ور باب - ببخشای برمردم مستمند
ز بد دور باش و بترس از گزند - بپرسید بخشش کدامست به
که بخشنده گردد سرافراز و مه - چنین گفت زان پس که زیبای تخت
کدامست وز کیست ناشاد بخت - نگرداندت رامش و رود مست
نباشدت با مردم بد نشست - دگر بهر ازو گنج و تاجست و نام
ازان مستمندیم و زین شادکام - ببخشاید از درد بر مستمند
نیارد دلش سوی درد و گزند - چه بیمست اگر بیم اندوه نیست
بگیتی جز اندوه نستوه نیست - بپرسید کهو کدامست زشت
که از ارج دورست و دور از بهشت - بپرسید مردم کدامست راست
که جان وخرد بر دل او گواست - برسید دانش کرا سودمند
کدامست بیدانش و بیگزند - ستمکاره کش نزد اوشرم نیست
کدامست کش مهر وآزرم نیست - چه آنکس که گوید خرامست وناز
چه گوید که دردست و رنج و نیاز - ز فرزند کو بر پدر ارجمند
کدامست شایسته و بیگزند - زمانه که او را بباید ستود
کدامست وما از چه داریم سود - که آن دسته گل بوقت بهار
بمستی همیداشتی درکنار - بهار و تموز و زمستان وتیر
نیاسود هرمز یل شیرگیر - که هرگز نبینند زان پس شکست
چو از خواسته سیر گشتند ومست - که چون بازخواهی نیاید بدست
که دارنده زان چیزگشتست مست - بران تخت سیمین وآن مهرشاه
سرت مست شد بازگشتی ز راه - ببرم هم اندر زمان دست اوی
هشیوار گردد سرت مست اوی - بپرسید زان مرد تازی که راه
کدامست و من چون شوم با سپاه - ازان پس ببازارگان گفت شاه
که اکنون سپه را کدامست راه - طلسمست کاین رومیان ساختند
که بالوی و گستهم نشناختند - چوبینی ندانی که این بند چیست
طلسمست گر کردهی ایزدیست - ببخشیدن کاخهای بلند
دگر شاد کردن دل مستمند - همیرفت جوشان ونیزه بدست
به آوردگه رفت چون پیل مست - که آمد یکی دیو چون پیل مست
کمندی بفتراک و نیزه بدست - نیاطوس زان جایگه برنشست
به لشکرگه خویش شد نیم مست - نیاطوس گفت ای جهاندیده شاه
خردمندی از مست رومی مخواه - پراکنده گشتند و مستان شدند
وز آنجای هرکس به ایوان شدند - یکی را دهد تاج و تخت بلند
یکی را کند بنده و مستمند - بدو گفت خاتون که خفتست مست
مگر گل نهم از نگینش بدست - ز خراد برزین گل مهر خواست
به بالین مست آمد از حجره راست - قلون گفت شاها پیامست و بس
نخواهم که گویم سخن پیش کس - فرستاد هرسو هیونان مست
نیامدش خراد بر زین بدست - شنید آنک شد شاه ایران درشت
برادرش را او به مستی بکشت - بکوشید بسیار با مرد مست
سر انجام گویا زبانش ببست - همه داد و نیکی و شرمست و مهر
نگه کردن اندر شمار سپهر - بدیشان چنین گفت کاین روز چند
ندیدم شما را شدم مستمند - زمستان که بودی گه با دونم
بر آن تخت برکس نبودی دژم - نگه کرد باید به فرزند اوی
کدامست با شرم و بیگفت و گوی - بدو گفت کاکنون به زندان شویم
به نزدیک آن مستمندان شویم - هران کس که ما را بدی زیردست
چنین باژها بر هیونان مست - همه بدگمانان به زندان شدند
به ایوان آن مستمندان شدند - شده مست یاران شاه اردشیر
نماند ایچ رامشگر و یادگیر - مبادا ز گیتی کسی مستمند
که از درد او بر من آید گزند - نباشد بهار و زمستان پدید
نیارند هنگام رامش نبید - چنان دید کز تازیان صد هزار
هیونان مست و گسسته مهار - بدو گفت ماهوی کای پهلوان
مرا شاه چشمست و روشن روان - گوی دید برسان سرو بلند
نشسته به ران سنگ چون مستمند