زن، زندگی، آزادی
«آتش» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «آتش» در غزلیات حافظ شیرازی
- با دل سنگینت آیا هیچ درگیرد شبی
آه آتشناک و سوز سینه شبگیر ما - تخت زمرد زده است گل به چمن
راح چون لعل آتشین دریاب - شراب خورده و خوی کرده می روی به چمن
که آب روی تو آتش در ارغوان انداخت - سینه از آتش دل در غم جانانه بسوخت
آتشی بود در این خانه که کاشانه بسوخت - تنم از واسطه دوری دلبر بگداخت
جانم از آتش مهر رخ جانانه بسوخت - سوز دل بین که ز بس آتش اشکم دل شمع
دوش بر من ز سر مهر چو پروانه بسوخت - خرقه زهد مرا آب خرابات ببرد
خانه عقل مرا آتش میخانه بسوخت - شب تار است و ره وادی ایمن در پیش
آتش طور کجا موعد دیدار کجاست - از آن به دیر مغانم عزیز می دارند
که آتشی که نمیرد همیشه در دل ماست - گل بر رخ رنگین تو تا لطف عرق دید
در آتش شوق از غم دل غرق گلاب است - نه این زمان دل حافظ در آتش هوس است
که داغدار ازل همچو لاله خودروست - من که در آتش سودای تو آهی نزنم
کی توان گفت که بر داغ دلم صابر نیست - زمانه گر بزند آتشم به خرمن عمر
بگو بسوز که بر من به برگ کاهی نیست - بر شمع نرفت از گذر آتش دل دوش
آن دود که از سوز جگر بر سر ما رفت - زین آتش نهفته که در سینه من است
خورشید شعله ایست که در آسمان گرفت - آن روز شوق ساغر می خرمنم بسوخت
کآتش ز عکس عارض ساقی در آن گرفت - در خرقه زن آتش که خم ابروی ساقی
بر می شکند گوشه محراب امامت - هر آن که روی چو ماهت به چشم بد بیند
بر آتش تو بجز جان او سپند مباد - هر شبنمی در این ره صد بحر آتشین است
دردا که این معما شرح و بیان ندارد - گذار بر ظلمات است خضر راهی کو
مباد کآتش محرومی آب ما ببرد - فکر عشق آتش غم در دل حافظ زد و سوخت
یار دیرینه ببینید که با یار چه کرد - نه به هفت آب که رنگش به صد آتش نرود
آن چه با خرقه زاهد می انگوری کرد - من آن آیینه را روزی به دست آرم سکندروار
اگر می گیرد این آتش زمانی ور نمی گیرد - صراحی می کشم پنهان و مردم دفتر انگارند
عجب گر آتش این زرق در دفتر نمی گیرد - میان گریه می خندم که چون شمع اندر این مجلس
زبان آتشینم هست لیکن در نمی گیرد - در ازل پرتو حسنت ز تجلی دم زد
عشق پیدا شد و آتش به همه عالم زد - جلوه ای کرد رخت دید ملک عشق نداشت
عین آتش شد از این غیرت و بر آدم زد - درویش را نباشد برگ سرای سلطان
ماییم و کهنه دلقی کآتش در آن توان زد - نقد صوفی نه همه صافی بی غش باشد
ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد - بیان شوق چه حاجت که سوز آتش دل
توان شناخت ز سوزی که در سخن باشد - آتش رخسار گل خرمن بلبل بسوخت
چهره خندان شمع آفت پروانه شد - بازار شوق گرم شد آن سروقد کجاست
تا جان خود بر آتش رویش کنم سپند - حاجت مطرب و می نیست تو برقع بگشا
که به رقص آوردم آتش رویت چو سپند - آتش آن نیست که از شعله او خندد شمع
آتش آن است که در خرمن پروانه زدند - آن کشیدم ز تو ای آتش هجران که چو شمع
جز فنای خودم از دست تو تدبیر نبود - جان عشاق سپند رخ خود می دانست
و آتش چهره بدین کار برافروخته بود - به باغ تازه کن آیین دین زردشتی
کنون که لاله برافروخت آتش نمرود - بگشای تربتم را بعد از وفات و بنگر
کز آتش درونم دود از کفن برآید - صبا بگو که چه ها بر سرم در این غم عشق
ز آتش دل سوزان و دود آه رسید - ز شوق روی تو شاها بدین اسیر فراق
همان رسید کز آتش به برگ کاه رسید - سینه گو شعله آتشکده فارس بکش
دیده گو آب رخ دجله بغداد ببر - روی بنما و مرا گو که ز جان دل برگیر
پیش شمع آتش پروا نه به جان گو درگیر - چنگ بنواز و بساز ار نبود عود چه باک
آتشم عشق و دلم عود و تنم مجمر گیر - رفته گیر از برم وز آتش و آب دل و چشم
گونه ام زرد و لبم خشک و کنارم تر گیر - آن را که بوی عنبر زلف تو آرزوست
چون عود گو بر آتش سودا بسوز و ساز - ملک این مزرعه دانی که ثباتی ندهد
آتشی از جگر جام در املاک انداز - ساقیا یک جرعه ای زان آب آتشگون که من
در میان پختگان عشق او خامم هنوز - در خرقه چو آتش زدی ای عارف سالک
جهدی کن و سرحلقه رندان جهان باش - ز تاب آتش سودای عشقش
به سان دیگ دایم می زنم جوش - هر آن کس را که در خاطر ز عشق دلبری باریست
سپندی گو بر آتش نه که دارد کار و باری خوش - وقت است کز فراق تو وز سوز اندرون
آتش درافکنم به همه رخت و پخت خویش - از بس که دست می گزم و آه می کشم
آتش زدم چو گل به تن لخت لخت خویش - رشته صبرم به مقراض غمت ببریده شد
همچنان در آتش مهر تو سوزانم چو شمع - در میان آب و آتش همچنان سرگرم توست
این دل زار نزار اشک بارانم چو شمع - کوه صبرم نرم شد چون موم در دست غمت
تا در آب و آتش عشقت گدازانم چو شمع - آتش مهر تو را حافظ عجب در سر گرفت
آتش دل کی به آب دیده بنشانم چو شمع - رفیق خیل خیالیم و همنشین شکیب
قرین آتش هجران و هم قران فراق - یا رب این آتش که در جان من است
سرد کن زان سان که کردی بر خلیل - در نهانخانه عشرت صنمی خوش دارم
کز سر زلف و رخش نعل در آتش دارم - بسوز این خرقه تقوا تو حافظ
که گر آتش شوم در وی نگیرم - پروانه راحت بده ای شمع که امشب
از آتش دل پیش تو چون شمع گدازم - در عاشقی گزیر نباشد ز ساز و سوز
استاده ام چو شمع مترسان ز آتشم - من که از آتش دل چون خم می در جوشم
مهر بر لب زده خون می خورم و خاموشم - مددی گر به چراغی نکند آتش طور
چاره تیره شب وادی ایمن چه کنم - عاشقان را گر در آتش می پسندد لطف دوست
تنگ چشمم گر نظر در چشمه کوثر کنم - از دل تنگ گنهکار برآرم آهی
کآتش اندر گنه آدم و حوا فکنم - ز تاب آتش دوری شدم غرق عرق چون گل
بیار ای باد شبگیری نسیمی زان عرق چینم - حافظ این خرقه پشمینه مینداز که ما
از پی قافله با آتش آه آمده ایم - تو آتش گشتی ای حافظ ولی با یار درنگرفت
ز بدعهدی گل گویی حکایت با صبا گفتیم - در خرمن صد زاهد عاقل زند آتش
این داغ که ما بر دل دیوانه نهادیم - گل به جوش آمد و از می نزدیمش آبی
لاجرم ز آتش حرمان و هوس می جوشیم - حال دلم ز خال تو هست در آتشش وطن
چشمم از آن دو چشم تو خسته شده ست و ناتوان - گر چه تب استخوان من کرد ز مهر گرم و رفت
همچو تبم نمی رود آتش مهر از استخوان - چراغ صاعقه آن سحاب روشن باد
که زد به خرمن ما آتش محبت او - آتش زهد و ریا خرمن دین خواهد سوخت
حافظ این خرقه پشمینه بینداز و برو - حافظ طمع مبر ز عنایت که عاقبت
آتش زند به خرمن غم دود آه تو - آب و آتش به هم آمیخته ای از لب لعل
چشم بد دور که بس شعبده بازآمده ای - از تاب آتش می بر گرد عارضش خوی
چون قطره های شبنم بر برگ گل چکیده - بر آتش رخ زیبای او به جای سپند
به غیر خال سیاهش که دید به دانه - نصره الدین شاه یحیی آن که خصم ملک را
از دم شمشیر چون آتش در آب انداختی - بوی دل کباب من آفاق را گرفت
این آتش درون بکند هم سرایتی - در آتش ار خیال رخش دست می دهد
ساقی بیا که نیست ز دوزخ شکایتی - نمی ترسی ز آه آتشینم
تو دانی خرقه پشمینه داری - تا چو مجمر نفسی دامن جانان گیرم
جان نهادیم بر آتش ز پی خوش نفسی - چون مصلحت اندیشی دور است ز درویشی
هم سینه پر از آتش هم دیده پرآب اولی - یعنی بیا که آتش موسی نمود گل
تا از درخت نکته توحید بشنوی - مکدر است دل آتش به خرقه خواهم زد
بیا ببین که که را می کند تماشایی - سعدی شیرازی
- «آتش» در غزلیات سعدی شیرازی
- گرفتم آتش پنهان خبر نمی داری
نگاه می نکنی آب چشم پیدا را - آتش بیار و خرمن آزادگان بسوز
تا پادشه خراج نخواهد خراب را - باران اشکم می رود وز ابرم آتش می جهد
با پختگان گوی این سخن سوزش نباشد خام را - آب را قول تو با آتش اگر جمع کند
نتواند که کند عشق و شکیبایی را - از درون سوزناک و چشم تر
نیمه ای در آتشم نیمی در آب - بر خاک فکنده خرقه زهد
و آتش زده در لباس طامات - تو برون خبر نداری که چه می رود ز عشقت
به درآی اگر نه آتش بزنیم در حجیبت - به خدا که پرده از روی چو آتشت برافکن
که به اتفاق بینی دل عالمی سپندت - بر آتش عشقت آب تدبیر
چندان که زدیم بازننشست - اگر دودی رود بی آتشی نیست
و گر خونی بیاید کشته ای هست - روزی تر و خشک من بسوزد
آتش که به زیر دیگ سوداست - ای آتش خرمن عزیزان
بنشین که هزار فتنه برخاست - آتش روی تو زین گونه که در خلق گرفت
عجب از سوختگی نیست که خامی عجب ست - گفتم بزنم بر آتش آبی
وین آتش دل نه جای آبست - جانا دلم چو عود بر آتش بسوختی
وین دم که می زنم ز غمت دود مجمرست - بر راه باد عود در آتش نهاده اند
یا خود در آن زمین که تویی خاک عنبرست - هر که در آتش عشقش نبود طاقت سوز
گو به نزدیک مرو کآفت پروانه پرست - زان سوی بحر آتش اگر خوانیم به لطف
رفتن به روی آتشم از آب خوشترست - دردا که بپختیم در این سوز نهانی
وان را خبر از آتش ما نیست که خامست - آتش بنی قلم درانداخت
وین حبر که می رود دخانست - جماعتی به همین آب چشم بیرونی
نظر کنند و ندانند کآتشم در توست - به دود آتش ماخولیا دماغ بسوخت
هنوز جهل مصور که کیمیایی هست - سعدی آتش زبانم در غمت سوزان چو شمع
با همه آتش زبانی در تو گیراییم نیست - گفتم آتش درزنم آفاق را
گفت سعدی درنگیرد با منت - در سوخته پنهان نتوان داشتن آتش
ما هیچ نگفتیم و حکایت به درافتاد - صاحب نظران این نفس گرم چو آتش
دانند که در خرمن من بیشتر افتاد - عشق آمد آن چنان به دلم درزد آتشی
کز وی هزار سوز مرا در جگر فتاد - آتش اندر درون شب بنشست
که تنورم مگر نمی تابد - دوستانت را که داغ مهربانی دل بسوخت
گر به دوزخ بگذرانی آتشی بینند سرد - دشمنان در مخالفت گرمند
و آتش ما بدین نگردد سرد - دلی عجب نبود گر بسوخت کآتش تیز
چه جای موم که پولاد در گداز آرد - سودا مپز که آتش غم در دل تو نیست
ما را غم تو برد به سودا تو را که برد - آتشی در دل سعدی به محبت زده ای
دود آنست که وقتی به زبان می گذرد - ز سوزناکی گفتار من قلم بگریست
که در نی آتش سوزنده زودتر گیرد - مسلمش نبود عشق یار آتشروی
مگر کسی که چو پروانه سوزد و سازد - بگذشت و باز آتش در خرمن سکون زد
دریای آتشینم در دیده موج خون زد - تا آتشی نباشد در خرمنی نگیرد
طامات مدعی را چندین اثر نباشد - طرفه مدار اگر ز دل نعره بیخودی زنم
کآتش دل چو شعله زد صبر در او محال شد - شمع پیشت روشنایی نزد آتش می نماید
گل به دستت خوبرویی پیش یوسف می فروشد - هر که معشوقی ندارد عمر ضایع می گذارد
همچنان ناپخته باشد هر که بر آتش نجوشد - دوش بی روی تو آتش به سرم بر می شد
و آبی از دیده می آمد که زمین تر می شد - گاه چون عود بر آتش دل تنگم می سوخت
گاه چون مجمره ام دود به سر بر می شد - آب از گل رخساره او عکس پذیرفت
و آتش به سر غنچه گلنار برآمد - ما بی تو به دل برنزدیم آب صبوری
در آتش سوزنده صبوری که تواند - هر گه که بسوزد جگرم دیده بگرید
وین گریه نه آبیست که آتش بنشاند - امروز چه دانی تو که در آتش و آبم
چون خاک شوم باد به گوشت برساند - آتش اندر پختگان افتاد و سوخت
خام طبعان همچنان افسرده اند - سعدیا دیگر قلم پولاد دار
کاین سخن آتش به نی در می زند - آتشی دارم که می سوزد وجود
چون بر او باد صبایی می زند - دود از آتش می رود خون از قتیل
سعدی این دم هم ز جایی می زند - شهری اندر هوست سوخته در آتش عشق
خلقی اندر طلبت غرقه دریای غمند - برگشت یار سرکشم بگذاشت عیش ناخوشم
چون مجمری پرآتشم کز سر دخانم می رود - برق جمالی بجست خرمن خلقی بسوخت
زان همه آتش نگفت دود دلی برشود - عیش ها دارم در این آتش که بینی دم به دم
کاندرونم گر چه می سوزد منور می شود - بی تو گر باد صبا می زندم بر دل ریش
همچنانست که آتش که به حراق آید - گناه توست اگر وقتی بنالد ناشکیبایی
ندانستی که چون آتش دراندازی دخان آید - رسید ناله سعدی به هر که در آفاق
هم آتشی زده ای تا نفیر می آید - سعدیا این همه فریاد تو بی دردی نیست
آتشی هست که دود از سر آن می آید - گمان برند که در عودسوز سینه من
بمرد آتش معنی که بو نمی آید - آتشکدست باطن سعدی ز سوز عشق
سوزی که در دلست در اشعار بنگرید - گر دگری را شکیب هست ز دیدار دوست
من نتوانم گرفت بر سر آتش قرار - آتش آست و دود می رودش تا به سقف
چشمه چشمست و موج می زندش بر کنار - در عشق یار نیست مرا صبر و سیم و زر
لیک آب چشم و آتش دل هر دو هست یار - بیمست شراره آه مشتاق
کآتش بزند حجاب مستور - این حدیث از سر دردیست که من می گویم
تا بر آتش ننهی بوی نیاید ز عبیر - آب و آتش خلاف یک دگرند
نشنیدیم عشق و صبر انباز - گر بگریم چو شمع معذورم
کس نگوید در آتشم مگداز - می نگفتم سخن در آتش عشق
تا نگفت آب دیده غماز - چو آتش در درخت افکند گلنار
دگر منقل منه آتش میفروز - ساقی سیمتن چه خسبی خیز
آب شادی بر آتش غم ریز - نیکخواها در آتشم بگذار
وین نصیحت مکن که بگذارش - آه دریغ و آب چشم ار چه موافق منند
آتش عشق آن چنان نیست که وانشانمش - زینهار از دهان خندانش
و آتش لعل و آب دندانش - دهل زیر گلیم از خلق پنهان
نشاید کرد و آتش زیر سرپوش - آتش که تو می کنی محالست
کاین دیگ فرونشیند از جوش - گر یکی از عشق برآرد خروش
بر سر آتش نه غریبست جوش - ضرورتست که روزی بسوزد این اوراق
که تاب آتش سعدی نیاورد اقلام - در دماغ می پرستان بازکش
آتش سودا به آب چشم جام - هر که در آتش نرفت بی خبر از سوز ماست
سوخته داند که چیست پختن سودای خام - بر آتش غم سعدی کدام دل که نسوخت
گر این سخن برود در جهان نماند خام - آتشی بر سرم از داغ جدایی می رفت
و آبی از دیده همی شد که زمین می سفتم - امروز چنانم از محبت
کآتش به فلک رسید و دودم - به تولای تو در آتش محنت چو خلیل
گوییا در چمن لاله و ریحان بودم - آتش خشم تو برد آب من خاک آلود
بعد از این باد به گوش تو رساند خبرم - یک امشبی که در آغوش شاهد شکرم
گرم چو عود بر آتش نهند غم نخورم - گر به مسجد روم ابروی تو محراب منست
ور به آتشکده زلف تو چلیپا دارم - گر به آتش بریم صد ره و بیرون آری
زر نابم که همان باشم اگر بگدازم - هزار جهد بکردم که سر عشق بپوشم
نبود بر سر آتش میسرم که نجوشم - پیشم از این سلامتی بود و دلی و دانشی
عشق تو آتشی بزد پاک بسوخت خرمنم - آورده اند صحبت خوبان که آتشست
بر من به نیم جو که بسوزند خرمنم - بینی که چه گرم آتش در سوخته می گیرد
تو گرمتری ز آتش من سوخته تر ز آنم - بیمست چو شرح غم عشق تو نویسم
کآتش به قلم درفتد از سوز درونم - نه هاونم که بنالم بکوفتی از یار
چو دیگ بر سر آتش نشان که بنشینم - چو آهن تاب آتش می نیارد
همی باید که پیشانی کند موم - ای برادر غم عشق آتش نمرود انگار
بر من این شعله چنانست که بر ابراهیم - برق نوروزی گر آتش می زند در شاخسار
ور گل افشان می کند در بوستان آسوده ایم - چو آتش در سرای افتاده باشد
عجب داری که دود آید ز روزن - سوختگان عشق را دود به سقف می رود
وقع ندارد این سخن پیش فسرده آتشان - مردست که چون شمع سراپای وجودش
می سوزد و آتش نرسیدست به خامان - آب روان سرشک و آتش سوزان آه
پیش تو بادست و خاک بر سر خود بیختن - کمال شوق ندارند عاشقان صبور
که احتمال ندارد بر آتش افسردن - هر که ننهادست چون پروانه دل بر سوختن
گو حریف آتشین را طوف پیرامن مکن - که دیدست هرگز چنین آتشی
کز او می برآید دم سرد من - آتشی از سوز عشق در دل داوود بود
تا به فلک می رسد بانگ مزامیر او - شب از فراق تو می نالم ای پری رخسار
چو روز گردد گویی در آتشم بی تو - بیچارگان بر آتش مهرت بسوختند
آه از تو سنگ دل که چه نامهربانی آه - اگر من از دل یک تو برآورم دم عشقی
عجب مدار که آتش درافتدم به دوتویی - آب سخنم می رود از طبع چو آتش
چون آتش رویت که از او می چکد آبی - مرا تو بر سر آتش نشانده ای عجب آنک
منم در آتش و از حال من تو درتابی - تو هیچ عهد نبستی که عاقبت نشکستی
مرا بر آتش سوزان نشاندی و ننشستی - از نعلش آتش می جهد نعلم در آتش می نهد
گر دیگری جان می دهد سعدی تو جان می پروری - چون نیاید دود از آن خرمن که آتش می زنی
یا ببندد خون از این موضع که سوزن می بری - تا کی ای آتش سودا به سرم برخیزی
تا کی ای ناله زار از جگرم برخیزی - سعدیا گر ز دل آتش به قلم درنزدی
پس چرا دود به سر می رودش هر نفسی - چند توان ای سلیم آب بر آتش زدن
کآب دیانت برد رنگ رخ آتشی - تو سوز سینه مستان ندیدی ای هشیار
چو آتشیت نباشد چگونه برجوشی - سعدیا آتش سودای تو را آبی بس
باد بی فایده مفروش که مشتی خاکی - فردا به داغ دوزخ ناپخته ای بسوزد
کامروز آتش عشق از وی نبرد خامی - ای دل اگر فراق او و آتش اشتیاق او
در تو اثر نمی کند تو نه دل که آهنی - دودی که بیاید از دل سعدی
پیداست که آتشیست پنهانی - ذوقی چنان ندارد بی دوست زندگانی
دودم به سر برآمد زین آتش نهانی - نفسی بنده نوازی کن و بنشین ار چند
آتشی نیست که او را به دمی بنشانی - بر آتش تو نشستیم و دود شوق برآمد
تو ساعتی ننشستی که آتشی بنشانی - عجبت نیاید از من سخنان سوزناکم
عجبست اگر بسوزم چو بر آتشم نشانی - بیش از این صبر ندارم که تو هر دم بر قومی
بنشینی و مرا بر سر آتش بنشانی - دیدار می نمایی و پرهیز می کنی
بازار خویش و آتش ما تیز می کنی - الا ای ترک آتشروی ساقی
به آب باده عقل از من فروشوی - صبر دیدیم در مقابل شوق
آتش و پنبه بود و سنگ و سبوی - خیام نیشابوری
- «آتش» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «آتش» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای رستخیز ناگهان وی رحمت بیمنتها
ای آتشی افروخته در بیشه اندیشهها - گفتا نه این خواهم نه آن دیدار حق خواهم عیان
گر هفت بحر آتش شود من درروم بهر لقا - ای دلبر و مقصود ما ای قبله و معبود ما
آتش زدی در عود ما نظاره كن در دود ما - در گل بمانده پای دل جان میدهم چه جای دل
وز آتش سودای دل ای وای دل ای وای ما - ای عشق چون آتشكده در نقش و صورت آمده
بر كاروان دل زده یك دم امان ده یا فتی - در آتش و در سوز من شب میبرم تا روز من
ای فرخ پیروز من از روی آن شمس الضحی - گشته خیال همنشین با عاشقان آتشین
غایب مبادا صورتت یك دم ز پیش چشم ما - نوح ار چه مردم وار بد طوفان مردم خوار بد
گر هست آتش ذرهای آن ذره دارد شعلهها - ای خسرو مه وش بیا ای خوشتر از صد خوش بیا
ای آب و ای آتش بیا ای در و ای دریا بیا - گفتم كز آتشهای دل بر روی مفرشهای دل
می غلط در سودای دل تا بحر یفعل ما یشا - خورشید از رویش خجل گردون مشبك همچو دل
از تابش او آب و گل افزون ز آتش در ضیا - ساغر ز غم در سر فتد چون سنگ در ساغر فتد
آتش به خار اندرفتد چون گل نباشد خار را - دجال غم چون آتشی گسترد ز آتش مفرشی
كو عیسی خنجركشی دجال بدكردار را - این را رها كن خواجه را بنگر كه میگوید مرا
عشق آتش اندر ریش زد ما را رها كردی چرا - ای چشم جان را توتیا آخر كجا رفتی بیا
تا آب رحمت برزند از صحن آتشدان ما - گفتا چیست این ای فلان گفتم كه خون عاشقان
جوشیده و صافی چو جان بر آتش عشق و ولا - آمد شراب آتشین ای دیو غم كنجی نشین
ای جان مرگ اندیش رو ای ساقی باقی درآ - نغزی و خوبی و فرش آتش تیز نظرش
پرسش همچون شكرش كرد گرفتار مرا - بنگر آفتاب را تا به گلو در آتشی
تا كه ز روی او شود روی زمین پر از ضیا - چونك كلیم حق بشد سوی درخت آتشین
گفت من آب كوثرم كفش برون كن و بیا - هیچ مترس ز آتشم زانك من آبم و خوشم
جانب دولت آمدی صدر تراست مرحبا - سجده كنند مهر و مه پیش رخ چو آتشت
چونك كند جمال تو با مه و مهر ماجرا - چشمه خضر و كوثری ز آب حیات خوشتری
ز آتش هجر تو منم خشك دهان چرا چرا - عشق فروخت آتشی كب حیات از او خجل
پرس كه از برای كه آن ز برای نفس ما - اگر آن خود همین جانست چرا بعضی گران جانست
بسی جانی كه چون آتش دهد بر باد صورت را - ایا شاهنشه قاهر چه قحط رحمتست آخر
دمی كه تو نهای حاضر گرفت آتش چنین بالا - اگر آتش تو را بیند چنان در گوشه بنشیند
كز آتش هر كه گل چیند دهد آتش گل رعنا - چو جوهر قلزم اندر شد نه پنهان گشت و نی تر شد
ز قلزم آتشی برشد در او هم لا و هم الا - ببین عذرا و وامق را در آن آتش خلایق را
ببین معشوق و عاشق را ببین آن شاه و آن طغرا - زدی در من یكی آتش كه شد جان مرا مفرش
كه تا آتش شود گل خوش كه تا یكتا شود صد تا - چو اندر نیستی هستست و در هستی نباشد هست
بیامد آتشی در جان بسوزانید هستش را - آتش به من اندرزن آتش چه زند با من
كاندر فلك افكندم صد آتش و صد غوغا - سگ سیر شود هیچ شكاری بنگیرد
كز آتش جوعست تك و گام تقاضا - چو در عالم زدی تو آتش عشق
جهان گشتست همچون دیگ حلوا - شنیده طعنههای همچو آتش
رسیده تیر كاری زان كمانها - آتش درزد به هست بنده
وز بیخ بكند كبر و كین را - با چشم خوش و پرآتش آیی
آخر تو به اصل اصل خویش آ - چون خانه روی ز خانه ما
با آتش و با زبانه ما - جان خوردی تن چو قازغانی
بر آتش نه تو قازغان را - من چو موسی در زمان آتش شوق و لقا
سوی كوه طور رفتم حبذا لی حبذا - یك به یك در آب افكن جمله تر و خشك را
اندر آتش امتحان كن چوب را و عود را - روح ناری از كجا دارد ز نور می خبر
آتش غیرت كجا باشد دل خزاف را - جرعه جرعه مر جگر را جام آتش میدهیم
كاین جگر را شربت كوثر مبادا بیشما - الصلا پروانه جانان قصد آن آتش كنید
چون بلی گفتید اول درروید اندر بلا - چون سمندر در میان آتشش باشد مقام
هر كه دارد در دل و جان این چنین شوق و ولا - آن ز دور آتش نماید چون روی نوری بود
همچنان كه آتش موسی برای ابتلا - غیرت و رشك خدا آتش زند اندر دو كون
گر سر مویی ز حسنش بیحجاب آید به ما - تا بگشتی در شب تاریك ز آتش نالها
تا چو احوال قیامت دیده شد اهوالها - گفت آخر چون درآید خانه تا سر آتشست
میبسوزد هر دو عالم را ز آتشهای لا - ای خداوند شمس دین از آتش هجران تو
رشك نور باقیست صد آفرین این نار را - كه به غیر كنج زندان نرسم به خلوت او
كه نشد به غیر آتش دل انگبین مصفا - تا كه آب از عكس تو گوهر شود
تا كه آتش واهلد مر جنگ را - از یكی آتش برآوردم تو را
در دگر آتش بگستردم تو را - ز آتش شهوت برآوردم تو را
و اندر آتش بازگستردم تو را - تا فسرده نشوی همچو جماد
هم در آن آتش بگداز میا - كان جا در آتش است سه نعل از برای تو
وان جا به گوش تست دل خویش و اقربا - از راه روغناس شده آب آتشی
آتش شده ز عشق هوا هم در این فضا - جامی چو آفتاب پرآتش بگیر زود
دركش به روی چون قمر شهریار ما - آب چو خاكی بده باد در آتش شده
عشق به هم برزده خیمه این چار را - با طلب آتشین روی چو آتش ببین
بر پی دودش برو زود در این سویها - ز جنبش لهب و شعله چون بماند آتش
نهاد روی به خاكستری و مرگ و فنا - كه آتشیست كه دیگ مرا همیجوشد
كز او شكاف كند گر رسد به سقف سما - اگر چه سقف سما ز آفتاب و آتش او
خلل نكرد و نگشت از تفش سیه سیما - خموش باش و مزن آتش اندر این بیشه
نمیشكیبی مینال پیش او تنها - گر در آتش با توایم نور گردد نار ما
ور به جنت بیتوایم نار شد انوار ما - گشتم چو خلیل اندر غم تو
آتشكدهها سردست مرا - آتش عشق زن در این پنبه
همچو حلاج و همچو اهل صفا - آتش و پنبه را چه میداری
این دو ضدند و ضد نكرد بقا - آمد كبریت بر آتشی
گفت برون آ بر من دلبرا - آتش گفتش كه برون آمدم
از خود خود روی بپوشم چرا - زانك تنش خاكی و دل آتشیست
میل سوی جنس بود جنس را - ز نفط انداز عشق آتشینت
زمین و آسمان لرزان چو سیماب - او ز نازش سر كشیده همچو آتش در فروغ
تو ز خجلت سر فكنده چون خطا پیش صواب - نیر اعظم بدان شد آفتاب
كو در آتش خانه دارد بیلغوب - عاشقا كمتر ز پروانه نهای
كی كند پروانه ز آتش اجتناب - از خاك بیشتر دل و جانهای آتشین
مستسقیانه كوزه گرفته كه آب آب - زین اعتماد نوش كنند انبیا بلا
زیرا كه هیچ وقت نترسد ز آتش آب - بازآمد آن مهی كه ندیدش فلك به خواب
آورد آتشی كه نمیرد به هیچ آب - در آتشی بدمی شعلهها برافزود
بجز غبار نخیزد چو دردمی به تراب - چرخ و زمین گریان شده وز نالهاش نالان شده
دمهای او سوزان شده گویی كه در آتشكدهست - چو بر میآید این آتش فغان میخیزد از عالم
امانم ده امانم ده كه بگدازم همین ساعت - كه این سو عاشقان باری چو عود كهنه میسوزد
وان معشوق نادرتر كز او آتش فروزانست - در بیشه مزن آتش و خاموش كن ای دل
دركش تو زبان را كه زبان تو زبانهست - تو چشم آتشین در خواب میكن
كه ما را چشم و دل باری كبابست - كه پروانه نیندیشد ز آتش
كه جان عشق را اندیشه عارست - دگربار این دلم آتش گرفتست
رها كن تا بگیرد خوش گرفتست - منم سوزان در آتشهای نو نو
مرا با یاركان اكنون چه كارست - بر آتش از او فسون بخوانیم
زو آتش تیزاب سیماست - در خرمنت آتشی درانداخت
كز خرمن خود دهد زكاتت - در آتش عشق چون خلیلی
خوش باش كه میدهد نجاتت - مگریز ز سوز عشق زیرا
جز آتش عشق دود و سوداست - دودت نپزد كند سیاهت
در پختنت آتشست كاستاست - بس ساكن بیقرار دیدم
در آتش عشق بیقرارت - اندر آن پیوند كردن آب و آتش یك شدهست
غنچه آن جا سنبلست و سرو آن جا سوسنست - چون دهانت بسته باشد در جگر آتش بود
در میان جو درآیی آب بینی سود نیست - تا ز آتش میگریزی ترش و خامی چون پنیر
گر هزاران یار و دلبر میگزینی سود نیست - آن كسی را میفریبی كز كمینه حرف او
آب و آتش بیخود و خاك و هوا مست آمدست - گر نه آتش میزند آتش رخی در جان نهان
پس دماغ عاشقان پرآتش و پرباد چیست - گر نه آتش رنگ گشتی جانها در لامكان
صد هزاران مشعله همچون شب میلاد چیست - زین سپس با من مكن تیزی تو ای شمشیر حق
زانك از لطف تو ز آتش تندی و تیزی شدست - آتش از سنگی روان شد آب از سنگی دگر
لعل شد سنگی دگر كز لطف تو آواره نیست - آتش دیده مردان حجب غیب بسوخت
تو پس پرده نشسته كه به غیب ایمان چیست - جمله را آب درانداز و در آن آتش شو
كتش چهره او چشمه گه حیوانست - یك نشان آنك ز سودای لب آب حیات
هر زمانی بزند عشق هزار آتش و نفت - تنگ و لاغر گردد به مثال لب دوست
چه عجب لاغری از آتش معشوقه زفت - ابر غمگین در غم و اندیشه است
سر پرآتش عجب گریان كیست - خاك بیآتش بننماید گهر
عشق و هجران ابر آتشبار ماست - طالبا بشنو كه بانگ آتشست
تا نپنداری كه این گفتار ماست - گویی مرا شبت خوش خوش كی به دست آتش
آتش بود فراقت حقا و زان زیادت - ساقی بیار باده كه ایام بس خوشست
امروز روز باده و خرگاه و آتش است - شاخی كه خشك نیست ز آتش مسلم است
از تیر غم ندارد سغری كه تركش است - این طرفه آتشی كه دمی برقرار نیست
گر نزد یار باشد وگر نزد یار نیست - پیش آ تو شمس مفخر تبریز شاه عشق
كاین قصه پرآتش از حرف برترست - هر ممنی كه ز آتش او باخبر بود
در چشم صادقان ره عشق كافرست - جان نعره میزند كه زهی عشق آتشین
كب حیات دارد با تو نشست و خاست - ای جان چار عنصر عالم جمال تو
بر آب و باد و آتش و غبرا مباركست - اندر خلیل لطف بد آتش نمود آب
نمرود قهر بود بر او آب آذریست - گیرم كه سوز و آتش عشاق نیستت
شرمت كجا شدست تو را هیچ روی نیست - از سبب هجر اوست شب كه سیه پوش گشت
توی به تو دود شب ز آتش سودای ماست - گاه خوش خوش شود گه همه آتش شود
تعبیههای عجب یار مرا خوست خوست - پای در آتش بنه همچو خلیل ای پسر
كتش از لطف او روضه نیلوفریست - جان كلیم و خلیل جانب آتش دوان
نار نماید در او جز گل و گلزار نیست - دل چو شد از عشق گرم رفت ز دل ترس و شرم
شد نفسش آتشین عشق یكی اژدهاست - عجب مدار از آن كس كه ماه ما را دید
چو آفتاب در آتش چو چرخ بیسر و پاست - تن تو هیزم خشكست و آن نظر آتش
چو نیك درنگری جمله جز كه آذر نیست - نه هیزمست كه آتش شدست در سوزش
بدانك هیزم نورست اگر چه انور نیست - ز زخم تو نگریزم كه سخت خام بود
دلی كه سوخته آتش بلای تو نیست - چو سوخت ز آتش عشق تو جان گرم روان
كجا دهد شه سردان به دست سردانت - چو جوش دیدی میدان كه آتشست ز جان
خروش دیدی میدانك شعله سوداست - فسرده چند نشینی میان هستی خویش
تنور آتش عشق و زبانه را چه شدست - بگرد آتش عشقش ز دور میگردی
اگر تو نقره صافی میانه را چه شدست - هم آب و هم آتش برادر بدند
ببین اصل هر دو بجز سنگ نیست - جان بنوشید و از سرش تا پای
آتشی برفروخت از شررات - نگذارد نه كوته و نه دراز
آتشی كو دراز و كوته نیست - آتش در مال زن و در حطام
تا برهی ز آتش وز زاردشت - گر بو بری زین روشنی آتش به خواب اندرزنی
كز شب روی و بندگی زهره حریف ماه شد - حق آتشی افروخته تا هر چه ناحق سوخته
آتش بسوزد قلب را بر قلب آن عالم زند - گر جان عاشق دم زند آتش در این عالم زند
وین عالم بیاصل را چون ذرهها برهم زند - دودی برآید از فلك نی خلق ماند نی ملك
زان دود ناگه آتشی بر گنبد اعظم زند - گه آب را آتش برد گه آب آتش را خورد
گه موج دریای عدم بر اشهب و ادهم زند - افتد عطارد در وحل آتش درافتد در زحل
زهره نماند زهره را تا پرده خرم زند - بهر خلیل خویشتن آتش دهد افروختن
وان آتش نمرود را اشكوفه و نسرین كند - وان خشك چون آتش شود آتش چو جان هم خوش شود
آن این نباشد این شود این آن نباشد آن شود - گر آتش دل برزند بر ممن و كافر زند
صورت همه پران شود گر مرغ معنی پر زند - گر بو بری زان روشنی آتش به خواب اندرزنی
كز شب روی و بندگی زهره حریف ماه شد - چون بجهی از غضبش دامن حلمش بكشی
آتش سوزنده تو را لطف و كرم باره شود - هیچ دلی نشان دهد هیچ كسی گمان برد
كاین دل من ز آتش عشق كسی چه میشود - درد فراق من كشم ناله به نای چون رسد
آتش عشق من برم چنگ دوتا چرا بود - برای این رسن بازی دلاور باش و چنبر شو
درافكن خویش در آتش چو شمع او برافروزد - چو ذوق سوختن دیدی دگر نشكیبی از آتش
اگر آب حیات آید تو را ز آتش نینگیزد - بگفتم ای دل مسكین بیا بر جای خود بنشین
حذر كن ز آتش پركین دل من گفت تا باشد - زند آتش در این بیشه كه بگریزند نخجیران
ز آتش هر كه نگریزد چو ابراهیم ما باشد - در این آتش كبابم من خراب اندر خرابم من
چه باشد ای سر خوبان تنی كز سر جدا باشد - هر آن آتش كه میزاید غم و اندیشه را سوزد
به هر جایی كه گل كاری نهالش گلستان باشد - مرا عاشق چنان باید كه هر باری كه برخیزد
قیامتهای پرآتش ز هر سویی برانگیزد - بسوز ای دل كه تا خامی نیاید بوی دل از تو
كجا دیدی كه بیآتش كسی را بوی عود آمد - نصیب تن از این رنگست نصیب جان از این لذت
ازیرا ز آتش مطبخ نصیب دیگ دود آمد - چو او آب حیات آمد چرا آتش برانگیزد
چو او باشد قرار جان چرا جان بیقرار آمد - مراد دل كجا جوید بقای جان كجا خواهد
دو چشم عشق پرآتش كه در خون جگر باشد - چو حلواهای بیآتش رسید از دیگ چوبین خوش
سر هر شاخ پرحلوا به سان كفچلیز آمد - یا موسی آتش جو كرد به درختی رو
آید كه برد آتش صد صبح و سحر یابد - زان نعل تو در آتش كردند در این سودا
تا هر دل سودایی در خود شرهی یابد - هرك آتش من دارد او خرقه ز من دارد
زخمی چو حسینستش جامی چو حسن دارد - چون آتش نو كردی عقلم به گرو كردی
خاك توم ای سلطان یعنی بنمی ارزد - آب حیوان ایمان خاك سیهی كفران
بر آتش تو هر دو ماننده خس باشد - پا كوفت خلیل الله در آتش نمرودی
تا حلق ذبیح الله بر تیغ بلا كوبد - تا حال جوان چه بود كان آتش بیعلت
دراعه تقوا را بر پیر همیدرد - این عالم چون قیرست پای همه بگرفته
چون آتش عشق آید این قیر همیدرد - تقصیر كجا گنجد در گرم روی عاشق
كز آتش عشق او تقصیر همیدرد - ای عشق اگر چه تو آشفته و پرتابی
چیزیست كه از آتش بر عشق كمر سازد - پروانه چو بیجان شد جانیش دهد نسیه
وان جان چو آتش را زان رطل بفرماید - بار دگر آن جان پر از آتش و از آب
در لرزه چو خورشید و چو سیماب درآمد - دانی كه در این كوی رضا بانگ سگان چیست
تا هر كه مخنث بود آتش برماند - امروز شما هیزم آن آتش خویشید
یا آتشتان مرد شما نور خدایید - چو بگشاید رخان تو دل نگهدار
كه بس آتش در آن رخسار دارد - چو باده در من آتش زد بدیدم
كه از هر آب آذر میتوان كرد - بزن آتش در این گفت و در آن كس
كه در گفت تو اقراری ندارد - سماع صوفیان می درنگیرد
كه آتش هیزمی را تر نگیرد - چو دیو آمد به پیشش خاك بوسید
از آتش با ملایك همپری شد - صد شعلهی آتش است در دیده
از نكته دل كه آتشین باشد - خود طرفهتر این كه در دل آتش
چندین گل و سرو و یاسمین باشد - زان آتش باغ سبزتر گردد
تا آتش و آب همنشین باشد - در پیش رخش چه رقص میكرد
وز آتش عشق جان چه میشد - دورست رواقهای شادی
از آتش و آب و خاك و از باد - این قافله بار ما ندارد
از آتش یار ما ندارد - هرگز نرمد خلیل ز آتش
گر بر نمرود نار باشد - ای آتش رخت سوز عشاق
در عشق تو رختها كشیدند - هر عود تلف شود ز آتش
در آتش توست عید هر عود - ای ز آتش عزم رفتن تو
از بینیها برآمده دود - هر كه در آبی گریزد ز امر او آتش شود
هر كه در آتش شود از بهر او ریحان كند - عقل باتدبیر آمد در میان جوش ما
در چنان آتش چه جای عقل یا تدبیر بود - آتش صبر تو سوزد آتش هستیت را
آتش اندر هست زن و اندر تن هستی نژاد - بال و پر وهم عاشق ز آتش دل چون بسوخت
همچو خورشید و قمر بیبال و پر پرنده شد - ای خمش چونی از این اندیشههای آتشین
میرسد اندیشهها با لشكر جرار خود - چون در آن دور مبارك برجها را میگذشت
سوی برج آتشین عاشقان خود رسید - آنك آتشهای عالم ز آتش او كاغ كرد
تا فسون میخواند عشق و بر دل او میدمید - من كه باشم باد و خاك و آب و آتش مست اوست
آتش او تا چه آرد بر من و بر خاك و باد - آب و آتش خوشتر آمد رنج و راحت داد اوست
زین سببها ساخت تا بر دیدهها چادر كشد - دوست را دشمن نماید آب را آتش كند
ممنی را ناگهان در حلقه كافر كشد - همچو ابراهیم گاهم جانب آتش برد
همچو احمد گاهم از آتش سوی كوثر كشد - گویی آتش خوشتر آید مر تو را یا كوثرش
خوشترم آنست كان سلطان مرا خوشتر كشد - یك صفت از لطف شه آن جا كه پرده برگرفت
آب و آتش صلح كرد و گرگ دایه میش بود - كای نهان و آشكارا آشكارا پیش تو
این نهانم آتش است و آشكارم آه و دود - دل من تابه حلوا ز بر آتش سودا
اگر از شعله بسوزد نه كه حلوای تو دارد - دل آهنم چو آتش چه خواست در منارش
نه كه آینه شود خوش چو در او صفا درآمد - بر سر آتش تو سوختم و دود نكرد
آب بر آتش تو ریختم و سود نكرد - آنچ از عشق كشید این دل من كه نكشید
و آنچ در آتش كرد این دل من عود نكرد - خواجه بربند دو گوش و بگریز از سخنم
ور نه در رخت تو هم آتش یغما بزند - یا رب ار صبر نیابد ز تو دل ز آتش عشق
تا ابد قصه كند قصه مكرر نكند - وای آن دل كه ز عشق تو در آتش نرود
همچو زر خرج شود هیچ به كانی نرسد - بنده عشق تو در عشق كجا سرد شود
چون صلاح دل و دین آتش سوزان باشد - ور به یاری و كریمی شبكی روز آری
از برای دل پرآتش یاران چه شود - هر كی جنس است بر این آتش عشاق نهید
هر چه نقدست به سرفتنه اسرار دهید - آتش عشق و جنون چون بزند بر ناموس
سر و دستار به یك ریشه دستار دهید - گربه را و موش را آتش زنیم
در تنوری كتشش صد شاخ كرد - اندر آتش افكنیم آن موش را
همچنان كان مردك طباخ كرد - عاشقان را از جمالت عید باد
جانشان در آتشت چون عود باد - هر چه دلبر كرد ناخوش چون بود
هر چه كشت افزاست آتش چون بود - ما نیستانیم و عشقش آتشیست
منتظر كان آتش اندر نی رسد - این نیستان آب ز آتش میخورد
تازه گردد ز آتشی كز وی رسد - ور نه میكوشد و بر میجوشد
ز آتش عشق احد تا به لحد - از در مشعله داران فلك
آتش دل به دهان میآید - نقشش ز زعفران است وین سطر سر جانست
هر حرف آتشی نو در دل همینشاند - آخر شوم مسلم از آتش تو ای غم
زان كس كه جان فزایی او را سلم درآید - در عین دود و آتش باشد خلیل را خوش
آن را خدای داند هر كس امین نباشد - غم ترسد و هراسد ما را نكو شناسد
صد دود از او برآرم گر آتشین نباشد - خاك از فروغ نفخش قبله فرشته آمد
كب از جوار آتش همطبع آتش آمد - گر زانك چوب خشكی جز ز آتشی نخنبی
ور زانك شاخ سبزی آخر خمید باید - در دانههای شهوتی آتش زنند زود
وز دامگاه صعب به یك تك عبر كنند - در ظل میرآب حیات شكرمزاج
شاید كه آتشان طبیعت شرر كنند - طاق و طرنب فقر و فنا هم گزاف نیست
هر جا كه دود آمد بیآتشی نبود - آتش پریر گفت نهانی به گوش دود
كز من نمیشكیبد و با من خوش است عود - آب حیات گشته روان در بن درخت
چون آتشی كه در دل احرار میرود - با جام آتشین چو تو از در درآمدی
وسواس و غم چو دود سوی بام میرود - بر آتش آب چیره بود از فروتنی
كتش قیام دارد و آبست در سجود - در عین آتشم چو خلیلم فرست آب
كزر مثال بتگرم از بیم و از امید - پیش آر جام آتش اندیشه سوز را
كاندیشههاست در سرم از بیم و از امید - وان دل كه صد هزار دل از وی كباب بود
در آتش خدای كنون او كباب شد - آه كه بار دگر آتش در من فتاد
وین دل دیوانه باز روی به صحرا نهاد - آه كه جست آتشی خانه دل درگرفت
دود گرفت آسمان آتش من یافت باد - آتش دل سهل نیست هیچ ملامت مكن
یا رب فریاد رس ز آتش دل داد داد - فرد چرا شد عدد از سبب خوی بد
ز آتش بادی بزاد در سر ما رفت باد - لشكر والعادیات دست به یغما نهاد
ز آتش والموریات نفس به افغان رسید - مژده دولت رسید در حق هر عاشقی
آتش دل میفروخت دیگ هوس میپزید - این فلك آتشی چند كند سركشی
نوح به كشتی نشست جوشش طوفان رسید - برگ كه رست از زمین تا كه درختی نشد
آتش نفروزد او شعله نگردد بلند - موكلان چو آتش ز عشق سوی من آیند
به سوی عشق گریزم كه جمله فتنه از او شد - به باد و آتش و آب و به خاك عشق درآمد
به نور یك نظر عشق هر چهار چه میشد - چو شمس مفخر تبریز زد آتشی به درختی
ز شعلههای لطیفش درخت و بار چه میشد - غمت كه كاهش تن شد نه در تنست نه بیرون
غم آتشیست نه در جا مگو كجا كه نشاید - شراب آتش و ما زادهایم از آتش
اگر حریف شناسید جز به ما مدهید - شراب را تو نبینی و مست را بینی
نبینی آتش دل را و خانهها پردود - نشان دهم كه شما آتش از كجا آرید
ز برق نعل شهنشاه خوش خرام برید - در آتش غم تو همچو عود عطاریست
دل شریف كه او داغ انبیا دارد - درآمد آتش عشق و بسوخت هر چه جز اوست
چو جمله سوخته شد شاد شین و خوش میخند - اگر كهم هم از آواز تو صدا دارم
وگر كهم همه در آتش توم كه دود - شود دمی همه خاك و شود دمی همه آب
شود دمی همه آتش شود دمی همه دود - ز دود شب پزی ای خام ز آتش موسی
مداد شب دهد آن خامه را ز علم مدد - یكی وجود چو آتش بود نباشد آب
محال باشد یك مه بهار و دی باشد - من آن ندانم دانم كه آه از تبریز
كز آتشش ز دلم الحذار بازآید - افزود آتش من آب را خبر ببرید
اسیر میبردم غم ز كافرم بخرید - ز جان سوختهام خلق را حذار كنید
كه الله الله ز آتش رخان فرار كنید - كه آتش رخشان خاصیت چنین دارد
كه هر قرار كه دارید بیقرار كنید - زنید خاك به چشمی كه باد در سر اوست
دو چشم آتشی حاسدان پرآب كنید - از آن طلعت خوش و زان آب و آتش
ز فرق سر بنده تا پا چه میشد - فتد آتش در این فلك كه بنالد از آن ملك
چو غم و دود عاشقان به سوی آسمان شود - هر كه چون گل ز آتش آب نشد
اندر آتش چو خار خواهد بود - آتش افكند در جهان جمشید
از پس چار پرده چون خورشید - چون زر سرخ اندر آتش خند
تا بگویند زر كان آمد - دوست همان به كه بلاكش بود
عود همان به كه در آتش بود - عشق خلیلست درآ در میان
غم مخور ار زیر تو آتش بود - سرد شود آتش پیش خلیل
بید و گل و سنبله كش بود - در دل عشاق چه آتش فكند
جانب اسرار چه پیغام داد - آب بزن بر حسد آتشین
باد در این خاك از او میرسد - آتش عشق تو قلاووز شد
دوش دلم سوی دل افروز شد - ای زده اندر دل من آتشی
سوختم ای دوست بیا زود زود - برگذر از آتش ای بحر لطف
ور نه بمردم تبشم بفسرید - گفت كه ای آتش قوم مرا
زود به من ده كه خداشان گزید - زان سوی گوش آمد این طبل عید
در دلش آتش بزن افغان عود - دیدش ساقی كه در آتش فتاد
جام گرفت و سوی او شد چو دود - هر ملولی كه تو را دید و خوش و تازه نشد
آب و نانش تیره باد و آتشش بادا رماد - هر ملولی كه تو را دید و خوش و تازه نشد
آب نابش تیره باد و آتشش بادا رماد - ای پاسبان بر در نشین در مجلس ما ره مده
جز عاشقی آتش دلی كید از او بوی جگر - اگر باده خوری باری ز دست دلبر ما خور
ز دست یار آتشروی عالم سوز زیبا خور - از تابش آن كوره مس گفت كه زر گشتم
چون گشت دلش تابان زان آتش نیكوفر - آخر بنگر در من گفتا كه نمیترسی
از آتش رخسارم وانگه تو نه سامندر - گفتم چه نشان باشد در بنده از این وعده
گفتا كه درخش جان در آتش دل چون زر - مینداز آتش اندك به سینه
كه نبود آتش اندك خوار مگذار - از آن آتش بروییدست گلزار
و زان گلزار عالمهای دل زار - یكی غاریست هجرانش پرآتش
عجب روزی برآرم سر از این غار - كه سنگ و خاك و آب و باد و آتش
همه روحی شدندی مست و سیار - گشاده ز آتش او آب حیوان
كه آبش خوشترست ای دوست یا نار - التماس آتشینم سوی گردون میرود
جبرئیل از عرش گوید یا رب آمین یاد دار - قهرمانی را كه خون صد هزاران ریختهست
ز آتش اقبال سرمد دود از جانش برآر - چونك شب شد ز آتش رخسار شمعی برفروخت
تا دو صد پروانه جان را پدید آمد مدار - رو چو آتش میچو آتش عشق آتش هر سه خوش
جان ز آتشهای درهم پرفغان این الفرار - اگر آتش است روزه تو زلال بین نه كوزه
تری دماغت آرد چو شراب همچو آذر - باز آن جاروب را ز آتش بسوخت
گفت كز آتش تو جاروبی برآر - عشق دریاییست و موجش ناپدید
آب دریا آتش و موجش گهر - همچو زر یك لحظه در آتش بخند
تا ببینی بخت خندان ای پسر - نقش خوبت در میان جان ما
آتش و شور افكند وانگه چه شور - آتشی كردی و گویی صبر كن
من ندانم صبر كردن در تنور - نور از درون هیزم بیرون كشید آتش
آتش ز خود نیامد منور منور - آتش به فعل مردم زاید ز سنگ و آهن
و اختر به امر زاید مدبر مدبر - بیآتشی تنور دل و معدهها فروخت
نان بر دكان نهاده و خباز ما ستیر - تن چو ز آب منیست آب به پستی رود
اصل دل از آتشست او نرود جز زبر - چه ریخت ساقی تقدیس بر سر جرجیس
كه غم نخورد و نترسید ز آتش كفار - ز عشق این می خاكست گشته رنگ آمیز
ز تف این می آتش فروخت خوش رخسار - هزار آتش و دود و غمست و نامش عشق
هزار درد و دریغ و بلا و نامش یار - چه ایمنست دهم از خراج و نعل بها
چو نعل ماست در آتش ز عشق تیزشرار - مطرب عاشقان بجنبان تار
بزن آتش به ممن و كفار - موسی اندر درخت آتش دید
سبزتر میشد آن درخت از نار - در و دیوار نكته گویانند
آتش و خاك و آب قصه گزار - ای دل ار آب كوثرت باید
آتش عشق را تو كوثر گیر - آتش می بر سر پرهیز ریز
وای بر آن زاهد پرهیزكار - آتش فرعون بكش ز آب بحر
مفرش نمرود به آتش سپار - ای پاسبان بر در نشین در مجلس ما ره مده
جز عاشقی آتش دلی كید از او بوی جگر - این جهان همچو موم رنگارنگ
عشق چون آتشی عظیم شرار - موم و آتش چو گشت همسایه
نقش و رنگش فنا شود ناچار - خلیل آن روز با آتش همیگفت
اگر مویی ز من باقیست درسوز - بدو میگفت آن آتش كه ای شه
به پیشت من بمیرم تو برافروز - ای آنك رخ تو همچو آتش
یك لحظه ز آتشم مپرهیز - اگر آتش است یارت تو برو در او همیسوز
به شب فراق سوزان تو چو شمع باش تا روز - من آتشین زبانم از عشق تو چو شمع
گویی همه زبان شو و سر تا قدم بسوز - مرغ دل تو اگر عاشق این آتشست
سوخته پر خوشتری هیچ تو از پر مپرس - گر ایمان آورد جانی به غیر كافر زلفت
بزن از آتش شوقت تو اندر كفر و ایمانش - بسی زخمست بیدشنه ز پنج و چار وز شش نه
ز عشق آتش تشنه كه جز خون نیست سقایش - ای چهره تو مه وش آبست و در او آتش
هم آتش تو نادر هم آب زلالت خوش - ناساخته افتادم در دام تو ای خوش دم
ای باده در باده ای آتش در آتش - یك برق ز عشق شه بر چرخ زند ناگه
آتش فتد اندر مه برهم زند اركانش - سجده كردم پیش او و دركشیدم جام را
آتشی افكند در من می ز آتشدان خویش - كه خلیل او بر آتش چو دخان بود سواره
كه خلیل مالك آمد به كفش عنان آتش - چو بسوخت جان عاشق ز حبیب سر برآرد
چه بسوخت اندر آتش كه نگشت جان آتش - سحری صلای عشقت بشنید گوش جانم
كه درآ در آتش ما بجه از جهان آتش - بمسوز جز دلم را كه ز آتشت به داغم
بنگر به سینه من اثر سنان آتش - دل چون تنور پر شد كه ز سوز چند گوید
دهن پرآتش من سخن از دهان آتش - كه ستارههای آتش سوی سوخته گراید
كه ز سوخته بیابد شررش نشان آتش - غم عشق آتشینت چو درخت كرد خشكم
چو درخت خشك گردد نبود جز آن آتش - خنك آنك ز آتش تو سمن و گلشن بروید
كه خلیل عشق داند به صفا زبان آتش - شدهام سپند حسنت وطنم میان آتش
چو ز تیر تست بنده بكشد كمان آتش - تو چو آبی ز آتش ما دور شو
یا درآ در دیگ ما با ما بجوش - در عشق آتشینش آتش نخورده آتش
بیچهره خوش او در خوش هزار ناخوش - عشق كدام آتش است كو همه را دلكش است
چاكری او خوش است ملك و سری گو مباش - هر كی ترش بینیش دانك ز آتش گریخت
غوره كه در سایه ماند هست سر و پا ترش - شكر كه خورشید عشق از سوی مشرق بتافت
در دل و جانها فكند آتش و آشوب خویش - وگر بگیردت آتش به سوی چشم من آ
كه سیل سیل روانست اشك دربارش - تبارك الله در خاكیان چه باد افتاد
چو آب لطف بجوشید ز آتش نازش - علی الله ای مسلمانان از آن هجران پرآتش
ظلام فی ظلام من فراق الحب قد اغطش - گه آب مینماید و گه آتشی كز او
دل داغ داغ بود و رهانیده شد ز داغ - آتش بزن به چرخه و پنبه دگر مریس
گردن چو دوك گشت این حرف چون پناغ - در دل آتش روم لقمه آتش شوم
جان چو كبریت را بر چه بریدند ناف - آتش فرزند ماست تشنه و دربند ماست
هر دو یكی میشویم تا نبود اختلاف - آتش گوید برو تو سیهی من سپید
هیزم گوید كه تو سوختهای من معاف - گفت به آتش هوا دود نه درخورد توست
گفت بهل تا كند گرد شرارم طواف - تو دلفریب صفتهای دلفریب آری
ولیك آتش من كی رها كند اوصاف - منم كمانچه نداف شمس تبریزی
فتاده آتش او در دكان این نداف - ای ناطق الهی و ای دیده حقایق
زین قلزم پرآتش ای چاره خلایق - عقل بدید آتشی گفت كه عشقست و نی
عشق ببیند مگر دیده بینای عشق - عشق خامش طرفهتر یا نكتههای چنگ چنگ
آتش ساده عجبتر یا رخ من رنگ رنگ - كفر به جنگ آمد و ایمان به صلح
عشق بزد آتش در صلح و جنگ - ای عاشق و معشوق من در غیر عشق آتش بزن
چون نقطهای در جیم تن چون روشنی بر جام دل - به بزم او چو مستان را كنار و لطفها باشد
بگیرد آب با آتش ز عشقش هم كنار ای دل - كنون از هجر بر پایم چنین بندیست از آتش
ز یادش مست و مخمورم اگر چندم نزار ای دل - اشك چرا میدود تا بكشد آتشی
زرد چرا میشود تا بكند وصف حال - به یك دمم بفروزی به یك دمم بكشی
چو آتشیم به پیش تو ای لطیف خصال - اگر درآید ناگه صنم زهی اقبال
چو در بتان زند آتش بتم زهی اقبال - آتش جان را سنگی و آهن
هر كه نه عاشق ریشش بركن - آتش در این عالم زنیم وین چرخ را برهم زنیم
وین عقل پابرجای را چون خویش سرگردان كنیم - زنجیرها را بردریم ما هر یكی آهنگریم
آهن گزان چون كلبتین آهنگ آتشدان كنیم - چون كوره آهنگران در آتش دل می دمیم
كهن دلان را زین نفس مستعمل فرمان كنیم - گه در طواف آتشم گه در شكاف آتشم
باد آهن دل سرخ رو از دمگه آهنگرم - هفت اختر بیآب را كاین خاكیان را می خورند
هم آب بر آتش زنم هم بادههاشان بشكنم - زان از بگه دف می زنم زیرا عروسی می كنم
آتش زنم اندر تتق تا چند ستاری كنم - در آتش آبی تعبیه در آب آتش تعبیه
در آتشش جان در طرب در آب او دل در ندم - آتش بدخوی بود سوزش هر كوی بود
چونك نكوروی بود باشد خوب ختنم - چونك خلیلی بدهام عاشق آتشكدهام
عاشق جان و خردم دشمن نقش وثنم - خوش شدهام خوش شدهام پاره آتش شدهام
خانه بسوزم بروم تا به بیابان برسم - گفتمش ای برون ز جا خانه تو كجاست گفت
همره آتش دلم پهلوی دیده ترم - من كه فضول این دهم وز فن خویش فربهم
ز آتش آفتاب او آب شدهست اكثرم - آهنیم ز عشق تو خواسته نور آینه
آتش و زخم می خورم چونك صفا بخواستم - از غم و اندهان من سوخت درون جان من
جمله فروغ آتشین تا به كیش نهان كنم - درخت و آتشی دیدم ندا آمد كه جانانم
مرا می خواند آن آتش مگر موسی عمرانم - گهی سنگم گهی آهن زمانی آتشم جمله
گهی میزان بیسنگم گهی هم سنگ و میزانم - بنال ای یار چون سرنا كه سرنا بهر ما نالد
از آن دمها پرآتش كه در سرنا دمیدستم - نیم پروانه آتش كه پر و بال خود سوزم
منم پروانه سلطان كه بر انوار می گردم - مثال تخته بیخویشم خلاف تیشه نندیشم
نشایم جز كه آتش را گر از نجار بگریزم - بسوزا این تنم گر من ز هر آتش برافروزم
مبادم آب اگر خود من ز هر سیلاب تر باشم - خمش كن ای دل گویا كه من آواره خواهم شد
وطن آتش گرفت از تو چگونه در وطن باشم - اگر چه در لگن بودم مثال شمع تا اكنون
چو شمعم جمله گشت آتش چرا اندر لگن باشم - به یك غمزه جگر خستی پس آتش اندر او بستی
بخواهی پخت می بینم بخواهی خورد می دانم - رها كن تا چو خورشیدی قبایی پوشم از آتش
در آن آتش چو خورشیدی جهانی را بیارایم - خواهم كه ز باد می آتش بفروزانی
خواهم كه ز آب خود چون خاك كنی پستم - آنم كه ز هر آهش در چرخ زنم آتش
وز آتش بر آتش از عشق لهب دارم - در زیر قبا جانا شمعی پنهان داری
خواهی كه زنی آتش در خرمن و انبارم - در آبم و در خاكم در آتش و در بادم
این چار بگرد من اما نه از این چارم - صد نقش برانگیزم با روح درآمیزم
چون نقش تو را بینم در آتشش اندازم - باری ز شكاف در برق رخ تو بینم
زان آتش دهلیزی صد شمع برافروزم - در عالم پرآتش در محو سر اندركش
در عالم هستی بین نیلین سر چون قاقم - سرگشتگی حالم تو فهم كن از قالم
كای هیزم از آن آتش برخوان كه و ان منكم - ای خواجه اگر مردی تشویش چه آوردی
كز آتش حرص تو پردود شود جانم - در آتش مشتاقی هم جمعم و هم شمعم
هم دودم و هم نورم هم جمع و پریشانم - از آتش و آب او ای جسته نشان بنگر
در آب دو چشم ما در زردی سیما هم - ما آتش عشقیم كه در موم رسیدیم
چون شمع به پروانه مظلوم رسیدیم - حریفا اندر آتش صبر می كن
كه آتش آب می گردد به ایام - عجب خاكم كه من از آتش عشق
دماغ چرخ را پرباد كردم - از این آتش چو دودم من سراسر
كه تا چون دود از این روزن برآیم - مگو با ما كه ما دیوانگانیم
بر آتشهای بیزنهار گردیم - اگر دریا شود آتش بنوشیم
وگر زخمی رسد مرهم بسازیم - عجب نبود اگر ما را بخایند
كه آتش دیده و پخته چو نانیم - ز من چون شمع تا یك ذره باقی است
نخواهد بود جز آتش مقامم - بدیدم آتشی اندر رخ او
چو آب زندگانی من چه دانم - ای آب حیات در كنارت
این آتش از آن كنار داریم - تا آتش و آب و بادطبعی
ما باده خاكیت چشانیم - همچون جگر كباب عاشق
جز آتش عشق را نشاییم - در آتشم ار فروبری تو
گر آه برآورم نه مردم - بر آتشم و هنوز در عشق
زان دوزخ یك زبانه دیدم - از سینه خویش آتشش را
تا سینه سنگ می رسانم - گم گردد روزگار چون ما
گر آتش دل بر او گماریم - چون كبریتیم و هیزم خشك
ما آتش عشق زو پذیریم - از آتش عشق برفروزیم
اما چون برق زو نمیریم - حاشا كه ز عقل و روح لافیم
آتش در ما اگر همینیم - عشق گوید راست می گویی ولی از خود مبین
من چو بادم تو چو آتش من تو را انگیختم - دود آتش كفر باشد نور او ایمان بود
شمع جان را من ورای كفر و ایمان می برم - همچو زر خندان خوشم اندر میان آتشش
زانك گر ز آتش برآیم همچو زر من بفسرم - عشق را روز قیامت آتش و دودی بود
نور آن آتش تو باشی دود آن آتش منم - ایها العشاق آتش گشته چون استارهایم
لاجرم رقصان همه شب گرد آن مه پارهایم - در میان طرهاش رخسار چون آتش ببین
گو میان مشك و عنبر مجمری را یافتم - آتش جان سر برآورد از زمین كالبد
خاست افغان از دل و ما چون فغان برخاستیم - نه چنان مست و خرابم كه خورد آتش و آبم
همگی غرق جنونم همگی سلسله مندم - نفسی آتش سوزان نفسی سیل گریزان
ز چه اصلم ز چه فصلم به چه بازار خرندم - ز جلال تو جلیلم ز دلال تو دلیلم
كه من از نسل خلیلم كه در این آتش تیزم - بزن آن پرده دوشین كه من امروز خموشم
ز تف آتش عشقت من دلسوز خموشم - ز نگار خوش پنهان ز یكی آتش پنهان
چو دل افروخته گشتم ز دلفروز خموشم - چو دلت چو سنگ باشد پر از آتشم چو آهن
تو چو لطف شیشه گیری قدح و شراب گویم - چند خسپیم صبوح است صلا برخیزیم
آب رحمت بستانیم و بر آتش ریزیم - شد جهان روشن و خوش از رخ آتشرویی
خیز تا آتش در مكسبه و كار زنیم - جان سپاریم دگر ننگ چنین جان نكشیم
خانه سوزیم و چو آتش سوی میخانه شویم - آتش دولت ما نیست ز خورشید و اثیر
سبحات رخ تابنده ز سبحان داریم - گه خوش و گاه ناخوش چون خلیل اندر آتش
هم شه و هم گداوش چون براهیم ادهم - مكتب تعلیم عشاق آتش است
من شب و روز اندرون مكتبم - ای گرفته آتشت زیر و زبر
این چنین زیر و زبر خوش نیستم - چون خلیلی هیچ از آتش مترس
من ز آتش صد گلستانت كنم - آتشم گر چه به صورت روغنم
و اندر آتش همچو روغن می روم - آتشی نو در وجود اندرزدیم
در میان محو نو اندرشدیم - ما و یاران همدل و همدم شویم
همچو آتش بر صف رستم زنیم - منم آن شمع كه در آتش خود
هر چه پروانه بود بسپارم - گفتند سوز آتش باشد نصیب كافر
محروم ز آتش تو جز بولهب ندیدم - والله كشانم او را چندان به گرد گردون
كز جان دودرنگش آتش عیان برآرم - ای میرداد آتش پیچان چنین چرایی
گفتا ز برق رویش دل بیقرار دارم - موسی بدید آتش آن نور بود دلخوش
من نیز نورم ای جان گر چه ز دور نارم - اندر تنور سردان آتش زنم چو مردان
و اندر تنور گرمان من پختهتر خمیرم - ای دل بسوز خوش خوش مگریز از این دوآتش
كاین است بر تو واجب كیی به نار تیزم - مقصود نور آمد عالم تنور آمد
وین عشق همچو آتش وین خلق همچو هیزم - همچون خلیل یزدان پروانه وار شادان
در آتشش نشستم تا حشر برنخیزم - آوازه جمالت از جان خود شنیدیم
چون باد و آب و آتش در عشق تو دویدیم - چون شیشه فلك پر از آتش شدهست جان
چون كوره بهر ما كه مس و قلب یا زریم - بر گلشن زمانه برو آتشی بزن
زیرا ز عشق روی تو زان سوی گلشنیم - از ذوق آتش شه تبریز شمس دین
داریم آب رو و همه محض روغنیم - در دل آتش روم تازه و خندان شوم
همچو زر سرخ از آنك جمله زر كانیم - در دل آتش اگر غیر تو را بنگرم
دار مرا سنگسار ز آنچ من ارزانیم - وز جگر گلستان شعله دیگر زنیم
چون ز رخ آتشین مایه صد پرتویم - بر سر دارش كنیم هر كی بگوید یكیم
آتش اندرزنیم هر كی بگوید دویم - خواجه مجلس تویی مجلسیان حاضرند
آب چو آتش بیار ما نه بنان آمدیم - خوش سوی ما آ دمی ز آنچ كه ما هم خوشیم
آب حیات توایم گر چه به شكل آتشیم - چو آفتاب شوم آتش و ز گرمی دل
چو ذرهها همه را مست و عشقباز كنم - نگفتمت كه تو را رهزنند و سرد كنند
كه آتش و تبش و گرمی هوات منم - وگر چو نقره و زر پاك و خالص از پی تو
میان آتش تو منزل و مقام كنیم - نه عشق آتش و جان من است سامندر
نه عشق كوره و نقد من است زر تمام - تن و دلی كه بنوشید از این رحیق حلال
بر آتش غم هجران حرام گشت حرام - ندا رسید به آتش كه بر همه عشاق
چو شعلههای خلیلی نعیم باش نعیم - دلم چو آتش چون در دمی شود زنده
چو دل مباش مسافر مقیم باش مقیم - بیامد آتش و بر راه عاشقان بنشست
كه ای مسافر این ره یتیم باش یتیم - آن زمانی كه آتش تو رسد
بجهد این دل چو سیمابم - آتشی از تو در دهان دارم
لیك صد مهر بر زبان دارم - تا بسوزم حجاب غفلت و خواب
ز آتش چشمهای بیدارم - همه شب همچو شمع می سوزیم
ز آتشش جفت وز انگبین محروم - اندر كشاكشهای او نوش است ناخوشهای او
آب است آتشهای او بر وی مكن رو را گران - در من كسی دیگر بود كاین خشمها از وی جهد
گر آب سوزانی كند ز آتش بود این را بدان - آتش بگوید شرحه را سر حیاتات بقا
كای رسته از جان فنا بر جان بیآزار زن - نظاره كن كز بام او هر لحظهای پیغام او
از روزن دل می رسد در جان آتشخوار من - دست پدر گیر ای پسر با او وفا كن تا سحر
كامشب منم اندر شرر زان ابر آتشبار من - ای مطرب داووددم آتش بزن در رخت غم
بردار بانگ زیر و بم كاین وقت سرخوانی است این - ای فتنهها انگیخته بر خلق آتش ریخته
وز آسمان آویخته بر هر دلی پنهان رسن - چون یوسف پیغامبری آیی كه خواهم مشتری
تا آتشی اندرزنی در مصر و در بازار من - در سر به چشمم چشم تو گوید به وقت خشم تو
پنهان حدیثی كو شود از آتش پنهان من - خفتهست و برجستهست دل در جوش پیوستهست دل
چون دیگ سربستهست دل در آتشش كرده وطن - ای خسرو و سلطان من سلطان سلطانان من
ای آتشی انداخته در جان زیركسار من - ای شده استاد امین جز كه در آتش منشین
گر چه چنین است و چنین هیچ میاسا دل من - هست دو طشت در یكی آتش و آن دگر ز زر
آتش اختیار كن دست در آن میانه كن - شو چو كلیم هین نظر تا نكنی به طشت زر
آتش گیر در دهان لب وطن زبانه كن - جان من و جهان من زهره آسمان من
آتش تو نشان من در دل همچو عود من - در دل من درآمد او بود خیالش آتشین
آتش رفت بر سرم سوخته شد كلاه من - با ستم و جفا خوشم گر چه درون آتشم
چونك تو سایه افكنی بر سرم ای همای من - خیره بماند جان من در رخ او دمی و گفت
ای صنم خوش خوشین ای بت آب و آتشین - عشق تو را چو مفرشم آب بزن بر آتشم
ای مه غیب آن جهان در تبریز شمس دین - بحر نگر نهنگ بین بحر كبودرنگ بین
موج نگر كه اندر او هست نهنگ آتشین - چو هیزم بیخبر بودی ز عشق آتش به تو درزد
بجه چون برق از این آتش برآ چون دود از این روزن - بهار ار نیستی اكنون چو تابستان در آتش رو
كه بیآن حسن و بیآن عشق باشد مرد مستهجن - منم از عشق افروزان مثال آتش از هیزم
ز غیر عشق بیگانه مثال آب با روغن - به پیش تیر چون اسپر برهنه زخم را جستن
میان كوره با آتش چو زر همخانگی كردن - چو لونالون می داند شكنجه كردن آن قاهر
چه رغبت دارد آن آتش سپندان را فریبیدن - دلا در بوته آتش درآ مردانه بنشین خوش
كه از تأثیر این آتش چنان آیینه شد آهن - چو ابراهیم در آذر درآمد همچو نقد زر
برویید از رخ آتش سمن زار و گل و سوسن - یكی جان خواهد آن دریا همه آتش نهنگ آسا
اگر داری چنین جانی روانش كن روانش كن - چو آتشهای عشق او ز عرش و فرش بگذشتهست
در این آتش ندانم كرد من روپوش شمس الدین - در آغوشم ببینی تو ز آتش تنگها لیكن
شود آن آب حیوان از پی آغوش شمس الدین - روزی كه تب مرگم یك باره فروگیرد
هر پاره ز من گردد از آتش تب سستان - من بنده بر این مفرش می سوزم من خوش خوش
می رقصم در آتش مانند سپند ای جان - دل ز آتش عشق او آموخت سبك روحی
از سینه بپریدن هر ساعت برجستن - از آتش روی خود اندر دلم آتش زن
و آتش ز دلم بستان در چرخ منقش زن - گر دار فنا خواهی تا دار بقا گردد
آن آتش عمرانی در خرمن ماتم زن - هم آتش سوزان شو هم پخته و بریان شو
هم مست شو و هم می بیهر دو تو گیرا كن - از دست كشاكش من وز چرخ پرآتش من
می گردم و می نالم چون چنبره گردون - چون پوست بود این دل چون آتش باشد غم
وین پوست از آن آتش چون سفره بود پرچین - تویی خلیل ای جان همه جهان پرآتش
كه بیخلیل آتش نمیشود گلستان - هر عشق كه از آتش حسن تو نخیزد
آن عشق حرام است و صلای فسریدن - ما را هم از آن آتش دل آب حیات است
بر آتش دل شاد بسوزیم چو لادن - مثال شمع شد خونم در آتش
ز دل جوشیدن و بر رخ فسردن - بدید آمد از آن آتش به ناگه
میان شب هزاران صبح روشن - از آن نوری كه از لطفش برستهست
ز آتش گلبن و نسرین و سوسن - بزد آتش به جان بنده شمعی
كز او شد موم جان سنگ و آهن - درآمیزد دلت با آب حسنش
چو آتش كه درآویزد به روغن - درآ در آتشش زیرا خلیلی
مرم ز آتش نهای نمرود بدظن - ز جانها جوق جوق از آتش او
فغان لابه كنان مكثار می بین - ای آب حیات چون رسیدی
شد آتش و خاك و باد خندان - پیش آمد در رهش دو وادی
یك آتش بد یكیش گلگون - آواز آمد كه رو در آتش
تا یافت شوی به گلستان هون - ور زانك به گلستان درآیی
خود را بینی در آتش و تون - خورشید پی تو غرق آتش
وز بهر تو ساخت ماه خرمن - ذوق عشقت چون ز حد شد خلق آتشخوار شد
همچو اشترمرغ آتش می خورد در عشق جان - آب و آتش ز آسمانش می رسد هر دم مدد
چند روزی كاندر این خاكند ایشان میهمان - چون ببینی نسر طایر بر فلك بر آتشین
ز آتش مرغ دل سوزیده شهپر یاد كن - رو مگردان یك زمان از من كه تا از درد تو
چرخ را بر هم نسوزد دود آتشدان من - چرخه چرخ ار بگردد بیمرادت یك نفس
آتشی درزن به جان چرخ گردان همچنین - ای شنیده وقت و بیوقت از وجودم نالهها
ای فكنده آتشی در جمله اجزای من - جام پر كن ساقیا آتش بزن اندر غمان
مست كن جان را كه تا اندررسد در كاروان - مطربا بردار چنگ و لحن موسیقار زن
آتش از جرمم بیار و اندر استغفار زن - ور بگوید من به دانش نظم كاری می كنم
آتشی دست آور و در نظم و اندر كار زن - یا روان كن آب رحمت آتش غم را بكش
یا خلاصم ده چو عیسی از جهان آتشین - ز برای گرم كردن بود این دم چو آتش
جز دم تو تابشی را سبب حرارتی كن - چون به كوره گذری خوش به زر سرخ نگر
تا در آتش تو ببینی ز حجر خندیدن - زر در آتش چو بخندید تو را می گوید
گر نه قلبی بنما وقت ضرر خندیدن - ای بسا شب كه من از آتششان همچو سپند
بودهام نعره زنان رقص كنان بر درشان - پیش آتشكده عشق تو دل شیشه گر است
دل خود بر دل چون شیشه من خاره مكن - برق جست و آتشی زد در درخت
آتش و برق شگرف بیامان - سبزتر میشد ز آتش آن درخت
میشكفت از برق و آتش گلستان - این درختان سبز از آتش شوند
آب دارد این درختان را زبان - آتش عشق خدا بالا گرفت
تیر تقدیر خدا جست از كمان - در دل چون سنگ مردم آتشی است
كو بسوزد پرده را از بیخ و بن - آتش بیباكی اندر چرخ زن
خاك تیره بر سر ایام كن - درزیا آهنگری كار تو نیست
تو ندانی فعل آتشها مكن - گر بیفتی هم در آتش كشتی بیفت
تكیه تو بر پنجه و بر پا مكن - چون سمندر در دل آتش مرو
وز مری تو خویش را رسوا مكن - كه چو من جمله چمن سوختهاند
ز آتش او ز كران تا به كران - بحر در جوش از این آتش تیز
چرخ خم داده از این بار گران - جانی دگر چو آتش تند و حرون و سركش
كوتاه عمر و ناخوش همچون خیال شیطان - در آتشم در آبم چون محرمینیابم
كنجی روم كه یا رب این تیغ را سپر كن - در عالم منقش ای عشق همچو آتش
هر نقش را به خود كش وز خویش جانور كن - چون آتش آر حمله كو هیزم است جمله
از آتش دل خود در خشك و در ترش زن - گر بحر با تو كوشد در كین تو بجوشد
آتش كن آب او را در در و گوهرش زن - پروانه شد در آتش گفتا كه همچنین كن
میسوخت و پر همیزد بر جا كه همچنین كن - سرما چو گشت سركش هیزم بنه در آتش
هیزم دریغت آید هیزم به است یا تن - پروانه زان زند خود بر آتش موقد
كو را همینماید آتش به شكل روزن - نقش فناست هیزم عشق خداست آتش
درسوز نقشها را ای جان پاكدامن - در عشق همچو آتش چون نقره باش دلخوش
چون زاده خلیلی آتش تو راست مسكن - آتش به امر یزدان گردد به پیش مردان
لاله و گل و شكوفه ریحان و بید و سوسن - ممن فسون بداند بر آتشش بخواند
سوزش در او نماند ماند چو ماه روشن - شاباش ای فسونی كافتد از او سكونی
در آتشی كه آهن گردد از او چو سوزن - مجلس خوش است و ما و حریفان همه خوشیم
آتش بیار و چاره مشتی سپند كن - آتش در آب گشته نهان وقت جوش آب
چون آب آتش آمد الغوث ز آتشان - جانم چو كورهای است پرآتش بست نكرد
روی من از فراق چو زر میكنی مكن - آتش نو را ببین زود درآ چون خلیل
گر چه به شكل آتش است باده صافی است آن - از آنك آتشیاند وز عنصر دوزخ
عدو لطف جنان و حجاب نور جنان - ولی چه سود كه كار بتان همین باشد
مگو به شعله آتش هلا زبانه مكن - بس آتشی كه فروزد از این نفس به جهان
بسی بقا كه بجوشد ز حرف فانی من - كه غرق آبم و آتش ز موج دیده و دل
مرا چه چاره نوشت او كه چاره تو همین - اگر میبنالم وگر میننالم
به كار است آتش به شبها و روزان - بگویم مثالی از این عشق سوزان
یكی آتشی در نهانم فروزان - زهی آب حیوان زهی آتشی
كه جمعند هر دو به كانون من - ای خنك آن را كه سرش گرم شد
ز آتش روی چو تو شیرین ذقن - مینرمد شیر من از آتشت
مینرمد پیل من از كرگدن - بلك شود آتش دایه خلیل
سرمه یعقوب شود پیرهن - در افق چرخ زدی شعلهها
نیم شبان آتش میقات من - زهی آبی كه صد آتش از او در دل زند شعله
یكی لون است و صد الوان شود بر روی از او تابان - حیلت رها كن عاشقا دیوانه شو دیوانه شو
و اندر دل آتش درآ پروانه شو پروانه شو - همچو خسان هر نفسی خویش به هر باد مده
وسوسهها را بزن آتش تو به یك بار و مرو - مطبخ توست آسمان مطبخیانت اختران
آتش و آب ملك تو خلق همه عیان تو - جان مرا در این جهان آتش توست در دهان
از هوس وصال تو وز طلب جهان تو - هیچ نمیرد آتشی ز آتش دیگر ای پسر
ای دل من ز عشق خون خون مرا به خون مشو - زخم گران همیكشم زخم بزن كه من خوشم
گر چه درون آتشم جمله زرم به جان تو - آتش آب میشود عقل خراب میشود
دشمن خواب میشود دیده من برای تو - ندیدم در جهان كس را كه تا سر پر نبودهست او
همه جوشان و پرآتش كمین اندر بهانه جو - دل آتش پذیر از توست برق و سنگ و آهن تو
مرا سیران كجا باشد مرا تحویل و رفتن تو - سری است سمندر را ز آتش بنمی سوزد
جانی است قلندر را نادرتر از آن برگو - از آب و آتش و از باد این خاك
سبكتر شد چو برد از وی وقار او - خار ایمن گشت ز آتش در پناه لطف گل
تو گلی من خار تو در گلستان بیمن مرو - چون خلیلی هیچ از آتش مترس ایمن برو
من ز آتش صد گلستانت كنم نیكو شنو - چند از این ذكر فسرده چند از این فكر زمن
نعرههای آتشین و چهرههای زرد كو - گر كسی گوید كه آتش سرد شد باور مكن
تو چه دودی و چه عودی حی قیومی بگو - هم بسوزی هم بسازی هم بتابی در جهان
آفتابی ماهتابی آتشی مومی بگو - كی تواند شیشه ای را ز آتشی برداشتن
یا می كهنه كی داند ساختن ز انگور نو - ز همان رو كه زد آتش ز همان رو كشد آتش
ز همان روی كه مردم كندم زنده همان رو - شدهایم آتشین پا كه رویم مست آن جا
تو برو نخست بنگر كه كنون به خانه هست او - همچو گل خنده زد و گفت درآ تا بینی
همه آتش سمن و برگ و گیاه هیچ مگو - همه آتش گل گویا شد و با ما میگفت
جز ز لطف و كرم دلبر ما هیچ مگو - گفتم ار هیچ نگویم تو روا میداری
آتشی گردی و گویی كه درآ هیچ مگو - سر و پا گم كند آن كس كه شود دلخوش از او
دل كی باشد كه نگردد همگی آتش از او - آن چه آب است كز او عاشق پرآتش و باد
از هوس همچو زمین خاك شد و مفرش از او - آه عاشق ز چه سوزد تتق گردون را
ز آنك میخیزد آن آتش و آن آهش از او - آتش عشقش خدایی میكند
ای خدا هیهای او هیهای او - آب و آتش یك شده ز امروز او
روز و شب محو است در فردای او - ننشیند آتشم چو ز حق خاست آرزو
زین سو نظر مكن كه از آن جاست آرزو - دود دل لالهها ز آتش جان رنگ تو
پشت بنفشه به خم از كشش بار تو - فتاده آتش خواب اندر این نیستانها
تو آمده كه حدیث لب چو شكر گو - چو خلیل اندر آتشم ز تف آتشت خوشم
نه از آنم كه سر كشم ز غم بیامان تو - نه گذشتهست در جهان نه شب و نی سحرگهان
كه دمم آتشین نشد ز دم پاسبان تو - انگور دل پرخون شده رفته به سوی میكده
تا آتشی در میزده در خنبها پا كوفته - آمد به مكر آن لعل لب كفچه به كف آتش طلب
تا خود كه را سوزد عجب آن یار تنها آمده - ای معدن آتش بیا آتش چه میجویی ز ما
والله كه مكر است و دغا ای ناگه این جا آمده - خاموش كن خاموش كن از راه دیگر جوش كن
ای دود آتشهای تو سودای سرها آمده - بیار آن جام پرآتش كه تا ما دركشیمش خوش
به عشق روی آن مه وش برون از چرخ و استاره - بزن آتش به كشت من فكن از بام طشت من
كه كار عشق این باشد كه باشد عاشق آواره - ای نقره باحرمت در كوره این مدت
آتش كندت خدمت اندر شرر روزه - یا رب چه كس است آن مه یا رب چه كس است آن مه
كز چهره بزد آتش در خیمه و در خرگه - در بیشه درافتاده در نیم شبی آتش
در پختن این شیران تا مغز پزان گشته - ای ماهی در آتش تو جانب دریا كش
ای پیشتر از عالم در وی سمكی بوده - از آتش رخسارت وز لعل شكربارت
در دی نبود سردی فی لطف امان الله - شمس الحق تبریز چه آتش كه برافروخت
احسنت زهی آتش و شاباش زبانه - آورده یكی مشعله آتش زده در خواب
از حضرت شاهنشه بیخواب رسیده - شنیدستی كه الفرقه عذاب
فراقش آتش آمد با زبانه - هرگز دیدی تو یا كسی دید
یخدان ز آتش دهد نشانه - آبی برزن كه آتش دل
بر چرخ همیزند زبانه - هر آتش زنده از دم توست
رحم آر بر این دم شمرده - خامیم بیا بسوز ما را
در آتش عشق همچو خرده - در آتش عشق صف كشیدند
چون آهن و مس و سنگ خاره - از آتش عشق نردبان ساز
بر گنبد چرخ نردبان نه - پیش آب لطف او بین آتشی زانو زده
همچو افلاطون حكمت صد دوا آموخته - زخم و آتشهای پنهانی است اندر چشمشان
كهنان را همچو آیینه صفا آموخته - آتش رخسار تو در بیشه جانها زده
دود جانها برشده هفت آسمان برخاسته - از برای ما تو آتش را چو گلشن داشته
وز برای ما تو دریا را چو كشتی ساخته - چند گویی دود برهان است بر آتش خمش
بینمت بیدود آتش گشته و برهان شده - روز و شب با هم نشسته آب و آتش هم قرین
لطف و قهری جفت و دردی با صفا آمیخته - آب و آتش بین و خاك و باد را
دشمنان چون دوستان آمیخته - آن آتشی كه داری در عشق صاف و ساده
فردا از او ببینی صد حور رو گشاده - سجاده آتشین كن تا سجده صاف گردد
آتش رخی برآید از زیر این سجاده - با زخمه چو آتش میزد ترانه خوش
مست و خراب و دلكش از باده مغانه - خواهی كه گرد شمعم پروانه روح باشد
زان آتشی كه داری بر شمع قابلم نه - در اصل زمهریر گر افتد ز آتشت
تا روز حشر بینی سرما بسوخته - كی بینم از شعاع وصال تو آتشی
راه دراز هجر ز پهنا بسوخته - ز خام و پخته تهی گشت جان من باری
مدد مدد تو چنین آتشی فروزیده - جام آتش دركش دركش
پیش سلطان فی ستر الله - از روی همچون آتشم حمام عالم گرم شد
بر صورت گرمابهای چون كودكان كمتر گری - ای آنك اندر باغ جان آلاجقی برساختی
آتش زدی در جسم و جان روح مصور ساختی - در آتش خشم پدر صد آب رحمت مینهی
و اندر دل آب منی صد گونه آذر ساختی - مانند خورشید از غمش میرو در آتش تا به شب
چون شب شود میگرد خوش بر بام او همچون مهی - زد آتش اندر عود ما بر آسمان شد دود ما
بشكست باد و بود ما ساقی به نادر بادهای - در دل نیفتد آتشی در پیش ناید ناخوشی
سر برنیارد سركشی نفسی نماند امارهای - در صورت آب خوشی ماهی چو برج آتشی
در سینه دلبر دلی چون مرمری چون خارهای - ای آتش فرمانروا در آب مسكن ساختی
وی نرگس عالی نظر با ارغوان آمیختی - چندان در آتش درشدی كتش در آتش درزدی
چندان نشان جستی كه تو با بینشان آمیختی - خیمه معیشت بركنی آتش به خیمه درزنی
گر از سر بامی كنی در سابقان نظارهای - تو همچو آتش سركشی من همچون خاكم مفرشی
در من زدی تو آتشی خوشی خوشی خوشی خوشی - آتش و نفتم نخورد ور بخورد بازدهد
چون عددی را بخورد بازدهد بیعددی - ذره به ذره ای جهان جانب تو نظركنان
گوهر آب و آتشی مونس نر و مادهای - آن سر زلف سركشت گفته مرا كه شب خوشت
زین سفر چو آتشت كی تو بدین وطن رسی - از می عشق سرخوشم آتش عشق مفرشم
پای بنه در آتشم چند از این منافقی - از سوی چرخ تا زمین سلسلهای است آتشین
سلسله را بگیر اگر در ره خود محققی - سوخت یكی جهان به غم آتش غم پدید نی
صورت این طلسم را هیچ كسی بدید نی - ای دم آتشین من خیز تویی گواه دل
ای شب دوش من بیا راست بگو چه دیدهای - آه كه در فراق او هر قدمی است آتشی
آه كه از هوای او میرسدم ملامتی - آتش عشق لامكان سوخته پاك جسم و جان
گوهر فقر در میان بر مثل سمندری - ای دل بیقرار من راست بگو چه گوهری
آتشیی تو آبیی آدمیی تو یا پری - چونك خیال خوش دمت از سوی غیب دردمد
ز آتش عشق برجهد تا به فلك زبانهای - هست به خطه عدم شور و غبار و غارتی
آتش عشق درزده تا نبود عمارتی - ای كه غریب آتشی در دل و جان ما زدی
آتش دل مقیم شد تو به سفر چرا شدی - آتش تو مقیم شد با دل من ندیم شد
آتش خویش را بگو كب حیات آمدی - موج هوای عشق تو گر هلدی دمی مرا
آتشها بكشتمی چاره عاشقانمی - در آتش بایدت بودن همه تن همچو خورشیدی
اگر خواهی كه عالم را ضیا و نور افزایی - هلا بس كن هلا بس كن منه هیزم بر این آتش
كه میترسم كه این آتش بگیرد راه بالایی - یكی لحظه قلندر شو قلندر را مسخر شو
سمندر شو سمندر شو در آتش رو به آسانی - در آتش رو در آتش رو در آتشدان ما خوش رو
كه آتش با خلیل ما كند رسم گلستانی - مكن حیلت كه آن حلوا گهی در حلق تو آید
كه جوشی بر سر آتش مثال دیگ حلوایی - اگر آتش زنی سوزی تو باغ عقل كلی را
هزاران باغ برسازی ز بیعقلی و شیدایی - ز عشق او دو صد لیلی چو مجنون بند میدرد
كز این آتش زبون آید صبوریهای ایوبی - اگر در آب میدیدی خیال روی چون آتش
همه اجزای جرم خاك رقصان همچو بادستی - دل آتش پرست من كه در آتش چو گوگردی
به ساقی گو كه زود آخر هم از اول قدح دردی - دو طشت آورد آن دلبر یكی ز آتش یكی پرزر
چو زر گیری بود آذر ور آتش برزنی بردی - ببین ساقی سركش را بكش آن آتش خوش را
چه دانی قدر آتش را كه آن جا كودك خردی - ز آتش شاد برخیزی ز شمس الدین تبریزی
ور اندر زر تو بگریزی مثال زر بیفسردی - برون از نور و دود است او كه افروزید این آتش
از این آتش خرد نوری از این آذر هوا دودی - نه از اولاد نمرودی كه بسته آتش و دودی
چو فرزند خلیلی تو مترس از دود نمرودی - در آتش باش جان من یكی چندی چو نرم آهن
كه گر آتش نبودی خود رخ آیینه كه زدودی - دلی دارم پر از آتش بزن بر وی تو آبی خوش
نه ز آب چشمه جیحون از آن آبی كه تو داری - دهان بستم خمش كردم اگر چه پرغم و دردم
خدایا صبرم افزون كن در این آتش به ستاری - مغفل وار پنداری تو عاشق را ولیكن او
به هر دم پرده میسوزد ز آتشهای هشیاری - چو دست شاه یاد آید فتد آتش به جان من
نه پر دارم كه بگریزم نه بالم میكند یاری - تویی شمع و منم آتش چو افتم در دماغت خوش
یكی نیمه فروسوزی یكی نیمه فروریزی - برآور دودها از دل بجز در خون مكن منزل
فلك را از فلك بگسل كه جان آتش اندامی - كه شمس الدین تبریزی به جان بخشی و خون ریزی
ز آتش بركند تیزی به قدرتهای ربانی - بیا بخرام و دامن كش در آن دود و در آن آتش
كه میسوزد در آن جا خوش به هر اطراف ذاالنونی - یكی دودی پدید آمد سحرگاهی به هامونی
دل عشاق چون آتش تن عشاق كانونی - اگر این شه دورو باشد نه آتش خلق و خو باشد
برای جست و جو باشد ز فكر نفس كژپایی - اگر آتش شبی در خواب لطف و حلم او دیدی
گلستانها شدی آتش نكردی ذرهای تیزی - كه آب لطف آن دلبر گرفته قاف تا قاف است
از آن است آتش هجران كه تا پخته شود خامی - زدی طعنه كه دود تو ندارد آتش عاشق
گر آتش نیستش حقی وگر دارد چه فرمایی - گوید كه به اجرت ده این خانه مرا چندی
هین تا چه كنی سازم از آتشش انباری - ای آتش در آتش هم میكش و هم میكش
سلطان سلاطینی بر كرسی سبحانی - از آتش ناپیدا دارم دل بریانی
فریاد مسلمانان از دست مسلمانی - زین فتنه و غوغایی آتش زده هر جایی
وز آتش و دود ما برخاسته ایوانی - در خدمت خاك او عیشی و تماشایی
در آتش عشق او هر چشمه حیوانی - ای بود تو از كی نی وی ملك تو تا كی نی
عشق تو و جان من جز آتش و جز نی نی - ای سوخته یوسف در آتش یعقوبی
گه بیت و غزل گویی گه پای عمل كوبی - ای نعل تو در آتش آن سوی ز پنج و شش
از جذبه آن است این كاندر غم و آشوبی - من با صنم معنی تن جامه برون كردم
چون عشق بزد آتش در پرده ستاری - ای روی تو چون آتش وی بوی تو چون گل خوش
یا رب كه چه رو داری یا رب كه چه بو داری - كی هر دو یكی گردد تو آتش و من روغن
وین قسمت چو آمد تو یوسف و من چاهی - هر چند كه این جوشم از آتش تو باشد
من بنده آن خلعت گر رانی و گر خواهی - جانا تو بگو رمزی از آتش همراهی
من دم نزنم زیرا دم مینزند ماهی - تا چند در آتش روی ای دل نه حدیدی
وی دیده گرینده بس است این نه سحابی - هم آتش و هم باده و خرگاه چو نقد است
پیران طریقت بپذیرند جوانی - هین لقمه مخور لقمه مشو آتش او را
بیلقمه او در دل و جان رزق بیابی - آتش خور در عشق به مانند شترمرغ
اندر عقب طعمه چه شاگرد عقابی - مگریز ز آتش كه چنین خام بمانی
گر بجهی از این حلقه در آن دام بمانی - در آتش عشق تو دلم سوخت به یك بار
وز بهر دوا قرص تباشیر نكردی - گزیدم آتش پنهان پنهان
كز او اندر رخم پیداست تابی - نه عاشق بر سر آتش نشیند
مگر كه عاشقی باشد مجازی - میان هر دو گر جبریل آید
نباشد ز آتشش یك دم امانی - نه آتشهای ما را ترجمانی
نه اسرار دل ما را زبانی - شهاب آتش ما زنده بادا
چو القاب شهاب سهروردی - در این خاكستر هستی چو غلطی
در آتشدان و كانون شو كه بودی - چو هیزم اندر این آتش درآیید
كه تا هفتم فلك دارد شراری - از این آتش كه در عالم فتادهست
ز دود لشكر تاتار چونی - ز خشم من به هر ناكس بسازی
به رغم من به هر آتش درآیی - برون كن خرقه كان زین چار رقعهست
ترابی آتشی آبی هوایی - چه آتش زد نهان دلبر به دلها
كه مجلس پر شد از بوی كبابی - كجا بختی كه اندر آتش تو
ببیند حال ما را ای افندی - چو اشترمرغ جانها گرد آن برج
غذاشان آتشی بس خوشگواری - جهان سوزید ز آتشهای خوبان
جمال عشق و روی عشق باری - ز جان برخاست ز آتشهای عشقش
بخاری و بخاری و بخاری - نیستانت ندارد تاب آتش
وگر چه تو ز نی شهری برآری - اگر نی سوی آتش میل دارد
چو میل رزق سوی رزق خواری - نیاز آتش است آن میل تنها
كه آتش رزق میخواهد به زاری - ز آتش یافت تشنه ذوق آبش
كند آتش به آبش نردبانی - عجب مرغابی آمد جان عاشق
كه آرد آب ز آتش ارمغانی - ز بهر آتش ای باد صبا تا
رسانی خدمتی از ما تو دیدی - بگفتم با دلم آخر قراری
ز آتشهای او آخر فراری - منم جزوی و از خود كل كل است
وی است دریای آتش من شراری - نه آتشهای ما را ترجمانی
نه اسرار دل ما را زبانی - اخگر شده دل در آتش رویش
بگرفته عقول بادپیمایی - من پار ز آتشی گذشتم
امسال چرا شدم كبابی - ای گوهر عشق از چه بحری
وی آتش عشق از چه درسی - ای دل تو دلی نه دیگ آهن
از آتش عشق چند تفسی - گر آب حیات را بدانی
جز آتش عشق كی گزینی - از آتشهات در فروغند
فارغ از صدق وز دروغند - با قبله آتشین چو موغند
ای ماه بگو كه از كجایی - هم آتش و دود گشته پیچان
از آتش روی جان فزایی - در بام فلك درافتد آتش
گر بر سر بام خود برآیی - بیم است فلك سیاه گردد
از آتش و ناله نهانی - همچو موسی كتشی بنمودیش و آن نور بود
در لباس آتشی نور و ضیا میریختی - جام همچون شمع را بر آتش می برفروز
پس بسوز این عقل را گر بیت احزانیستی - جذب او چون آتشی آمد درافكن خود در آب
دفع هر ضدی به ضدی دفع ناری كوثری - من نكردم جلدیی با عشق او كان آتشش
آب كردی مر مرا گر سنگ خارا بودمی - آتشینا آب حیوان از كجا آوردهای
دانم این باری كه الحق جان فزا آوردهای - تا چه مرغ است این دلم چون اشتران زانو زده
یا چو اشترمرغ گرد شعله آتشخوارهای - چون ز پیش رشتهای در لعل چون آتش بتافت
موج زد دریای گوهر از میان خارهای - خرمن آتش گرفته صحن صحراهای عشق
گندم او آتشین و جان او پیمانهای - بار دیگر در جهان آتش زدی آتش زدی
تا به هفتم آسمان برتاختی برتاختی - درزدی در طور سینا آتشی نو آتشی
كوه را و سنگ را بگداختی بگداختی - روز و شب گر دیده بودی آتش عشق مرا
گرم رو بودی زمانه دی ز من فرداستی - گر نه جوشاجوش غیرت كف برون انداختی
نقش بند جان آتش رنگ او با ماستی - صد هزاران را میان آب دریا سوختی
صد هزاران را میان آتشی تر داشتی - ریش خندی میكند بر پند تاب عاشقی
كی شود سرد آتشی از پند و جنگ و آشتی - جعفر طیاروار ار آب و از گل كی رهی
تا نخندی اندر آتش همچو زر جعفری - بی گهان شد هر رفتن سوی روزن ننگری
آتشی اندرزنی از سوی مه در مشتری - داغ سلطان مینهند اندر دل مردان عشق
تخت سلطان در میان و گرد سلطان آتشی - آفتابش تافته در روزن هر عاشقی
ما پریشان ذره وار اندر پریشان آتشی - الصلا ای عاشقان كاین عشق خوانی گسترید
بهر آتشخوارگانش بر سر خوان آتشی - عكس این آتش بزد بر آینه گردون و شد
هر طرف از اختران بر چرخ گردان آتشی - عاشقان را آتشی وآنگه چه پنهان آتشی
وز برای امتحان بر نقد مردان آتشی - كفشهای آهنین جان پاره كرد اندر رهش
چون در او آتش بزد جانانه دیوانگی - عقل آمد با كلید آتشین آن جا ولیك
جز كلید او نبد دندانه دیوانگی - صد هزاران خانه هستی به آتش درزده
تشنگان مرد و زن مردانه دیوانگی - این چه جام است این كه گردان كردهای بر جانها
آب حیوان است این یا آتشی روحانیی - ای گشاده قلعههای جان به چشم آتشین
ای هزاران صف دریده عشقت از مردانگی - نی تو بر دریای آتش بال و پر را سوختی
نی تو بر پشت فلك پاهای خود افشردهای - چو همه خانه دل را بگرفت آتش بالا
بود اظهار زبانه به از اظهار زبانی - اگرت بیند آتش همگی آب شود خوش
اگرت بیند منكر برهد او ز نكیری - چو وضو ز اشك سازم بود آتشین نمازم
در مسجدم بسوزد چو بدو رسد اذانی - بزن آتشی كه داری به جهان بیقراری
بشكاف ز آتش خود دل قبه دخانی - چو خلیل رو در آتش كه تو خالصی و دلخوش
چو خضر خور آب حیوان كه تو جوهر بقایی - چه خوش است زر خالص چو به آتش اندرآید
چو كند درون آتش هنر و گهرنمایی - بفروز آتشی را كه در او نشان بسوزد
به نشان رسی تو آن دم كه تو بینشان بمانی - چو مرا ز عشق كهنه صنما به یاد دادی
دل همچو آتشم را به هزار باد دادی - وگر از درونه مستی و به قاصدی ترش رو
بدر اندر آب و آتش كه دگر خطر نداری - بدهد خدا به دریا خبری كه رام او شو
بنهد خبر در آتش كه در او اثر نداری - همه آتشی تو مطلق بر ما شد این محقق
كه هزار دیگ سر را به تفی به جوش آری - چو بدان تو راه یابی چو هزار مه بتابی
تو چه آتش و چه آبی تو چنین شكر چرایی - صنما تو همچو آتش قدح مدام داری
به جواب هر سلامی كه كنند جام داری - چو سلام تو شنیدم ز سلامتی بریدم
صنما هزار آتش تو در آن سلام داری - هشت جنت به تو عاشق تو چه زیبا رویی
هفت دوزخ ز تو لرزان تو چه آتشكدهای - آتشی از رخ خود در بت و بتخانه زدی
و اندر آتش بنشستی و چو زر میخندی - هست اندر غم تو دلشده دانشمندی
همچو نقرهست در آتشكده دانشمندی - شیر ز آتش برمد سخت و دل آتشكدهای است
جان پروانه بود بر شرر شمع جری - آتش باده بزن در بنه شرم و حیا
دل مستان بگرفت از طرب پنهانی - من كه چون دیگ بر آتش ز تبش خشك لبم
گوش آنم كم از آن چرب زبان ترسانی - روی چون آتش از آن داد كه دلها سوزی
شكن زلف بدان داد كه دلها شكنی - هین خمش كن كه ز دم آتش دل شعله زند
شعله دم میزند این دم تو چه میفرمایی - آتش این بوته گر ظاهر شدی
محتشم بر سیم و زر بگریستی - از شعاع نور و نار خویشتن
آتشی در عقل و جان افكندهای - پیش آتش رو تو از نقصان مترس
چونك از آتش چنین كامل شدی - آتشی در كفر و ایمان شعله زد
چون بگستردی تو دین بیخودی - عالمی پرآتش عشاق بود
بر سر آتش تو آتش آمدی - هم تو اندر بیشه آتش میزنی
هم شكایت را تو پیدا میكنی - در كی خواهی آتشی دیگر زدن
با دل چون سنگ و آهن میروی - برفروز آتش زنه در دست توست
یوسفت با توست اگر خود در چهی - از برای شرح آتشهای غم
یا زبانی یا دلی برجاستی - تا چو برف این هر دو عالم در گداز
ز آتش عشق جحیم آساستی - چون همیشه آتشت در نی فتد
رفت شكر زین هوس در جان نی - گر در آب و گر در آتش میروی
آن نمیدانم برو خوش میروی - شد پردهام دریده تا پردهها بسوزم
از آتشی كه خیزد در پرده حجازی - از ذوق آتش دل وز سوزش خوش دل
آتش پرست گشتم اما نیم مجوسی - آن كو در آتش افتد راهش دهی به آبی
و آن كو در آب آید در نار میكشانی - گرمی مجوی الا از سوزش درونی
زیرا نگشت روشن دل ز آتش برونی - ناموسیان سركش جبارتر ز آتش
در كوی عشق گردان امروز در گدایی - قهر است كار آتش گریهست پیشه شمع
از ما وفا و خدمت وز یار بیوفایی - آتش كه او نخندد خاكستر است و دودی
شمعی كه او نگرید چوبی بود عصایی - هر حالتت چو برجی در وی دری و درجی
غم آتشی و برقی شادی تو ضیایی - دود ار چه زاد ز آتش هم دود شد حجابش
بگذر ز دود هستی كز دود نیست سودی - هستی ز غیب رسته بر غیب پرده بسته
و آن غیب همچو آتش در پردههای دودی - چون روی آتشین را یك دم تو مینپوشی
ای دوست چند جوشم گویی كه چند جوشی - آن چهره چو آتش در زیر زلف دلكش
گردن ببسته جان خوش در حلقههای دامی - آن كو در آتش آید راهش دهی به آبی
و آن كو دود به آبی در نار میكشانی - از آب و گل بزادی در آتشی فتادی
سود و زیان یكی دان چون در قمار مایی - بگزیدهام ز هجر تو تابوت آتشین
آری به حق آنك مرا تو گزیدهای - ای دل چه آتشی كه به هر باد برجهی
نی نی دلا كز آتش و از باد برتری - در بحر قلزمی و تو را بحر تا به كعب
در آتشی و خوی سمندر گرفتهای - ای زهرهای كه آتش در آسمان زدی
مریخ را بگو كه چه خنجر گرفتهای - مه طلعتی و شهره قبایی بدیدهای
خوبی و آتشی و بلایی بدیدهای - از بیم آتش تو زبان را ببستهایم
تا خود چه آتشی تو و یا چه زبانهای - گر حسن حسن او است كجا عافیت كجا
با غمزههای آتش او كو سلامتی - هر چند كوشد آتش تا تو سیه شوی
بر رغم او لطیف و شریفی و احمری - در آتش خلیل كجا آید آن خسی
كو خشك شد ز عشق دلارام آزری - جان خلیل عشق به شادی و خرمی
در آتش آ چو زر كه ز هر غش طاهری - گر محو مینمایی در دودمان حس
در عشق آتشین دلارام ظاهری - این عشق همچو آتش بر جمله قاهر است
تو بس عجایبی كه بر آتش تو قادری - آتش فتاد در نی و عالم گرفت دود
زیرا ندای عشق ز نی هست آتشی - از بحر تر نگردی و ز خاك فارغی
از آتشش نسوزی و ز باد ایمنی - گفتم خلاص من به هلاك من اندر است
آتش بنه بسوز بمگذار آگهی - آتش خوران ره به سر كوی منتظر
با مردمان زیرك ابله چه شستهای - آگاه نیستند مگر این فسردگان
از آتش تو ای بت آگه چه شستهای - سنبله آتشین رسته كنی بر فلك
زهره مه روی را گوشه چادر كشی - جان من از بحر عشق آب چو آتش بخورد
در قدح جان من آب كند آذری - دم زدن ماهیان آب بود نی هوا
زانك هوا آتشیست نیست حریف تری - هفت فلك ز آتش منست چو دودی
هفت زمین در ره منست غباری - كجاست ساحل دریا دلا كه هر دم غرقی
كجاست آتش غیبی كه لحظه لحظه كبابی - چو شب روان هوس را تو چشمی و تو چراغی
مسافران فلك را تو آتشی و تو آبی - دلی ز من بربودی كه دل نبود و تو بودی
چه آتشی و چه دودی چه جادوی چه فسونی - چه دولتی ز چه سودی چه آتشی و چه دودی
چه مجمری و چه عودی چه آفتی چه بلایی - ملول گشتیای كش بخسب و رو اندركش
ز عالم پرآتش گریز پنهان خوش خوش - چو نام باده برم آن تویی و آتش تو
وگر غریو كنم در میان فریادی - شرابم آتش عشقست و خاصه از كف حق
حرام باد حیاتت كه جان حطب نكنی - هوا و حرص یكی آتشیست تو بازی
بپر گزاف پر و بال را چه میسوزی - به برج آتش فرمود دیگ پالان كن
برای پختن خامی چو دیگدان داری - ز تف عشق تو سوزی است در دل آتش كند
هم از هوای تو دارد هوا سبكساری - برید غیرت واگشت و هر یكی میگفت
به نالههای پرآتش كه آه واحذری - تمام چون كنم این را كه خاطر از آتش
همیگدازد در آب شكر چون شكری - ز بهر پختن تو آتشیست روحانی
چو پس جهی چو زنان خام قلتبان باشی - ز آتش ار نگریزی تمام پخته شوی
چو نان پخته رئیس و عزیز خوان باشی - به خوی آتش او من همیروم ای یار
به حیلهها و به تزویرها و هیهایی - به جست و جوی وصالش دل مراست به عشق
چه آتشین طلبی و چه آهنین پایی - حدیث آتش گویم ز شمس تبریزی
كه تا ز تابش نورش رسد به هر جایی - چگونه آه نگویم كه آتشی بفروخت
كه از پگه دل من گشت آتش افزایی - فسون ناله بخوانم بر اژدهای غمش
كه آتشست دم او و ناله سقایی - به سوی جسم چو خاكسترم میا گستاخ
كه زیر اوست یكی آتشی و دریایی - پدید گشت یكی آهوی در این وادی
به چشم آتش افكند در همه نادی - دلا گر مرا تو ببینی ندانی
به جان آتشینم به رخ زعفرانی - كه گر او نه آبست باغ از چه خندد
وگر آتشی نیست چون دل كبابی - ز آب و آتش چو باد بگذشتی
ای دل ار آتشی و ار بادی - زاده باد خورد مادر را
همچو آتش ز تاب بیدادی - آتشم چون بمرد دودم چیست
آیتی از بلای پنهانی - آتش در ملك سلیمان زدی
ای كه تو موری بنیازردهای - آتش دل بر شده تا آسمان
وز تف او گشته افق احمری - شب منم و خلوت و قندیل جان
خیره كه تو آتشی یا روغنی - بیآتش عشق دانك دودی
یا معتمدی و یا شفایی - زین آتش در هزار داغیم
وز داغ چو صد هزار باغیم - در آتش عاشقی چنینم
یا معتمدی و یا شفایی - مستفعلن فعولن، آتش مكن مجوشان
زیرا كمال آمد، دیگر نماند خامی - «آتش» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- از آتش عشق در جهان گرمیها
وز شیر جفاش در وفا نرمیها - ای باد سحر خبر بده مر ما را
در ره دیدی آن دل آتشپا را - دیدی دل پرآتش و پرسودا را
کز آتش بسوخت صد خارا را - در یاد من آتشی از صورت دوست
ای غصه اگر تو زهره داری یادا - این آتش عشق میپزاند ما را
هر شب به خرابات کشاند ما را - خواب آمد و در چشم نبد موضع خواب
زیرا ز تو چشم بود پرآتش و آب - گر میخواهی بقا و پیروز مخسب
از آتش عشق دوست میسوز مخسب - آن آتش ساده که ترا خورد و بکاست
آن ساده به از دو صد نگار زیبا است - آن آتش شهوت که چو صاف و ساده است
بنگر چه نگاران که از آن آتش خاست - زان بند شکن مگو که اندر لب تست
یا زان آتش که از لبت در دهن است - آن زهرهی بیزهره چو دید آتش من
بربط بنهاد زود برجا و گریخت - اندر دل من شعله زنانست امشب
آن آتش و آن فتنه که اندر سر تست - سودای قدیم آتش افزای شده است
آن های تو کو که وقت هیهات شده است - دلدار ز پردهای کز آن سوسو نیست
میگفت بد من ارچه آتش خو نیست - شمعی به من آمد آتشی در من زد
آن شمع که آفتاب پروانهی اوست - سرسبز بود خاک که آتش یار است
خاصه خاکی که ناطق و بیدار است - از بسکه دلت باین و آن درپیوست
آب تو برفت و آتش ما بنشست - گر آتش دل نیست پس این دود چراست
ور عود نسوخت بوی این عود چراست - آن کس که بر آتش جهانم بنهاد
صد گونه زبانه بر زبانم بنهاد - چون شش جهتم شعلهی آتش بگرفت
آه کردم و دست بر دهانم بنهاد - از آتش سودای توام تابی بود
در جوی دل از صحبت تو آبی بود - آن آب سراب بود و آن آتش برف
بگذشت کنون قصه مگر خوابی بود - از آتش عشق تو جوانی خیزد
در سینه جمالهای جانی خیزد - از آتش عشق دوست تفها بزنید
وان آتش را در این علفها بزنید - از آتش عشق سردها گرم شود
وز تابش عشق سنگها نرم شود - امشب شب آنست که جانهای عزیز
در آتش اشتیاق مستانه روند - از صحبت گل خار ز آتش برهد
وز صحبت خار گل در آتش باشد - بیزارم از آن آب که آتش نشود
در زلف مشوشی مشوش نشود - آن چشمه آبست چه آن آب حیات
آب حیوان نگردد آتش نشود - جان چو سمندرم نگاری دارد
در آتش او چه خوش قراری دارد - نمرود صفت ز دیدگان رفت دلم
در آتش سودای براهیم افتاد - من آتشم و چو درد می برخیزم
هر آتش را که درد میبرخیزد - در عشق تو عقل ذوفنون میخسبد
مشتاق در آتش درون میخسبد - دشنام که از لب تو مهوش باشد
چون لعل بود که اصلش آتش باشد - تا قبضهی شمشیر که آلاید خون
تا آتش اقبال که بالا گیرد - اکنون کم شد ناله عشقم بفزود
آتش چو هوا گرفت کم گردد دود - ای انجمنی که رد پس پرده درید
بر دیدهی پر آتش من در گذرید - بر دیده نشینی و بدل درباشی
ور آتش و آب هیچ بیمت نبود - یار خواهم که فتنهانگیز بود
آتش دل و خونخواره و خونریز بود - با چرخ و ستارگان با ستیز بود
در بحر رود چو آتش نیز بود - ای عشق خوشی چه خوش که از خوش خوشتر
آتش به من اندر زن کاتش خوشتر - هر چند ز آتشت جهان گرم شود
آتش میرد ز صحبت خاکستر - ای تنگ شکر از ترشان چشم بدوز
آتش بزن و هرچه بجز عشق بسوز - بازآمدم اینک که زنم آتش نیز
در توبه و در گناه و زهد و پرهیز - آوردهام آتشی که میفرماید
کای هرچه بجز خداست از جا برخیز - زان آتش آب گونه یک شعله برآر
در بنگه اندیشه زن و پاک بسوز - دلدار چنان مشوش آمد که مپرس
هجرانش چنان پر آتش آمد که مپرس - آتش در زن بگیر پا در کویش
تازه نبرد هیچ فضول سویش - از آتش تو فتاده جانم در جوش
وز باده تو شده است جانم مدهوش - تا روی چو آتشت بدیدم چو سپند
میسوزم و میسوزم و مسوزم خوش - بیچاره دل سوختهی محنت کش
در آتش عشق تو همی سوزد خوش - عشقت به من سوخته دل گرم افتاد
آری همه در سوخته افتد آتش - تا در نزنی بهر چه داری آتش
هرگز نشود حقیقت وقت تو خوش - عیاران را ز آتش آمد مفرش
عیار نهای ز عاشقان پا درکش - آن به که نهان شویم از دیدهی خلق
چون آب در آهن و چو آتش در سنگ - آن وقت آمد که ما به تو پردازیم
مرجان ترا خانهی آتش سازیم - تو کان زری میان خاکی پنهان
تا صاف شوی در آتشت اندازیم - از خویش خوشم نی نباشد خوشیم
از خود گرمم نه آب و نی آتشیم - از سوز غم تو آتش میطلبم
وز خاک در تو مفرشی میطلبم - تا آتش و آب عشق بشناختهام
در آتش دل چو آب بگداختهام - در آتش خویش چون دمی جوش کنم
خواهم که دمی ترا فراموش کنم - گاه از غم دلبران بر آتش باشم
گاه از پی دوستان مشوش باشم - گر کوه شوی در آتشت بگدازیم
ور بحر شوی تمام آبت بخوریم - گر خار شدی گل از تو پنهان داریم
ور گل گردی در آتشت بنشانیم - گه در طلب وصل مشوش باشیم
گاه از تعب هجر در آتش باشیم - ما باده ز یار دلفروز آوردیم
ما آتش عشق سینهسوز آوردیم - هر شعله کز آتش زنهی عشق جهد
در ما گیرد از آنکه ما سوختهایم - من عادت و خوی آن صنم میدانم
او آتش و من چو روغنم میدانم - ای آتش عشقی که در آن میسوزی
خود جنت و فردوس تو خواهد بودن - با هرچه دلم قرار گیرد بیتو
آتش به من اندر زن و آنم بستان - آتش میزن به هر نفس در جانی
واندر همه دم دم فراغت میزن - چون آتش میشود عذارش به سخن
خون میچکد از چشم خمارش به سخن - تو کج نظری هرچه درآری به نظر
هیچ است همه ز آتشی بیش مدان - فرمود در آتشش نهادن حالی
یعنی که نپخته است از آنست پر خون - سنگت چو در آتش است ای ماه ختن
خرمن باشم که دل نهم بر خرمن - طبع تو چو سنگست و دلت چون آهن
وز آهن و سنگ جسته آتش سوی من - ای آب از این دیدهی بیخواب برو
وی آتش از این سینهی پرتاب برو - بر آتش چو دیک تو خود را میجو
میجوش تو خودبخود مرو بر هر سو - سر رشتهی شادیست خیال خوش تو
سرمایهی گرمیست مها آتش تو - صد واقعهی روز فزون از من خواه
صد بادیه پر آتش و خون از من خواه - گر آب دهی مرا اگر آتش باری
سلطان ولایتی و فرمانداری - از چهرهی آفتاب مهوش گردی
وز صحبت کبریت تو آتش گردی - امشب برو ای خواب اگر بنشینی
از آتش دل سزای سبلت بینی - ای آتش بخت سوی گردون رفتی
وی آب حیات سوی جیحون رفتی - ای بانگ رباب از کجا میآئی
پرآتش و پر فتنه و پر غوغائی - دیدم که در آتشی و بگذاشتمت
تا پخته و تا زیرک و استاد شوی - عشق آتش تیز است و ترا آبی نیست
خاکت بر سر چه باد میپیمائی - ای هیزم تو خشک نگردد روزی
تا تو فتد ز آتش دلسوزی - ای آنکه رخت چو آتش افروختهای
تا کی سوزی که صد رهم سوختهای - بیآتش عشق تو تو نخوردم آبی
بینقش خیال تو ندیدم آبی - تا همچو خلیل آتش اندر نشوی
چون خضر به آب زندگانی نرسی - تا همچو خلیل اندر آتش نروی
چون خضر به سرچشمهی حیوان نرسی - دانم که در آتشی و بگذاشتمت
باشد که در این واقعه استاد شوی - تا در غم عشق دوست چون آتش و آب
از خود نشوی نیست به هستی نرسی - از هیزم توبهی من آتش بفروخت
میسوخت مرا که توبه دیگر نکنی - دی بود چنان دولت و جان افروزی
و امروز چنین آتش عالم سوزی - بازیست ولیک آتش راستیش
بس عاشق را که کشت بازی بازی - در رستهی مردان چو نشستی رستی
بر باده زنی ز آب و آتش دستی - فردوسی
- «آتش» در شاهنامه فردوسی
- یکی آتشی برشده تابناک
میان آب و باد از بر تیره خاک - نخستین که آتش به جنبش دمید
ز گرمیش پس خشکی آمد پدید - همی بر شد آتش فرود آمد آب
همی گشت گرد زمین آفتاب - نباشد جز از بیپدر دشمنش
که یزدان به آتش بسوزد تنش - نخستین یکی گوهر آمد به چنگ
به آتش ز آهن جدا کرد سنگ - نشد مار کشته ولیکن ز راز
ازین طبع سنگ آتش آمد فراز - که او را فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آنگاه قبله نهاد - شب آمد برافروخت آتش چو کوه
همان شاه در گرد او با گروه - به ایوان او آتش اندر فگند
ز پای اندر آورد کاخ بلند - یکی بیزیان مرد آهنگرم
ز شاه آتش آید همی بر سرم - تو گفتی یکی آتشستی درست
که پیش نگهبان ایوان برست - دلش زان زده فال پر آتشست
همه زندگانی برو ناخوشست - خروشی برآمد ز آتشکده
که بر تخت اگر شاه باشد دده - به مغز اندرش آتش رشک خاست
به ایوان کمند اندر افگند راست - بفرمود تا آتش افروختند
همه عنبر و زعفران سوختند - وگر آرزوها سپارم بدوی
شود دل پر آتش پر از آب روی - بر آنسان به زین اندر آورد پای
که از باد آتش بجنبد ز جای - میان را بزناز خونین ببست
فکند آتش اندر سرای نشست - به مغز اندرون بانگ پولاد خاست
به ابر اندرون آتش و باد خاست - درخشیدن آتش و باد خاست
خروش سواران و فریاد خاست - بکشتند ازیشان فزون از شمار
همی دود از آتش برآمد چوقار - به یک دست قارن به یک دست شیر
به سر گرز و تیغ آتش و آب زیر - شب تار جویندهی کین منم
همان آتش تیز برزین منم - گه بزم دریا دو دست منست
دم آتش از بر نشست منست - برآتش برافگن یکی پر من
ببینی هم اندر زمان فر من - دلش گشت پرآتش از مهر زال
ازو دور شد خورد و آرام و هال - چو رودابه گفتار ایشان شنید
چو از باد آتش دلش بردمید - من از دخت مهراب گریان شدم
چو بر آتش تیز بریان شدم - دو گوهر چو آب و چو آتش به هم
برآمیخته باشد از بن ستم - سپهدار دستان به کابل بماند
چنین مهر اویم بر آتش نشاند - عقاب تکاور برانگیختم
چو آتش بدو بر تبر ریختم - به هندوستان آتش اندر فروز
همه کاخ مهراب و کابل بسوز - فگندی به تیمار زاینده را
به آتش سپردی فزاینده را - گمانی چنان بردم ای شهریار
که دارم مگر آتش اندر کنار - هوا را به شمشیر گریان کند
بر آتش یکی گور بریان کند - یکی مجمر آورد و آتش فروخت
وزآن پر سیمرغ لختی بسوخت - بدین گیتی اندر بود خشم شاه
به برگشتن آتش بود جایگاه - روان نیاگان ما خوش کنید
دل بدسگالان پرآتش کنید - فرستاده نزدیک دستان رسید
به کردار آتش دلش بردمید - دلش گشت پر آتش از درد و غم
دو رخ را به خون جگر داد نم - چو اغریرث پرهنر آن بدید
دل او ببر در چو آتش دمید - همه انجمن زار و گریان شدند
چو بر آتش تیز بریان شدند - یکی پر ز آتش یکی پرخرد
خرد با سر دیو کی درخورد - همی آتش افروزد از گوهرش
همی مغز پیلان بساید سرش - بپرسید رستم که این اسپ کیست
که دو رانش از داغ آتش تهیست - همی رخش خوانیم بورابرش است
به خو آتشی و به رنگ آتش است - قباد اندر آمد چو آتش ز جای
ببور نبرد اندر آورد پای - قلون دلاور شد آگه ز کار
چو آتش بیامد سوی کارزار - پس پشتشان زال با کیقباد
به یک دست آتش به یک دست باد - ز جای اندر آمد چو آتش قباد
بجنبید لشگر چو دریا ز باد - سوی رخش رخشان برآمد دمان
چو آتش بجوشید رخش آن زمان - ز پیکان تیرآتشی برفروخت
بدو خاک و خاشاک و هیزم بسوخت - بران آتش تیز بریانش کرد
ازان پس که بیپوست و بیجانش کرد - چو خورشید تیز آتشی برفروخت
برآورد ز آب اندر آتش بسوخت - بپردخت ز آتش بخوردن گرفت
به خاک استخوانش سپردن گرفت - بغرید باز اژدهای دژم
همی آتش افروخت گفتی بدم - بغرید برسان ابر بهار
زمین کرد پر آتش از کارزار - به مازندران آتش افروختند
به هر جای شمعی همی سوختند - تهمتن به اولاد گفت آن کجاست
که آتش برآمد همی چپ و راست - برفتند یکسر به فرمان کی
چو آتش که برخیزد از خشک نی - ز شمشیر تیز آتش افروختند
همه شهر یکسر همی سوختند - چو برق درخشنده از تیره میغ
همی آتش افروخت از گرز و تیغ - ز چشم سنان آتش آمد برون
زمین شد به کردار دریای خون - سپهدار چون کار زانگونه دید
بیآتش بجوشید همچون نبید - چو پیران ز افراسیاب این شنید
چو از باد آتش دلش بردمید - چو آتش بیامد بر پیلتن
کزو بود نیروی جنگ و شکن - همیشه از ایران بدی یاد اوی
کجا شد چنان آتش و باد اوی - چو رستم برادر برانگونه دید
به کردار آتش سوی او دوید - چنان گرم شد رخش آتش گهر
که گفتی برآمد ز پهلوش پر - و دیگر که زیر اندرش بادپای
به کردار آتش برآمد ز جای - دم مرگ چون آتش هولناک
ندارد ز برنا و فرتوت باک - ز خاشاک وز خار و شاخ درخت
یکی آتشی برفروزید سخت - چو آتش پراگنده شد پیلتن
درختی بجست از در بابزن - چو سهراب را دید گردآفرید
که برسان آتش همی بردمید - چو دریا به موج اندرآید ز جای
ندارد دم آتش تیزپای - خود از جای برخاست کاووس کی
برافروخت برسان آتش ز نی - تهمتن برآشفت با شهریار
که چندین مدار آتش اندر کنار - درخشیدن خشت و ژوپین ز گرد
چو آتش پس پردهی لاجورد - از آتش ترا بیم چندان بود
که دریا به آرام خندان بود - چو دریای سبز اندر آید ز جای
ندارد دم آتش تیزپای - به شمشیر هندی برآویختند
همی ز آهن آتش فرو ریختند - به پرده سرای آتش اندر زدند
همه لشکرش خاک بر سر زدند - برآتش نهادند و برخاست غو
همی گفت زار ای جهاندار نو - اگر آسمان بر زمین بر زنی
وگر آتش اندر جهان در زنی - چنان شد که گفتی طراز نخ است
وگر پیش آتش نهاده یخ است - چو بخشایش پاک یزدان بود
دم آتش و آب یکسان بود - به نیروی یزدان نیکی دهش
کزین کوه آتش نیابم تپش - بفرمای و من دل نهادم برین
نبود آتش تیز با او به کین - چو از کوه آتش به هامون گذشت
خروشیدن آمد ز شهر و ز دشت - چو از دشت سودابه آوا شنید
برآمد به ایوان و آتش بدید - ز هر در سخن چون بدین گونه گشت
بر آتش یکی را بباید گذشت - چو پیش پدر شد سیاووش پاک
نه دود و نه آتش نه گرد و نه خاک - سیاوش سیه را به تندی بتاخت
نشد تنگدل جنگ آتش بساخت - اگر کوه آتش بود بسپرم
ازین تنگ خوارست اگر بگذرم - که از تف آن کوه آتش برست
همه کامهی دشمنان گشت پست - یکی دشت با دیدگان پر ز خون
که تا او کی آید ز آتش برون - بیمد دو صد مرد آتش فروز
دمیدند گفتی شب آمد به روز - بخوردی و در آتش انداختی
برین گونه بر جادویی ساختی - چو او را بدیدند برخاست غو
که آمد ز آتش برون شاه نو - زمین گشت روشنتر از آسمان
جهانی خروشان و آتش دمان - بدو گفت سودابه کای شهریار
تو آتش بدین تارک من ببار - بدیشان چنین گفت کافراسیاب
ز باد و ز آتش ز خاک و ز آب - برانگیخت برسان آتش هیون
کزین سان سخن راند با رهنمون - پیاده به کردار آتش بدند
سپردار با تیر و ترکش بدند - برآشفت چون آتش افراسیاب
که چندش چه گویی ز آرام و خواب - برآتش بنه خواسته هرچ هست
نگر تا نیازی به یک چیز دست - ببایست بر کوه آتش گذشت
مرا زار بگریست آهو به دشت - چنین رفت بر سر مرا روزگار
که با مهر او آتش آورد بار - ز بیم جداییش گریان شدند
چو بر آتش تیز بریان شدند - گر آتش ببیند پی شصت و پنج
رسد آتش از باد پیری به رنج - که دشمن همی دوست بایست کرد
ز آتش کجا بردمد باد سرد - ز ایران دلش یاد کرد و بسوخت
به کردار آتش رخش برفروخت - یکی گوی ترکان بینداختند
به کردار آتش همی تاختند - ز کاووس وز تخم افراسیاب
چو آتش بود تیز یا موج آب - وزان جایگه تا به افراسیاب
شدست آتش ایران و توران چو آب - به پا اندر آتش نشاید شدن
نه بر موج دریا بر ایمن بدن - ترا من همانا بسم پایمرد
بر آتش یکی برزنم آب سرد - دو کشور یکی آتش و دیگر آب
بدل یک ز دیگر گرفته شتاب - ندیدست کس جفت با پیل شیر
نه آتش دمان از بر و آب زیر - دگر مرکبان را همه کرد پی
برافروخت برسان آتش ز نی - ز یک سو شدی آتش تیزگرد
برافروختی از سیاووش گرد - ز یک دست آتش ز یک دست آب
به پیش اندرون پیل و افراسیاب - بدیدی مرا روی کرده دژم
دمیدی بران آتش تیزدم - چو گرسیوز آن آتش افروختی
از افروختن مر مرا سوختی - به گرسیوز از خشم پاسخ نداد
دلش گشت پرآتش و سر چو باد - نیامد ز گفتار من هیچ سود
از آتش ندیدم جز از تیره دود - یکی کوه آتش به دیگر کران
گرفته لب آب نیزه وران - بدو گفت با من چه بد ساختی
چرا خیره بر آتش انداختی - خردمند را دل برو بر بسوخت
به کردار آتش رخش برفروخت - تو گفتی که برشد به گیتی بخار
برافروختند آتش کارزار - از آتش نبینی جز افروختن
جهانی چو پیش آیدش سوختن - فرامرز نشگفت اگر سرکش است
که پولاد را دل پر از آتش است - همه بوم و بر آتش اندرفگند
همی دود برشد به چرخ بلند - به کین سیاوش بریدم سرش
برافروختم آتش از کشورش - سپه را سراسر بهم بر زدند
به بوم و به بر آتش اندر زدند - جهانی به آتش برافروخته
همه کاخها کنده و سوخته - که گر آگهی یابد آن مرد شوم
برانگیزد آتش ز آباد بوم - دل خسرو از درد و رنجش بسوخت
به کردار آتش رخش برفروخت - بزد کوس و نای و سپه برنشاند
ز ایوان به کردار آتش براند - نگردد چنین آهن از آب تر
نه آتش برو بر بود کارگر - بدو گفت هومان که ای شهریار
براندیش و آتش مکن در کنار - سرافراز دو پهلوان با سپاه
پس ما بیامد چو آتش به راه - برنجست ز آهرمن آتش پرست
نباشد بران مرز کس را نشست - چو نزدیک بهمن دژ اندر رسید
زمین همچو آتش همی بردمید - جهان سر به سر گفتی از آتش است
هوا دام آهرمن سرکش است - به پیرامن دژ یکی راه نیست
ز آتش کسی را دل ای شاه نیست - هیونان کفک افگن بادپای
بجستند برسان آتش ز جای - دران شارستان کرد چندان درنگ
که آتشکده گشت با بوی و رنگ - جهانآفرین را ستایش گرفت
به آتشکده در نیایش گرفت - که پرکین کنی دل ز افراسیاب
دمی آتش اندر نیاری به آب - چو بشنید زو شهریار جوان
سوی آتش آورد روی و روان - به بیداد خون سیاوش بریخت
بدین مرز باران آتش ببیخت - دلیری از ایران بباید شدن
همه کاسه رود آتش اندر زدن - سزاوار این جستن کین منم
بجنگ آتش تیز برزین منم - خروشان باسپ اندر آورد پای
بکردار آتش درآمد ز جای - چنان شد ز گرد سپاه آفتاب
که آتش برآمد ز دریای آب - گرفتند شمشیر هندی بچنگ
فرو ریخت آتش ز پولاد و سنگ - ز گردنده خورشید تا تیره خاک
دگر باد و آتش همان آب پاک - ز درد سیاوش خروشان بدم
چو بر آتش تیز جوشان بدم - مگر بومشان از بنه برکنیم
بتخت و بگنج آتش اندر زنیم - که شیون نه برخاست از خان من
همی آتش افروزد از جان من - همی گفتم این شوم بیداد را
که چندین مدار آتش و باد را - بکردار آتش دلاور سوار
برانگیخت رخش از پس نامدار - مگر سیستان را پر آتش کنیم
بریشان شب و روز ناخوش کنیم - نگه کن که خون سیاوش که ریخت
چنین آتش کین بما بر که بیخت - ببینی که من زین نجستم دروغ
همی گیرد آتش ز تیغش فروغ - بر آتش بسوزد بر و بوم ما
ندانم چه کرد اختر شوم ما - وگر خاست اندر جهان رستخیز
که بفروختی آتش مهر تیز - ز دندان همی آتش افروختند
تو گفتی که گیتی همی سوختند - برانگیختند آتش کارزار
برآمد یکی دود زان مرغزار - کسی کو برد آب و آتش بهم
ابر هر دوان کرده باشد ستم - سپهدارشان شیدهی شیر دل
کز آتش ستاند بشمشیر دل - برافروختند آتش از هردو روی
از آواز گردان پرخاشجوی - پس پشت ایشان سواران جنگ
کز آتش بخنجر ببردند رنگ - برآورده در کندز آتشکده
همه زند و استا بزر آژده - به هر برزنی جشنگاهی سده
همهگرد بر گردش آتشکده - گرانمایه گویی به آتش بتافت
چو شد تافته سوی سندان شتافت - نه پتک و نه آتش نه سندان نه دم
چو بشنید گشتاسپ زان شد دژم - به نارفته در جامه گریان شدند
بران آتش درد بریان شدند - جهان را ببینی بگشته کبود
زمین پر ز آتش هوا پر زدود - به لشکرگه دشمن اندر فتاد
چو اندر گیا آتش و تیز باد - ازان زخم آن پهلو آتشی
که سامیش گرزست و تیر آرشی - یکی آتش انگیزم اندر جهان
کزانجا به کیوان رسد دود آن - مگر آنک تا دین بیاموختم
همی در جهان آتش افروختم - به پیشش همی عود میسوختند
تو گفتی همی آتش افروختند - مگر هفتصد مرد آتش پرست
هه پیش آذر برآورده دست - شه چینش گفتا به ایران خرام
نگهبان آتش ببین تا کدام - ز خونشان بمرد آتش زرد هشت
ندانم جزا جایشان جز بهشت - نگر تا کرا یابی از دشمنان
از آتش پرستان و آهرمنان - نهادند سر سوی آتشکده
بران کاخ و ایوان زر آژده - همه پیش آتش بکشتندشان
ره بندگی بر نوشتندشان - ازان کوهسار آتش افروختند
بدان خاره بر خار میسوختند - به گیتی صد آتشکده نو کنم
جهان از ستمگاره بیخو کنم - برانگیختند آتش کارزار
هوا تیره گون شد ز گرد سوار - بگریم برین ننگ تا زندهام
به مغز اندرون آتش افگندهام - چو آتش نماید بپالاید آب
ز آواز او سر برآید ز خواب - پر آتش دل ابر و پر آب چشم
خروش مغانی و پرتاب خشم - چو آتش به پیکار بشتافتی
چنین بر بلاها گذر یافتی - همی آتش افروزد از کام اوی
یکی کوه خاراست اندام اوی - دو چشمش چو دو چشمه تابان ز خون
همی آتش آمد ز کامش برون - یکی آتش از تارک گرگسار
برآمد ز پیکار اسفندیار - به کردار آتش همی راندند
جهانآفرین را بسی خواندند - اگر دیدهبان دود بیند به روز
شب آتش چو خورشید گیتی فروز - در مهر ماه آمد آتش کنم
دل نامداران به می خوش کنم - شب آمد یکی آتشی برفروخت
که تفش همی آسمان را بسوخت - چو از راه نزد پشوتن رسید
بگفت آنچ از آتش و دود دید - دو فرزند ارجاسپ گریان شدند
چو بر آتش تیز بریان شدند - بفرمود تا آتش اندر زدند
همه شهر توران بهم بر زدند - تو گفتی که ابری برآمد سیاه
ببارید آتش بران رزمگاه - بماند از پی پاسخ نامه را
بکشت آتش مرد بدکامه را - برانگیخت از جای شبرنگ را
فروزندهی آتش جنگ را - همه چهرهی دوستان برفروخت
دل دشمنان را به آتش بسوخت - بدرد همی باد پیراهنش
درفشان شود آتش اندر تنش - همی گفت بد روز و بد اخترم
ببارید آتش همی بر سرم - ازان پس چنین گفت کاسفندیار
چو آتش برفت از در شهریار - بزرگان به آتش نیابند راه
ز دریا گذر نیست بیآشناه - وگر سربپیچم ز فرمان شاه
بدان گیتی آتش بود جایگاه - برافراختم آتش زردهشت
که با مجمر آورده بود از بهشت - بیامد دوان نزد اسفندیار
به جایی که بود آتش کارزار - ز پیکان همی آتش افروختند
به بر بر زره را همی دوختند - همانگه چو مرغ از هوا بنگرید
درخشیدن آتش تیز دید - چرا رزم جستی ز اسفندیار
چرا آتش افگندی اندر کنار - بر آتش مرین چوب را راست کن
نگه کن یکی نغز پیکان کهن - یکی آتش چوب پرتاب کرد
دلش را بران رزم شاداب کرد - از ایوان سه مجمر پر آتش ببرد
برفتند با او سه هشیار و گرد - ز مجمر یکی آتشی برفروخت
به بالای آن پر لختی بسوخت - چنین گفت پس با پشوتن که خیز
برین آتش تیزبر آب ریز - ز آتشپرست و ز یزدانپرست
برفتند با زیج رومی به دست - چهل خویش او را بر آتش نهاد
ازان جایگه رفت سوی شغاد - به کردار کوه آتشی برفروخت
شغاد و چنار و زمین را بسوخت - به کردار کوه آتشی برفروخت
بسی عود و با مشک و عنبر بسوخت - به شمشیر تیز آتش افروختند
همه شهرها را همی سوختند - یکی آتش افروخت از تیغ کوه
پرستندهی آذر آمد گروه - کسی گوید آتش زبانش نسوخت
به چاره بد از تن بباید سپوخت - بدو گفت مگری کزین سود نیست
از آتش مرا بهره جز دود نیست - بیاراید این آتش زردهشت
بگیرد همان زند و استا بمشت - نگه دارد این فال جشن سده
همان فر نوروز و آتشکده - یکی پیر دهقان آتشپرست
که بر واژ برسم بگیرد بدست - چهارم قدح کاندرو ریزی آب
نه ز آتش شود کم نه از آفتاب - بیامد فرستاده را نزد شاه
به کردار آتش بپیمود راه - ز شاهنشه اسکندر فیلقوس
فروزندهی آتش و نعم و بوس - بیارم چو آتش سپاهی گران
گزیده دلیران کنداوران - همه کوه و دریا و راه درشت
به دل آتش جنگجویان بکشت - از آتش برافروخت نفط سیاه
بجنبید ازان کاهنین بد سپاه - چو پیلان بدیدند ز آتش گریز
برفتند با لشکر از جای تیز - چو خرطومهاشان بر آتش گرفت
بماندند زان پیلبانان شگفت - به اسپ و به نفط آتش اندر زدند
همه لشکر فور برهم زدند - چو آتش همی راند مهتر ستور
به کوهی رسیدند سنگش بلور - وگرنه بفرمود تا گردنم
زنند و به آتش بسوزد تنم - چنان دان که ریزندهی خون شاه
جز آتش نبیند به فرجام گاه - وزان بیشه کژدم چو آتش به رنگ
جهان شد بران خفتگان تار و تنگ - سپاهش ز دریا بیکسو شدند
بران نیستان آتش اندر زدند - چو بر توده خاشاکها برزدند
بفرمود تا آتش اندر زدند - چو گاه خورش درگذشت اژدها
بیامد چو آتش بران تند جا - همان بیکران آتش افروختند
به هرجای مشعل همی سوختند - زبانش کبود و دو چشمش چو خون
همی آتش آمد ز کامش برون - برآمد یکی ابر و دودی سیاه
بر آتش همی رفت گفتی سپاه - همه دیدههاشان به کردار خون
همی از دهان آتش آمد برون - همی آتش افروزد از کام اوی
دو گیسو بود پیل را دام اوی - خروش دمنده برآمد ز کوه
ستاره شد از تف آتش ستوه - چنین روزگاری برآمد بران
دم آتش و رنج آهنگران - گهرها یک اندر دگر ساختند
وزان آتش تیز بگداختند - به خروار انگشت بر سر زدند
بفرمود تا آتش اندر زدند - همه دشت یکسر خروشان شدند
چو بر آتش تیز جوشان شدند - زدند آتش اندر سرای نشست
هزار اسپ را دم بریدند پست - چنان دید در خواب کاتشپرست
سه آتش ببردی فروزان به دست - همه پیش ساسان فروزان بدی
به هر آتشی عود سوزان بدی - سواران جنگی فراوان ببرد
تو گفتی همی باره آتش سپرد - برآورد زان چشمه آتشکده
بدو تازه شد مهر و جشن سده - سوی آتش آورد روی ا ردشیر
همان اندکی مرد برنا و پیر - یکی آتشی دید بر سوی کوه
بیامد جهاندار با آن گروه - به شمشیر هندی بزد گردنش
به آتش در انداخت بیسر تنش - اگر دیدهبان دود بیند به روز
شب آتش چو خورشید گیتی فروز - بیاورد ارزیز و رویین لوید
برافروخت آتش به روز سپید - بکرد اندران کشور آتشکده
بدو تازه شد مهرگان و سده - ورا جان و دل بر برادر بسوخت
به کردار آتش رخش برفروخت - بر آتش چو یابمش بریان کنم
برو خاک را زار و گریان کنم - بدو داد مهتر به فرمان اوی
بر آیین آتشپرستان اوی - به دیبا بیاراست آتشکده
هم ایوان نوروز و کاخ سده - به هر برزنی در دبستان بدی
همان جای آتشپرستان بدی - به خیره مرنجان روان مرا
به آتش تن ناتوان مرا - زمین جنب جنبان شد و پر ز گرد
چو آتش درخشان سنان نبرد - به دژخیم فرمود تا گردنش
زند به آتش اندر بسوزد تنش - چو کشتی یکی جام برداشتی
بر آتش همی تیز بگذاشتی - به هر گوشهیی آتش اندر زدند
همی آسمان بر زمین بر زدند - ندانی تو گفتن سخن جز دروغ
دروغ آتشی بد بود بیفروغ - بکشتند و خانش همی سوختند
جهانی به آتش برافروختند - همی آتش افروخت از نعل اوی
همی خون چکید از بر لعل اوی - همه زار و با شاه گریان شدند
ابی آتش از درد بریان شدند - اگر چشم شادیت بر دوختی
روان را به آتش چرا سوختی - همی مشک بر آتش افشاندند
به بهرام بر آفرین خواندند - ببخشید و دیوان بر آتش نهاد
همه شهر ایران بدو گشت شاد - برفتند یکسر به آتشکده
به ایوان نوروز و جشن سده - ازو بستد آن گوشت بهرام زود
برید و بر آتش خورشها فزود - بزد کفشگر جام می هفت و هشت
هماندر زمان آتشش سخت گشت - که ای گلرخان دختران کهاید
وزین آتش افروختن بر چهاید - شب تیره بر آسیا چون رسید
زنش گفت کز دور آتش بدید - نگه کرد این جشن و آتش بدید
عنان را بپیچید و زین سو کشید - یکی آتشی دید رخشان ز دور
بران سان که بهمن کند شاه سور - وزان سوی آتش همه دختران
یکی جشنگه ساخته بر کران - شب آمد گوان شمعی افروختند
به هر جای آتش همی سوختند - بیابان همی آتش افروختند
تر و خشک هیزم بسی سوختند - نیایش کند پیش آتش به خاک
پرستش کند پیش یزدان پاک - چو شد کشته دیگی هریسه بپخت
برند آتش از هیزم نیمسخت - بیامد زن از خانه با شوی گفت
که هر کاره و آتش آر از نهفت - سلیحست و گنجست و مردان مرد
کز آتش به خنجر برآرند گرد - همه لشکر ترک بر هم زدند
به بوم و به دشت آتش اندر زدند - برفتند با باژ و برسم به دست
نیایش کنان پیش آتشپرست - ز گفتار او شاه خشنود گشت
چنین آتش تیز بیدود گشت - چو شد ساخته کار آتشکده
همان جای نوروز و جشن سده - پرستندگان را ببخشید چیز
وز آتشکده روی بنهاد تیز - گهرها که بود اندرو آژده
بکندند و دیوار آتشکده - همانجا بسوزم به آتش تنش
کنم بر سر دار پیراهنش - به آب و به آتش میازید دست
مگر هیربد مرد آتشپرست - همه دل ز کردار او خوش کنید
به آزادی آهنگ آتش کنید - مدارید کردار او بس شگفت
که روشن دلش رنگ آتش گرفت - شنید این سخن شنگل از نیکخواه
چو آتش بیامد ز نخچیرگاه - پرستندهی آتش زردهشت
همی رفت با باژ و برسم به مشت - ز فرمان این تاجور مگذرید
تن مرده را سوی آتش برید - همه بوم و بر آتش اندر زدند
همه رومیان دست بر سر زدند - نهاد اندر آن مرز آتشکده
بزرگی بنوروز و جشن سده - به درویش بخشید بسیار چیز
برآتشکده خلعت افگند نیز - ز خاشاک تا هفت چرخ بلند
همان آتش و آب و خاک نژند - سپهبد چوآتش برانگیخت اسب
بیامد بکردار آذر گشسب - تو از تیرگی روشنایی مجوی
که با آتش آب اندر آید به جوی - روانهای روشن ببیند به خواب
همه بودنیها چوآتش برآب - مگو آن سخن کاندرو سود نیست
کزان آتشت بهره جز دود نیست - مشو با گرامیش کردن دلیر
کزآتش بترسد دل نره شیر - که گر گل نبوید به رنگش مجوی
کز آتش بروید مگر آب جوی - مرا پیش او رفت باید به جنگ
بپوشد درم آتش نام وننگ - بریده زوانت بشمشیر بد
تنت سوخته ز آتش هیربد - بروآفرین کرد وشد نزد شاه
بکردار آتش بپیمود راه - نه من اورمزدم و گر بهمنم
ز خاکست وز باد و آتش تنم - کنم زین سپس روم را نام شوم
برانگیزم آتش ز آباد بوم - کزان بر نخستین توخواهی درود
از آتش نیابی مگر تیره دود - گراین بد که گفتی خوش آمد مرا
خور و خواب در آتش آمد مرا - هم اندر زمان داغ دل با سپاه
بکردار آتش بیامد ز راه - سلیحش یکی هندوی تیغ بود
که درزخم چون آتش میغ بود - نبیره جهانجوی گرگین منم
هم آن آتش تیز برزین منم - کند با زمین راست آتشکده
نه نوروز ماند نه جشن سده - کنون زندگانیت ناخوش بود
وگر بگذری جایت آتش بود - پرستنده فرخ آتش کنم
دل موبد و هیربد خوش کنم - من از تخمهی نامور آرشم
چو جنگ آورم آتش سرکشم - همه لشکرآتش برافروختند
بهر جای شمعی همیسوختند - سپاه اندرآمد ز هر پهلوی
همیسوختند آتش از هر سوی - بدین تاج و تخت آتش اندرزنند
همه ز یورش بر سرش بشکنند - بکشتند و آتش بر افروختند
ترو خشک هیزم همیسوختند - بر آتش پراگند چندی کباب
بخوردن گرفتند یاران شتاب - مگر پاسخی یابی از دخترم
کزو آتش آید همی برسرم - یکی آتشی داند اندر هوا
به فرمان یزدان فرمان روا - چنین گفت که آتش به آتش رسید
گناهش ز کردار شد ناپدید - ازان ناگزیر آتش افروختن
همان راستی خواند این سوختن - هرآنکس که او آتشی بر فروخت
شد اندر میان خویشتن را بسوخت - نوان اندر آمد به آتشکده
دلش بود یکسر بدرد آژده - گشاد از میان شاه زرین کمر
بر آتش بر آگند چندی گهر - همه نیستان آتش اندر زدند
سپه را یکایک بهم بر زدند - چو یزدان پاکش نبد دستگیر
بمرد آن دم آتش و دار و گیر - همه لشکرش را بهم بر زدیم
به لشکر گهش آتش اندرزدیم - نیابد ستمگاره جز دار جای
همان رنج و آتش بدیگر سرای - چو از دربه نزدیک آتش رسید
شد از آب دیده رخش ناپدید - بهشتم بیامد ز آتشکده
چو نزدیک شد روزگار سده - به آتش بداد آنچ پذیرفته بود
سخن هرچ پیش ردان گفته بود - ز دردش همه ساله گریان بدند
چو بر آتش تیز بریان بدند - بغرید و بر زد بران سنگ دست
همی آتش از کوه خارا بجست - دو فرزند او را بر آتش نهاد
همه چیز او را به تاراج داد - همه چین برو زار و گریان شدند
ابی آتش تیز بریان شدند - چو دانسته شد آتشی بر فروخت
سرای و همه بر زن او بسوخت - به آتشکده هم فرستاد چیز
بران موبدان خلعت افگند نیز - بشهر اندرون بانگ و فریاد خاست
بهر بر زنی آتش وباد خاست - بدان بوم وبر آتش اندر زنم
ز برشان همی سنگ بر سرزنم - یکی نیمه زو اندر آتش بدی
دگر پیش گردان سرکش بدی - همان گوی زرین و سیمین هزار
بر آتش همیتافتی جامهدار - به مثقال ازان هریکی پانصد
کز آتش شدی سرخ همچون به سد - که ویران کنی تاج و گاه مرا
به آتش بسوزی سپاه مرا - کجا ماه آذر بدی روز دی
گه آتش و مرغ بریان و می - به جنگ اندرون گرز پولاد داشت
همه دل پر از آتش و باد داشت - چو در خانه شد آتشی بر فروخت
همه آلت خویش یکسر بسوخت - نگهبان که بودند گریان شدند
چو بر آتش مهر بریان شدند - ببخشید چندی به آتشکده
چه برجای و روز و جشن سده - ز قطران و ز آتش و ز مهریر
ز فردوس وز حور وز جوی شیر - سنانهای الماس در تیره گرد
چو آتش پس پردهی لاژورد - هم آتش به مردی به آتشکده
شدی تیره نوروز و جشن سده - تنومند و بیمغز و جان نزار
همی دود ز آتش کنی خواستار - کنون زندگانیت ناخوش بود
چو رفتی نشستت در آتش بود - به آتش نهال دلت را مسوز
مکن تیره این تاج گیتی فروز - همان جایگه آتشی بر فروخت
پدر را و هر سه پسر را بسوخت