زن، زندگی، آزادی
«خدا» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خدا» در غزلیات حافظ شیرازی
- مبین به سیب زنخدان که چاه در راه است
کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا - دل می رود ز دستم صاحب دلان خدا را
دردا که راز پنهان خواهد شد آشکارا - به خدا که جرعه ای ده تو به حافظ سحرخیز
که دعای صبحگاهی اثری کند شما را - ز رقیب دیوسیرت به خدای خود پناهم
مگر آن شهاب ثاقب مددی دهد خدا را - یار مردان خدا باش که در کشتی نوح
هست خاکی که به آبی نخرد طوفان را - ای فروغ ماه حسن از روی رخشان شما
آب روی خوبی از چاه زنخدان شما - ای شهنشاه بلنداختر خدا را همتی
تا ببوسم همچو اختر خاک ایوان شما - ببین که سیب زنخدان تو چه می گوید
هزار یوسف مصری فتاده در چه ماست - کشته چاه زنخدان توام کز هر طرف
صد هزارش گردن جان زیر طوق غبغب است - خدا چو صورت ابروی دلگشای تو بست
گشاد کار من اندر کرشمه های تو بست - جانا به حاجتی که تو را هست با خدا
کآخر دمی بپرس که ما را چه حاجت است - ای پادشاه حسن خدا را بسوختیم
آخر سؤال کن که گدا را چه حاجت است - میان او که خدا آفریده است از هیچ
دقیقه ایست که هیچ آفریده نگشادست - حسد چه می بری ای سست نظم بر حافظ
قبول خاطر و لطف سخن خدادادست - دولت فقر خدایا به من ارزانی دار
کاین کرامت سبب حشمت و تمکین من است - غرض ز مسجد و میخانه ام وصال شماست
جز این خیال ندارم خدا گواه من است - دلبرم عزم سفر کرد خدا را یاران
چه کنم با دل مجروح که مرهم با اوست - شکر خدا که از مدد بخت کارساز
بر حسب آرزوست همه کار و بار دوست - دشمن به قصد حافظ اگر دم زند چه باک
منت خدای را که نیم شرمسار دوست - دولت صحبت آن شمع سعادت پرتو
بازپرسید خدا را که به پروانه کیست - از بهر خدا زلف مپیرای که ما را
شب نیست که صد عربده با باد صبا نیست - گر پیر مغان مرشد من شد چه تفاوت
در هیچ سری نیست که سری ز خدا نیست - ای چنگ فروبرده به خون دل حافظ
فکرت مگر از غیرت قرآن و خدا نیست - بار غمی که خاطر ما خسته کرده بود
عیسی دمی خدا بفرستاد و برگرفت - افشای راز خلوتیان خواست کرد شمع
شکر خدا که سر دلش در زبان گرفت - در روی خود تفرج صنع خدای کن
کآیینه خدای نما می فرستمت - ای غایب از نظر به خدا می سپارمت
جانم بسوختی و به دل دوست دارمت - در این باغ از خدا خواهد دگر پیرانه سر حافظ
نشیند بر لب جویی و سروی در کنار آرد - عماری دار لیلی را که مهد ماه در حکم است
خدا را در دل اندازش که بر مجنون گذار آرد - خدا را چون دل ریشم قراری بست با زلفت
بفرما لعل نوشین را که زودش باقرار آرد - خدا را داد من بستان از او ای شحنه مجلس
که می با دیگری خورده ست و با من سر گران دارد - به فتراک ار همی بندی خدا را زود صیدم کن
که آفت هاست در تاخیر و طالب را زیان دارد - ز خوف هجرم ایمن کن اگر امید آن داری
که از چشم بداندیشان خدایت در امان دارد - هر آن که جانب اهل خدا نگه دارد
خداش در همه حال از بلا نگه دارد - چو گفتمش که دلم را نگاه دار چه گفت
ز دست بنده چه خیزد خدا نگه دارد - پیر دردی کش ما گر چه ندارد زر و زور
خوش عطابخش و خطاپوش خدایی دارد - بسوخت حافظ و کس حال او به یار نگفت
مگر نسیم پیامی خدای را ببرد - مقام اصلی ما گوشه خرابات است
خداش خیر دهاد آن که این عمارت کرد - ای دل بیا که ما به پناه خدا رویم
زان چه آستین کوته و دست دراز کرد - حافظ مکن ملامت رندان که در ازل
ما را خدا ز زهد ریا بی نیاز کرد - ساروان بار من افتاد خدا را مددی
که امید کرمم همره این محمل کرد - غیرتم کشت که محبوب جهانی لیکن
روز و شب عربده با خلق خدا نتوان کرد - دل از من برد و روی از من نهان کرد
خدا را با که این بازی توان کرد - کلک مشاطه صنعش نکشد نقش مراد
هر که اقرار بدین حسن خداداد نکرد - بی دلی در همه احوال خدا با او بود
او نمی دیدش و از دور خدایا می کرد - خدا را ای نصیحتگو حدیث ساغر و می گو
که نقشی در خیال ما از این خوشتر نمی گیرد - خدا را رحمی ای منعم که درویش سر کویت
دری دیگر نمی داند رهی دیگر نمی گیرد - جان علوی هوس چاه زنخدان تو داشت
دست در حلقه آن زلف خم اندر خم زد - خیال شهسواری پخت و شد ناگه دل مسکین
خداوندا نگه دارش که بر قلب سواران زد - روا مدار خدایا که در حریم وصال
رقیب محرم و حرمان نصیب من باشد - خدا را محتسب ما را به فریاد دف و نی بخش
که ساز شرع از این افسانه بی قانون نخواهد شد - لب از ترشح می پاک کن برای خدا
که خاطرم به هزاران گنه موسوس شد - دلفریبان نباتی همه زیور بستند
دلبر ماست که با حسن خداداد آمد - مردمی کرد و کرم لطف خداداد به من
کان بت ماه رخ از راه وفا بازآمد - ای پسته تو خنده زده بر حدیث قند
مشتاقم از برای خدا یک شکر بخند - جایی که یار ما به شکرخنده دم زند
ای پسته کیستی تو خدا را به خود مخند - ای گدایان خرابات خدا یار شماست
چشم انعام مدارید ز انعامی چند - گر رنج پیش آید و گر راحت ای حکیم
نسبت مکن به غیر که این ها خدا کند - تو با خدای خود انداز کار و دل خوش دار
که رحم اگر نکند مدعی خدا بکند - گوهر پاک تو از مدحت ما مستغنیست
فکر مشاطه چه با حسن خداداد کند - عهد ما با لب شیرین دهنان بست خدا
ما همه بنده و این قوم خداوندانند - نصیب ماست بهشت ای خداشناس برو
که مستحق کرامت گناهکارانند - پنهان ز حاسدان به خودم خوان که منعمان
خیر نهان برای رضای خدا کنند - اگر از بهر دل زاهد خودبین بستند
دل قوی دار که از بهر خدا بگشایند - در میخانه ببستند خدایا مپسند
که در خانه تزویر و ریا بگشایند - یاد باد آن که صبوحی زده در مجلس انس
جز من و یار نبودیم و خدا با ما بود - بر در شاهم گدایی نکته ای در کار کرد
گفت بر هر خوان که بنشستم خدا رزاق بود - هر گنج سعادت که خدا داد به حافظ
از یمن دعای شب و ورد سحری بود - کاروانی که بود بدرقه اش حفظ خدا
به تجمل بنشیند به جلالت برود - ای دلیل دل گمگشته خدا را مددی
که غریب ار نبرد ره به دلالت ببرد - دوش می گفت که فردا بدهم کام دلت
سببی ساز خدایا که پشیمان نشود - حسن خلقی ز خدا می طلبم خوی تو را
تا دگر خاطر ما از تو پریشان نشود - جهانیان همه گر منع من کنند از عشق
من آن کنم که خداوندگار فرماید - تو را که حسن خداداده هست و حجله بخت
چه حاجت است که مشاطه ات بیاراید - به خنده گفت که حافظ خدای را مپسند
که بوسه تو رخ ماه را بیالاید - آن که تاج سر من خاک کف پایش بود
از خدا می طلبم تا به سرم بازآید - ز میوه های بهشتی چه ذوق دریابد
هر آن که سیب زنخدان شاهدی نگزید - سر خدا که عارف سالک به کس نگفت
در حیرتم که باده فروش از کجا شنید - سخن سربسته گفتی با حریفان
خدا را زین معما پرده بردار - بت چینی عدوی دین و دل هاست
خداوندا دل و دینم نگه دار - خداوندی به جای بندگان کرد
خداوندا ز آفاتش نگه دار - برآی ای صبح روشن دل خدا را
که بس تاریک می بینم شب هجر - معرفت نیست در این قوم خدا را سببی
تا برم گوهر خود را به خریدار دگر - حال ما در فرقت جانان و ابرام رقیب
جمله می داند خدای حال گردان غم مخور - از در خویش خدا را به بهشتم مفرست
که سر کوی تو از کون و مکان ما را بس - طریق خدمت و آیین بندگی کردن
خدای را که رها کن به ما و سلطان باش - چو پیر سالک عشقت به می حواله کند
بنوش و منتظر رحمت خدا می باش - شکرانه را که چشم تو روی بتان ندید
ما را به عفو و لطف خداوندگار بخش - راهم شراب لعل زد ای میر عاشقان
خون مرا به چاه زنخدان یار بخش - آن سفرکرده که صد قافله دل همره اوست
هر کجا هست خدایا به سلامت دارش - خوشا شیراز و وضع بی مثالش
خداوندا نگه دار از زوالش - مکن از خواب بیدارم خدا را
که دارم خلوتی خوش با خیالش - بدین شکسته بیت الحزن که می آرد
نشان یوسف دل از چه زنخدانش - لطف خدا بیشتر از جرم ماست
نکته سربسته چه دانی خموش - مجمع خوبی و لطف است عذار چو مهش
لیکنش مهر و وفا نیست خدایا بدهش - خدای را به می ام شست و شوی خرقه کنید
که من نمی شنوم بوی خیر از این اوضاع - جبین و چهره حافظ خدا جدا مکناد
ز خاک بارگه کبریای شاه شجاع - حلاوتی که تو را در چه زنخدان است
به کنه آن نرسد صد هزار فکر عمیق - تویی که خوبتری ز آفتاب و شکر خدا
که نیستم ز تو در روی آفتاب خجل - گل ز حد برد تنعم نفسی رخ بنما
سرو می نازد و خوش نیست خدا را بخرام - عاشق روی جوانی خوش نوخاسته ام
و از خدا دولت این غم به دعا خواسته ام - شکر خدا که هر چه طلب کردم از خدا
بر منتهای همت خود کامران شدم - خدا را ای رقیب امشب زمانی دیده بر هم نه
که من با لعل خاموشش نهانی صد سخن دارم - شکر خدا که باز در این اوج بارگاه
طاووس عرش می شنود صیت شهپرم - ساقی بیا که از مدد بخت کارساز
کامی که خواستم ز خدا شد میسرم - خدای را مددی ای رفیق ره تا من
به کوی میکده دیگر علم برافرازم - ز محرمان سراپرده وصال شوم
ز بندگان خداوندگار خود باشم - اعتقادی بنما و بگذر بهر خدا
تا در این خرقه ندانی که چه نادرویشم - ای نسیم منزل لیلی خدا را تا به کی
ربع را برهم زنم اطلال را جیحون کنم - بر دلم گرد ستم هاست خدایا مپسند
که مکدر شود آیینه مهرآیینم - در خرابات مغان نور خدا می بینم
این عجب بین که چه نوری ز کجا می بینم - جلوه بر من مفروش ای ملک الحاج که تو
خانه می بینی و من خانه خدا می بینم - نشان اهل خدا عاشقیست با خود دار
که در مشایخ شهر این نشان نمی بینم - حافظ اسیر زلف تو شد از خدا بترس
و از انتصاف آصف جم اقتدار هم - دام سخت است مگر یار شود لطف خدا
ور نه آدم نبرد صرفه ز شیطان رجیم - سر خدا که در تتق غیب منزویست
مستانه اش نقاب ز رخسار برکشیم - خوش هواییست فرح بخش خدایا بفرست
نازنینی که به رویش می گلگون نوشیم - آن که بی جرم برنجید و به تیغم زد و رفت
بازش آرید خدا را که صفایی بکنیم - تو خانقاه و خرابات در میانه مبین
خدا گواه که هر جا که هست با اویم - خدا را کم نشین با خرقه پوشان
رخ از رندان بی سامان مپوشان - عابدان آفتاب از دلبر ما غافلند
ای ملامتگو خدا را رو مبین آن رو ببین - حافظ ار در گوشه محراب می نالد رواست
ای نصیحتگو خدا را آن خم ابرو ببین - حسن فروشی گلم نیست تحمل ای صبا
دست زدم به خون دل بهر خدا نگار کو - برهم چو می زد آن سر زلفین مشکبار
با ما سر چه داشت ز بهر خدا بگو - حافظ گرت به مجلس او راه می دهند
می نوش و ترک زرق ز بهر خدا بگو - وصال او ز عمر جاودان به
خداوندا مرا آن ده که آن به - خدا را از طبیب من بپرسید
که آخر کی شود این ناتوان به - بخیل بوی خدا نشنود بیا حافظ
پیاله گیر و کرم ورز و الضمان علی - سلطان من خدا را زلفت شکست ما را
تا کی کند سیاهی چندین درازدستی - سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی
خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی - در این بازار اگر سودیست با درویش خرسند است
خدایا منعمم گردان به درویشی و خرسندی - بد رندان مگو ای شیخ و هش دار
که با حکم خدایی کینه داری - به فریاد خمار مفلسان رس
خدا را گر می دوشینه داری - تشنه بادیه را هم به زلالی دریاب
به امیدی که در این ره به خدا می داری - آن کس که اوفتاد خدایش گرفت دست
گو بر تو باد تا غم افتادگان خوری - می ای دارم چو جان صافی و صوفی می کند عیبش
خدایا هیچ عاقل را مبادا بخت بد روزی - چو گل گر خرده ای داری خدا را صرف عشرت کن
که قارون را غلط ها داد سودای زراندوزی - چو خسروان ملاحت به بندگان نازند
تو در میانه خداوندگار من باشی - ز وصف حسن تو حافظ چگونه نطق زند
که همچو صنع خدایی ورای ادراکی - به هر منزل که رو آرد خدا را
نگه دارش به لطف لایزالی - خدا داند که حافظ را غرض چیست
و علم الله حسبی من سؤالی - سینه مالامال درد است ای دریغا مرهمی
دل ز تنهایی به جان آمد خدا را همدمی - دیده نادیده به اقبال تو ایمان آورد
مرحبا ای به چنین لطف خدا ارزانی - گشاد کار مشتاقان در آن ابروی دلبند است
خدا را یک نفس بنشین گره بگشا ز پیشانی - بگو که جان عزیزم ز دست رفت خدا را
ز لعل روح فزایش ببخش آن که تو دانی - بر تو گر جلوه کند شاهد ما ای زاهد
از خدا جز می و معشوق تمنا نکنی - کار خود گر به کرم بازگذاری حافظ
ای بسا عیش که با بخت خداداده کنی - خدا زان خرقه بیزار است صد بار
که صد بت باشدش در آستینی - به خدایی که تویی بنده بگزیده او
که بر این چاکر دیرینه کسی نگزینی - یک دم غریق بحر خدا شو گمان مبر
کز آب هفت بحر به یک موی تر شوی - از پای تا سرت همه نور خدا شود
در راه ذوالجلال چو بی پا و سر شوی - وجه خدا اگر شودت منظر نظر
زین پس شکی نماند که صاحب نظر شوی - دل که آیینه شاهیست غباری دارد
از خدا می طلبم صحبت روشن رایی - مکن حافظ از جور دوران شکایت
چه دانی تو ای بنده کار خدایی - ای دل گر از آن چاه زنخدان به درآیی
هر جا که روی زود پشیمان به درآیی - سعدی شیرازی
- «خدا» در غزلیات سعدی شیرازی
- اکبر و اعظم خدای عالم و آدم
صورت خوب آفرید و سیرت زیبا - بارخدایا مهیمنی و مدبر
وز همه عیبی مقدسی و مبرا - چشم کوته نظران بر ورق صورت خوبان
خط همی بیند و عارف قلم صنع خدا را - شکر خدای بود که آن بت وفا نکرد
باشد که توبه ای بکند بت پرست ما - به خدا که پرده از روی چو آتشت برافکن
که به اتفاق بینی دل عالمی سپندت - گر آن حلوا به دست صوفی افتد
خداترسی نباشد روز غارت - چه دل ها بردی ای ساقی به ساق فتنه انگیزت
دریغا بوسه چندی بر زنخدان دلاویزت - جان در قدم تو ریخت سعدی
وین منزلت از خدای می خواست - از بهر خدا روی مپوش از زن و از مرد
تا صنع خدا می نگرند از چپ و از راست - دنیا به چه کار آید و فردوس چه باشد
از بارخدا به ز تو حاجت نتوان خواست - بنده چه دعوی کند حکم خداوند راست
گر تو قدم می نهی تا بنهم چشم راست - ز دست رفته نه تنها منم در این سودا
چه دست ها که ز دست تو بر خداوندست - ما سر اینک نهاده ایم به طوع
تا خداوندگار را چه سرست - آن که در چاه زنخدانش دل بیچارگان
چون ملک محبوس در زندان چاه بابلست - خداوندان عقل این طرفه بینند
که خورشیدی به زیر سایبانست - گمان برند که در باغ عشق سعدی را
نظر به سیب زنخدان و نار پستانست - بسی بگفت خداوند عقل و نشنیدم
که دل به غمزه خوبان مده که سنگ و سبوست - جز خداوندان معنی را نغلطاند سماع
اولت مغزی بباید تا برون آیی ز پوست - یار من آن که لطف خداوند یار اوست
بیداد و داد و رد و قبول اختیار اوست - سعدی رضای دوست طلب کن نه حظ خویش
عبد آن کند که رای خداوندگار اوست - خلاص بخش خدایا همه اسیران را
مگر کسی که اسیر کمند زیباییست - زهی رفیق که با چون تو سروبالاییست
که از خدای بر او نعمتی و آلاییست - به خدا و به سراپای تو کز دوستیت
خبر از دشمن و اندیشه ز دشنامم نیست - با خداوندگاری افتادم
کش سر بنده پروریدن نیست - آب حیوان نتوان گفت که در عالم هست
گر چنانست که در چاه زنخدان تو نیست - از خدا آمده ای آیت رحمت بر خلق
وان کدام آیت لطفست که در شأن تو نیست - آفرین خدای بر جانت
که چه شیرین لبست و دندانت - هر که را گم شدست یوسف دل
گو ببین در چه زنخدانت - هر چند نمی سوزد بر من دل سنگینت
گویی دل من سنگیست در چاه زنخدانت - آفرین خدای بر پدری
که تو پرورد و مادری که تو زاد - آفرین خدای بر پدری
که تو فرزند نازنین پرورد - جز چشم تو که فتنه قتال عالمست
صد شیخ و زاهد از سر راه خدا که برد - امروز یقین شد که تو محبوب خدایی
کز عالم جان این همه دل با تو روان کرد - بلای عشق خدایا ز جان ما برگیر
که جان من دل از این کار بر نمی گیرد - مراد خاطر ما مشکلست و مشکل نیست
اگر مراد خداوندگار ما باشد - نظر خدای بینان طلب هوا نباشد
سفر نیازمندان قدم خطا نباشد - دلم خیال تو را ره نمای می داند
جز این طریق ندانم خدای می داند - دست گدا به سیب زنخدان این گروه
نادر رسد که میوه اول رسیده اند - آخر ای سنگ دل سیم زنخدان تا چند
تو ز ما فارغ و ما از تو پریشان تا چند - نظری کن به من خسته که ارباب کرم
به ضعیفان نظر از بهر خدا نیز کنند - گر خاک پای دوست خداوند شوق را
در دیدگان کشند جلای بصر بود - مرغ مؤلوف که با خانه خدا انس گرفت
گر به سنگش بزنی جای دگر می نرود - بکش چنان که توانی که بنده را نرسد
خلاف آن چه خداوندگار فرماید - پدر که چون تو جگرگوشه از خدا می خواست
خبر نداشت که دیگر چه فتنه می زاید - توانگرا در رحمت به روی درویشان
مبند و گر تو ببندی خدای بگشاید - بندگی هیچ نکردیم و طمع می داریم
که خداوندی از آن سیرت و اخلاق آید - سعدی اگر داغ عشق در تو مؤثر شود
فخر بود بنده را داغ خداوندگار - برگ درختان سبز پیش خداوند هوش
هر ورقی دفتریست معرفت کردگار - سعدی اگر زخم خوری غم مخور
فخر بود داغ خداوندگار - چاهی اندر ره مسلمانان
نیست الا چه زنخدانش - حد زیبایی ندارند این خداوندان حسن
ای دریغا گر بخوردندی غم غمخوار خویش - چشم خدا بر تو ای بدیع شمایل
یار من و شمع جمع و شاه قبایل - هر صفتی را دلیل معرفتی هست
روی تو بر قدرت خدای دلایل - من از کجا و نصیحت کنان بیهده گوی
حکیم را نرسد کدخدایی بهلول - جانان هزاران آفرین بر جانت از سر تا قدم
صانع خدایی کاین وجود آورد بیرون از عدم - رای خداوند راست حاکم و فرمانرواست
گر بکشد بنده ایم ور بنوازد غلام - تا ذوق درونم خبری می دهد از دوست
از طعنه دشمن به خدا گر خبرستم - گر به رخسار چو ماهت صنما می نگرم
به حقیقت اثر لطف خدا می نگرم - به خدا اگر بمیرم که دل از تو برنگیرم
برو ای طبیبم از سر که دوا نمی پذیرم - گر خداوند تعالی به گناهیت بگیرد
گو بیامرز که من حامل اوزار تو باشم - الحمد خدای آسمان را
کاختر به درآمد از وبالم - چشم که بر تو می کنم چشم حسود می کنم
شکر خدا که باز شد دیده بخت روشنم - من اهل دوزخم ار بی تو زنده خواهم شد
که در بهشت نیارد خدای غمگینم - تو خداوندگار باکرمی
گر چه ما بندگان بی هنریم - دوست چندان که می کشد ما را
ما به فضل خدای زنده تریم - مر خداوند عقل و دانش را
عیب ما گو مکن که نادانیم - بیمار فراق به نباشد
تا به تو نکند به زنخدان - دامن ز پای برگیر ای خوبروی خوش رو
تا دامنت نگیرد دست خدای خوانان - گر بر این چاه زنخدان تو ره بردی خضر
بی نیاز آمدی از چشمه حیوان دیدن - او خود مگر به لطف خداوندیی کند
ور نه ز ما چه بندگی آید پسند او - اول نظر که چاه زنخدان بدیدمش
گویی دراوفتاد دل از دست من به چاه - بنده را بر خط فرمان خداوند امور
سر تسلیم نهادن ز سرافرازی به - به خدا بر تو که خون من بیچاره مریز
که من آن قدر ندارم که تو دست آلایی - آن نه خالست و زنخدان و سر زلف پریشان
که دل اهل نظر برد که سریست خدایی - سرم از خدای خواهد که به پایش اندرافتد
که در آب مرده بهتر که در آرزوی آبی - که دست تشنه می گیرد به آبی
خداوندان فضل آخر ثوابی - برو ای فقیه دانا به خدای بخش ما را
تو و زهد و پارسایی من و عاشقی و مستی - عیبت نمی کنم که خداوند امر و نهی
شاید که بنده ای بکشد بی جنایتی - مرا چه بندگی از دست و پای برخیزد
مگر امید به بخشایش خداوندی - چه کند بنده ای که از دل و جان
نکند خدمت خداوندی - گرفتمت که نیامد ز روی خلق آزرم
که بی گنه بکشی از خدا نترسیدی - گوییا بر من از بهشت خدای
باز کردند بامداد دری - در خداوندی چه نقصان آیدش
گر خداوندی بپرسد چاکری - به خدای اگر چو سعدی برود دلت به راهی
همه شب چنو نخسبی و نظر به راه داری - اگر به حسن تو باشد طبیب در آفاق
کس از خدای نخواهد شفای رنجوری - ای غم از همنفسی تو ملالم بگرفت
هیچت افتد که خدا را ز سرم برخیزی - چنین جمال نشاید که هر نظر بیند
مگر که نام خدا گرد خویشتن بدمی - ما خوشه چین خرمن اصحاب دولتیم
باری نگه کن ای که خداوند خرمنی - به چندین حیلت و حکمت که گوی از همگنان بردم
به چوگانم نمی افتد چنین گوی زنخدانی - مردم از ترس خدا سجده رویت نکنند
بامدادت که ببینند و من از حیرانی - روزی به زنخدانت گفتم به سیمینی
گفت ار نظری داری ما را به از این بینی - به شرط آن که منت بنده وار در خدمت
بایستم تو خداوندوار بنشینی - به خدای اگر به دردم بکشی که برنگردم
کسی از تو چون گریزد که تواش گریزگاهی - مولوی
- «خدا» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- امروز خندان آمدی مفتاح زندان آمدی
بر مستمندان آمدی چون بخشش و فضل خدا - گفتا كه من خربندهام پس بایزیدش گفت رو
یا رب خرش را مرگ ده تا او شود بنده خدا - حیفست ای شاه مهین هشیار كردن این چنین
والله نگویم بعد از این هشیار شرحت ای خدا - چون تو سرافیل دلی زنده كن آب و گلی
دردم ز راه مقبلی در گوش ما نفخه خدا - ای موسی عمران كه در سینه چه سیناهاستت
گاوی خدایی میكند از سینه سینا بیا - ای ساربان با قافله مگذر مرو زین مرحله
اشتر بخوابان هین هله نه از بهر من بهر خدا - عالی خداوند شمس دین تبریز از او جان زمین
پرنور چون عرش مكین كو رشك شد انوار را - عشق زلیخا ابتدا بر یوسف آمد سالها
شد آخر آن عشق خدا میكرد بر یوسف قفا - ای خواجه سرمستك شدی بر عاشقان خنبك زدی
مست خداوندی خود كشتی گرفتی با خدا - گه شكر آن مولی كند گه آه واویلی كند
گه خدمت لیلی كند گه مست و مجنون خدا - بادا مبارك در جهان سور و عروسیهای ما
سور و عروسی را خدا ببرید بر بالای ما - گفتا چو تو نوشیدهای در دیگ جان جوشیدهای
از جان و دل نوشش كنم ای باغ اسرار خدا - خاموش كن پرده مدر سغراق خاموشان بخور
ستار شو ستار شو خو گیر از حلم خدا - رستم از این نفس و هوا زنده بلا مرده بلا
زنده و مرده وطنم نیست بجز فضل خدا - گاه بود پهلوی او گاه شود محو در او
پهلوی او هست خدا محو در او هست لقا - سایه زده دست طلب سخت در آن نور عجب
تا چو بكاهد بكشد نور خدایش به خدا - هر كی ز تو نیست جدا هیچ نمیرد به خدا
آنگه اگر مرگ بود پیش تو باری صنما - گر نه حدیث او بدی جان تو آه كی زدی
آه بزن كه آه تو راه كند سوی خدا - بهر خدای را خمش خوی سكوت را مكش
چون كه عصیده میرسد كوته كن قصیده را - جمله به ماه عاشق و ماه اسیر عشق تو
ناله كنان ز درد تو لابه كنان كه ای خدا - تا چه شوند عاشقان روز وصال ای خدا
چونك ز هم بشد جهان از بت بانقاب ما - جان طرب پرست ما عقل خراب مست ما
ساغر جان به دست ما سخت خوش است ای خدا - گفتم ای سر خدا روی نهان كن
شكر خدا كرد و ثنا گفت دعاها - خداوندا زهی نوری لطافت بخش هر حوری
كه آب زندگی سازد ز روی لطف ناری را - گر زان كه تو قارونی در عشق شوی مفلس
ور زان كه خداوندی هم بنده شوی با ما - آب حیوان باید مر روح فزایی را
ماهی همه جان باید دریای خدایی را - همكاسه ملك باشد مهمان خدایی را
باده ز فلك آید مردان ثوابی را - استاد خدا آمد بیواسطه صوفی را
استاد كتاب آمد صابی و كتابی را - زان می كه ز دل خیزد با روح درآمیزد
مخمور كند جوشش مر چشم خدابین را - از بهر خدا بنگر در روی چو زر جانا
هر جا كه روی ما را با خویش ببر جانا - گر افلاك نباشد به خدا باك نباشد
دل غمناك نباشد مكن بانگ و علالا - به هر مغز و دماغی كه درافتاد خیالش
چه مغزست و چه نغزست چه بیناست خدایا - ز شمس الحق تبریز دل و جان و دو دیده
سراسیمه و آشفته سوداست خدایا - از این لوت و زین قوت چه مستیم و چه مبهوت
كه از دخل زمین نیست ز بالاست خدایا - تن ار كرد فغانی ز غم سود و زیانی
ز تست آنك دمیدن نه ز سرناست خدایا - ز عكس رخ آن یار در این گلشن و گلزار
به هر سو مه و خورشید و ثریاست خدایا - نی تن را همه سوراخ چنان كرد كف تو
كه شب و روز در این ناله و غوغاست خدایا - زهی عشق زهی عشق كه ما راست خدایا
چه نغزست و چه خوبست چه زیباست خدایا - چو سیلیم و چو جوییم همه سوی تو پوییم
كه منزلگه هر سیل به دریاست خدایا - نی بیچاره چه داند كه ره پرده چه باشد
دم ناییست كه بیننده و داناست خدایا - از آن آب حیاتست كه ما چرخ زنانیم
نه از كف و نه از نای نه دفهاست خدایا - بسی خوردم سوگند كه خاموش كنم لیك
مگر هر در دریای تو گویاست خدایا - كه در باغ و گلستان ز كر و فر مستان
چه نورست و چه شورست چه سوداست خدایا - یقین گشت كه آن شاه در این عرس نهانست
كه اسباب شكرریز مهیاست خدایا - خمش ای دل كه تو مستی مبادا به جهانی
نگهش دار ز آفت كه برجاست خدایا - ز تیه خوش موسی و ز مایده عیسی
چه لوتست و چه قوتست و چه حلواست خدایا - فروریخت فروریخت شهنشاه سواران
زهی گرد زهی گرد كه برخاست خدایا - فتادیم فتادیم بدان سان كه نخیزیم
ندانیم ندانیم چه غوغاست خدایا - زهی عشق زهی عشق كه ما راست خدایا
چه نغزست و چه خوبست و چه زیباست خدایا - ز هر كوی ز هر كوی یكی دود دگرگون
دگربار دگربار چه سوداست خدایا - چه گرمیم چه گرمیم از این عشق چو خورشید
چه پنهان و چه پنهان و چه پیداست خدایا - نه دامیست نه زنجیر همه بسته چراییم
چه بندست چه زنجیر كه برپاست خدایا - زهی ماه زهی ماه زهی باده همراه
كه جان را و جهان را بیاراست خدایا - چه نقشیست چه نقشیست در این تابه دلها
غریبست غریبست ز بالاست خدایا - زهی شور زهی شور كه انگیخته عالم
زهی كار زهی بار كه آن جاست خدایا - خموشید خموشید كه تا فاش نگردید
كه اغیار گرفتست چپ و راست خدایا - اكسیر خداییست بدان آمد كاین جا
هر لحظه زر سرخ كند او حجری را - هر چیز گمان بردم در عالم و این نی
كاین جاه و جلالست خدایی نظری را - این مه ز كجا آمد وین روی چه رویست
این نور خداییست تبارك و تعالی - بر غیر خدا حسد نیارد
آن كس كه گمان برد خدا را - این جا به خدا كه دل نهادیم
كس را مبر ای خدا از این جا - آن عربده در شراب دنیاست
در بزم خدا نباشد آنها - هر پاره من جدا همیگفت
كای شكر و سپاس مر خدا را - اسب حاجتهای مشتاقان بدو اندررساد
ای خدا ضایع مكن این سیر و این الحاف را - طور موسی بارها خون گشت در سودای عشق
كز خداوند شمس دین افتد به طور اندر صدا - غیرت و رشك خدا آتش زند اندر دو كون
گر سر مویی ز حسنش بیحجاب آید به ما - از برای جان پاك نورپاش مه وشت
ای خداوند شمس دین تا نشكنی آمالها - شاه جانست آن خداوند دل و سر شمس دین
كش مكان تبریز شد آن چشمه رواق را - ای خداوندا برای جانت در هجرم مكوب
همچو گربه مینگر آن گوشت بر معلاق را - شمس دین صدر خداوند خداوندان به حق
كز جمال جان او بازیب و فر شد صنعها - تا نیارد سجدهای بر خاك تبریز صفا
كم نگردد از جبینش داغ نفرین خدا - تا نیاید ظل میمون خداوندی او
هیچ بندی از تو نگشاید یقین میدان دلا - آن خداوند لطیف بنده پرور شمس دین
كو رهاند مر شما را زین خیال بیوفا - ای خداوند شمس دین از آتش هجران تو
رشك نور باقیست صد آفرین این نار را - چه كند بنده صورت كمر عشق خدا را
چه كند عورت مسكین سپر و گرز و سنان را - منشین با دو سه ابله كه بمانی ز چنین ره
تو ز مردان خدا جو صفت جان و جهان را - تو صلاح دل و دین را چو بدان چشم ببینی
به خدا روح امینی و امین مشعلهها را - به مباركی و شادی چو نگار من درآید
بنشین نظاره میكن تو عجایب خدا را - خجلم ز وصف رویش به خدا دهان ببندم
چه برد ز آب دریا و ز بحر مشك سقا - غم و مصلحت نماند همه را فرود راند
پس از آن خدای داند كه كجا كشد تماشا - نه قرار ماند و نی دل به دعای او ز یاری
كه به خون ماست تشنه كه خداش یار بادا - جز از این چند سخن در دل رنجور بماند
تا نبیند رخ خوب تو نگوید به خدا - با كه میباشی و همراز تو كیست
با خدایی با خدایی با خدا - ماجرا بسیار خواهد شد خمش
از خدا واپرس تا گوید تو را - ای خان و مان بمانده و از شهر خود جدا
شاد آمدیت از سفر خانه خدا - مالیده رو و سینه در آن قبله گاه حق
در خانه خدا شده قد كان آمنسا - چونید و چون بدیت در این راه باخطر
ایمن كند خدای در این راه جمله را - مهمان حق شدیت و خدا وعده كرده است
مهمان عزیز باشد خاصه به پیش ما - طبل سفر ز دست قدم در سفر نهیم
در حفظ و در حمایت و در عصمت خدا - آن جاست شهر كان شه ارواح میكشد
آن جاست خان و مان كه بگوید خدا بیا - ز آدم اگر بگردی او بیخدای نیست
ابلیس وار سنگ خوری از كف خدا - آری خدای نیست ولیكن خدای را
این سنتیست رفته در اسرار كبریا - این نیم كاره ماند و دل من ز كار شد
كار او كند كه هست خداوندگار ما - داد خداوند دین شمس حقست این ببین
ای شده تبریز چین آن رخ گلنار را - ای در ما را زده شمع سرایی درآ
خانه دل آن توست خانه خدایی درآ - در حجب مشك موی روی ببین اه چه روی
آنك خدایش بشست دور ز روشویها - خدای عشق فرستاد تا در او پیچیم
كه نیست لایق پیچش ملك تعالی را - چو اندكی بنمودم بدان تو باقی را
ز خوی خویش سفر كن به خوی و خلق خدا - چه نیكبخت كسی كه خدای خواند تو را
درآ درآ به سعادت درت گشاد خدا - چو نور گفت خداوند خویشتن را نام
غلام چشم شو ایرا ز نور كرد چرا - امانتی كه به نه چرخ در نمیگنجد
به مستحق بسپارم چه خوش بود به خدا - چو جان زار بلادیده با خدا گوید
كه جز تو هیچ ندارم چه خوش بود به خدا - خراب و مست شوم در كمال بیخویشی
نه بدروم نه بكارم چه خوش بود به خدا - جوابش آید از آن سو كه من تو را پس از این
به هیچ كس نگذارم چه خوش بود به خدا - چو اندرآید یارم چه خوش بود به خدا
چو گیرد او به كنارم چه خوش بود به خدا - به گفت هیچ نیایم چو پر بود دهنم
سر حدیث نخارم چه خوش بود به خدا - شب وصال بیاید شبم چو روز شود
كه روز و شب نشمارم چه خوش بود به خدا - چو شیر پنجه نهد بر شكسته آهوی خویش
كه ای عزیز شكارم چه خوش بود به خدا - چو گل شكفته شوم در وصال گلرخ خویش
رسد نسیم بهارم چه خوش بود به خدا - گریزپای رهش را كشان كشان ببرند
بر آسمان چهارم چه خوش بود به خدا - بیابم آن شكرستان بینهایت را
كه برد صبر و قرارم چه خوش بود به خدا - بدان دو نرگس مستش عظیم مخمورم
چو بشكنند خمارم چه خوش بود به خدا - چه دیگ پختهای از بهر من عزیزا دوش
خدای داند تا چیست عشق را سودا - فراق را بندیدی خدات منما یاد
كه این دعاگو به زین نداشت هیچ دعا - خدای پهلوی هر درد دارویی بنهاد
چو درد عشق قدیمست ماند بی ز دوا - بپخته است خدا بهر صوفیان حلوا
كه حلقه حلقه نشستند و در میان حلوا - رسید وحی خدایی كه گوش تیز كنید
كه گوش تیز به چشم خدای بین كشدا - شراب داد خدا مر مرا تو را سركا
چو قسمتست چه جنگست مر مرا و تو را - ز دم زدن كی شود مانده یا كی سیر شود
تو آن دمی كه خدا گفت یحیی الموتی - نخواندهای ختم الله خدای مهر نهد
همو گشاید مهر و برد غطاها را - مگر كه لطف خدا اوست ما غلط كردیم
وگر نه خوبی او گشت بیكنار چرا - مباركی كه بود در همه عروسیها
در این عروسی ما باد ای خدا تنها - بازآمد و تا ویست بنده بندهست خدا خدا
ماند در كیسه بدن چو زر و سیم ناروا - نذر تو كن حكم تو كن حاكمی
بر شب و بر روز و سحر ای خدا - جز ز خداوندی تو كی رسد
صبر و قرار این دل دیوانه را - گر نخریدست جهان را ز غم
مژده چرا داد خدا كاشتری - خلق بخفتند ولی عاشقان
جمله شب قصه كنان با خدا - گفت به داوود خدای كریم
هر كی كند دعوی سودای ما - چرخ فلك با همه كار و كیا
گرد خدا گردد چون آسیا - ای خواب به جان تو زحمت ببری امشب
وز بهر خدا زین جا اندرگذری امشب - تا بیند این دو دیده صبح خدا دمیده
دام طلب دریده مطلوب گشته طالب - خدای گفت كه شب دوستان نمیخسبند
اگر خجل شدهای زین و شرمسار مخسب - گفتم خدایا رحمتی كرام گیرد ساعتی
نی خون كس را ریختهست نی مال كس را بستدهست - كمان زه كن خدایا نه كه تیر قاب قوسینی
كه وقت آمد كه من جان را سپر سازم همین ساعت - خداوندا به احسانت به حق نور تابانت
مگیر آشفته میگویم كه دل بیتو پریشانست - پیچیده ورق بر وی نوری ز خداوندی
شمس الحق تبریزی روشن حدقی ماندهست - مرغان هوایی را بازان خدایی را
از غیب به دست آرم بیصنعت و بیحیلت - این صورت بت چیست اگر خانه كعبهست
وین نور خدا چیست اگر دیر مغانهست - مستان خدا گر چه هزارند یكی اند
مستان هوا جمله دوگانهست و سه گانهست - اگر نه خود عنایات خداوند
بدیدستی چه امكان سكونست - خداوندی شمس الدین تبریز
ورای هفت چرخ نیلگونست - می و ساقی چه باشد نیست جز حق
خدا داند كه این عشق از چه بابست - خمش باش و فنای بحر حق شو
به هنبازی خدایی مصلحت نیست - چه گویم من مكافات تو ای جان
كه نیكی تو را جانا خدا گفت - در این كو كدخدا شاهی است باقی
فرو روبیده این كو را ز آفات - از رفتن جان چه خوف باشد
او را كه خدای جان ندیمست - گویی كه خدای عالمی نو
در عالم كهنه آفریدهست - بادهای داری خدایی بس سبك خوار و لطیف
زان اگر خواهد بنوشد روز صد خروار مست - گفت آن كاین دم پذیرد كی بمیرد جان او
با خدا باقی بود آن كز خدا مست آمدست - ور تو را خوف مطالب باشد از اشهادها
از خدا میخواه شیرینی اجل كان آجلست - به خدا كت نگذارم كه روی راه سلامت
كه سر و پا و سلامت نبود روز قیامت - یك شب از بهر خدا بیخور و بیخواب بزی
صد شب از بهر هوا نفس تو بیخواب و خورست - دف دریدست طرب را به خدا بیدف او
مجلس یاركده بیدم او باركدست - خرج بیدخل خدایی است ز دنیا مطلب
هر كه را هست زهی بخت ندانم كه كه را است - بس كه هر مستمعی را هوس و سودایی است
نه همه خلق خدا را صفت و فطرت تو است - بادهای ده كه بدان باده بلا واگردد
مجلسی ده پر از آن گل كه خدایش كشتهست - تا همه مست شویم و ز طرب سجده كنیم
پیش نقشی كه خدایش به خودی بنوشتهست - خسروان خاك كفش را به خدا تاج كنند
هر كه شیرین تو را دلشده چون فرهادست - جان حیاتی داد كوه و دشت را
ای خدایا ای خدایا جان كیست - چشم یعقوبی از این بو باز شد
ای خدا این بوی از كنعان كیست - زین همرهان سست عناصر دلم گرفت
شیر خدا و رستم دستانم آرزوست - در بارگاه دیو درآیی كه داد داد
داد از خدای خواه كه این جا همه ددهست - از عشق شرم دارم اگر گویمش بشر
میترسم از خدای كه گویم كه این خداست - دل را مجال نیست كه از ذوق دم زند
جان سجده میكند كه خدایا مباركست - بر اسب تن ملرز سبكتر پیاده شو
پرش دهد خدای كه بر تن سوار نیست - ما را كنار گیر تو را خود كنار نیست
عاشق نواختن به خدا هیچ عار نیست - درج عطا شد پدید غره دریا رسید
صبح سعادت دمید صبح چه نور خداست - در آن هوا كه خداوند شمس تبریزیست
نه لاف چرخه چرخست و نی سماواتست - ز دست او علف و آبهای خوش خوردست
عجب عجب ز خدا مر تو را چنان خور نیست - هزار بار ببستت به درد و ناله زدی
چه منكری كه خدا در خلاص مضطر نیست - دلا بباز تو جان را بر او چه میلرزی
بر او ملرز فدا كن چه شد خدای تو نیست - خدای بخشد و گیرد بیارد و ببرد
كه كار او نه به میزان عقل موزونست - چه جای یوسف بس یوسفان اسیر توند
خدای عز و جل كی دهد بدیشانت - در این سلام مرا با تو دار و گیر جداست
دمی عظیم نهانست و در حجاب خداست - علی الخصوص شرابی كه اولیا نوشند
كه جوش و نوش و قوامش ز خم لطف خداست - تو در جنگ آیی روم من به صلح
خدای جهان را جهان تنگ نیست - داد مخدوم از خداوندیش
بهر ملك ابد مثال و برات - در صوفی دلست و كویش جان
باده صوفیان ز خم خداست - خواب میبست شش جهت را در
چون خدا كرد فتح باب گریخت - كعبه چو از سنگ پرستان پرست
روی به ما آر كه قبله خداست - تابش اندیشه هر منكری
مقت خدا بیند اگر كور نیست - شیر خدا بند گسستن گرفت
ساقی جان شیشه شكستن گرفت - نور خداییست كه ذرات را
رقص كنان بیسر و بیپا خوشست - چونك خدا روفت دلت را ز حرص
رو به دل آور دل یكتا خوشست - از تو چو انداخت خدا رنج كار
رو به تماشا كه تماشا خوشست - بازوی تو قوس خدا یافت یافت
تیر تو از چرخ برون جست جست - بازوی تو قوس خدا یافت یافت
تیر تو از چرخ برون جست جست - هر گهری كان ز خزینه خداست
در دو لب لعل تو آن هست هست - دارد خدا خوش عالمی منگر در این عالم دمی
جز حق نباشد محرمش كالصبر مفتاح الفرج - ای بیوفا جانی كه او بر ذوالوفا عاشق نشد
قهر خدا باشد كه بر لطف خدا عاشق نشد - سرمست كاری كی كند مست آن كند كه میكند
باده خدایی طی كند هر دو جهان را تا صمد - صرفه مكن صرفه مكن صرفه گدارویی بود
در پاكبازان ای پسر فیض و خداخویی بود - بشنو از قل خدا هست زمین مهد شما
گر نبود طفل چرا بسته گهواره شود - جز تو خلیفه خدا كیست بگو به دور ما
سجده كند ملك تو را چون ملك از سما رسد - چشم تو ناز میكند لعل تو داد میدهد
كشتن و حشر بندگان لاجرم از خدا رسد - صاف صفا نمیرود راه وفا نمیرود
مست خدا نمیرود مست غرور میرود - بال برآرد این دلم چونك غمت پرك زند
بارخدا تو حكم كن تا به ابد همین كند - اگر مشهور شد شورم خدا داند كه معذورم
كاسیر حكم آن عشقم كه صد طبل و علم دارد - خود او پیدا و پنهانست جهان نقش است و او جانست
بیندیش این چه سلطانست مگر نور خدا باشد - خریدی خانه دل را دل آن توست میدانی
هر آنچ هست در خانه از آن كدخدا باشد - ز خودبینی جدا گشته پر از عشق خدا گشته
ز مالشهای غم غافل به مالنده عبر دارد - خداوندا تو میدانی كه جانم از تو نشكیبد
ازیرا هیچ ماهی را دمی از آب نگزیرد - ز شمس الدین تبریزی مقیم عشق میگویم
خداوندا چرا چندین شهی اندر سفر باشد - جانی كه جدا گردد جویای خدا گردد
او نادرهای باشد او بوالعجبی باشد - شمشیر به كف عمر در قصد رسول آید
در دام خدا افتد وز بخت نظر یابد - زین قبله بجو نوری تا شمع لحد باشد
آن نور شود گلشن چون نور خدا آمد - این پرده نیلی را بادیست كه جنباند
این باد هوایی نی بادی كه خدا داند - هر ذره كه بر بالا مینوشد و پا كوبد
خورشید ازل بیند وز عشق خدا كوبد - گر دیو و پری حارس باتیغ و سپر باشد
چون حكم خدا آید آن زیر و زبر باشد - ای عشق خداوندی شمس الحق تبریزی
چندانك بیفزایی این باده بیفزاید - شرابیست شرابیست خدا را پنهانی
كه دنیا و شما نیز ز یك جرعه آنید - هر جزو چو جندالله محكوم خداییست
بر بنده امان آمد و بر گبر كمین شد - تدبیر كند بنده و تقدیر نداند
تدبیر به تقدیر خداوند چه ماند - بنده چو بیندیشد پیداست چه بیند
حیلت بكند لیك خدایی بنداند - یك دسته گل كو اگر آن باغ بدیدیت
یك گوهر جان كو اگر از بحر خدایید - بنده چو بیندیشد پیداست چه بیند
حیله بكند لیك خدایی نتواند - تدبیر كند بنده و تقدیر نداند
تدبیر به تقدیر خداوند نماند - در چاه زنخدان تو هر جان كه وطن ساخت
زود از رسن زلف تو بر چرخ برآید - از بهر خدا عشق دگر یار مدارید
در مجلس جان فكر دگر كار مدارید - امروز شما هیزم آن آتش خویشید
یا آتشتان مرد شما نور خدایید - خداوندی شمس الدین تبریز
كه بوی خالق جبار دارد - خداوند شمس دین آن نور تبریز
كه هر كس را چو من چاكر نگیرد - میا بیدف به گور من ای برادر
كه در بزم خدا غمگین نشاید - از شیر خدای پرس ما را
هر شیر قفار ما ندارد - خاموش كه مشكلات جان را
جز دست خدای برندارد - عقل ار چه شگرف كدخداییست
بی خوان تو آب و نان ندارد - عمری پی زید و عمرو بردی
زین پس بنگر خدا چه دارد - مستم ز خدا و سخت مستم
سبحان الله خدا چه دارد - از خشم مخای هیچ كس را
تا خشم خدا تو را نخاید - او جای دگر نرفته باشد
او جانب خلوت خدا شد - شمس تبریزی تو دانی حالت مستان خویش
بی دل و دستم خداوندا اگر تقصیر بود - با شه تبریز شمس الدین خداوند شهان
جان فدا دارید و تن قربان ز بهر وی كنید - چون بجستم خانه خانه یافتم بیچاره را
در یكی كنجی به ناله كی خدا اندر سجود - به خدا دیو ملامت برهد روز قیامت
اگر او مهر تو دارد اگر اقرار تو دارد - به خدا حور و فرشته به دو صد نور سرشته
نبرد سر نبرد جان اگر انكار تو دارد - خنك آنگه كه كند حق گنهت طاعت مطلق
خنك آن دم كه جنایات عنایات خدا شد - تو چه دانی تو چه دانی كه چه كانی و چه جانی
كه خدا داند و بیند هنری كز بشر آید - همه جورها وفا شد همه تیرگی صفا شد
صفت بشر فنا شد صفت خدا درآمد - ای خدایی كه چو حاجات به تو برگیرند
هر مرادی كه بودشان همه در بر گیرند - ای خدا رحم كن آن را كه مرا رحم نكرد
به صفات تو كه در كشتن من استادند - هر سری را كه خدا خیره و كالیوه كند
صدر جنت بهلد سوی سقر بگریزد - جان و دل هر دو فدای شكرستان تو باد
آب حیوان چو از آن چاه زنخدان آرند - یا رب این بوی كه امروز به ما میآید
ز سراپرده اسرار خدا میآید - در فراق لب چون شكر او تلخ شدیم
زان شكرهای خدایانه شكرریز كنید - ای خدا از ساقیان بزم غیب
در دو عالم بانگ نوشانوش باد - شكرها داریم زین عشق ای خدا
لطفهای بینهایت میكند - ای خدا از عاشقان خشنود باد
عاشقان را عاقبت محمود باد - ای خدایی كه عطایت دیدست
مرغ دیده به هوای تو پرد - نور باقیست كه آن نور خدا است
نور فانی صفت جسم و جسد - هر كجا بوی خدا میآید
خلق بین بیسر و پا میآید - جلوه مكن جمالت مگشای پر و بالت
تا با پر خدایی جان مستطیر باشد - میخواهم از خدا من تا شمس حق تبریز
در غار دل بتابد با یار غار ماند - مخدوم شمس دینست هم سید و خداوند
كز وی زمین تبریز مشك و عبیر باشد - در عین دود و آتش باشد خلیل را خوش
آن را خدای داند هر كس امین نباشد - چون روح در نظاره فنا گشت این بگفت
نظاره جمال خدا جز خدا نكرد - اندر بهار وحی خدا درس عام گفت
بنوشت باغ و مرغ به تكرار میرود - چون كعبه كه رود به در خانه ولی
این رحمت خدای به ارحام میرود - چشم تو برگشاید هر دم هزار چشم
زیرا مسیح وار خدا قدرتش بداد - چشمت بیافرید به هر دم هزار چشم
زیرا خدا ز قدرت خود قدرتش بداد - خود با خدای كن كه از این نقشهای دیو
خواهی شدن به وقت اجل بیمراد فرد - اصحاب كهف باغ ز خواب اندرآمدند
چون لطف روح بخش خدا یار غار شد - معدوم را كجاست به ایجاد دست و پا
فضل خدای بخشد معدوم را وجود - در دیده گدای تو آید نگار خاك
حاشا ز دیدهای كه خدایش نظر دهد - وان دل كه صد هزار دل از وی كباب بود
در آتش خدای كنون او كباب شد - چشم همه خشك و تر مانده در همدگر
چشم تو سوی خداست چشم همه بر تو باد - دست تو دست خدا چشم تو مست خدا
بر همه پاینده باد سایه رب العباد - هر كه تو را كرد خوار رو به خدایش سپار
هر كی بترساندت روی به حق آر زود - غصه و ترس و بلا هست كمند خدا
گوش كشان آردت رنج به درگاه جود - گر سر فرعون را درد بدی و بلا
لاف خدایی كجا دردهدی آن عنود - باغ ز سرما بكاست شد ز خدا دادخواست
لطف خدا یار شد دولت یاران رسید - آن گل شیرین لقا شكر كند از خدا
بلبل سرمست ما بهر خماران رسید - آنك گشادی نمود نفس تو را تنگیست
گفت خدا نفس را بسته امش فی كبد - لطف خداوند جان مفخر تبریزیان
شمس حق و دین شده بر همه بختی مزید - مفتعلن فاعلات جان مرا كرد مات
جان خداخوان بمرد جان خدادان رسید - سحر خدا آفرید در دل هر كس پدید
كیسه جوزا برید همچو سها میرود - گفتم جادو كسی سست بخندید و گفت
سحر اثر كی كند ذكر خدا میرود - گفتم آری ولیك سحر تو سر خداست
سحر خوشت هم تك حكم قضا میرود - اگر مرا تو نخواهی دلم تو را نگذارد
تو هم به صلح گرایی اگر خدا بگمارد - عجب مدار ز مرده كه از خدا طلبد جان
عجب مدار ز تشنه كه دل به آب سپارد - دل از دیار خلایق بشد به شهر حقایق
خدای داند كاین دل در آن دیار چه میشد - دلا بخسب ز فكرت كه فكر دام دل آمد
مرو بجز كه مجرد بر خدا كه نشاید - هزار لیلی و مجنون ز بهر ما برساخت
چه صورتست كه بهر خدا خدا سازد - خموش كن به زبان مدحت و ثنا كم گوی
كه تا خدای تو را مدحت و ثنا سازد - ز روی نخوت و تقلید ننگ دارد از او
بلیس وار كه خود بس بود خدا مسجود - چه پرده است حسد ای خدا میان دو یار
كه دی چو جان بدهاند این زمان چو گرگ عنود - چرا روم به چه حجت چه كردهام چه سبب
بیا كه بحث كنیم ای خدای فرد ودود - هزار شكر خدا را كه عقل كلی باز
ز بعد فرقت آمد به طالع مسعود - ز ناسپاسی ما بسته است روزن دل
خدای گفت كه انسان لربه لكنود - خدای گربه بدان آفرید تا موشان
نهان شوند به خاك اندرون به حبس خلود - ستاره ایست خدا را كه در زمین گردد
كه در هوای ویست آفتاب و چرخ كبود - بگو غزل كه به صد قرن خلق این خوانند
نسیج را كه خدا بافت آن نفرسوید - در این چنین قدح آمیختن حرام بود
به عاشقان خدا جز می خدا مدهید - شما و هر چه مراد شماست در عالم
من و طریق خداوند مبدا و ایجاد - جهان كفست و صفات خداست چون دریا
ز صاف بحر كف این جهان حجاب كند - بخند موسی عمران به كوری فرعون
بخور خلیل خدا نوش كوری نمرود - بلیس اگر ز شراب خدای مست بدی
ز صد گنه نشدی هیچ طاعتش مردود - خدای خصم شما گر به پیش آن خورشید
ز ماه و شمع و ستاره و چراغ نام برید - چو باد در سر بید افتد و شود رقصان
خدای داند كو با هوا چهها گوید - خصوص باده عرشی ز ذوالجلال كریم
سخاوت و كرم آن مگر خدا گوید - كه ای خدای اگر عفوشان كنی كردی
وگر نه درفكنم صد فغان در این بنیاد - كنند كار كسی را تمام و برگذرند
كه جز خدای نداند زهی كریم و جواد - سپاس و شكر خدا را كه بندها بگشاد
میان به شكر چو بستیم بند ما بگشاد - پس دریچه دل صد در نهانی بود
كه بسته بود خدا بنده خدا بگشاد - در این سرا كه دو قندیل ماه و خورشیدست
خدا ز جانب دل روزن سرا بگشاد - به باغ جمله شراب خدای مینوشند
در آن میانه كسی نیست كو گلو دارد - چه حاجتیست گلو باده خدایی را
كه ذره ذره همه نقل و می از او دارد - اگر تو گویی دیدم ورا برای خدا
گشای دیده دیگر و این دو را بربند - دریغ پرده هستی خدای بركندی
چنانك آن در خیبر علی حیدر كند - سخن ز پرده برون آید آن گهش بینی
كه او صفات خداوند كردگار بود - سخن چو روی نماید خدای رشك برد
خنك كسی كه به گفتار رازدار بود - سخن ز علم خدا و عمل خدای كند
وگر ز ما طلبی كار كار كار بود - شراب لطف خداوند را كرانی نیست
وگر كرانه نماید قصور جام بود - به نقد خاك شدن كار عاشقان باشد
كه راه بند شكستن خدایشان بنمود - اگر مرا تو نخواهی دلم تو را خواهد
تو هم به صلح گرایی اگر خدا خواهد - و یا دو دیده كور از خدا بصر جوید
و یا گرسنه ده سالهای نوا خواهد - خدای پر شما را ز جهد ساخته است
چو زندهاید بجنبید و جهد بنمایید - حطام خواند خدا این حشیش دنیا را
در این حشیش چو حیوان چه ژاژ میخایید - خدای گفت قم اللیل و از گزاف نگفت
ز شب رویست فرو قد زهره و فرقد - شكست جمله بتان را شب و بماند خدا
كه نیست در كرم او را قرین و كفو احد - مگو چنین تو چه دانی بلادریست نهان
خدای داند و بس كاین بلا چه سود كند - برو به نزد خداوند شمس تبریزی
فقیر او شو جانا غنا چه سود كند - مرید خواند خداوند دیو وسوسه را
كه هر كه خورد دم او چو او مرید شود - خدای داد شما را یكی نظر كه مپرس
اگر چه زان نظر این دم به سكر بیخبرید - خدایا تو دانی كه بر ما چه آمد
خدایا تو دانی كه ما را چه میشد - بگداز جان را مه آسمان را
به خدا كه چیزی چو خدا نباشد - همه گرگان شبان شده همه دزدان چو پاسبان
چه برد دزد عاشقان چو خدا پاسبان شود - چون شكار خدا نشد نمرود
پشهای را شكار خواهد بود - ای خدا آستین فضل فشان
چونك بنده بر آستان آمد - عقل گوید مرا خمش كن بس
كه خداوند غیب دان آمد - من خمش كردم ای خدا لیكن
بی من از خان من فغان آمد - ما رمیت اذ رمیت هم ز خداست
تیر ناگه كز این كمان آمد - با خدا باش و نصرت از وی خواه
كه مددها ز آسمان آمد - انتظار قبول وحی خدا
چشم را چشم اعتبار كند - بی خدای لطیف شیرین كار
عسلی از مگس نمیآید - غیرت عشق است وگر نه زبان
شرح عنایات خدا میكند - صورت دل صورت مخلوق نیست
كز رخ دل حسن خدا رو نمود - گفت كه ای آتش قوم مرا
زود به من ده كه خداشان گزید - قفل خداییش بسی خون كه ریخت
خونش بریزیم چو آمد كلید - هر كس كه دیدت ای ضیا وان حضرت باكبریا
بادا ورا شرم از خدا گر او بلافد از هنر - ما را خدا از بهر چه آورد بهر شور و شر
دیوانگان را میكند زنجیر او دیوانهتر - گر شحنه بگیردمان آرد به چه و زندان
بر چاه زنخدانش آبی بچریم آخر - شمس الحق تبریزی در آینه صافت
گر غیر خدا بینم باشم بتر از كافر - آن شیر خدایی را شمس الحق تبریزی
صیدی كه نه روبه شد او را به سگی مشمر - آن نقش خداوندی شمس الحق تبریزی
پرنور از او عالم تبریز از او انور - مقصود خدا بود و پسر بود بهانه
عاشق نشود جان پیمبر به بشر بر - خدایا هر دو را تیمار كردی
ولیكن ماند آن تیمار دیگر - بخندد آسمان زیرا زمین را
خدا از خوف برهانید آخر - بنه نامم غلام دردنوشان
نمیخواهم خدایا نام دیگر - خداوند خداوندان باقی
كه نبودشان به مخدومیش انكار - خداوند خداوندان اسرار
زهی خورشید در خورشید انوار - خامش كن و از دیش مترسان
كز باغ خداست این سمن زار - بنمود خدای بی چگونه
بر صورت مصطفی پیمبر - هر گه كه به خلق بنگریدی
گشتی ز خدا گشاده صد در - كی گردد سیر ماهی از آب
كی گردد خلق از خدا سیر - ای بسی حقها كه دارد بر شب تاریك ماه
ای خدای روز و شب تو بر شبش پاینده دار - هست منزلهای خوش مر روح را از مذهبش
ای خدایا روح را بر مذهبش پاینده دار - طفل جان در مكتبش استاد استادان شدست
ای خدا این طفل را در مكتبش پاینده دار - لشكر دین را ز شاهم شمس تبریزی ضیاست
ای خدایا تا ابد بر موكبش پاینده دار - تا یكی عشرت ببیند چرخ كو هرگز ندید
عشرت كدبانوی با كدخدایی سیر سیر - ای خدا جان را پذیرا كن ز رزق پاك خویش
تا نماند چون سگان مردار هر لقمه پذیر - از خدا دریا همیخواهی و مار خشكیی
چون تو ماهی نیستی دریا به دست آورده گیر - بازخر جان مرا زین هر دو فراش ای خدا
پهلوی اصحاب كهفم خوش بخسبان بیخبر - از خدا خواهم ز جان خوش دولتی با او نهان
جان ما اندر میان و شمس دین اندر كنار - چون كه در جان منی شسته به چشمان منی
شمس تبریز خداوند تو چونی به سفر - چونك سحرست نتانیم مگر یك حیله
برویم از كف او نزد خداوند كبار - چون خدا این جهان را كرد چون گنج پیدا
هر سری پر ز سودا دارد اظهار دیگر - ای خدایا پر این مرغان مریز
چون به داوودند از جان یارگر - ای خدایا دست بر لب مینهم
تا نگویم زان چه گشتم مستتر - رو به بالا میكنی یعنی خدا
چشم بد را از جمالم دار دور - آری چو دررسد مدد نصرت خدا
نمرود را برآید از پشهای دمار - زفت آمد آن نواله و زنبیل را درید
از مطبخ خدای نیاید صله حقیر - هجرك روحی فداك زلزلنی فی هواك
كل كریم سواك فهو خداع غرر - بر سر ره دیدمش تیزروان چون قمر
گفتم بهر خدا یك دمه آهسته تر - سر ز خدا تافتی هیچ رهی یافتی
جانب ره بازگرد یاوه مرو خیر خیر - هجرك روحی فداك زلزلنی فی هواك
كل كریم سواك فهو خداع غرر - حرام كرد خدا شحم و لحم عاشق را
كه تا طمع نكند در فناش مردم خوار - غلط محمد ساقی نبود جامی بود
پر از شراب و خدا بود ساقی ابرار - ز هر چه دارد غیر خدا شكوفه كند
از آنك غیر خدا نیست جز صداع و خمار - دلست خنب شراب خدا سرش بگشا
سرش به گل بگرفتست طبع بدكردار - نبشتست خدا گرد چهره دلدار
خطی كه فاعتبروا منه یا اولی الابصار - خداست سیركن چشم اولیا و خواص
كه رستهاند ز خویش و ز حرص این مردار - شكار كشته به خون اندرون همیزارد
كه از برای خدایم بكش تو دیگربار - به ذات پاك خدایی كه گوش و هوش دهد
كه در جهان نگذاریم یك خرد هشیار - مگو كه خفته نیم ناظرم به صنع خدا
نظر به صنع حجابست از چنان منظور - چنان نشسته بر آن تخت او كه پنداری
در امر و نهی خداوند بد سنین و شهور - به جای لقمه و پول ار خدای را جستی
نشسته بر لب خندق ندیدیی یك كور - ایا صبا به خدا و به حق نان و نمك
كه هر سحر من و تو گشتهایم از او مسرور - ز عشق جمله اجزای خانه باخبرند
چو كدخدای بود از جمال شه مخبر - كدام بحر خداوند شمس دین به حق
به ذات پاك خدا اوست خسرو اكبر - سایه یار به كه ذكر خدای
این چنین گفتست صدر كبار - چرخ فلك را به خدایی مگیر
انجم و مه را مشناس اختیار - بهشت و دوزخ آمد دو غلامت
تو از غیر خدا محفوظ و محروز - آن خروسی كه تو را دعوت كند سوی خدا
او به صورت مرغ باشد در حقیقات انگلوس - ز هجران خداوند شمس تبریز
شده نالان حیاتش از مماتش - گفتمش ای جان جان ساقیان بهر خدا
پر كنی پیمانه و نشكنی پیمان خویش - برد سود دو جهان و آنچ نیاید به زبان
كاروانی كه غم عشق خدا راه زدش - ندا رسید به عاشق ز عالم رازش
كه عشق هست براق خدای میتازش - ز مرگ خویش شنیدم پیام عیش ابد
زهی خدا كه كند مرگ را پیمبر عیش - وقت آمد كه بشنوید اسرار
میگشاید خدا شما را گوش - بهر خدا قاعده نو منه
هیچ بود قاعده حلوا ترش - گویند آن كسان كه نرفتند راه راست
ره نیست بنده را به جناب خدا دروغ - كی گذارد خدا تو را فارغ
چون خدا را ز كار نیست فراغ - چون خداوند شمس دین چوگان زند یارش كجاست
ور بر اسب فضل بنشیند كجا دارد ردیف - من دهان بستم كه بگشادست پر
در دل خلق خدا اقبال عشق - چون مرد خدابینی مردی كن و خدمت كن
چون رنج و بلا بینی در رخ مفكن چینك - ده خدایی نیست جز تو هیچ كس
كو بگوید حال این ده راستك - چنانك كرد خداوند در شب معراج
به نور مطلق بر مصطفی سلام علیك - هر كی در او نیست از این عشق رنگ
نزد خدا نیست بجز چوب و سنگ - خدایا دست مست خود بگیر ار نی در این مقصد
ز مستی آن كند با خود كه در مستی كند منبل - بزن دستی و رقصی كن ز عشق آن خداوندان
كه چون بوسی از او یابی كند آفت كنار ای دل - به جان پاك شمس الدین خداوند خداوندان
كه پرها هم از او یابی اگر خواهی فرار ای دل - چنان حلمی و تمكینی چنان صبر خداوندی
كه اندر صبر ایوبش نتاند بود یار ای دل - به درگاه خدا نالم كه سایه آفتابی را
به ما آرد كه دل را نیست بی او پود و تار ای دل - بگفت پیك خرد را خدا كه پا بردار
بگفت دست اجل را كه گوش حرص بمال - دهان ببند ز حال دلم كه با لب دوست
خدای داند كو را چه واقعهست و چه حال - دل تو شیر خدایست و نفس تو فرس است
چنان كه مركب شیر خدای شد دلدل - خدای را بنگر در سیاست عالم
عقول را بنگر در صناعت انمل - ز خود شدم ز جمال پر از صفا ای دل
بگفتمش كه زهی خوبی خدا ای دل - صورت جان وقت سحر لاف همیزد ز بطر
بنده و خربنده بدم شاه و خداونده شدم - هر شب و هر سحر تو را من به دعا بخواستم
تا به چه شیوهها تو را من ز خدا بخواستم - بیا هر كس كه می خواهد كه تا با وی گرو بندم
كه سنگ خاره جان گیرد بپیوند خداوندم - همه شاهان غلامان را به خرسندی ثنا گفته
همه خشم خداوندی بر من این كه خرسندم - خداوند خداوندان و صورت ساز بیصورت
چه صورت می كشی بر من تو دانی من نمیدانم - چو یار ذوفنون من زند پرده جنون من
خدا داند دگر كس نی كه آن دم در چه فن باشم - ای جان و دل مستان بستان سخنم بستان
گویی كه نه ای محرم هستم به خدا هستم - رفتم بر درویشی گفتا كه خدا یارت
گویی به دعای او شد چون تو شهی یارم - پی نان بدویدم یكی چند به تزویر
خدا داد غذایی كه ز تزویر بجستم - آن سوی كه در ساعت دشوار دل خلق
آید كه خدایا همه محتاج و مریدیم - شراب حق حلال اندر حلال است
می خنب خدا نبود محرم - خدایا نوبتی مست بفرست
كه ما از می دهل كردیم اشكم - چه گویم مرده بودم بیتو مطلق
خدا از نو دگربار آفریدم - خداوندا مده آن یار را غم
مبادا قامت آن سرو را خم - مرا گویی اگر كشته خدایی
چه داری از خدایی من چه دانم - تو آن نوری كه با موسی همیگفت
خدایم من خدایم من خدایم - بیا تا با خدا خلوت گزینیم
چو عیسی با چنین مریم بسازیم - حلال اندر حلال اندر حلال است
می خنب خدا نبود محرم - از بندگی خدا ملولم
زیرا كه به جان گلوپرستم - ای در اندیشه فرورفته كه آوه چون كنم
خود بگو من كدخدایم من خدایی نیستم - همچو مریم حامله نور خدایی گشتهایم
گر چو عیسی بسته این جسم چون گهوارهایم - به خدا كت نگذارم كم از این نیز نباشد
كه نهی چهره سرخت نفسی بر رخ زردم - به خدا كه نگریزی قدح مهر نریزی
چه شود ای شه خوبان كه كنی گوش به پندم - تو ز تاتار هراسی كه خدا را نشناسی
كه دو صد رایت ایمان سوی تاتار برآرم - چو ز بادی بگریزم چو خسم سخره بادم
چو دهانم نپذیرد به خدا خام و خمیرم - سحرم روی چو ماهت شب من زلف سیاهت
به خدا بیرخ و زلفت نه بخسبم نه بخیزم - به خدا شاخ درختی كه ندارد ز تو بختی
اگرش آب دهد یم شود او كنده هیزم - همگان وقت بلاها بستایند خدا را
تو شب و روز مهیا چو فلك جازم و حازم - به خدا كز غم عشقت نگریزم نگریزم
وگر از من طلبی جان نستیزم نستیزم - قدحی دارم بر كف به خدا تا تو نیایی
هله تا روز قیامت نه بنوشم نه بریزم - نه ز بویم نه ز رنگم نه ز نامم نه ز ننگم
حذر از تیر خدنگم كه خدایی است كمانم - چو ز آفتاب زادم به خدا كه كیقبادم
نه به شب طلوع سازم نه ز ماهتاب گویم - چو بلیس كو ز آدم بندید جز كه نقشی
من از این بلیس ناكس به خدا كه نابدیدم - تو بگیر آن چنانك بنگفتم این سخن هم
اگرم به یاد بودی به خدا نمیچخیدم - به خدا كه روز نیكو ز بگه بدید باشد
كه درآید آفتابش به وصال در كنارم - ز ره زیاده جویی به طریق خیره رویی
بروم كه كدخدایم غله بدروم بكارم - برجه ای ساقی چالاك میان را بربند
به خدا كز سفر دور و دراز آمدهایم - كدخدامان به خرابات همان ساقی و بس
كدخدا اوست و خدا اوست همو را دانیم - روز آن است كه تشریف بپوشد جانها
ما به مهمان خدا بر سر اسرار شویم - مطربا بهر خدا زخمه مستانه بزن
تا ز زخمه خوش تو ساخته چون چنگ شویم - اهرمن دیو و پری جمله به جان عاشق ماست
چونك در عشق خدا ملك سلیمان داریم - یار ما جان و خداوند قضا و قدر است
من از این جان قدر جز به قدر می نروم - مطربا این پرده گو بهر خدا
ای خدا و ای خدا نشكیفتم - به خدا طوطی و طوطی بچهام
جز سوی تنگ شكر می نروم - بگذر از این عناصر ما را خداست ناصر
در سر خمار دارم در كف عقار دارم - چه جای شاهد است كه شیر خداست او
طفلانه دم زدیم كه با طفل ابجدیم - اسرار تو خدای همیداند و بس است
ما از دغا و حیلت و مكار فارغیم - چو دانهای كه بمیرد هزار خوشه شود
شدم به فضل خدا صد هزار چون مردم - منم بهشت خدا لیك نام من عشق است
كه از فشار رهد هر دلی كش افشردم - هزار حمد و ثنا مر خدای عالم را
كه دنگ عشقم و از ننگ خویشتن فردم - اگر چراغ دلی دانك راه خانه كجاست
وگر خداصفتی دانك كدخدات منم - بیار باده كه اندر خمار خمارم
خدا گرفت مرا زان چنین گرفتارم - به خاك پای خداوند شمس تبریزی
كه چون شدم ز وی از دست سرفراز روم - منم كه پخته عشقم نه خام و خام طمع
خدای كرد خمیری از آن خمیرانم - چون خدا با تو است در شب و روز
بعد از این از خدا بیاموزم - به خدایی كه در ازل بودهست
حی و دانا و قادر و قیوم - كس نداند خدای داند و بس
عیشهایی كه با نگار كنیم - چو تویی شادی و عیدم چه نكوبخت و سعیدم
دل خود بر تو نهادم به خدا نیك نهادم - به خدا باز سپیدم كه به شاه است امیدم
سوی مردار چه گردم نه چو زاغم نه چو خادم - فضل خدا همراه تو همراه تو امن و امان خرگاه تو خرگاه تو
بخشایش و حفظ خدا حفظ خدا پیوسته در درگاه تو درگاه تو - گر آخر آمد عشق تو گردد ز اولها فزون
بنوشت توقیعت خدا كاخرون السابقون - زان سست بودن در وفا بیگانه بودن با خدا
زان ماجرا با انبیا كاین چون بود ای خواجه چون - هر جسم را جان می كند جان را خدادان می كند
داور سلیمان می كند یا حكم دیوانی است این - گر كاهلی باری بیا دركش یكی جام خدا
كوه احد جنبان شود برپرد از محراك من - لطفت خدایی می كند حاجت روایی می كند
وان كو جدایی می كند یا رب تو از بیخش بكن - كو خر من كو خر من پار بمرد آن خر من
شكر خدا را كه خرم برد صداع از سر من - گفت كه ای سر خدا روی به هر كس منما
شكر خدا كرد و ثنا بهر لقای دل من - آنچ كه خر كرد به من گرگ درنده نكند
رفت ز درد و غم او حق خدا اكثر من - بهر خدای ساقیا آن قدح شگرف را
بر كف پیر من بنه از جهت رضای من - از كف خویش جستهام در تك خم نشستهام
تا همگی خدا بود حاكم و كدخدای من - هر طرفی كه بشنوی ناله عاشقانهای
قصه ماست آن همه حق خدا كه همچنین - ای رخ جان فزای او بهر خدا همان همان
مطرب دلربای من بهر خدا همین همین - از غم دوری لقا راه حبیب طی شود
در ره و منهج خدا هست خدای یار جان - این دل شهر رانده در گل تیره مانده
ناله كنان كه ای خدا كو حشم و تبار من - شهد خدای هر شبی هست نصیبه لبی
همچو كسی كه باشدش بسته به عقد چار زن - خنك آن دم كه فراش فرشنا اندر این مسجد
در این قندیل دل ریزد ز زیتون خدا روغن - از این نكته منم در خون خدا داند كه چونم چون
بیا ای جان روزافزون بیانش كن بیانش كن - الا ای باد شبگیرم بیار اخبار شمس الدین
خداوندم ولی دانی تو از اسرار شمس الدین - در شرق خداوندی شمس الحق تبریزی
آیند و روند اینها در هر چمن و بستان - رنجیت مبا آمین دور از تو قضا آمین
یار تو خدا آمین هاده چه به درویشان - گفتم به دلم چونی گفتا كه در افزونی
زیرا كه خیالش را هستم به خدا مسكن - جز عشق خداوندی شمس الحق تبریز
آن موی بصر باشد باید ستریدن - خداوندا از آن خوشتر چه باشد
بدیدن روی تو پیش تو مردن - نه آن حكمت كه مایه گفت و گوی است
از آن حكمت كه گردد جان خدابین - خدایا دررسان جان را به جانها
بدان راهی كه رفتند آل یاسین - همه شب دوش می گفتم خدایا
كه داد من از آن خون خواره بستان - مسلم دان خدا را خوان نهادن
خمش كن این كرم را نیست پایان - یكی چیز است در وی چیست كان نیست
خدا پاینده دارش یا رب آمین - چو بربندند ناگاهت زنخدان
همه كار جهان آن جا زنخ دان - خداوند شمس دین را گر ببینی
به غیب اندر رو و ازهار می بین - ای باز خدا درآ به آواز
از كنگرههای شهر سلطان - چرخ را چرخی دگر آموخت پرآشوب و شور
این چه عشق است ای خداوند و عجب سوداست این - این حد خوبی نباشد ای خدایا چیست این
هیچ سروی این ندارد خوش قد و بالا است این - میر مست و خواجه مست و روح مست و جسم مست
از خداوند شمس دین آن شاه تبریز و زمن - ای خداوند شمس دین مقصود از این جمله تویی
ای كه خاك تو بود چون جان من دور زمان - صبرها كردند تا قهر خدا اندررسید
دود قهر حق برآمدشان ز سقف دودمان - ندهدش قهر خدا مهلت كه تا یك دم زند
گر چه دارد طاعت اهل زمین و آسمان - من خودی خویش را گویم كه در پنداشتی
رو اگر نور خدایی نیست شو شو ممتحن - ای خود من گر همه سر خدایی محو شو
كان همه خود دیدهای پس دیده خودبین بكن - چون خداوند شمس دین را می ستایم تو بدان
كاین همه اوصاف خوبی را ستودم در قرن - ور فروآید بجز خرگاه تو من از خدا
من فنای محض خواهم ای خدایا یار من - كاین چنین شاگردكی بدفعل و بدرگ سر كشد
ای خدا ضایع مكن این رنج و این ادرار من - ای خداوند این همه غیرت ز رشك سر توست
ای هوای نازنین و شاه بیآزار من - بینش تو بیند این كز پرتو رشك خداست
سنگها از هر طرف بر سینه سگسار من - ای خدا داده تو را چشم بصیرت از كرم
كز خمارش سجده آرد شهپر روح الامین - مطربا بهر خدا تو غیر شمس الدین مگو
بر تن و جان وصف او بنواز تن تن تن تنن - پیش روی ماه ما مستانه یك رقصی كنید
مطربا بهر خدا بر دف بزن ضرب حزین - مطربا بهر خدا تو غیر شمس الدین مگو
بر تن چون جان او بنواز تن تن تن تنن - به خدا میل ندارم نه به چرب و نه به شیرین
نه بدان كیسه پرزر نه بدین كاسه زرین - جان حیوان كه ندیده است بجز كاه و عطن
شد ز تبدیل خدا لایق گلزار فطن - نوبهاری است خدا را جز از این فصل بهار
كه در او مرده نماند وثنی و نه وثن - هان كه خاقان بنهاده است شهانه بزمی
اندر این مزبله از بهر خدا طوی مكن - به خدا گل ز تو آموخت شكر خندیدن
به خدا كه ز تو آموخت كمر بندیدن - به خدا چرخ همان دید كه من دیدستم
ور نه دیدی ز چه بودیش به سر گردیدن - آتش عشق خدا بالا گرفت
تیر تقدیر خدا جست از كمان - ای خدا این وصل را هجران مكن
سرخوشان عشق را نالان مكن - نقش فناست هیزم عشق خداست آتش
درسوز نقشها را ای جان پاكدامن - در مطبخ خدا اگرت قوت روح نیست
آن گاه سر در آخر این گوسفند كن - فی جیدها ببست خدا حبل من مسد
زیرا نداشت گوش به پیغام مستبین - گوشی كه نشنود ز خدا گوش خر بود
از حق شنو تو هر نفسی دعوت مبین - این لابه ام به ذات خدا نیست بهر جان
ای هر دمی خیال تو صد جان جان جان - آن كیست ای خدای كز این دام خامشان
ما را همیكشد به سوی خود كشان كشان - ای تو تمام لطف خدا و عطای او
خود را نكال و قهر خدا میكنی مكن - ای رخ خندان تو مایه صد گلستان
باغ خدایی درآ خار بده گل ستان - ای صنم خوش سخن حلقه درآ رقص كن
عشق نگردد كهن حق خدا همچنین - سركه نه ساله را بهر خدا را بریز
چونك بریزی بیا تا دهمت من نشان - چو نامهای خدا در عدد به نسبت شد
ز روی كافر قاهر ز روی ما رحمان - بدانك عشق خدا خاتم سلیمانی است
كجاست دخل سلیمان و مكسب موران - اگر چه از رگ گردن به بنده نزدیك است
خدای دور بود از بر خدادوران - جمال خود ز اسیران عشق هیچ مپوش
چو باغ لطف خدایی تو در فراز مكن - سحر ز درد نوشتیم نامه پیش صبا
كه از برای خدا ره سوی سفر بگزین - پیام كردم كای تو پیمبر عشاق
بگو برای خدا زود ای رسول امین - تنت زین جهان است و دل زان جهان
هوا یار این و خدا یار آن - عودی نشود مقبول خدا
تا درنرود در مجمر من - گفتم به خدا گر تو بروی
امشب نزید این پیكر من - مجنون شدهام از بهر خدا
زان زلف خوشت یك سلسله كن - مكن اندك نبود آن به خدا شك نبود آن
نه به خویش آی اندكی و تو بسیار یاد كن - آن دلت را خدای نرم كناد
این دعای خوش است آمین كن - ای خدا در تو چون گریختهام
این چنین قوم را به من مرسان - به خدا و به پاكی ذاتش
پاكم از خویشتن پسندیدن - ای رسن زلف تو پابند من
چاه زنخدان تو زندان من - عجب گردد دل و رایش ز بیباكی ببخشایش
خدایا مهر افزایش محالی را بساز امكان - بس اكدش و بس كدخدا كز شور میهای خدا
كردهست اندر شهر ما دكان و خان و مان گرو - ملك جهان چیست كه تا او به جهان فخر كند
فخر جهان راست كه او هست خداونده او - دشمن ما را و تو را بهر خدا شاد مكن
حیله دشمن مشنو دوست میازار و مرو - جزو بهل ز كل بگو خار بهل ز گل بگو
درگذر از صفات او ذات نگر خدا بگو - بهر خدا بیا بگو ور نه بهل مرا كه تا
یك دو سخن به نایبی بردهم از زبان تو - از می این جهانیان حق خدا نخوردهام
سخت خراب میشوم خائفم از گمان تو - ای تبریز بازگو بهر خدا به شمس دین
كاین دو جهان حسد برد بر شرف جهان تو - لقمه هر خورنده را درخور او دهد خدا
آنچ گلو بگیردت حرص مكن مجو مجو - هم به خود آید آن كرم كیست كه جذب او كند
هست خود آمدن دلا عاطفت خدای تو - رقص هوا ندیدهای رقص درختها نگر
یا سوی رقص جان نگر پیش و پس خدای تو - ایا شیر خدا آخر بفرمودی به صید اندر
كه خه مر آهوی ما را چو آهو خوش شكاری تو - مگر فضل خداوند خداوندان شمس الدین
كند تنبیه جانت را كند هر دم معینی تو - كیست آن مه خداوند شمس تبریز
درآ در ظل آن سلطان و میرو - وگر تنها شدی از یار و اصحاب
به یاری خدا صاحب قران شو - خداوندا چو تو صاحب قران كو
برابر با مكان تو مكان كو - خداوند شمس دین از بهر الله
كه لایق در ثنای او دهان كو - این چنین گوید خداوند شمس تبریزی بنام
ای همه شهر دلم غوغای تو غوغای تو - شمس حق و دین خداوند صفاهای ابد
در شعاع آفتابش ذره هشیار كو - آن خداوند به حق شمس الحق و دین كفو او
در همه آبا و در اجداد و در اعمام كو - چهره زرد مرا بین و مرا هیچ مگو
درد بیحد بنگر بهر خدا هیچ مگو - گفتم ای دل پدری كن نه كه این وصف خداست
گفت این هست ولی جان پدر هیچ مگو - ای خدا این باغ را سرسبز دار
در بهارستان بینقصان تو - آب این جو ای خدا تیره مباد
تا به هر سو میرود ز احسان تو - هر كی ناگه از چنان مه دور ماند
ای خدایا چون بود شبهای او - آتش عشقش خدایی میكند
ای خدا هیهای او هیهای او - چون این جهان نبود خدا بود در كمال
ز آوردن من و تو چه میخواست آرزو - نرگس خمار او ای كه خدا یار او
دوش ز گلزار او هر چه بچیدی بگو - كه نیست قهر خدا را بجز ز دزد خسیس
كه سوی كاله فانی بود عزیمت او - به خدا خوب ساقیی كه وفادار و باقیی
به حلیمی گناه جو به طبیعت نشاط خو - در گل و در شكر نشین بهر خدای لطف بین
سیب و انار تازه چین كمد در فشاندن او - عمری دل من در غمش آواره شد میجستمش
دیدم دل بیچاره را خوش در خدا آویخته - غیر خدا نیست كسی در دو جهان همنفسی
هر چه وجود است تو را جز كه به ایجاد مده - زهی بزم خداوندی زهی میهای شاهانه
زهی یغما كه میآرد شه قفجاق تركانه - خداوندا در این بیشه چه گم گشتهست اندیشه
تنی تن كجا ماند میان جان و جانانه - ای سگ كه ز اصحابی در كهف تو در خوابی
چون شیر خدا گشتی اول سگكی بوده - در عشق خداوندی شمس الحق تبریزی
چون عشق جوامردی فی لطف امان الله - آن عشق جگرخواره كز خون شود او فربه
ای بارخدا بر ما نرمش كن و رحمش ده - پر كن تو یكی رطل ز میهای خدایی
مگذار خدایان طبیعت به میانه - به درگاه خدای حی قیوم
دعا كردن نكو باشد سحرگاه - خدایا مطربان را انگبین ده
برای ضرب دست آهنین ده - خدا با توست حاضر نحن اقرب
در آن زلفی و بیآگه چو شانه - خدایا رحمت خود را به من ده
دریدی پیرهن تو پیرهن ده - خدایا عمر نوح و عمر لقمان
و صد چندان بدان خوب ختن ده - چون دیده خدای را ببیند
گویی كه مگر خداست دیده - هرگز دیدی تو یا كسی دید
یخدان ز آتش دهد نشانه - و آن گاه چی می می خدایی
نه از خنب فلان و یا فلانه - ای نقد تو را زكات نسیه
بازآ ز خدا جزات نسیه - آید ز خدا جزای خیرت
در نقد بلا نجات نسیه - سر سر شمس دین مخدوم ما پیدا شده
تا ببینی بنده با وصف خدا آمیخته - ای خداوند شمس دین فریاد از این حرف رهی
ز آنك هر حرفی از این با اژدها آمیخته - نه بترسم نه بلرزم چو كشد خنجر عزت
به خدا خنجر او را بدهم رشوت و پاره - به شه بنده نوازی تو بپر باز چو بازی
به خدا لقمه بازان نخورد هیچ سمانه - ز چه افروخت خیالش رخ خورشیدصفت را
ز كی آموخت خدایا عجب این فعل و بهانه - بنگر دست رضا را كه بهاری است خدا را
بنگر جنت جان را شده پرعبهر روزه - ز شراب آسمانی كه خدا دهد نهانی
بنهان ز دست خصمان تو به دست آشنا ده - ای خداوند یكی یار جفاكارش ده
دلبری عشوه ده سركش خون خوارش ده - ای تو گندیده میان حرف و صوت
وی خدا را بیزبان پنداشته - یخدان چه داند ای جان خورشید و تابشش را
كی داند آفرین را این جان آفریده - روی ببینید روی بهر خدا عاشقان
گر چه زنخ زد بسی كوردلی ابلهه - دهان گشاد ضمیر و صلاح دین را گفت
تویی حیات من ای دیده خدادیده - چه جای مور سلیمان درید جامه شوق
مرا مگیر خدا زین مثالهای تباه - همای عرش خداوند شمس تبریزی
كه هفت بحر بود پیش او یكی قطره - دارد خدا قندی دگر كان ناید اندر نیشكر
طوطی و حلقوم بشر آن را ندارد طاقتی - گر نیك و بد نزد خدا یك سان بدی در ابتلا
با جبرئیل ماه رو ابلیس هم سیماستی - بنوشته بر رایت كه این نقش خداوند شمس دین
از مفخر تبریز و چین اندر بصیرت آیتی - امروز رستیم ای خدا از غصه آنك قضا
در گوش فتنه دردمد هر لحظهای مكاریی - تا نشوی مست خدا غم نشود از تو جدا
تا صفت گرگ دری یوسف كنعان نبری - ای كشش عشق خدا میننشیند كرمت
دست نداری ز كهان تا دل از ایشان نبری - آن كهنی نوصفتی همچو خدا بیجهتی
خوش گهری خوش نظری خوش خبری خوش شنوی - جنبش پر ملكی مطلع بام فلكی
جمع صفا را نمكی شمع خدا را لگنی - كعبه طواف میكند بر سر كوی یك بتی
این چه بتی است ای خدا این چه بلا و آفتی - جمله ملوك راه دین جمله ملایك امین
سجده كنان كه ای صنم بهر خدای رحمتی - چشم تو خواب میرود یا كه تو ناز میكنی
نی به خدا كه از دغل چشم فراز میكنی - گردن عربده بزن وسوسه را ز بن بكن
باده خاص درفكن خاصبك خدا تویی - باده كهنه خدا روز الست ره نما
گشته به دست انبیا وارث انبیا تویی - بحر كمینه شربتم كوه كمینه لقمهام
من چه نهنگم ای خدا بازگشا مرا رهی - نور خدایگان جان در تبریز شمس دین
كرد طریق سالكان ایمن اگر تو غولكی - ای تو فضول در هوا ای تو ملول در خدا
چون تو از آن قان نهای رو كه یكی مغولكی - یاور من تویی بكن بهر خدای یاریی
نیست تو را ضعیفتر از دل من شكاریی - ساقی جان فزای من بهر خدا ز كوثری
در سر مست من فكن جام شراب احمری - بحر كرم چه كم شود گر بخورند جرعهای
فضل خدا چه كم شود گر برسد به كافری - صورت بت نمیشود بیدل و دست آزری
آزر بتگری كجا باشد بیخداییی - خدایا حرمت مردان ز دنیا فارغش گردان
از آن گر فارغستی او ز پیش من چه كم بودی - خداوندا تو میدانی كه صحرا از قفص خوشتر
ولیكن جغد نشكیبد ز گورستان ویرانی - چه گفت آن زاغ بیهوده كه سرگینش خورانیدی
نگهدار ای خدا ما را از آن گفتار و بدرایی - خداوندا تو كن تبدیل كه خود كار تو تبدیل است
كه اندر شهر تبدیلت زبانها چون سنانستی - دهان بستم خمش كردم اگر چه پرغم و دردم
خدایا صبرم افزون كن در این آتش به ستاری - چنان نادر خداوندی ز نادر خسروی آید
كه بخشد تاج و تخت خود مگر چون تو كلهداری - خداوندا در این منزل برافروز از كرم نوری
كه تا گم كرده خود را بیابد عقل انسانی - بكرده روح را حق بین خداوندی شمس الدین
ز تبریز نكوآیین به قدرتهای ربانی - همیجویم به دو عالم مثالی تا تو را گویم
نمییابم خداوندا نمیگویی كه را مانی - دلی یا دیده عقلی تو یا نور خدابینی
چراغ افروز عشاقی تو یا خورشیدآیینی - براندازد نقابی را نماید آفتابی را
دهد نوری خدایی را كند او تازه انشایی - ز شیران جمله آهویان گریزان دیدم و پویان
دلا جویای آن شیری خدا داند چه آهویی - سلام علیك ای خواجه بهانه چیست این ساعت
نه دریایی و دریادل نه ساقی و خداوندی - زهی چشم مرا حاصل شده آیین خون ریزی
ز هجران خداوندی شمس الدین تبریزی - اگر با جمله خویشانم چو تو دوری پریشانم
مبادا ای خدا كس را بدین غایت پریشانی - مگر الطاف مخدومی خداوندی شمس دین
رباید مر تو را چون باد از وسواس شیطانی - این مفرش و آن كیوان افلاك ورای آن
بر كف خدا لرزان ماننده سیمابی - نی باد صبا بودی نی مرغ هوا بودی
از نور خدا بودی در نور خدا رفتی - از مرگ چه اندیشی چون جان بقا داری
در گور كجا گنجی چون نور خدا داری - بر صورت ما واقف پریان و ز جان غافل
در مكر خدا مانده آن قوم ز اغیاری - عقلا ز قیاس خود زین رو تو زنخ میزن
زان رو تو كجا دانی چون مست زنخدانی - بس كردم من اما برگو تو تمامش را
كای تشنه پرخواره با جام خدا چونی - چون بسته كنی راهی آخر بشنو آهی
از بهر خدا بشنو فریاد و علی اللهی - در نقش بنی آدم تو شیر خدایی
پیداست در این حمله و چالیش و دلیری - بیگاه شد این عمر ولیكن چو تو هستی
در نور خدایی چه به گاهی و چه دیری - با مست خرابات خدا تا بنپیچی
تا وا ننماید همه رگهات افندی - او حاكم دلها و روانهاست در این شهر
ماننده تقدیر خدا حكم روانی - شهری است كه او تختگه عشق خدایی است
بغداد نهان است وز او دل همدانی - ما نیز خیالات بدستیم و از این دم
هستی پذرفتیم ز دمهای خدایی - مخدوم خداوندی شمس الحق تبریز
هم نور زمینی تو و خورشید سمایی - از آن باغ است این سیب زنخدان
قناعت بر یكی تفاح تا كی - زنخ كم زن كه اندر چاه نفسی
تو آن چاه زنخدان را چه دانی - عزیزی بودم خوارم ز عشقت
در این خواری نگر كبر خدایی - دلا در روزه مهمان خدایی
طعام آسمانی را سرایی - نخواهد ماند این یخ زود بفروش
بیاموز از خدا این كدخدایی - سالی دارم ای خواجه خدایی
كه امروز این چنین شیرین چرایی - چراخواران چراشان هم چراخوار
ز كاسه و خوان شیرین كدخدایی - خداوندا اگر آهن بدیدی
ز اول آن كشاكش كش تو دادی - چه حیران و چه دشمن كام گشتم
تو رحمت كن خدایا ای افندی - خداوندا به قدرت بینظیری
كه حسنی لانظیری برتنیدی - خدایت چون سر مستی ندادهست
حذر كن تا سر مستی نخاری - كیست آن مه خداوند شمس تبریز
خداخلقی عجیبی نامداری - خداوندا زكات شهریاری
ز من مگذر شتاب ار مهر داری - ز هر چیزی ملول است آن فضولی
ملولش كن خدایا از ملولی - چه دلشادم به دلدار خدایی
خدایا تو نگهدار از جدایی - كجایید ای شهیدان خدایی
بلاجویان دشت كربلایی - كه دل اصل است و اشك تو وسیلت
كه خشك و تر نگنجد در خدایی - در حیلت خدا بر تو گشادهست
تو آموزی گدایان را دغایی - كسی را كه خدا بخشید گریه
بیاموزید راه دلگشایی - خدایا چشم بد را دور گردان
خداوندا نگه دار از جدایی - اگر كفر است اگر اسلام بشنو
تو یا نور خدایی یا خدایی - خمش كردم ولی بهر خدا را
خدایی كن خدایی كن خدایی - خداوند شمس دین را در دو عالم
به ملك و بخت او همتا تو دیدی - خداوندی شمس الدین تبریز
كز او دارد خداوند افتخاری - خداوند شمس دین چون یك نظر تافت
بجوشید آب خوش از جان ناری - خداوندی ز تو دور است ای دل
كه بیاو یاوه گشته و بیمهاری - خداوندی است شمس الدین تبریز
كه او را نیست در آفاق ثانی - خداوندان دل دانند دل چیست
چه داند قدر دل هر بیروانی - ز درگاه خدا یابی دل و بس
نیابی از فلانی و فلانی - بازت بخرید لطف نجینا
تا لطف و عنایت خدا دیدی - یك لحظه مشو ملول بشنو
تا باشدت از خدا ثوابی - و آن عقل كه كدخدای غم بود
از ما ستدی به اوستادی - امروز بنفشه در ركوع است
میجوید از خدای یاری - ای چشم و چراغ شهریاری
والله به خدا كه آن تو داری - گر ز آنك نه هر دمی خداوند
كو جز سر و خاصه خدا نی - زخم آیت بندگان خاص است
سردفتر عاشق خدایی - در صورت بنده كمینیم
در سر صفت یكی خدایی - تا كشف شود ز ناله تو
چیزی ز حقیقت خدایی - دریاب كه بر در خداییم
آخر بنگر كه ما كجاییم - گر بنده بگویمت روا نیست
ترسم كه بگویمت خدایی - خاموش كه هر محال و صعبی
آسان شود از كف خدایی - گر تو خواهی شمس تبریزی شود مهمان تو
خانه خالی كن ز خود ای كدخدای بیخودی - ای خدایی كه مفرح بخش رنجوران تویی
در میان لطف و رحمت همچو جان پنهان تویی - آفتاب و ماه را خود كی بدی زهره شعاع
گر نه در رشك خدا سیماش پنهانیستی - مشرق و مغرب بدرد همچو ابر از یك دگر
چون چنین خورشید از نور خدا آوردهای - شمس حق و دین تبریزی خداوندی كز او
گشت این پس مانده اندر عشق او پیشانهای - آه كان سایه خدا گوهردلی پرمایهای
آفتاب او نهشت اندر دو عالم سایهای - ای خداوند شمس دین صد گنج خاك است پیش تو
تا چه باشد عاشق بیچارهای یك دانگی - به خدا صاحب باغی تو ز هر باغ چه دزدی
بفروش از رز خویشت همه انگور حلالی - به تو سوگند بخوردم كه از این شیوه نگردم
بكنم شور و بگردم به خدا و به خدایی - وگر او در صمدیت بنمودی احدیت
به خدا كوه احد هم خوش و مست احدستی - هله ای دل به سما رو به چراگاه خدا رو
به چراگاه ستوران چو یكی چند چریدی - تو خمش كن كه خداوند سخن بخش بگوید
كه همو ساخت در قفل و همو كرد كلیدی - ز من و ماست كه جانی بگشادهست دكانی
و اگر نه به چه بازو كشد او قوس خدایی - همه در نور نهفته همه در لطف تو خفته
غلط انداز بگفته كه خدایا تو كجایی - تو بر آن وصل خدایی تو بر آن روح بقایی
مده از جهل گوایی هله تا ژاژ نخایی - همه در بخت شكفته همه با لطف تو خفته
همه در وصل بگفته كه خدایا تو كجایی - بده ای دوست شرابی كه خدایی است خدایی
نه در او رنج خماری نه در او خوف جدایی - به خدا جمال خود را چو در آینه ببینی
بت خویش هم تو باشی به كسی گذر نداری - سر این خدای داند كه مرا چه میدواند
تو چه دانی ای دل آخر تو بر این چه دست داری - چه نكو طریق باشد كه خدا رفیق باشد
سفر درشت گردد چو بهشت جاودانی - به فلك برآ چو عیسی ارنی بگو چو موسی
كه خدا تو را نگوید كه خموش لن ترانی - چو خدا بود پناهت چه خطر بود ز راهت
به فلك رسد كلاهت كه سر همه سرانی - در حق چگونه كوبم كه نه دست ماند و نه دل
دل و دست چون تو بردی بده ای خدا امانی - به خدا خبر ندارم چو نماز میگزارم
كه تمام شد ركوعی كه امام شد فلانی - ز سلام پادشاهان به خدا ملول گردد
چو شنید نیكبختی ز تو سرسری سلامی - می و نقل این جهانی چو جهان وفا ندارد
می و ساغر خدایی چو خداست جاودانی - به چه روی پشت آرم به كسی كه از گزینی
سوی او كند خدا رو به حدیث و همنشینی - به خدا كه ماه رویی به خدا فرشته خویی
به خدا كه مشك بویی به خدا كه این چنینی - هله عاشقان بشارت كه نماند این جدایی
برسد وصال دولت بكند خدا خدایی - تو مسافری روان كن سفری بر آسمان كن
تو بجنب پاره پاره كه خدا دهد رهایی - تو چه دانی این ابا را كه ز مطبخ دماغ است
كه خدا كند در آن جا شب و روز كدخدایی - صفت خدای داری چو به سینهای درآیی
لمعان طور سینا تو ز سینه وانمایی - همگی وبالم از تو به خدا بنالم از تو
بنشان تكبرش را تو خدا به كبریایی - مه و مهر یار ما شد به امید تو خدا شد
كه زهی امید زفتی كه زند در خدایی - تو به روح بیزوالی ز درونه باجمالی
تو از آن ذوالجلالی تو ز پرتو خدایی - به خدا تو را نسوزد رخ تو چو زر فروزد
كه خلیل زادهای تو ز قدیم آشنایی - به خدا كسی نجنبد چو تو تن زنی نجنبی
كه پیالههاست مردم تو شراب بخش خنبی - تو بدان خدای بنگر كه صد اعتقاد بخشد
ز چه سنی است مروی ز چه رافضی است قنبی - هله ای پری شب رو كه ز خلق ناپدیدی
به خدا به هیچ خانه تو چنین چراغ دیدی - تو بگو وگر نگویی به خدا كه من بگویم
كه چرا ستارگان را سوی كهكشان كشیدی - چو ز هجر تو به نالم ز خدا جواب آید
كه چو یوسفی خریدی به چه در مزاد دادی - بدهد خدا به دریا خبری كه رام او شو
بنهد خبر در آتش كه در او اثر نداری - به خدا به ذات پاكش كه میی است كز حراكش
برهد تن از هلاكش به سعادت سمایی - به گه وصال آن مه چه بود خدای داند
كه گه فراق باری طرب است و جان فزایی - تو خدای شمس دین را به من غلام بخشی
چو غلامیی ورا تو به شهان حرام داری - ز برای تو اگر تن دو هزار جان سپارد
ز خداش وحی آید كه هنوز وام داری - توریز بخت یارت به خدا كه راست گویی
كه میان شیرمردان چو ویی كدام داری - نظر خدای خواهم كه تو را به من رساند
به دعا چه خواهمت من كه همه تو رام داری - عاشقی را تو كیی عشق چه درخورد توست
شرم دار ای سگ زن روسبی آخر ز خدای - مست و خندان ز خرابات خدا میآیی
بر شر و خیر جهان همچو شرر میخندی - همچو گل ناف تو بر خنده بریدهست خدا
لیك امروز مها نوع دگر میخندی - مرغ اندیشه كه اندر همه دلها بپری
به خدا كز دل و از دلبر ما بیاثری - در تك چاه زنخدان تو نادر آبی است
كه به هر چه كه درافتم بنماید رسنی - بی وی ار بر فلكی تو به خدا در گوری
هر چه پوشی بجز از خلعت او در كفنی - اگر امشب بر من باشی و خانه نروی
یا علی شیر خدا باشی یا خود علوی - جان ویسند و رامین سخت شیرین شیرین
مفخر آل یاسین وز خدا ارمغانی - خود خدای است این همه روپوش چیست
میكشد اهل خدا را تا خدای - هر چه خلق آموختت زان لب ببند
جمله آن شو كز خدا آموختی - هم برآوردی سر از لطف خدا
هم به شمشیر خدا بسمل شدی - ای خدا مجنون آن لیلی كجاست
تا به گوشش دردمیم افسانهای - خفته پنداشتهای دلها را
كه خدایت دهدا بیداری - به خدا از همگان فاشتری
گر چه در پیشگه اسراری - ایها الخاطر فی مكرمه
قف زمانا بخداء البصر - در سایه خدایی خسپند نیكبختان
زنهار ای برادر جای دگر نخسپی - گردت چرا نگردم چون خانه خدایی
پایت چرا نبوسم چون پایدار گشتی - تا شد گرانترك شد آن هیكل خدایی
تا برنتابد آن را پشت هزار تازی - ای گوهر خدایی آیینه معانی
هر دم ز تاب رویت بر عرش ارمغانی - عرش از خدای پرسد كاین تاب كیست بر من
فرمایدش ز غیرت كاین تاب را ندانی - میگفت ای خدایا ما را به شهر او بر
تا حاصل آید آن جا دل را گره گشایی - بسیار شد دعایش آمد ز حق اجابت
تا مرد ای خدا گو دید از خدا خدایی - شه جست یك رسولی تا آن طرف فرستد
تا آن طرف رساند پیغام كدخدایی - كو خیمه و طویله كو كار و حال و حیله
كو دمنه و كلیله كو كد كدخدایی - ای دل خدا كسی را دانی چه سان فریبد
آخر تو جملگان را خود از خدا فریبی - امروز بس خرابی هم جام آفتابی
نی كدخدای ماهی نی شوهر مهستی - وقتی كه دررمیدی تو سوی شمس تبریز
آن جا خدای داند كاندر چه لاله زاری - تبریز چون برفتم با شمس دین بگفتم
بی حرف صد مقالت در وحدت خدایی - در باغ عشق رویش خصمت خدای بادا
گر تو ز گل بگویی یا قامت چناری - مقصود شمس دین است هم صدر و هم خداوند
وصلم به خدمت او است چون مرغزی و رازی - شاهی شنیدهای چو خداوند شمس دین
تبریز مثل شاه تو جایی بدیدهای - جان خاك آن مهی كه خداش است مشتری
آن كس ملك ندید و نه انسان و نی پری - در هر گره نگه كن وضع خدای بین
در هم ببسته موسی و فرعون و سامری - حقا به ذات پاك خداوند هر كی هست
از تیغ غیب سر نبرد گر برد سری - هر دم كه كنج چشمم بر روی او فتد
گویم كه ای خدای چه سان است آن یكی - جمله بهانههاست كه عشق است هر چه هست
خانه خداست عشق و تو در خانه ساكنی - نی بیم و نی امید نه طاعت نه معصیت
نی بنده نی خدای نه وصف مجاوری - عجزست و قدرتست و خدایی و بندگی
بیرون ز جمله آمد این ره چو بنگری - راه قلندری ز خدایی برون بود
در بندگی نیاید و نه در پیمبری - هم تو سلام علیك هم تو علیك السلام
طبل خدایی بزن كاین ز خدا یافتی - كی بود آن ای خدا ما شده از ما جدا
برده قماشات ما غارت سبحانیی - شیر خدایی خدا شیر نرت نام داد
از چه سبب گشتهای همدم بوزینهای - چشم ببند و بكن بار دگر رحمتی
بشكن سوگند را گر به خدا خوردهای - عشق خداوند شمس دین كه به تبریز
جان كند ایثار همچنانك تو دیدی - آدم و حوا نبود بهر قدومت
خالق میكرد گونه گونه خدایی - كه شكر و حمد خدا را كه برد جور خزان را
شكفته گشت زمین و بهار كرد بهاری - بهای نعمت دیده سپاس و شكر خدا دان
مرم چو قلب ز كوره كه كان شكر و سپاسی - رسول گفت چو اشتر شناس ممن را
همیشه مست خدا كش كند شتربانی - ز عجز خوردم سوگندها و گرم شدم
به ذات پاك خدا و به جان پاك نبی - خدایگان جمال و خلاصه خوبی
به جان و عقل درآمد به رسم گل كوبی - به ذات پاك خدایی كه كارساز همهست
چو مست كار امیر منی نكوكاری - به آفتاب جلال خدای بیهمتا
نیافت چون تو مهی چرخ ازرق سفری - خدای داد دو دستت كه دامن من گیر
بداد عقل كه تا راه آسمان گیری - بگفتمش كه دلم بارگاه لطف خداست
چه كار دارد قهر خدا در این مأوی - زهی بدیع خدایی كه كرد شب را روز
ز دوزخی به درآورد جنت و طوبی - گره گشای خداوند شمس تبریزی
كه چشم جادوی او زد گره به سحاری - كمال وصف خداوند شمس تبریزی
گذشتهست ز اوهام جبری و قدری - به من نگر كه بجز من به هر كی درنگری
یقین شود كه ز عشق خدای بیخبری - حیات موج زنان گشته اندر این مجلس
خدای ناصر و هر سو شراب منصوری - شكوفههای شراب خدا شكفت بهل
شكوفهها و خمار شراب انگوری - دلا مقیم شو اكنون به مجلس جانها
كه كدخدای مقیمان بیت معموری - خراب و مست خدایی در این چمن امروز
هزار شیشه اگر بشكنی تو معذوری - ور از طبیب طبیبان گوارشی یابی
مكاشفی تو بخوان خدا نه اوهامی - به ذات پاك خداوند كز تو دزدیدهست
هر آنچ آب حیاتست روح افزایی - تنا ز كوه بیاموز سر به بالا دار
كه كان عشق خدایی نه كم ز كهساری - خدا ندانی خود را و خاص بنده شوی
خدای را تو ببینی به رغم معتزلی - خدات گوید تدبیر چشم روشن كن
تو چشم را بگذاری و میكنی بینی - چو طوق موهبت آمد شكست گردن غم
رسید داد خدا و بمرد بیدادی - بیا حیات همه ساقیان بپیما زود
شراب لعل خدایی خاص رواقی - شكری نباتی همگی حیاتی
طبق زكاتی كرم خدایی - تو خدای خویی تو صفات هویی
تو یكی نباشی تو هزارتویی - مشام محمد به ما داد صله
كشیم از یمن خوش نسیم خدایی - شما را هوای خدای است لیكن
خدا كی گذارد شما را شمایی - چراغ خدایی به جایی كه آیی
حیات جهانی به هر جا كه افتی - خواهیم یارا كامشب نخسپی
حق خدا را كامشب نخسپی - امروز مستم مجنون پرستم
بگرفت دستم دست خدایی - نفسی و عقلی در سینه ما
در جنگ و محنت مست خدایی - ای دلزار محنت و بلا داری
بر خدا اعتمادها داری - اینچنین حضرتی و تو نومید؟
مكن ای دل، اگر خدا داری - به خدا دوش تا سحر همه شب
باده بیصرفه، صرف خوردستی - رنگ رخ خوب تو آخر گواست
در حرم لطف خدا بودهای - گفتم هین قصد كی داری بگو
شیر خدا حمله كجا میبری - یا ز شعاعات جمال خدا
مست ملاقات لقا میروی - كسی كو را بود خلق خدایی
ازو یابند جانهای بقایی - خداوند خداوندان اسرار
همایان را همی بخشد همایی - لخلیلی دورانی، لحبیبی سیرانی
چو جهت نیست خدا را، چه روم سوی بوادی؟! - فماالعقل، الا طلاب المواقب
و ماالحس الاخداع العواری - «خدا» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- آن دل که شد او قابل انوار خدا
پر باشد جان او ز اسرار خدا - زنهار تن مرا چو شمع تنها مشمر
کو جمله به نمکزار خدا - کشتی و شب و غمام و ما میرانیم
در بحر خدا به فضل و توفیق خدا - در جان و دل و دید فراموش نهای
از بهر خدا مکن فراموش مرا - گر عمر بشد عمر دگر داد خدا
گر عمر فنا نماند نک عمر بقا - منصور بدآن خواجه که در راه خدا
از پنبهی تن جامهی جان کرد جدا - منصور کجا گفت اناالحق میگفت
منصور کجا بود خدا بود خدا - سریست میان دل مردان خدای
جبریل در آن میان نگنجد به طلب - صد شب خفتی و حاصل آن دیدی
از بهر خدا امشب تا روز مخسب - آن را که خدای چون تو یاری داده است
او را دل و جان و بیقراری داده است - زنهار طمع مدار زانکس کاری
زیرا که خداش طرفه کاری داده است - مانندهی فرعون خدا را نشناخت
چون برق گرفت عالمی را بگداخت - امشب شب آن دولت بیپایانست
شب نیست عروسی خداجویانست - امشب شب بخشایش و انعام و عطاست
امشب شب آنست که همراز خداست - این چرخ و فلکها که حد بینش ماست
در دست تصرف خدا کم ز عصاست - پر میزد خوش بطی که آن بر من ریز
کاین جان مرا خدای از آب انگیخت - مقصود خدا نبود بس خلق جهان
مقصود خدا از این جهان درویش است - تهدید عدو چه بشنود عاشق راست
میراند خر تیز بدان سو که خداست - معشوق بهانه است و معبود خداست
هرکس که دو پنداشت جهود و ترساست - گفتم به خدا چنانکه ماهی بیآب
گفتا که گناه تست و بر من بگریست - زیرا که خدا نخفت و پاکست ز خواب
مجنون خدا بدان هم از خواب جداست - شمشیر ازل بدست مردان خداست
گوی ابدی در خم چوگان خداست - آن تن که چو کوه طور روشن آید
نور خود از او طلب که او کان خداست - گفتند که شش جهت همه نور خداست
فریاد ز حلق خاست کان نور کجاست - من محو خدایم و خدا آن منست
هر سوش مجوئید که در جان منست - هر ذره که چون گرسنه بر خوان خداست
گر تا باید خورند اینخوان برپاست - زنهار تولا مکن الا به خدای
کاین رغبت خلق نیم ساعت باشد - آن را که خدای ناف بر عشق برید
او داند نالههای عشاق شنید - آن کز تو خدای این گدا میخواهد
در دهر کدام پادشا میخواهد - از درد چو جان تو به فریاد آید
آنگه ز خدای عالمت یاد آید - از دیدن روئیکه ترا دیده بود
ما را به خدا نور دل و دیده بود - از عشق خدا نه بر زیان خواهی شد
بیجان ز کجا شوی که جان خواهی شد - از یاد خدای مرد مطلق خیزد
بنگر که ز نور حق چه رونق خیزد - چون حاجت تو کسی روا مینکند
نومید مشو دل به خدای اندر بند - بخشای که هر کو نکند بخشایش
در پیش خدا هیچ ثوابش نبود - زان گور بدان گور از آن رنگ گرفت
همسایهی بدخدای کس را ندهاد - خاک توام و خدای حق میداند
واجب نبود که از منت بستاند - چند از کف خباز و سفا رزق خوریم
یکچند هم از کف خدا باید خورد - اندر دل مردان خدا دریائیست
کز موج خوشش گنبد گردان گردد - ور چاه زنخدانت ببیند یوسف
آید که بر آن رسن در این چاه شود - من بیخبرم خدای خود میداند
کاندر دل من مرا چه میخنداند - در دیده هر آنکه کرد سوی تو نظر
تاریک نماید به خدا شمس و قمر - گاه از غم یار و گه ز نادیدن یار
گر کار چنین ماند خدایا زنهار - فرمود خدا به وحی کای پیغمبر
جز در صف عاشقان بمنشین بگذر - آوردهام آتشی که میفرماید
کای هرچه بجز خداست از جا برخیز - نگرفت دباغت آخر این چرم هنوز
نگرفت یکی را ز خدا شرم هنوز - یا او است خدایا که فرستاده خداش
ای مطرب جان یک نفسی با ما باش - از باغ جمال تو چه کم خواهد شد
زان سیب زنخدان، دو سه شفتالو بخش - وی مرغ متاب روی از دانهی خویش
ای خانه خدا درآی در خانهی خویش - العالم کله خداع و غرور
والفقر من العالم کنزو غرض - گر با دیگری مجلس میسازم و لاغ
ننهم به خدا ز مهر کس بر دل داغ - از من سوی یار من رسولست خدای
وز یار بسوی من خدایست رسول - آواز تو بشنوم خوش آوازه شوم
چون لطف خدا بیحد و اندازه شوم - هرچند که دوش حلقه بد در گوشم
امشب به خدا که بهتر است از دوشم - ساقی امروز در خمارت بودم
تا شب به خدا در انتظارت بودم - هر لحظه یکی شور برآرم چکنم
والله به خدا خبر ندارم چکنم - آنجام چو جانیکه بدان کف داری
از بهر خدا از کف مستان مستان - گر غرقهی جرمست مجازات مکن
از بهر خدا قصد مکافات مکن - تا خود بینی تو از خدا مانی دور
نزدیکتر آی و از خدا دور مشو - بردار یکی آینه از بهر خدای
تا همچو خودی شنیدهای یا دیده - بازچیهی قدرت خدائیم همه
او راست توانگری گدائیم همه - ای باغ خدا که پر بت و پر حوری
از چشم خلایق اینچنین چون دوری - در چاه زنخدان چنین یوسف حسن
خود دلو توئی یوسف و چه میطلبی - ما را چو خدا برای این آوردست
خصم خردیم و دشمن هشیاری - آخر نه صبا مشاطهی گل باشد
این طرفه که از لطف خدا میرنجی - با اینکه خداوند کریم و است و رحیم
گندم ندهد بار چو جو میکاری - افسوس که در دفتر ما دست خدا
آن را روزی نبشت این را روزی - گر صید خدا شوی ز غم رسته شوی
ور در صفت خویش روی بسته شوی - مردی که فلک رخنه کند از دردی
مردی که خداش کاشکی ناوردی - میفرماید خدا که ای هرجائی
از عام ببر که خاص آن مائی - تا کافر را خدا نخواند نرود
شرمت بادا ز کافری کم باشی - فردوسی
- «خدا» در شاهنامه فردوسی
- خداوند نام و خداوند جای
خداوند روزی ده رهنمای - خداوند کیوان و گردان سپهر
فروزنده ماه و ناهید و مهر - به نام خداوند جان و خرد
کزین برتر اندیشه برنگذرد - ابرده و دو هفت شد کدخدای
گرفتند هر یک سزاوار جای - بدینسان نهادش خداوند داد
بود تا بود هم بدین یک نهاد - همانا که باشد مرا دستگیر
خداوند تاج و لوا و سریر - خداوند جوی می و انگبین
همان چشمهی شیر و ماء معین - چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی
خداوند امر و خداوند نهی - پس از هر دوان بود عثمان گزین
خداوند شرم و خداوند دین - اگر نامدی این سخن از خدای
نبی کی بدی نزد ما رهنمای - خداوند رای و خداوند شرم
سخن گفتن خوب و آوای نرم - کیومرث شد بر جهان کدخدای
نخستین به کوه اندرون ساخت جای - بدو گفت جز تو کسی کدخدای
چه باید همی با تو اندر سرای - دلم سیر شد زین سرای سپنج
خدایا مرا زود برهان ز رنج - بجستند خورشید رویان ز جای
از آن غلغل نامور کدخدای - کزان بخت هرگز نباشدت بهر
به من چون دهی کدخدایی شهر - که او داشتی گنج و تخت و سرای
شگفتی به دل سوزگی کدخدای - چو بنشنید از او این سخن کدخدای
بکرد آنچه گفتش بدو رهنمای - منم کدخدای جهان سر به سر
نشاید نشستن به یک جای بر - به تخت کیان اندر آورد پای
همی خواندندیش خاور خدای - هیون فرستاده بگزارد پای
بیامد به نزدیک توران خدای - پس آنگه بگویش که ترس خدای
بباید که باشد به هر دو سرای - ندارید شرم و نه بیم از خدای
شما را همانا همینست رای - خداوند شمشیر و گاه و نگین
چو ما دید بسیار و بیند زمین - یکی نامه بنوشت شاه زمین
به خاور خدای و به سالار چین - سر نامه کرد آفرین خدای
کجا هست و باشد همیشه به جای - نیایدت گفت ایچ بیم از خدای
نه شرم از پدر خود همینست رای - چو بشنید شاه جهان کدخدای
پیام دو فرزند ناپاک رای - بیامد به درگاه پرده سرای
به پرده درون بود خاور خدای - گرانمایه شاه جهان کدخدای
به کرسی زرین ورا کرد جای - به زرور خداوند خورشید و ماه
که چندان نمانم ورا دستگاه - نخست از جهان آفرین کرد یاد
خداوند خوبی و پاکی و داد - دگر آفرین بر فریدون برز
خداوند تاج و خداوند گرز - گروهی خداوند بر چارپای
گروهی خداوند کشت و سرای - خداوند شمشیر و زرینه کفش
فرازندهی کاویانی درفش - که ای مرد بیباک ناپاک رای
دل و دیده شسته ز شرم خدای - پذیرفتهام از خدای بزرگ
که دل بر تو هرگز ندارم سترگ - برفتم به فرمان گیهان خدای
به البرز کوه اندر آن زشت جای - یکی بندهام با تنی پرگناه
به پیش خداوند خورشید و ماه - برون رفت مهراب کابل خدای
سوی خیمهی زال زابل خدای - نگار رخ تو ز قنوج و رای
فرستد همی سوی خاور خدای - نبینید کز کاخ کابل خدای
به زین اندر آرد بشبگیر پای - همی خواستم تا خدای جهان
نماید مرا رویت اندر نهان - و دیگر که مایه ز دین خدای
ندیدم که ماندی جوان را بجای - ازویست شادی ازویست زور
خداوند کیوان و ناهید و هور - خداوند هست و خداوند نیست
همه بندگانیم و ایزد یکیست - ازو باد بر سام نیرم درود
خداوند کوپال و شمشیر و خود - خداوند گردنده خورشید و ماه
روان را به نیکی نماینده راه - سرنامه کرد آفرین خدای
کجا هست و باشد همیشه به جای - خداوند کیوان و خورشید و ماه
وزو آفرین بر منوچهر شاه - به نیروی یزدان گیهان خدای
برانگیختم پیلتن را ز جای - کنون کم جهان آفرین پرورید
به چشم خدایی به من بنگرید - به دستوری بازگشتن به جای
شدن شادمان سوی کابل خدای - ستودن گرفت آنگهی زال را
خداوند شمشیر و کوپال را - خود و گرد مهراب کابل خدای
پذیره شدن را نهادند رای - نگر تا نتابی ز دین خدای
که دین خدای آورد پاک رای - خداوند کیوان و بهرام و هور
که هست آفرینندهی پیل و مور - کنون از خداوند خورشید و ماه
ثنا بر روان منوچهر شاه - تویی مایهور کدخدای سپاه
همی بر تو گردد همه رای شاه - خداوند این را ندانیم کس
همی رخش رستمش خوانیم و بس - به یک دست مهراب کابل خدای
دگر دست گژدهم جنگی به پای - یکی کم شود دیگر آید به جای
جهان را نمانند بیکدخدای - چهارم چو مهراب کابل خدای
که دستور شاهست و زابل خدای - به نام خداوند خورشید و ماه
که او داد بر آفرین دستگاه - بود زخم شمشیر و خشم خدای
بیابیم بهره به هر دو سرای - نخواهم به گیتی جز از راستی
که خشم خدا آورد کاستی - یکی تخت زرین بلورینش پای
نشسته بروبر جهان کدخدای - چنین گفت کای کدخدای جهان
سرافراز بر مهتران و مهان - به زال آنگهی گفت گیو از خدای
همی خواهم آنک او بود رهنمای - به نام جهانآفرین یک خدای
که رستم نگرداند از رخش پای - هرانکس که از دادگر یک خدای
بپیچد نیارد خرد را به جای - چو آواز داد از خداوند مهر
دگرگونهتر گشت جادو به چهر - وگر یار باشد خداوند هور
دهد مر مرا اختر نیک زور - به نیک و به بد دادمان دستگاه
خداوند گردنده خورشید و ماه - به پیش جهاندار گیهان خدای
بیامد همی بود گریان به پای - مگر نامور رستم زال را
خداوند شمشیر و گوپال را - چنین گفت کامد دگر باره گور
به دام خداوند شمشیر و زور - همی گفت کای کردگار سپهر
خداوند هوش و خداوند مهر - که بر جان و بر خواسته کدخدای
توی ساز کن تا چه آیدت رای - خداوند خورشید و گردنده ماه
فرازندهی تاج و تخت و کلاه - خداوند هوش و زمان و مکان
خرد پروراند همی با روان - نخست آفرین کرد بر کردگار
خداوند آرامش و کارزار - خداوند بهرام و کیوان و ماه
خداوند نیک و بد و فر و جاه - چو پیران بیامد تهی کرد جای
سخن رفت با نامور کدخدای - خداوند جانست و آن خرد
خردمند را داد او پرورد - ازو باد بر شاهزاده درود
خداوند گوپال و شمشیر و خود - خداوند شرم و خداوند باک
ز بیداد و کژی دل و دست پاک - سپاس از خدای جهان آفرین
کزویست آرام و پرخاش و کین - پدر باش و این کدخدایی بساز
مگو این سخن با زمین جز به راز - کنون همچنین کدخدایی بساز
به نیک و بد از تو نیم بینیاز - همی از شتابش به آمد درنگ
که پیروز باشد خداوند سنگ - ز گیتی کراگیری اکنون پناه
پناهت خداوند خورشید و ماه - سپهر بلندش به پا آورید
جهان را جزو کدخدا آورید - مگر باشدم دادگر رهنمای
به نزدیک آن نامور کدخدای - بترس از خدا و میازار کس
ره رستگاری همین است و بس - خداوند خورشید و کیوان و ماه
کزویست پیروزی و دستگاه - خداوند هستی و هم راستی
نخواهد ز تو کژی و کاستی - همی بی من آیین و رای آورید
جهان را به نو کدخدای آورید - برای خداوند خورشید و ماه
توان ساخت پیروزی و دستگاه - که اویست جاوید برتر خدای
خداوند نیکی ده و رهنمای - خداوند بهرام و کیوان و هور
خداوند فر و خداوند زور - که تاج کیان بود و فرزند طوس
خداوند شمشیر و گوپال و کوس - به پیش خداوند گردان سپهر
برفت آفرین را بگسترد چهر - چنین گفت کای دادگر یک خدای
جهاندار و روزی ده و رهنمای - کنارنگ وز هرک دارد درفش
خداوند گوپال و زرینه کفش - بترس از خداوند خورشید و ماه
دلت را بشرم آور از روی شاه - خداوند بهرام و کیوان و شید
ازویم نوید و بدویم امید - دلیران همه دست کرده بکش
بپیش خداوند خورشیدفش - بنام خداوند خورشید و ماه
که دل را بنامش خرد داد راه - خداوند هستی و هم راستی
نخواهد ز تو کژی و کاستی - نهاد از میان گوان پیش پای
ابر شاه کرد آفرین خدای - پس لشکرش هفصد ژنده پیل
خدای جهان یارش و جبرییل - نبد خسروان را چنو کدخدای
بپرهیز دین و برادی و رای - که باشد بپیری مرا دستگیر
خداوند شمشیر و تاج و سریر - خداوند هند و خداوند چین
خداوند ایران و توران زمین - خداوند نام و خداوند گنج
خداوند شمشیر و خفتان و رنج - خداوند زیبای برترمنش
ازو دور پیغاره و سرزنش - ز دشمن ستاند ببخشد بدوست
خداوند پیروزگر یار اوست - یکی برنگردیم زین رزمگاه
ار یار باشد خداوند ماه - چنین داد پاسخ ورا کدخدای
کزین پرسش اکنون ترا چیست رای - چو بشنید گشتاسپ برداشت پای
همی رفت با نامور کدخدای - چنین گفت با شوی و زن کدخدای
که خرسند باشید و فرخندهرای - چنان شد که گشتاسپ با کدخدای
یکی شد به خورد و به آرام و رای - به نخچیر دارد همی روی و رای
نیندیشد از تخت خاور خدای - بیامد به پیش خداوند دد
خداوند هر دانش و نیک و بد - تویی راه گم کرده را رهنمای
تویی برتر برترین یک خدای - بدو گفت گشتاسپ کای نیک رای
به روم اندرون نیست بیم از خدای - خروشان بغلتید بر خاک بر
به پیش خداوند پیروزگر - به نیروی پیروزگر یک خدای
چو من با سپاه اندر آیم ز جای - همی خواهم از دادگر یک خدای
که چندان بمانم به گیتی به جای - همی بود سی سال خورشید را
برینسان پرستید باید خدای - چو آیین شاهان بجای آوریم
بدان را به دین خدای آوریم - مگر شاه ارجاسپ توران خدای
که دیوان بدندی به پیشش به پای - ز مینو فرستاد زی من خدای
مرا گفت زینجا به مینو گرای - خداوند را دیدم اندر بهشت
من این زند و استا همه زو نوشت - مر او را بگویی کزین راه زشت
بگرد و بترس از خدای بهشت - همی گوید از آسمان آمدم
ز نزد خدای جهان آمدم - نکردی خدای جهان را سپاس
نبودی بدین ره ورا حق شناس - نوشتش به نام خدای جهان
شناسندهی آشکار و نهان - گزین و مهین پور لهراسپ شاه
خداوند جیش و نگهدار گاه - زگیتی ترا برگزیده خدای
مهانت همه پیش بوده به پای - درین ماه ار ایدونک خواهد خدای
بپوشم به رزم آهنینه قبای - فرسته فرستاد زی او خدای
همه مهتران پیش او بر به پای - به روز نبرد ار بخواهد خدای
به رزم اندر آرم سرت زیر پای - جهانجوی گفتا به نام خدای
بدین و به دین آور پاک رای - که داد خدایست وزین چاره نیست
خداوند گیتی ستمگاره نیست - مکن دلت را بیشتر زین نژند
بداد خدای جهان کن بسند - بپرسید ازو شاه و گفتا خدای
ترا دین به داد و پاکیزه رای - به پیش صف چینیان ایستاد
خداوند بهزاد را کرد یاد - پذیرفتن اندر خدای جهان
پذیرفتن راستان و مهان - به دین خدا ای گو اسفندیار
به جان زریر آن نبرده سوار - نگر تا چه گویم یکی بشنوید
به دین خدای جهان بگروید - چو اسفندیار آن گو تهمتن
خداوند اورنگ با سهم و تن - نباشیم گفتند همداستان
که شاهنشه آن کدخدای جهان - سوی مرزدارانش نامه نوشت
که ما را خداوند یافه نهشت - جهان ویژه کردنم به دین خدای
به کشور برافگنده سایهی همای - رهی کز خداوند سر برکشید
از اندازهاش سر بباید برید - جهانجوی گفت این سخن چیست باز
خداوند این راز که وین چه راز - ببستند او را سر و دست و پای
به پیش جهاندار گیهان خدای - توانا و دانا و پایندهای
خداوند خورشید تابندهای - همی گفت کای پاک برتر خدای
به نیکی تو باشی مرا رهنمای - بیامد به پیش خداوند پاک
همی گشت پیچان و گریان به خاک - به پیروزی دادده یک خدای
سر جاودان اندر آرم به پای - چنین گفت کای دادگر یک خدای
به کوه و بیابان توی رهنمای - همی آفرین خواند بر یک خدای
که گیتی به فرمان او شد به پای - بیامد به پیش خداوند ماه
که او داد بر هر ددی دستگاه - چنین گفت کای داور دادگر
خداوند پاکی و زور و هنر - که با دژ چه کردم به دستان و زور
به نام خداوند کیوان و هور - پشوتن بیامد به پیش خدای
که او بود بر نیکویی رهنمای - پذیرفتم از دادگر یک خدای
که گر یابم از بیم دریا رهای - خداوند پیروزی و فرهی
خداوند دیهیم و شاهنشهی - خداوند جان و خداوند رای
خداوند نیکیده و رهنمای - دگر گفت کز دادگر یک خدای
بخواهیم کو باشدت رهنمای - نخستین که نوک قلم شد سیاه
گرفت آفرین بر خداوند ماه - خداوند کیوان و ناهید و هور
خداوند پیل و خداوند مور - که او داد بر نیک و بد دستگاه
خداوند خورشید و تابنده ماه - همی خواندندش خداوند رخش
جهانگیر و شیراوژن و تاجبخش - ببندی همی رستم زال را
خداوند شمشیر و گوپال را - پس از آفرین گفت کز یک خدای
همی خواستم تا بود رهنمای - به پیروزی دادگر یک خدای
به ایران چنان آمدم باز جای - وگر بارهی رستم جنگجوی
به ایوان نهد بیخداوند روی - بدان تا کس از بندگان زین سپس
نجویند کین خداوند کس - به تابوت زرین و در مهد ساج
فرستادشان زی خداوند تاج - همان رخش رخشان سوی خانه شد
چنین با خداوند بیگانه شد - بدو گفت زال ای خداوند مهر
چو اکنون نمودی بما پاک چهر - بپذرفت مادر ز دیندار پند
به داد خداوند کرد او پسند - خداوند ایران و نیران و هند
ز فرش جهان شد چو رومی پرند - دگر چشم دارم به دیگر سرای
که آمرزش آید مرا از خدای - چنان بد که روزی زن پاکرای
سخن گفت هرگونه با کدخدای - به بیگانه شهر اندرون ساخت جای
بران سان که پرمایهتر کدخدای - زن گازر از چیز شد رهنمای
چنین گفت یک روز با کدخدای - چنین داد پاسخ بدو کدخدای
که این جفت پاکیزه و رهنمای - ازان پس مرا پیشه فرمان و جوی
کنون از من این کدخدایی مجوی - زن گازر از بیم زنهار خواست
خداوند داننده را یار خواست - بشد تیز با او به پردهسرای
همی گفت کای دادگر یک خدای - هرآنچ آن پسندت نیاید ببخش
تو نامیتری از خداوند رخش - فرستاده را گفت گریان همای
که آمد جهان را یکی کدخدای - چنین بود پیغام کز یک خدای
بخواهم که او باشدم رهنمای - پر از درد برگشت ز آوردگاه
چو یاری ندادش خداوند ماه - چو نامه بخواند خداوند هوش
بیاراید این رای پاسخنیوش - چو خون خداوند ریزد کسی
به گیتی درنگش نباشد بسی - ز اسکندر راد پیروزگر
خداوند شمشیر و تاج و کمر - نخست آفرین کرد بر کردگار
خداوند پیروز و به روزگار - خداوند بخشنده و دادگر
خداوند مردی و هوش و هنر - خردمند نه پیر مانده به جای
زبانها پر از آفرین خدای - بدو گفت زین پس مرا بر گناه
نگیرد خداوند خورشید و ماه - سر نامه کرد آفرین خدای
کجا بود و باشد همیشه به جای - سر نامه گفت از خداوندپاک
بباید که باشیم با ترس و باک - نگوییم چندین سخن بر گزاف
که بیچاره باشد خداوند لاف - خداوند خواندش بیتالحرام
بدو شد همه راه یزدان تمام - خدای جهان را نباشد نیاز
نه جای خور و کام و آرام و ناز - پرستشگهی بود تا بود جای
بدو اندرون یاد کرد خدای - نخست آفرین خداوند مهر
فروزندهی ماه و گردان سپهر - خداوند بخشنده داد و راست
فزونی کسی را دهد کش سزاست - تو چندین چه رانی زبان بر گزاف
ز دارا شدستی خداوند لاف - منم بیطقون کدخدای جهان
چنین تخمهی فیلقوسم مخوان - فرستمت بر نیکوی باز جای
تو باید که باشی خداوند رای - چه داری بدین مرز بیارز رای
نشست پرستندگان خدای - برآرم من این راه ایشان به رای
نبیروی نیکی دهش یک خدای - نخست آفرین کرد بر دادگر
خداوند مردی و داد و هنر - خداوند فرهنگ و پرهیز و دین
ازو باد بر شاد روم آفرین - تو داد خداوند خورشید و ماه
به مردی مدان و فزون سپاه - جهاندار و داننده و رهنمای
خداوند پاکی و نیکی فزای - چنین گفت با اردوان کدخدای
کز ایدر مگر بازگردی به جای - وزان جایگه شد به پردهسرای
عرض پیش او رفت با کدخدای - نیایش بسی کرد پیش خدای
که باشدش بر نیکوی رهنمای - چنین گفت کین راز چرخ بلند
همی گفت با من خداوند پند - چو برداشت زان دوکدان پنبه گفت
به نام خداوند بییار و جفت - بفرمود تا موبد و کدخدای
بیامد بر خسرو پاکرای - چنین داد پاسخ بدو کدخدای
که ای شاه روشندل و پاکرای - ازان پس چنین گفت با کدخدای
که ای مرد روشندل و پاکرای - به انگشت بنمود با کدخدای
که آمد یکی اردشیری به جای - زمین هفت کشور به شاهی مراست
چنان کز خداوندی او سزاست - یکی بیم و آزرم و شرم خدای
که باشد ترا یاور و رهنمای - همان آفرین در فزایش کنیم
خدای جهان را نیایش کنیم - خداوند با فر و با بخش و داد
زمانه به فرمان او گشت شاد - خداوند گوپال و شمشیر و گنج
خداوند آسانی و درد و رنج - چو باشد خداوند رای و خرد
دو گیتی همی مرد دینی برد - خداوند پیروز یار تو باد
دل زیردستان شکار تو باد - هرانکس که باشد خداوند گاه
میانجی خرد را کند بر دو راه - برو خواندند آفرین خدای
که تا جای باشد تو مانی به جای - خداوند کیوان و گردان سپهر
ز بنده نخواهد بجز داد و مهر - چنین گفت کز دادگر یک خدای
خرد بادمان بهره و داد و رای - همان راز بگشاد با کدخدای
یک پهلوان گرد با داد و رای - بیامد به خان یکی کدخدای
بپرسید کاید مرا هست جای - چو زرین درفشی برآورد راغ
بر میهمان شد خداوند باغ - سپاس از تو ای دادگر یک خدای
جهاندار و بر نیکویی رهنمای - به تخت کیان اندر آورد پای
همی بود چندی جهان کدخدای - نباید که بندد در گنج سخت
به ویژه خداوند دیهیم و تخت - گلهدار اسپان من پیش تست
خداوند او هم به تن خویش تست - به یزدان گرای و بدو کن پناه
خداوند گردنده خورشید ماه - به تابوت زرین و در مهد ساج
سوی پارس شد آن خداوند تاج - تو گفتیم باشی خداوند مرز
که این مرز را از تو دیدیم ارز - خداوند پیروزی و برتری
خداوند افزونی و کمتری - خداوند داد و خداوند رای
کزویست گیتی سراسر به پای - خداوند بخشایش و راستی
گریزنده از کژی و کاستی - خداوند گاو و خر و گوسفند
ز شیران شده بددل و مستمند - یکی مرد دهقانم ای پاکرای
خداوند این جا و کشت و سرای - چنین گفت کاین نورسیده به جای
یکی زن گزین کرد و شد کدخدای - چو آگاهی آمد ز آباد جای
هم از رنج این پیر سر کدخدای - همان چون به یک شهر دو کدخدای
بود بوم ایشان نماند به جای - به دست چپش هرمز کدخدای
سوی راستش موبد پاکرای - زنان کدخدایند و کودک همان
پرستار و مزدورتان این زمان - بدین ده چه مزدور و چه کدخدای
به یک راه باید که دارند جای - به گفتار ویران شد این پاک جای
نکوهش ز من دور و ترس از خدای - زن و کودک و مرد جمله مهید
یکایک همه کدخدای دهید - زن و مرد ازان پس یکی شد به رای
پرستار و مزدور با کدخدای - بدین مرز دهقانم و کدخدای
خدای بر و بوم و ورز و سرای - توانگر خداوند این گوسفند
بپیچد همی از نهیب گزند - نگویی مرا کاین ددان ار که کشت
که او را خدای جهان باد پشت - بزد حلقه را بر در و بار خواست
خداوند خورشید را یار خواست - چنین گفت کای دادگر یک خدای
به خوبی توی بنده را رهنمای - خداوند گفت این سرای منست
همین بخت بد رهنمای منست - یکی خانه بگزین که یابی پلاس
خداوند آن خانه دارد سپاس - نخست آفرین کرد بر کردگار
خداوند پیروز و به روزگار - خداوند دانایی و فرهی
خداوند دیهیم شاهنشهی - کسی زین بزرگان پدیدار نیست
بدین با خداوند پیکار نیست - شکسته دری دید پهن و دراز
بیامد خداوند و بردش نماز - گنه کار دارد بدان چیز رای
ندارد به دل شرم و بیم خدای - خداوند خانه بپویید سخت
بیاویخت آن شیب شاه از درخت - به پستانش بر دست مالید و گفت
به نام خداوند بییار و جفت - چنین گفت با شوی کای کدخدای
دل شاه گیتی دگر شد بران - به نام خداوند زردشت گفت
که بیرون گذاری نهان از نهفت - ازان پس چنین گفت با کدخدای
که بیداد را داد شد باز جای - به نزدیک مهمان شد آن پاکرای
همی برد خوان از پسش کدخدای - همه گشته نومید زان شهریار
تن و کدخدایی گرفتند خوار - مگر بوم ایران بماند به جای
چو از خانه آواره شد کدخدای - خداوند پیروزی و دستگاه
خداوند بهرام و کیوان و ماه - خداوند گردنده چرخ بلند
خداوند ارمنده خاک نژند - خداوند بخشایش و فر و زور
شهنشاه بخشنده بهرام گور - همانت خرد هست و پاکیزه رای
بر هوشمندان توی کدخدای - ز پیری مگر گاو بیکار شد
به چشم خداوند خود خوار شد - یکی نامه بنوشت پر پند و رای
پر از دانش و آفرین خدای - خداوند هست و خداوند نیست
همه چیز جفتست و ایزد یکیست - خداوند گیتی فریدون کجاست
که پشت زمانه بدو بود راست - سر کرگ را راست ببرید و گفت
به نام خداوند بییار و جفت - بگویید کز پاک یزدان خدای
بریدیم و بستیم با دیو رای - که او داد پیروزی و دستگاه
خداوند تابنده خورشید و ماه - خداوند دارنده یار تو باد
سر اختر اندر کنار تو باد - که نزدیک پیروز ترس خدای
ندیدم نبودش کسی رهنمای - چو خرسند گشتی به داد خدای
توانگر شدی یکدل و پاکرای - همیراند کار جهان سوفزای
قباد اندر ایران نبد کدخدای - به ایران برادر بدی کدخدای
به هستی ز بیدادگر سوفزای - که آن مهربان کینهی سوفزای
بخواهد بدرد از جهان کدخدای - یکی پاک انبازش آمد به جای
که گردی بر اهواز بر کدخدای - همه کدخدایند و مزدور کیست
همه گنج دارند و گنجور کیست - زمینی که آن را خداوند نیست
به مرد و ورا خویش و پیوند نیست - مگردان سرازدین وز راستی
که خشم خدای آورد کاستی - کزویت سپاس و بدویت پناه
خداوند روز و شب و هور و ماه - چنین گفت آنکس که هستش بسند
ببخش خداوند چرخ بلند - چنان بد که شاه جهان کدخدای
به نخچیر گوران همیکرد رای - پس پردهی نامور کدخدای
زنی بود پاکیزه و پاک رای - بدانست شاه جهان کدخدای
که اندر دل بخردان چیست رای - خداوند تاجست و زیبای تخت
جهاندار و بیدار و پیروز بخت - بیامد یکی نامور کدخدای
فرستاده را داد شایستهجای - سپاس از خداوند خورشید وماه
کزویست پیروزی و دستگاه - به خوبی همه بازی آمد به جای
به بخت بلند جهان کدخدای - مرا گفت کین مهرهی ساج و عاج
ببر پیش تخت خداوند تاج - پری چهره آبستن آمد ز مای
پسر زاد ازین نامور کدخدای - ز داد و ز بیداد شهر و سپاه
بپرسد خداوند خورشید و ماه - دل وجان دستورباشد به رنج
ز اندیشهی کدخدایی و گنج - سپاس از خداوند خورشید و ماه
روان را بدانش نماینده راه - به راه خداوند خورشید و ماه
ز بن دور کن دیو را دستگاه - خداوند گیتی پناه تو باد
زمان و زمین نیکخواه تو باد - جهان راهمی کدخدایی بجست
که پیراهن داد پوشد نخست - چومن بگذرم زین سپنجی سرای
جهان رابباید یکی کدخدای - خداوند گفت اسب پرویز شاه
ندارد همی کهترانرا نگاه - درمهای گنجی بران کشت زار
بریزند پیش خداوند کار - بیامد خداوندش اندر زمان
بدان مرد گفت ای بد بدگمان - خداوند رز چون کمر دید گفت
که کردار بد چند باید نهفت - بیامد خداوند آن کشت زار
به پیش موکل بنالید زار - پذیرفتم این از خدای جهان
شناسنده آشکار ونهان - کجا چشم بیننده چونان ندید
بدان سان توگفتی خدای آفرید - بران آفریدش خدای جهان
که تا آشکارا شود زو نهان - سرنامه کرد از جهاندار یاد
خداوند پیروزی و فرو داد - خداوند ماه و خداوند هور
خداونت پیل و خداوند مور - بدان کار بندوی بد کدخدای
جهاندیده و راد و فرخندهرای - بدو گفت خاقان به برتر خدای
که هست او مرا و تو را رهنمای - خداوند خواند همی مهترش
همی تاج شاهی نهد بر سرش - همی تا کار او گشت راست
خداوند را زان سپس بنده خواست - بشد پیش خاتون دوان کد خدای
که دانا پزشکی نوآمد به جای - یکی کد خدایی بدست آمدش
همان نیز با او نشست آمدش - چنین گفت با چاره گر کدخدای
کزو آرزوها نیاید بجای - وزان روی با کدخدای سرای
ز خاتون چینی همیگفت رای - به از تو ندیدم کسی کدخدای
بیار ای ایوان ما را برای - ازو نیست آهو بزرگست شاه
دلیر و خداوند توران سپاه - گر او رفت ما از پس اورویم
بداد خدای جهان بگرویم - همیجست جایی که بد یک درم
خداوند او را فگندی به غم - وزان پس همه گربکان رابکشت
دل کد خدایان ازو شد درشت - کند آفرین بر خداوند مهر
کزین گونه بر پای دارد سپهر - در اندیشهی دل نگنجد خدای
به هستی همو با شدت رهنمای - به پیروزه بر جای دستور بود
که از کدخداییش رنجور بود - چودیوار ایوانش آمد به جای
بیامد به پیش جهان کد خدای - چنین گفت شیروی با باغبان
که گر زین خداوند گوهر نشان - ببینیم تا کیست این کدخدای
که باشد پسندش بدین گونه رای - چنان کرهی تیز نادیده زین
به میدان کشید آن خداوند کین - که دارد به فر اهرمن راببند
خداوند شمشیر و تاج بلند - به تخت کیان تا نباشد نژاد
نجوید خداوند فرهنگ و داد - خداوند گردنده بهرام وهور
خداوند پیل و خداوند مور - نخست آفرین کرد بر کردگار
خداوند دانا و پروردگار - خداوند پیروزی و فرهی
خداوند دیهیم شاهنشهی - بترس از خدای جهان آفرین
که تخت آفریدست و تاج و نگین - چو ماهوی گنج خداوند خویش
بیاورد بیرنج و بنهاد پیش - بکشت او خداوند را در نهان
چنان پادشاهی بزرگ جهان - جهانجوی ماهوی شوریده هش
پر آزار و بیدین خداوندکش - چرا کشتی آن دادگر شاه را
خداوند پیروزی و گاه را - که ای بندگان خداوند کش
مشورید بیهوده هرجای هش