«دوست» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «دوست» در غزلیات حافظ شیرازی
- ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد
چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا - قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست
قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا - نصیحت گوش کن جانا که از جان دوست تر دارند
جوانان سعادتمند پند پیر دانا را - آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است
با دوستان مروت با دشمنان مدارا - دل خرابی می کند دلدار را آگه کنید
زینهار ای دوستان جان من و جان شما - دلا طمع مبر از لطف بی نهایت دوست
چو لاف عشق زدی سر بباز چابک و چست - گر خمر بهشت است بریزید که بی دوست
هر شربت عذبم که دهی عین عذاب است - خلوت گزیده را به تماشا چه حاجت است
چون کوی دوست هست به صحرا چه حاجت است - جام جهان نماست ضمیر منیر دوست
اظهار احتیاج خود آن جا چه حاجت است - رازی که بر غیر نگفتیم و نگوییم
با دوست بگوییم که او محرم راز است - مرغ خوشخوان را بشارت باد کاندر راه عشق
دوست را با ناله شب های بیداران خوش است - گو شمع میارید در این جمع که امشب
در مجلس ما ماه رخ دوست تمام است - ز پادشاه و گدا فارغم بحمدالله
گدای خاک در دوست پادشاه من است - سر ارادت ما و آستان حضرت دوست
که هر چه بر سر ما می رود ارادت اوست - نظیر دوست ندیدم اگر چه از مه و مهر
نهادم آینه ها در مقابل رخ دوست - دارم امید عاطفتی از جناب دوست
کردم جنایتی و امیدم به عفو اوست - ماییم و آستانه عشق و سر نیاز
تا خواب خوش که را برد اندر کنار دوست - دل دادمش به مژده و خجلت همی برم
زین نقد قلب خویش که کردم نثار دوست - دشمن به قصد حافظ اگر دم زند چه باک
منت خدای را که نیم شرمسار دوست - شکر خدا که از مدد بخت کارساز
بر حسب آرزوست همه کار و بار دوست - سیر سپهر و دور قمر را چه اختیار
در گردشند بر حسب اختیار دوست - گر باد فتنه هر دو جهان را به هم زند
ما و چراغ چشم و ره انتظار دوست - آن پیک نامور که رسید از دیار دوست
آورد حرز جان ز خط مشکبار دوست - کحل الجواهری به من آر ای نسیم صبح
زان خاک نیکبخت که شد رهگذار دوست - خوش می دهد نشان جلال و جمال یار
خوش می کند حکایت عز و وقار دوست - دل صنوبریم همچو بید لرزان است
ز حسرت قد و بالای چون صنوبر دوست - اگر چه دوست به چیزی نمی خرد ما را
به عالمی نفروشیم مویی از سر دوست - صبا اگر گذری افتدت به کشور دوست
بیار نفحه ای از گیسوی معنبر دوست - چه باشد ار شود از بند غم دلش آزاد
چو هست حافظ مسکین غلام و چاکر دوست - به جان او که به شکرانه جان برافشانم
اگر به سوی من آری پیامی از بر دوست - و گر چنان که در آن حضرتت نباشد بار
برای دیده بیاور غباری از در دوست - من گدا و تمنای وصل او هیهات
مگر به خواب ببینم خیال منظر دوست - حافظ اندر درد او می سوز و بی درمان بساز
زان که درمانی ندارد درد بی آرام دوست - زلف او دام است و خالش دانه آن دام و من
بر امید دانه ای افتاده ام در دام دوست - سر ز مستی برنگیرد تا به صبح روز حشر
هر که چون من در ازل یک جرعه خورد از جام دوست - بس نگویم شمه ای از شرح شوق خود از آنک
دردسر باشد نمودن بیش از این ابرام دوست - گر دهد دستم کشم در دیده همچون توتیا
خاک راهی کان مشرف گردد از اقدام دوست - مرحبا ای پیک مشتاقان بده پیغام دوست
تا کنم جان از سر رغبت فدای نام دوست - میل من سوی وصال و قصد او سوی فراق
ترک کام خود گرفتم تا برآید کام دوست - واله و شیداست دایم همچو بلبل در قفس
طوطی طبعم ز عشق شکر و بادام دوست - در آن زمین که نسیمی وزد ز طره دوست
چه جای دم زدن نافه های تاتاریست - در نمی گیرد نیاز و ناز ما با حسن دوست
خرم آن کز نازنینان بخت برخوردار داشت - ای دوست به پرسیدن حافظ قدمی نه
زان پیش که گویند که از دار فنا رفت - آن عشوه داد عشق که مفتی ز ره برفت
وان لطف کرد دوست که دشمن حذر گرفت - می خواست گل که دم زند از رنگ و بوی دوست
از غیرت صبا نفسش در دهان گرفت - ای غایب از نظر به خدا می سپارمت
جانم بسوختی و به دل دوست دارمت - روز وصل دوستداران یاد باد
یاد باد آن روزگاران یاد باد - درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد
نهال دشمنی برکن که رنج بی شمار آرد - کسی که حسن و خط دوست در نظر دارد
محقق است که او حاصل بصر دارد - حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست
که آشنا سخن آشنا نگه دارد - آب حیوان اگر این است که دارد لب دوست
روشن است این که خضر بهره سرابی دارد - جان بیمار مرا نیست ز تو روی سؤال
ای خوش آن خسته که از دوست جوابی دارد - دامن دوست به صد خون دل افتاد به دست
به فسوسی که کند خصم رها نتوان کرد - عارضش را به مثل ماه فلک نتوان گفت
نسبت دوست به هر بی سر و پا نتوان کرد - دوستان دختر رز توبه ز مستوری کرد
شد سوی محتسب و کار به دستوری کرد - ناز پرورد تنعم نبرد راه به دوست
عاشقی شیوه رندان بلاکش باشد - به صدر مصطبه ام می نشاند اکنون دوست
گدای شهر نگه کن که میر مجلس شد - یاری اندر کس نمی بینیم یاران را چه شد
دوستی کی آخر آمد دوستداران را چه شد - کس نمی گوید که یاری داشت حق دوستی
حق شناسان را چه حال افتاد یاران را چه شد - ساقیا می بده و غم مخور از دشمن و دوست
که به کام دل ما آن بشد و این آمد - تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن
که دوست خود روش بنده پروری داند - ما را که درد عشق و بلای خمار کشت
یا وصل دوست یا می صافی دوا کند - قومی به جد و جهد نهادند وصل دوست
قومی دگر حواله به تقدیر می کنند - از دم صبح ازل تا آخر شام ابد
دوستی و مهر بر یک عهد و یک میثاق بود - در دلم بود که بی دوست نباشم هرگز
چه توان کرد که سعی من و دل باطل بود - اوقات خوش آن بود که با دوست به سر رفت
باقی همه بی حاصلی و بی خبری بود - سالک از نور هدایت ببرد راه به دوست
که به جایی نرسد گر به ضلالت برود - بخت از دهان دوست نشانم نمی دهد
دولت خبر ز راز نهانم نمی دهد - گفتم روم به خواب و ببینم جمال دوست
حافظ ز آه و ناله امانم نمی دهد - حضور خلوت انس است و دوستان جمعند
و ان یکاد بخوانید و در فراز کنید - به جان دوست که غم پرده بر شما ندرد
گر اعتماد بر الطاف کارساز کنید - قلب بی حاصل ما را بزن اکسیر مراد
یعنی از خاک در دوست نشانی به من آر - نکته ای روح فزا از دهن دوست بگو
نامه ای خوش خبر از عالم اسرار بیار - گردی از رهگذر دوست به کوری رقیب
بهر آسایش این دیده خونبار بیار - کام جان تلخ شد از صبر که کردم بی دوست
عشوه ای زان لب شیرین شکربار بیار - دوست گو یار شو و هر دو جهان دشمن باش
بخت گو پشت مکن روی زمین لشکر گیر - میل رفتن مکن ای دوست دمی با ما باش
بر لب جوی طرب جوی و به کف ساغر گیر - بدین سپاس که مجلس منور است به دوست
گرت چو شمع جفایی رسد بسوز و بساز - منم که دیده به دیدار دوست کردم باز
چه شکر گویمت ای کارساز بنده نواز - نام حافظ گر برآید بر زبان کلک دوست
از جناب حضرت شاهم بس است این ملتمس - ابروی دوست کی شود دست کش خیال من
کس نزده ست از این کمان تیر مراد بر هدف - هزار دشمنم ار می کنند قصد هلاک
گرم تو دوستی از دشمنان ندارم باک - ای دوست دست حافظ تعویذ چشم زخم است
یا رب ببینم آن را در گردنت حمایل - من نمی یابم مجال ای دوستان
گر چه دارد او جمالی بس جمیل - صف نشینان نیکخواه و پیشکاران باادب
دوستداران صاحب اسرار و حریفان دوستکام - مرحبا طایر فرخ پی فرخنده پیام
خیر مقدم چه خبر دوست کجا راه کدام - چگونه سر ز خجالت برآورم بر دوست
که خدمتی به سزا برنیامد از دستم - نیست بر لوح دلم جز الف قامت دوست
چه کنم حرف دگر یاد نداد استادم - در شاهراه دولت سرمد به تخت بخت
با جام می به کام دل دوستان شدم - گر قلب دلم را ننهد دوست عیاری
من نقد روان در دمش از دیده شمارم - گر چنین چهره گشاید خط زنگاری دوست
من رخ زرد به خونابه منقش دارم - چنان پر شد فضای سینه از دوست
که فکر خویش گم شد از ضمیرم - بخت ار مدد دهد که کشم رخت سوی دوست
گیسوی حور گرد فشاند ز مفرشم - من دوستدار روی خوش و موی دلکشم
مدهوش چشم مست و می صاف بی غشم - عاشقان را گر در آتش می پسندد لطف دوست
تنگ چشمم گر نظر در چشمه کوثر کنم - قامتش را سرو گفتم سر کشید از من به خشم
دوستان از راست می رنجد نگارم چون کنم - من که ره بردم به گنج حسن بی پایان دوست
صد گدای همچو خود را بعد از این قارون کنم - ز روی دوست مرا چون گل مراد شکفت
حواله سر دشمن به سنگ خاره کنم - این جان عاریت که به حافظ سپرد دوست
روزی رخش ببینم و تسلیم وی کنم - با صبا افتان و خیزان می روم تا کوی دوست
و از رفیقان ره استمداد همت می کنم - باغ بهشت و سایه طوبی و قصر و حور
با خاک کوی دوست برابر نمی کنم - اگر بر جای من غیری گزیند دوست حاکم اوست
حرامم باد اگر من جان به جای دوست بگزینم - دوستان عیب نظربازی حافظ مکنید
که من او را ز محبان شما می بینم - خرم آن دم که چو حافظ به تولای وزیر
سرخوش از میکده با دوست به کاشانه روم - ذره خاکم و در کوی توام جای خوش است
ترسم ای دوست که بادی ببرد ناگاهم - دوستان در پرده می گویم سخن
گفته خواهد شد به دستان نیز هم - خیز تا از در میخانه گشادی طلبیم
به ره دوست نشینیم و مرادی طلبیم - تا درخت دوستی برگی دهد
حالیا رفتیم و تخمی کاشتیم - واعظ مکن نصیحت شوریدگان که ما
با خاک کوی دوست به فردوس ننگریم - دوستان وقت گل آن به که به عشرت کوشیم
سخن اهل دل است این و به جان بنیوشیم - شدم فسانه به سرگشتگی و ابروی دوست
کشید در خم چوگان خویش چون گویم - دوستان عیب من بی دل حیران مکنید
گوهری دارم و صاحب نظری می جویم - دشمنان را ز خون کفن سازیم
دوستان را قبای فتح دهیم - دامن دوست به دست آر و ز دشمن بگسل
مرد یزدان شو و فارغ گذر از اهرمنان - به قول دشمنان برگشتی از دوست
نگردد هیچ کس دوست دشمن - از جان طمع بریدن آسان بود ولیکن
از دوستان جانی مشکل توان بریدن - با دوستان مضایقه در عمر و مال نیست
صد جان فدای یار نصیحت نیوش کن - حافظ ز گریه سوخت بگو حالش ای صبا
با شاه دوست پرور دشمن گداز من - دوستان جان داده ام بهر دهانش بنگرید
کو به چیزی مختصر چون باز می ماند ز من - کدورت از دل حافظ ببرد صحبت دوست
صفای همت پاکان و پاکدینان بین - ابروی دوست گوشه محراب دولت است
آن جا بمال چهره و حاجت بخواه از او - هر کس که گفت خاک در دوست توتیاست
گو این سخن معاینه در چشم ما بگو - ز دوستان تو آموخت در طریقت مهر
سپیده دم که صبا چاک زد شعار سیاه - به شمشیرم زد و با کس نگفتم
که راز دوست از دشمن نهان به - سخن اندر دهان دوست شکر
ولیکن گفته حافظ از آن به - آن سرزنش که کرد تو را دوست حافظا
بیش از گلیم خویش مگر پا کشیده ای - از خون دل نوشتم نزدیک دوست نامه
انی رایت دهرا من هجرک القیامه - پرسیدم از طبیبی احوال دوست گفتا
فی بعدها عذاب فی قربها السلامه - گفتم ملامت آید گر گرد دوست گردم
و الله ما راینا حبا بلا ملامه - مرا به دور لب دوست هست پیمانی
که بر زبان نبرم جز حدیث پیمانه - بگفتمی که چه ارزد نسیم طره دوست
گرم به هر سر مویی هزار جان بودی - به وصل دوست گرت دست می دهد یک دم
برو که هر چه مراد است در جهان داری - گر چه راهیست پر از بیم ز ما تا بر دوست
رفتن آسان بود ار واقف منزل باشی - وصال دوستان روزی ما نیست
بخوان حافظ غزل های فراقی - الا ای ساروان منزل دوست
الی رکبانکم طال اشتیاقی - درونم خون شد از نادیدن دوست
الا تعسا لایام الفراق - حافظ مکن شکایت گر وصل دوست خواهی
زین بیشتر بباید بر هجرت احتمالی - انت روائح رند الحمی و زاد غرامی
فدای خاک در دوست باد جان گرامی - پیام دوست شنیدن سعادت است و سلامت
من المبلغ عنی الی سعاد سلامی - نمی کنم گله ای لیک ابر رحمت دوست
به کشته زار جگرتشنگان نداد نمی - باغبان چو من زین جا بگذرم حرامت باد
گر به جای من سروی غیر دوست بنشانی - مشکین از آن نشد دم خلقت که چون صبا
بر خاک کوی دوست گذاری نمی کنی - کشتی باده بیاور که مرا بی رخ دوست
گشت هر گوشه چشم از غم دل دریایی - فراق و وصل چه باشد رضای دوست طلب
که حیف باشد از او غیر او تمنایی - سعدی شیرازی
- «دوست» در غزلیات سعدی شیرازی
- بار دگر گر به سر کوی دوست
بگذری ای پیک نسیم صبا - دوست نباشد به حقیقت که او
دوست فراموش کند در بلا - اگر تو فارغی از حال دوستان یارا
فراغت از تو میسر نمی شود ما را - به دوستی که اگر زهر باشد از دستت
چنان به ذوق ارادت خورم که حلوا را - من از تو پیش که نالم که در شریعت عشق
معاف دوست بدارند قتل عمدا را - گر مخیر بکنندم به قیامت که چه خواهی
دوست ما را و همه نعمت فردوس شما را - من بی تو زندگانی خود را نمی پسندم
کآسایشی نباشد بی دوستان بقا را - من نیز چشم از خواب خوش بر می نکردم پیش از این
روز فراق دوستان شب خوش بگفتم خواب را - دوست می دارم من این نالیدن دلسوز را
تا به هر نوعی که باشد بگذرانم روز را - مردم بیگانه را خاطر نگه دارند خلق
دوستان ما بیازردند یار خویش را - دوستان گویند سعدی دل چرا دادی به عشق
تا میان خلق کم کردی وقار خویش را - عاشقان را چه غم از سرزنش دشمن و دوست
یا غم دوست خورد یا غم رسوایی را - همه دانند که من سبزه خط دارم دوست
نه چو دیگر حیوان سبزه صحرایی را - به جان دوست که دشمن بدین رضا ندهد
که در به روی ببندند آشنایی را - هر که را وقتی دمی بودست و دردی سوختست
دوست دارد ناله مستان و هایاهوی را - اگر چه صبر من از روی دوست ممکن نیست
همی کنم به ضرورت چو صبر ماهی از آب - تو دوستی کن و از دیده مفکنم زنهار
که دشمنم ز برای تو در زبان انداخت - همین حکایت روزی به دوستان برسد
که سعدی از پی جانان برفت و جان انداخت - اگر جنازه سعدی به کوی دوست برآرند
زهی حیات نکونام و رفتنی به شهادت - دوست دارم که بپوشی رخ همچون قمرت
تا چو خورشید نبینند به هر بام و درت - راه صد دشمنم از بهر تو می باید داد
تا یکی دوست ببینم که بگوید خبرت - تو ملولی و دوستان مشتاق
تو گریزان و ما طلبکارت - یکی را چون ببینی کشته دوست
به دیگر دوستانش ده بشارت - جمال دوست چندان سایه انداخت
که سعدی ناپدیدست از حقارت - فراق افتد میان دوستداران
زیان و سود باشد در تجارت - خیالش در نظر چون آیدم خواب
نشاید در به روی دوستان بست - به آخر دوستی نتوان بریدن
به اول خود نمی بایست پیوست - مرا به هر چه کنی دل نخواهی آزردن
که هر چه دوست پسندد به جای دوست رواست - هزار دشمنی افتد به قول بدگویان
میان عاشق و معشوق دوستی برجاست - خوشست با غم هجران دوست سعدی را
که گر چه رنج به جان می رسد امید دواست - اگر مراد تو ای دوست بی مرادی ماست
مراد خویش دگرباره من نخواهم خواست - میان عیب و هنر پیش دوستان کریم
تفاوتی نکند چون نظر به عین رضاست - سعدی از اخلاق دوست هر چه برآید نکوست
گو همه دشنام گو کز لب شیرین دعاست - سلسله موی دوست حلقه دام بلاست
هر که در این حلقه نیست فارغ از این ماجراست - گر برود جان ما در طلب وصل دوست
حیف نباشد که دوست دوستر از جان ماست - صحبت یار عزیز حاصل دور بقاست
یک دمه دیدار دوست هر دو جهانش بهاست - درد دل دوستان گر تو پسندی رواست
هر چه مراد شماست غایت مقصود ماست - سعدی اگر عاشقی میل وصالت چراست
هر که دل دوست جست مصلحت خود نخواست - سخن خویش به بیگانه نمی یارم گفت
گله از دوست به دشمن نه طریق ادب ست - هر قضایی سببی دارد و من در غم دوست
اجلم می کشد و درد فراقش سبب ست - گر چه تو غنی و ما فقیریم
دلداری دوستان ثوابست - این یکی از دوستان به تیغ تو کشتست
وان دگر از عاشقان به تیر تو خستست - جز یاد دوست هر چه کنی عمر ضایعست
جز سر عشق هر چه بگویی بطالتست - گر دست دوستان نرسد باغ را چه جرم
منعی که می رود گنه از باغبان توست - با من هزار نوبت اگر دشمنی کنی
ای دوست همچنان دل من مهربان توست - هر صبحدم نسیم گل از بوستان توست
الحان بلبل از نفس دوستان توست - عود می سوزند یا گل می دمد در بوستان
دوستان یا کاروان مشک تاتار آمدست - گرفتم از غم دل راه بوستان گیرم
کدام سرو به بالای دوست مانندست - ز ضعف طاقت آهم نماند و ترسم خلق
گمان برند که سعدی ز دوست خرسندست - از هر چه می رود سخن دوست خوشترست
پیغام آشنا نفس روح پرورست - بوی بهشت می گذرد یا نسیم دوست
یا کاروان صبح که گیتی منورست - عیب یاران و دوستان هنرست
سخن دشمنان نه معتبرست - چه توان گفت در لطافت دوست
هر چه گویم از آن لطیفترست - سعدی از بارگاه قربت دوست
تا خبر یافتست بی خبرست - شربت از دست دلارام چه شیرین و چه تلخ
بده ای دوست که مستسقی از آن تشنه ترست - دست سعدی به جفا نگسلد از دامن دوست
ترک لؤلؤ نتوان گفت که دریا خطرست - گر من از دوست بنالم نفسم صادق نیست
خبر از دوست ندارد که ز خود با خبرست - سعدی چه کنی شکایت از دوست
چون شادی و غم نه برقرارست - در خوابگاه عاشق سر بر کنار دوست
کیمخت خارپشت ز سنجاب خوشترست - روی از جمال دوست به صحرا مکن که روی
در روی همنشین وفاجوی خوشترست - نظر پاک مرا دشمن اگر طعنه زند
دامن دوست بحمدالله از آن پاکترست - گر بمیرد طالبی دربند دوست
سهل باشد زندگانی مشکلست - زهر نزدیک خردمندان اگر چه قاتلست
چون ز دست دوست می گیری شفای عاجلست - من قدم بیرون نمی یارم نهاد از کوی دوست
دوستان معذور داریدم که پایم در گلست - گر به صد منزل فراق افتد میان ما و دوست
همچنانش در میان جان شیرین منزلست - سعدی آسانست با هر کس گرفتن دوستی
لیک چون پیوند شد خو باز کردن مشکلست - بدیل دوستان گیرند و یاران
ولیکن شاهد ما بی بدیلست - گر خون تازه می رود از ریش اهل دل
دیدار دوستان که ببینند مرهمست - ممسک برای مال همه ساله تنگ دل
سعدی به روی دوست همه روزه خرمست - سعدی مبر اندیشه که در کام نهنگان
چون در نظر دوست نشینی همه کامست - امشب به راستی شب ما روز روشنست
عید وصال دوست علی رغم دشمنست - این باد بهار بوستانست
یا بوی وصال دوستانست - با آن همه دشمنی که کردی
بازآی که دوستی همانست - بیزاری دوستان دمساز
تفریق میان جسم و جانست - نالیدن دردناک سعدی
بر دعوی دوستی بیانست - تو را گر دوستی با ما همین بود
وفای ما و عهد ما همانست - سفر دراز نباشد به پای طالب دوست
که خار دشت محبت گلست و ریحانست - هزار سختی اگر بر من آید آسانست
که دوستی و ارادت هزار چندانست - اگر معاینه بینم که قصد جان دارد
به جان مضایقه با دوستان نه کار منست - نه اختیار منست این معاملت لیکن
رضای دوست مقدم بر اختیار منست - به لاله زار و گلستان نمی رود دل من
که یاد دوست گلستان و لاله زار منست - عاشق صادق به زخم دوست نمیرد
زهر مذابم بده که ماء معینست - گر خیال یاری اندیشند باری چون تو یار
یا هوای دوستی ورزند باری چون تو دوست - عیب پیراهن دریدن می کنندم دوستان
بی وفا یارم که پیراهن همی درم نه پوست - چشم اگر با دوست داری گوش با دشمن مکن
عاشقی و نیک نامی سعدیا سنگ و سبوست - ز دوست هر که تو بینی مراد خود خواهد
مراد خاطر سعدی مراد خاطر اوست - بتا هلاک شود دوست در محبت دوست
که زندگانی او در هلاک بودن اوست - مرا جفا و وفای تو پیش یک سانست
که هر چه دوست پسندد به جای دوست نکوست - سرمست درآمد از درم دوست
لب خنده زنان چو غنچه در پوست - پیش قدمش به سر دویدم
در پای فتادمش که ای دوست - سفر دراز نباشد به پای طالب دوست
که زنده ابدست آدمی که کشته اوست - هزار دشمن اگر بر سرند سعدی را
به دوستی که نگوید بجز حکایت دوست - کس به چشم در نمی آید که گویم مثل اوست
خود به چشم عاشقان صورت نبندد مثل دوست - سعدی رضای دوست طلب کن نه حظ خویش
عبد آن کند که رای خداوندگار اوست - ره به در از کوی دوست نیست که بیرون برند
سلسله پای جمع زلف پریشان اوست - سعدی اگر طالبی راه رو و رنج بر
کعبه دیدار دوست صبر بیابان اوست - به هر طریق که باشد اسیر دشمن را
توان خرید و نشاید خرید اسیر از دوست - به جای دوست گرت هر چه در جهان بخشند
رضا مده که متاعی بود حقیر از دوست - که در ضمیر من آید ز هر که در عالم
که من هنوز نپرداختم ضمیر از دوست - جهان و هر چه در او هست با نعیم بهشت
نه نعمتیست که بازآورد فقیر از دوست - تو خود نظیر نداری و گر بود به مثل
من آن نیم که بدل گیرم و نظیر از دوست - نه گر قبول کنندت سپاس داری و بس
که گر هلاک شوی منتی پذیر از دوست - رضای دوست نگه دار و صبر کن سعدی
که دوستی نبود ناله و نفیر از دوست - مرا که دیده به دیدار دوست برکردم
حلال نیست که بر هم نهم به تیر از دوست - ز هر چه هست گزیرست و ناگزیر از دوست
به قول هر که جهان مهر برمگیر از دوست - و گر چنان که مصور شود گزیر از عشق
کجا روم که نمی باشدم گزیر از دوست - به بندگی و صغیری گرت قبول کند
سپاس دار که فضلی بود کبیر از دوست - از دل برون شو ای غم دنیا و آخرت
یا خانه جای رخت بود یا مجال دوست - خواهم که بیخ صحبت اغیار برکنم
در باغ دل رها نکنم جز نهال دوست - تشریف داد و رفت ندانم ز بیخودی
کاین دوست بود در نظرم یا خیال دوست - هوشم نماند و عقل برفت و سخن ببست
مقبل کسی که محو شود در کمال دوست - صبحی مبارکست نظر بر جمال دوست
بر خوردن از درخت امید وصال دوست - سعدی حجاب نیست تو آیینه پاک دار
زنگارخورده چون بنماید جمال دوست - بختم نخفته بود که از خواب بامداد
برخاستم به طالع فرخنده فال دوست - گفتم مگر به خواب ببینم خیال دوست
اینک علی الصباح نظر بر جمال دوست - مردم هلال عید بدیدند و پیش ما
عیدست و آنک ابروی همچون هلال دوست - ما را دگر به سرو بلند التفات نیست
از دوستی قامت بااعتدال دوست - زان بیخودم که عاشق صادق نباشدش
پروای نفس خویشتن از اشتغال دوست - ای خواب گرد دیده سعدی دگر مگرد
یا دیده جای خواب بود یا خیال دوست - صبح می خندد و من گریه کنان از غم دوست
ای دم صبح چه داری خبر از مقدم دوست - نی نی ای باد مرو حال من خسته مگوی
تا غباری ننشیند به دل خرم دوست - بر خودم گریه همی آید و بر خنده تو
تا تبسم چه کنی بی خبر از مبسم دوست - هر کسی را غم خویشست و دل سعدی را
همه وقتی غم آن تا چه کند با غم دوست - ای نسیم سحر از من به دلارام بگوی
که کسی جز تو ندانم که بود محرم دوست - گو کم یار برای دل اغیار مگیر
دشمن این نیک پسندد که تو گیری کم دوست - تو که با جانب خصمت به ارادت نظرست
به که ضایع نگذاری طرف معظم دوست - من نه آنم که عدو گفت تو خود دانی نیک
که ندارد دل دشمن خبر از عالم دوست - درویش را که نام برد پیش پادشاه
هیهات از افتقار من و احتشام دوست - من بعد از این اگر به دیاری سفر کنم
هیچ ارمغانیی نبرم جز سلام دوست - گر کام دوست کشتن سعدیست باک نیست
اینم حیات بس که بمیرم به کام دوست - رنجور عشق به نشود جز به بوی یار
ور رفتنیست جان ندهد جز به نام دوست - وقتی امیر مملکت خویش بودمی
اکنون به اختیار و ارادت غلام دوست - این مطرب از کجاست که برگفت نام دوست
تا جان و جامه بذل کنم بر پیام دوست - گر دوست را به دیگری از من فراغتست
من دیگری ندارم قایم مقام دوست - دل زنده می شود به امید وفای یار
جان رقص می کند به سماع کلام دوست - بالای بام دوست چو نتوان نهاد پای
هم چاره آن که سر بنهی زیر بام دوست - تا نفخ صور بازنیاید به خویشتن
هرک اوفتاد مست محبت ز جام دوست - بعد از تو هیچ در دل سعدی گذر نکرد
وان کیست در جهان که بگیرد مکان دوست - دردا و حسرتا که عنانم ز دست رفت
دستم نمی رسد که بگیرم عنان دوست - رنجور عشق دوست چنانم که هر که دید
رحمت کند مگر دل نامهربان دوست - ای پیک پی خجسته که داری نشان دوست
با ما مگو بجز سخن دل نشان دوست - گر دوست بنده را بکشد یا بپرورد
تسلیم از آن بنده و فرمان از آن دوست - حال از دهان دوست شنیدن چه خوش بود
یا از دهان آن که شنید از دهان دوست - گر آستین دوست بیفتد به دست من
چندان که زنده ام سر من و آستان دوست - ای یار آشنا علم کاروان کجاست
تا سر نهیم بر قدم ساربان دوست - بی حسرت از جهان نرود هیچ کس به در
الا شهید عشق به تیر از کمان دوست - گر زر فدای دوست کنند اهل روزگار
ما سر فدای پای رسالت رسان دوست - دل رفت و دیده خون شد و جان ضعیف ماند
وان هم برای آن که کنم جان فدای دوست - روزی به پای مرکب تازی درافتمش
گر کبر و ناز بازنپیچد عنان دوست - تا دست ها کمر نکنی بر میان دوست
بوسی به کام دل ندهی بر دهان دوست - هیهات کام من که برآرد در این طلب
این بس که نام من برود بر زبان دوست - دانی حیات کشته شمشیر عشق چیست
سیبی گزیدن از رخ چون بوستان دوست - چون جان سپرد نیست به هر صورتی که هست
در کوی عشق خوشتر و بر آستان دوست - بر ماجرای خسرو و شیرین قلم کشید
شوری که در میان منست و میان دوست - با خویشتن همی برم این شوق تا به خاک
وز خاک سر برآرم و پرسم نشان دوست - خصمی که تیر کافرش اندر غزا نکشت
خونش بریخت ابروی همچون کمان دوست - فریاد مردمان همه از دست دشمنست
فریاد سعدی از دل نامهربان دوست - حدیث سعدی اگر نشنوی چه چاره کند
به دشمنان نتوان گفت ماجرا ای دوست - وفای عهد نگه دار و از جفا بگذر
به حق آن که نیم یار بی وفا ای دوست - ز حد گذشت جدایی میان ما ای دوست
بیا بیا که غلام توام بیا ای دوست - هزار سال پس از مرگ من چو بازآیی
ز خاک نعره برآرم که مرحبا ای دوست - اگر جهان همه دشمن شود ز دامن تو
به تیغ مرگ شود دست من رها ای دوست - غم تو دست برآورد و خون چشمم ریخت
مکن که دست برآرم به ربنا ای دوست - سرم فدای قفای ملامتست چه باک
گرم بود سخن دشمن از قفا ای دوست - اگر به خوردن خون آمدی هلا برخیز
و گر به بردن دل آمدی بیا ای دوست - به ناز اگر بخرامی جهان خراب کنی
به خون خسته اگر تشنه ای هلا ای دوست - بساز با من رنجور ناتوان ای یار
ببخش بر من مسکین بی نوا ای دوست - چنان به داغ تو باشم که گر اجل برسد
به شرعم از تو ستانند خونبها ای دوست - که گر به جان رسد از دست دشمنانم کار
ز دوستی نکنم توبه همچنان ای دوست - جفا مکن که بزرگان به خرده ای ز رهی
چنین سبک ننشینند و سرگران ای دوست - مرا تو غایت مقصودی از جهان ای دوست
هزار جان عزیزت فدای جان ای دوست - به لطف اگر بخوری خون من روا باشد
به قهرم از نظر خویشتن مران ای دوست - چنان به دام تو الفت گرفت مرغ دلم
که یاد می نکند عهد آشیان ای دوست - مناسب لب لعلت حدیث بایستی
جواب تلخ بدیعست از آن دهان ای دوست - گرم تو در نگشایی کجا توانم رفت
به راستان که بمیرم بر آستان ای دوست - مرا رضای تو باید نه زندگانی خویش
اگر مراد تو قتلست وارهان ای دوست - دلی شکسته و جانی نهاده بر کف دست
بگو بیار که گویم بگیر هان ای دوست - که گفت سعدی از آسیب عشق بگریزد
به دوستی که غلط می برد گمان ای دوست - تنم بپوسد و خاکم به باد ریزه شود
هنوز مهر تو باشد در استخوان ای دوست - گر متفرق شود خاک من اندر جهان
باد نیارد ربود گرد من از کوی دوست - گر شب هجران مرا تاختن آرد اجل
روز قیامت زنم خیمه به پهلوی دوست - آب حیات منست خاک سر کوی دوست
گر دو جهان خرمیست ما و غم روی دوست - هر غزلم نامه ایست صورت حالی در او
نامه نوشتن چه سود چون نرسد سوی دوست - ولوله در شهر نیست جز شکن زلف یار
فتنه در آفاق نیست جز خم ابروی دوست - لاف مزن سعدیا شعر تو خود سحرگیر
سحر نخواهد خرید غمزه جادوی دوست - داروی مشتاق چیست زهر ز دست نگار
مرهم عشاق چیست زخم ز بازوی دوست - دوست به هندوی خود گر بپذیرد مرا
گوش من و تا به حشر حلقه هندوی دوست - صبرم ز روی دوست میسر نمی شود
دانی طریق چیست تحمل ز خوی دوست - ناچار هر که دل به غم روی دوست داد
کارش به هم برآمده باشد چو موی دوست - خاطر به باغ می رودم روز نوبهار
تا با درخت گل بنشینم به بوی دوست - فردا که خاک مرده به حشر آدمی کنند
ای باد خاک من مطلب جز به کوی دوست - شادی به روزگار گدایان کوی دوست
بر خاک ره نشسته به امید روی دوست - سعدی چراغ می نکند در شب فراق
ترسد که دیده باز کند جز به روی دوست - گفتم به گوشه ای بنشینم ولی دلم
ننشیند از کشیدن خاطر به سوی دوست - هر کسی بی خویشتن جولان عشقی می کند
تا به چوگان که در خواهد فتادن گوی دوست - صبحدم خاکی به صحرا برد باد از کوی دوست
بوستان در عنبر سارا گرفت از بوی دوست - دشمنم را بد نمی خواهم که آن بدبخت را
این عقوبت بس که بیند دوست همزانوی دوست - دوست گر با ما بسازد دولتی باشد عظیم
ور نسازد می بباید ساختن با خوی دوست - هر کسی را دل به صحرایی و باغی می رود
هر کس از سویی به دررفتند و عاشق سوی دوست - گر قبولم می کند مملوک خود می پرورد
ور براند پنجه نتوان کرد با بازوی دوست - کاش باری باغ و بستان را که تحسین می کنند
بلبلی بودی چو سعدی یا گلی چون روی دوست - هر که را خاطر به روی دوست رغبت می کند
بس پریشانی بباید بردنش چون موی دوست - دیگران را عید اگر فرداست ما را این دمست
روزه داران ماه نو بینند و ما ابروی دوست - به کام دشمن و بیگانه رفت چندین روز
ز دوستان نشنیدم که آشنایی هست - به جان دوست که در اعتقاد سعدی نیست
که در جهان بجز از کوی دوست جایی هست - هرگز از دوست شنیدی که کسی بشکیبد
دوستی نیست در آن دل که شکیبایی هست - مشنو ای دوست که غیر از تو مرا یاری هست
یا شب و روز بجز فکر توام کاری هست - مرا از آن چه که بیرون شهر صحراییست
قرین دوست به هر جا که هست خوش جاییست - امید وصل مدار و خیال دوست مبند
گرت به خویشتن از ذکر دوست پرواییست - گر دوست واقفست که بر من چه می رود
باک از جفای دشمن و جور رقیب نیست - سعدی ز دست دوست شکایت کجا بری
هم صبر بر حبیب که صبر از حبیب نیست - در مشک و عود و عنبر و امثال طیبات
خوشتر ز بوی دوست دگر هیچ طیب نیست - دوستان گویند سعدی خیمه بر گلزار زن
من گلی را دوست می دارم که در گلزار نیست - سست پیمانا چرا کردی خلاف عقل و رای
صلح با دشمن اگر با دوستانت جنگ نیست - گر تو را آهنگ وصل ما نباشد گو مباش
دوستان را جز به دیدار تو هیچ آهنگ نیست - به خدا و به سراپای تو کز دوستیت
خبر از دشمن و اندیشه ز دشنامم نیست - دوستت دارم اگر لطف کنی ور نکنی
به دو چشم تو که چشم از تو به انعامم نیست - تا مصور گشت در چشمم خیال روی دوست
چشم خودبینی ندارم روی خودراییم نیست - ساربانا خبر از دوست بیاور که مرا
خبر از دشمن و اندیشه بدگویان نیست - دولت آنست که امکان فراغت باشد
تکیه بر بالش بی دوست نه بس تمکینیست - گر منش دوست ندارم همه کس دارد دوست
تا چه ویسیست که در هر طرفش رامینیست - دیده ام می جست و گفتندم نبینی روی دوست
خود درفشان بود چشمم کاندر او سیماب داشت - سعدیا ترک جان بباید گفت
که به یک دل دو دوست نتوان داشت - چون دوست گرفتی چه غم از دشمن خون خوار
گو بوق ملامت بزن و کوس شناعت - صد سفره دشمن بنهد طالب مقصود
باشد که یکی دوست بیاید به ضیافت - عشق در دل ماند و یار از دست رفت
دوستان دستی که کار از دست رفت - ما قدم از سر کنیم در طلب دوستان
راه به جایی نبرد هر که به اقدام رفت - گر هزارم جفا و جور کنی
دوست دارم هزار چندانت - شاید که در این دنیا مرگش نبود هرگز
سعدی که تو جان دارد بل دوستتر از جانت - جان و تنم ای دوست فدای تن و جانت
مویی نفروشم به همه ملک جهانت - به راستی که نخواهم بریدن از تو امید
به دوستی که نخواهم شکست پیمانت - ای گلبن خرامان با دوستان نگه کن
تا بگذرد نسیمی بر ما ز بوستانت - من فتنه زمانم وان دوستان که داری
بی شک نگاه دارند از فتنه زمانت - سعدی چو دوست داری آزاد باش و ایمن
ور دشمنی بباشد با هر که در جهانت - بیا که نوبت صلحست و دوستی و عنایت
به شرط آن که نگوییم از آن چه رفت حکایت - دوستان عیب کنندم که نبودی هشیار
تا فرورفت به گل پای جهان پیمایت - جان من جان من فدای تو باد
هیچت از دوستان نیاید یاد - افتاده تو شد دلم ای دوست دست گیر
در پای مفکنش که چنین دل کم اوفتد - حدیث عشق به طومار در نمی گنجد
بیان دوست به گفتار در نمی گنجد - چنان ارادت و شوقست در میان دو دوست
که سعی دشمن خون خوار در نمی گنجد - ز دوستان که تو را هست جای سعدی نیست
گدا میان خریدار در نمی گنجد - دوستانت را که داغ مهربانی دل بسوخت
گر به دوزخ بگذرانی آتشی بینند سرد - گفت در راه دوست خاک مباش
نه که بر دامنش نشیند گرد - که می رود به شفاعت که دوست بازآرد
که عیش خلوت بی او کدورتی دارد - ستیزه بردن با دوستان همین مثلست
که تشنه چشمه حیوان به گل بینبارد - به کام دشمنم ای دوست این چنین مگذار
کس این کند که دل دوستان بیازارد - هر که چیزی دوست دارد جان و دل بر وی گمارد
هر که محرابش تو باشی سر ز خلوت برنیارد - و گر بهشت مصور کنند عارف را
به غیر دوست نشاید که دیده بردارد - از آن متاع که در پای دوستان ریزند
مرا سریست ندانم که او چه سر دارد - خطاست این که دل دوستان بیازاری
ولیک قاتل عمد از خطا چه غم دارد - مرا گر دوستی با او به دوزخ می برد شاید
به نقد اندر بهشتست آن که یاری مهربان دارد - نه مردی گر به شمشیر از جفای دوست برگردی
دهل را کاندرون بادست ز انگشتی فغان دارد - خوش آمد باد نوروزی به صبح از باغ پیروزی
به بوی دوستان ماند نه بوی بوستان دارد - زندگانی نتوان گفت و حیاتی که مراست
زنده آنست که با دوست وصالی دارد - هر گه که بگذرد بکشد دوستان خویش
وین دوست منتظر که دگربار بگذرد - سعدی به خویشتن نتوان رفت سوی دوست
کان جا طریق نیست که اغیار بگذرد - پای گو بر سر عاشق نه و بر دیده دوست
حیف باشد که چنین کس به زمین می گذرد - زنده شود هر که پیش دوست بمیرد
مرده دلست آن که هیچ دوست نگیرد - دررست لفظ سعدی ز فراز بحر معنی
چه کند به دامنی در که به دوست برنریزد - و گر به دست نگارین دوست کشته شویم
میان عالمیان افتخار ما باشد - سخنی که نیست طاقت که ز خویشتن بپوشم
به کدام دوست گویم که محل راز باشد - نه چنین حساب کردم چو تو دوست می گرفتم
که ثنا و حمد گوییم و جفا و ناز باشد - اگرم تو خون بریزی به قیامتت نگیرم
که میان دوستان این همه ماجرا نباشد - تو خود از کدام شهری که ز دوستان نپرسی
مگر اندر آن ولایت که تویی وفا نباشد - نه طریق دوستانست و نه شرط مهربانی
که ز دوستی بمیریم و تو را خبر نباشد - قمری که دوست داری همه روز دل بر آن نه
که شبیت خون بریزد که در او قمر نباشد - ای دوست برآور دری از خلق به رویم
تا هیچ کسم واقف اسرار نباشد - پندم مده ای دوست که دیوانه سرمست
هرگز به سخن عاقل و هشیار نباشد - از من مشنو دوستی گل مگر آن گاه
کم پای برهنه خبر از خار نباشد - جنگ از طرف دوست دل آزار نباشد
یاری که تحمل نکند یار نباشد - بیا تا جان شیرین در تو ریزم
که بخل و دوستی با هم نباشد - حدیث دوست با دشمن نگویم
که هرگز مدعی محرم نباشد - به دوستی گله کردم ز چشم شوخش گفت
عجب نباشد اگر مست تیغ زن بکشد - دوستان عیب مگیرید و ملامت مکنید
کاین حدیثیست که از وی نتوان بازآمد - دوست بازآمد و دشمن به مصیبت بنشست
باد نوروز علی رغم خزان بازآمد - کشته شمشیر عشق حال نگوید که چون
تشنه دیدار دوست راه نپرسد که چند - در نظر دشمنان نوش نباشد هنی
وز قبل دوستان نیش نباشد گزند - چه حاجتست به شمشیر قتل عاشق را
حدیث دوست بگویش که جان برافشاند - پیش از این گویند سعدی دوست می دارد تو را
بیش از آنت دوست می دارم که ایشان گفته اند - دشمنی کردند با من لیکن از روی قیاس
دوستی باشد که دردم پیش درمان گفته اند - زندگانی چیست مردن پیش دوست
کاین گروه زندگان دل مرده اند - دو دوست قدر شناسند عهد صحبت را
که مدتی ببریدند و بازپیوستند - اگر جهان همه دشمن شود به دولت دوست
خبر ندارم از ایشان که در جهان هستند - طمع از دوست نه این بود و توقع نه چنین
مکن ای دوست که از دوست جفا نپسندند - آن که گویند به عمری شب قدری باشد
مگر آنست که با دوست به پایان آرند - دوستی با تو حرامست که چشمان کشت
خون عشاق بریزند و حلالش دارند - به تیغ اگر بزنی بی دریغ و برگردی
چو روی باز کنی دوستی ز سر گیرند - امیدواران دست طلب ز دامن دوست
اگر فروگسلانند در که آویزند - رضای دوست به دست آر و دیگران بگذار
هزار فتنه چه غم باشد ار برانگیزند - به خونبهای منت کس مطالبت نکند
حلال باشد خونی که دوستان ریزند - در به روی دوست بستن شرط نیست
ور ببندی سر به در بر می زند - تو را چه غم که یکی در غمت به جان آید
که دوستان تو چندان که می کشی بیشند - مرا به علت بیگانگی ز خویش مران
که دوستان وفادار بهتر از خویشند - غلام همت رندان و پاکبازانم
که از محبت با دوست دشمن خویشند - زینهار از کسی که در غم دوست
پیش بیگانه زینهار کند - به مدتی نفسی یاد دوستی نکنی
که یاد تو نتواند که یک نفس نکند - بنال سعدی اگر عشق دوستان داری
که هیچ بلبل از این ناله در قفس نکند - هر که با دوست چو سعدی نفسی خوش دریافت
چیز و کس در نظرش باز تخیل نکند - سعدیا بعد از تحمل چاره نیست
هر ستم کان دوست با ما می کند - جور دشمن چه کند گر نکشد طالب دوست
گنج و مار و گل و خار و غم و شادی به همند - گویی جمال دوست که بیند چنان که اوست
الا به راه دیده سعدی نظر کنند - با دوست باش گر همه آفاق دشمنند
کو مرهمست اگر دگران نیش می زنند - اگر تو برشکنی دوستان سلام کنند
که جور قاعده باشد که بر غلام کنند - هزار زخم پیاپی گر اتفاق افتد
ز دست دوست نشاید که انتقام کنند - که گفت در رخ زیبا حلال نیست نظر
حلال نیست که بر دوستان حرام کنند - به جان مضایقه با دوستان مکن سعدی
که دوستی نبود هر چه ناتمام کنند - مگر به خیل تو با دوستان نپیوندند
مگر به شهر تو بر عاشقان نبخشایند - از دست دوست هر چه ستانی شکر بود
وز دست غیر دوست تبرزد تبر بود - گر خاک پای دوست خداوند شوق را
در دیدگان کشند جلای بصر بود - یا رب هلاک من مکن الا به دست دوست
تا وقت جان سپردنم اندر نظر بود - گر جان دهی و گر سر بیچارگی نهی
در پای دوست هر چه کنی مختصر بود - بگفتیم و دشمن بدانست و دوست
نماند آن تحمل که سرپوش بود - آن دوست که ما را به ارادت نظری هست
با او مگر او را به عنایت نظری بود - سعدی به در نمی کنی از سر هوای دوست
در پات لازمست که خار جفا رود - ره ندیدم چو برفت از نظرم صورت دوست
همچو چشمی که چراغش ز مقابل برود - سفر قبله درازست و مجاور با دوست
روی در قبله معنی به بیابان نرود - صبرم از دوست مفرمای و تعنت بگذار
کاین بلاییست که از طبع بشر می نرود - گر نگهی دوست وار بر طرف ما کنی
حقه همان کیمیاست وین مس ما زر شود - چون متصور شود در دل ما نقش دوست
همچو بتش بشکنیم هر چه مصور شود - دم درکش از ملامتم ای دوست زینهار
کاین درد عاشقی به ملامت فزون شود - جز دیده هیچ دوست ندیدم که سعی کرد
تا زعفران چهره من لاله گون شود - دیگران را تلخ می آید شراب جور عشق
ما ز دست دوست می گیریم و شکر می شود - مرو ای دوست که ما بی تو نخواهیم نشست
مبر ای یار که ما از تو نخواهیم برید - به حسن دلبر من هیچ در نمی باید
جز این دقیقه که با دوستان نمی پاید - دل به سختی بنهادم پس از آن دل به تو دادم
هر که از دوست تحمل نکند عهد نپاید - هر کس سر سودایی دارند و تمنایی
من بنده فرمانم تا دوست چه فرماید - حقا که مرا دنیا بی دوست نمی باید
با تفرقه خاطر دنیا به چه کار آید - چه ارمغانی از آن به که دوستان بینی
تو خود بیا که دگر هیچ در نمی باید - به لطف دلبر من در جهان نبینی دوست
که دشمنی کند و دوستی بیفزاید - چرا و چون نرسد دردمند عاشق را
مگر مطاوعت دوست تا چه فرماید - گر آه سینه سعدی رسد به حضرت دوست
چه جای دوست که دشمن بر او ببخشاید - به رغم دشمنم ای دوست سایه ای به سر آور
که موش کور نخواهد که آفتاب برآید - گویند دوستانم سودا و ناله تا کی
سودا ز عشق خیزد ناله ز غم برآید - من ای گل دوست می دارم تو را کز بوی مشکینت
چنان مستم که گویی بوی یار مهربان آید - گرت خونابه گردد دل ز دست دوستان سعدی
نه شرط دوستی باشد که از دل بر دهان آید - شرط عشقست که از دوست شکایت نکنند
لیکن از شوق حکایت به زبان می آید - دوستی را گفتم اینک عمر شد گفت ای عجب
طرفه می دارم که بی دلدار چون بردی به سر - گر دنیی و آخرت بیاری
کاین هر دو بگیر و دوست بگذار - گر دگری را شکیب هست ز دیدار دوست
من نتوانم گرفت بر سر آتش قرار - ای که به یاران غار مشتغلی دوستکام
غمزده ای بر درست چون سگ اصحاب غار - سر که به کشتن بنهی پیش دوست
به که بگشتن بنهی در دیار - من ره نمی برم مگر آن جا که کوی دوست
من سر نمی نهم مگر آن جا که پای یار - آن چه در غیبتت ای دوست به من می گذرد
نتوانم که حکایت کنم الا به حضور - ما زنده به ذکر دوست باشیم
دیگر حیوان به نفخه صور - آن کیست که می رود به نخجیر
پای دل دوستان به زنجیر - آن را که مراد دوست باید
گو ترک مراد خویشتن گیر - دل چه بود جان که بدو زنده ام
گو بده ای دوست که گویم بگیر - گر نبرم ناز دوست کیست که مانند اوست
کبر کند بی خلاف هر که بود بی نظیر - از دامن تو دست ندارم که دست نیست
بر دستگیر دیگرم ای دوست دست گیر - شرطست دستگیری درمندگان و من
هر روز ناتوان ترم ای دوست دست گیر - سعدی نه بارها به تو برداشت دست عجز
یک بارش از سر کرم ای دوست دست گیر - پایاب نیست بحر غمت را و من غریق
خواهم که سر برآورم ای دوست دست گیر - سر می نهم که پای برآرم ز دام عشق
وین کی شود میسرم ای دوست دست گیر - دل جان همی سپارد و فریاد می کند
کآخر به کار تو درم ای دوست دست گیر - راضی شدم به یک نظر اکنون که وصل نیست
آخر بدین محقرم ای دوست دست گیر - دل برگرفتی از برم ای دوست دست گیر
کز دست می رود سرم ای دوست دست گیر - هر که دیدار دوست می طلبد
دوستی را حقیقتست و مجاز - هر چه بینی ز دوستان کرمست
گر اهانت کنند و گر اعزاز - برآمد باد صبح و بوی نوروز
به کام دوستان و بخت پیروز - مرا با دوست ای دشمن وصالست
تو را گر دل نخواهد دیده بردوز - ور دوست دست می دهدت هیچ گو مباش
خوشتر بود عروس نکوروی بی جهاز - سعدیا هر دمت که دست دهد
به سر زلف دوستان آویز - گیرند مردم دوستان نامهربان و مهربان
هر روز خاطر با یکی ما خود یکی داریم و بس - گر دوست می آید برم یا تیغ دشمن بر سرم
من با کسی افتاده ام کز وی نپردازم به کس - یک شب که دوست فتنه خفتست زینهار
بیدار باش تا نرود عمر بر فسوس - هر که بی دوست می برد خوابش
همچنان صبر هست و پایابش - شب هجران دوست ظلمانیست
ور برآید هزار مهتابش - هرچ آن قبیحتر بکند یار دوست روی
داند که چشم دوست نبیند قباحتش - گرم آن قرار بودی که ز دوست برکنم دل
نشنیدمی ز دشمن سخنان ناپسندش - خون ما خود محل آن دارد
که بود پیش دوست مقدارش - عاشق صادق از ملامت دوست
گر برنجد به دوست مشمارش - سعدیا روی دوست نادیدن
به که دیدن میان اغیارش - تا چه کردیم دگرباره که شیرین لب دوست
به سخن باز نمی باشد و چشم از نازش - نه شرط عشق بود با کمان ابروی دوست
که جان سپر نکنی پیش تیربارانش - سعدیا گر به یک دمت بی دوست
هر دو عالم دهند مستانش - خطا کردی به قول دشمنان گوش
که عهد دوستان کردی فراموش - بیا ای دوست ور دشمن ببیند
چه خواهد کرد گو می بین و می جوش - مرا در خاک راه دوست بگذار
بر او گو دشمن اندر خون من کوش - به شادکامی دشمن کسی سزاوارست
که نشنود سخن دوستان نیک اندیش - عجایب نقش ها بینی خلاف رومی و چینی
اگر با دوست بنشینی ز دنیا و آخرت غافل - مرا رسد که برآرم هزار ناله چو بلبل
که احتمال ندارم ز دوستان ورقی گل - به تیغ هندی دشمن قتال می نکند
چنان که دوست به شمشیر غمزه قتال - اگر مراد نصیحت کنان ما اینست
که ترک دوست بگویم تصوریست محال - سخن دراز کشیدیم و همچنان باقیست
که ذکر دوست نیارد به هیچ گونه ملال - ای پیک نامه بر که خبر می بری به دوست
یالیت اگر به جای تو من بودمی رسول - من آنم ار تو نه آنی که بودی اندر عهد
به دوستی که نکردم ز دوستیت عدول - کمند عشق نه بس بود زلف مفتولت
که روی نیز بکردی ز دوستان مفتول - به دوستی که ز دست تو ضربت شمشیر
چنان موافق طبع آیدم که ضرب اصول - مرا به عاشقی و دوست را به معشوقی
چه نسبتست بگویید قاتل و مقتول - خارست و گل در بوستان هرچ او کند نیکوست آن
سهلست پیش دوستان از دوستان بردن ستم - اگر دانی که دنیا غم نیرزد
به روی دوستان خوش باش و خرم - رفیق مهربان و یار همدم
همه کس دوست می دارند و من هم - در ازل رفتست ما را دوستی
لا تخونونی فعهدی ماانصرم - سعدیا جان صرف کن در پای دوست
ان غایات الامانی تغتنم - حریف دوست که از خویشتن خبر دارد
شراب صرف محبت نخوردست تمام - شب دراز نخفتم که دوستان گویند
به سرزنش عجبا للمحب کیف ینام - از اتفاق چه خوشتر بود میان دو دوست
درون پیرهنی چون دو مغز یک بادام - دعوت بی شمع را هیچ نباشد فروغ
مجلس بی دوست را هیچ نباشد نظام - شبی نپرسی و روزی که دوستدارانم
چگونه شب به سحر می برند و روز به شام - من اندر خود نمی یابم که روی از دوست برتابم
بدار ای دوست دست از من که طاقت رفت و پایابم - مرا از دنیی و عقبی همینم بود و دیگر نه
که پیش از رفتن از دنیا دمی با دوست دریابم - گر دشمنم ایذا کند و دوست ملامت
من فارغم از هر چه بگویند که هستم - تا ذوق درونم خبری می دهد از دوست
از طعنه دشمن به خدا گر خبرستم - خاک نعلین تو ای دوست نمی یارم شد
تا بر آن دامن عصمت ننشیند گردم - بساط عمر مرا گو فرونورد زمانه
که من حکایت دیدار دوست درننوردم - چه دشمنی که نکردی چنان که خوی تو باشد
به دوستی که شکایت به هیچ دوست نبردم - گوشم به راه تا که خبر می دهد ز دوست
صاحب خبر بیامد و من بی خبر شدم - نه مجنونم که دل بردارم از دوست
مده گر عاقلی ای خواجه پندم - به جانت کز میان جان ز جانت دوستتر دارم
به حق دوستی جانا که باور دار سوگندم - شراب وصلت اندرده که جام هجر نوشیدم
درخت دوستی بنشان که بیخ صبر برکندم - به خاک پای عزیزان که از محبت دوست
دل از محبت دنیا و آخرت کندم - تطاولی که تو کردی به دوستی با من
من آن به دشمن خون خوار خویش نپسندم - به خاک پای تو گفتم که تا تو دوست گرفتم
ز دوستان مجازی چو دشمنان برمیدم - مرا رواست که دعوی کنم به صدق ارادت
که هیچ در همه عالم به دوست برنگزیدم - به کام دشمنم ای دوست عاقبت بنشاندی
به جای خود که چرا پند دوستان نشنیدم - به جان دوست که چون دوست در برم باشد
هزار دشمن اگر بر سرند غم نخورم - حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست
یکی تمام بود مطلع بر اسرارم - نه روی رفتنم از خاک آستانه دوست
نه احتمال نشستن نه پای رفتارم - در آن قضیه که با ما به صلح باشد دوست
اگر جهان همه دشمن شود چه غم دارم - کجا توانمت انکار دوستی کردن
که آب دیده گواهی دهد به اقرارم - من آن نیم که دل از مهر دوست بردارم
و گر ز کینه دشمن به جان رسد کارم - من دوست می دارم جفا کز دست جانان می برم
طاقت نمی دارم ولی افتان و خیزان می برم - نه نشاط دوستانم نه فراغ بوستانم
بروید ای رفیقان به سفر که من اسیرم - مده ای حکیم پندم که به کار درنبندم
که ز خویشتن گزیرست و ز دوست ناگزیرم - از دنیی و آخرت گزیرست
وز صحبت دوست ناگزیرم - در خواب نمی روم که بی دوست
پهلو نه خوشست بر حریرم - کس ننالید در این عهد چو من در غم دوست
که به آفاق نظر می رود از شیرازم - چند گفتند که سعدی نفسی باز خود آی
گفتم از دوست نشاید که به خود پردازم - با یاد تو گر سعدی در شعر نمی گنجد
چون دوست یگانه شد با غیر نیامیزم - ز دوستان به جفا سیرگشت مردی نیست
جفای دوست زنم گر نه مردوار کشم - بار فراق دوستان بس که نشست بر دلم
می روم و نمی رود ناقه به زیر محملم - من چو به آخرت روم رفته به داغ دوستی
داروی دوستی بود هر چه بروید از گلم - چون دوست موافقست سعدی
سهلست جفای خلق عالم - خود گرفتم که نگویم که مرا واقعه ایست
دشمن و دوست بدانند قیاس از سخنم - هرگزم این گمان نبد با تو که دوستی کنم
باورم این نمی شود با تو نشسته کاین منم - دامن خیمه برفکن دشمن و دوست گو ببین
کاین همه لطف می کند دوست به رغم دشمنم - این نه نصیحتی بود کز غم دوست توبه کن
سخت سیه دلی بود آن که ز دوست برکنم - گر همه عمر بشکنم عهد تو پس درست شد
کاین همه ذکر دوستی لاف دروغ می زنم - شرطست احتمال جفاهای دشمنان
چون دل نمی دهد که دل از دوست برکنم - امکان دیده بستنم از روی دوست نیست
اولیتر آن که گوش نصیحت بیاکنم - آن دوست که من دارم وان یار که من دانم
شیرین دهنی دارد دور از لب و دندانم - آن عجب نیست که سرگشته بود طالب دوست
عجب اینست که من واصل و سرگردانم - هر نصیحت که کنی بشنوم ای یار عزیز
صبرم از دوست مفرمای که من نتوانم - چنانت دوست می دارم که گر روزی فراق افتد
تو صبر از من توانی کرد و من صبر از تو نتوانم - دمی با دوست در خلوت به از صد سال در عشرت
من آزادی نمی خواهم که با یوسف به زندانم - آخر به سرم گذر کن ای دوست
انگار که خاک آستانم - آخر نه من و تو دوست بودیم
عهد تو شکست و من همانم - بگویم تا بداند دشمن و دوست
که من مستی و مستوری ندانم - آن ها که خوانده ام همه از یاد من برفت
الا حدیث دوست که تکرار می کنم - تو را من دوست می دارم خلاف هر که در عالم
اگر طعنه است در عقلم اگر رخنه است در دینم - چو روی دوست نبینی جهان ندیدن به
شب فراق منه شمع پیش بالینم - ز گردون نعره می آید که اینت بوالعجب کاری
که سعدی را ز روی دوست برخوردار می بینم - کنون دم درکش ای سعدی که کار از دست بیرون شد
به امید دمی با دوست وان دم هم نمی بینم - دوستان عیب و ملامت مکنید
کان چه خود کاشته باشم دروم - سعدیا در قفای دوست مرو
چه کنم می برد به اکراهم - ای رفیقان سفر دست بدارید از ما
که بخواهیم نشستن به در دوست مقیم - عجب از کشته نباشد به در خیمه دوست
عجب از زنده که چون جان به درآورد سلیم - ما به روی دوستان از بوستان آسوده ایم
گر بهار آید و گر باد خزان آسوده ایم - هر چه نه پیوند یار بود بریدیم
وان چه نه پیمان دوست بود شکستیم - دوستی آنست سعدیا که بماند
عهد وفا هم بر این قرار که بستیم - ای شاهد هر مجلسی و آرام جان هر کسی
گر دوستان داری بسی ما نیز هم بد نیستیم - عمرها در پی مقصود به جان گردیدیم
دوست در خانه و ما گرد جهان گردیدیم - از دشمنان برند شکایت به دوستان
چون دوست دشمنست شکایت کجا بریم - ما دل دوستان به جان بخریم
ور جهان دشمنست غم نخوریم - یک نظر بر جمال طلعت دوست
گر به جان می دهند تا بخریم - دوست چندان که می کشد ما را
ما به فضل خدای زنده تریم - دوستان در هوای صحبت یار
زر فشانند و ما سر افشانیم - هر چه گفتیم جز حکایت دوست
در همه عمر از آن پشیمانیم - دشمن خویشتنم هر نفس از دوستی او
تا چه دید از من مسکین که ملولست ز خویم - عهد کردیم که بی دوست به صحرا نرویم
بی تماشاگه رویش به تماشا نرویم - تو را خود هر که بیند دوست دارد
گناهی نیست بر سعدی معین - شبی خواهم که مهمان من آیی
به کام دوستان و رغم دشمن - ما را سر دوست بر کنارست
آنک سر دشمنان و سندان - چشمی که به دوست برکند دوست
بر هم ننهد ز تیرباران - خوش آن ساعت نشیند دوست با دوست
که ساکن گردد آشوب رقیبان - من این رندان و مستان دوست دارم
خلاف پارسایان و خطیبان - گرم با صالحان بی دوست فردا در بهشت آرند
همان بهتر که در دوزخ کنندم با گنهکاران - فراق دوستانش باد و یاران
که ما را دور کرد از دوستداران - دلا گر دوستی داری به ناچار
بباید بردنت جور هزاران - ما سپر انداختیم با تو که در جنگ دوست
زخم توان خورد و تیغ بر نتوان آختن - خوی تو با دوستان تلخ سخن گفتنست
چاره سعدی حدیث با شکر آمیختن - گرم دشمن شوی ور دوست گیری
نخواهم دستت از دامن گسستن - ولیکن صبر تنهایی محالست
که نتوان در به روی دوست بستن - خلاف دوستی کردن به ترک دوستان گفتن
نبایستی نمود این روی و دیگربار بنهفتن - گدایی پادشاهی را به شوخی دوست می دارد
نه بی او می توان بودن نه با او می توان گفتن - چنانت دوست می دارم که وصلم دل نمی خواهد
کمال دوستی باشد مراد از دوست نگرفتن - سخن سر به مهر دوست به دوست
حیف باشد به ترجمان گفتن - به روزگار عزیزان که روزگار عزیز
دریغ باشد بی دوستان به سر بردن - روی در خاک در دوست بباید مالید
چون میسر نشود روی به روی آوردن - نیم جانی چه بود تا ندهد دوست به دوست
که به صد جان دل جانان نتوان آزردن - زیبا نبود شکایت از دوست
زیبا همه روز گو جفا کن - چشم اگر با دوست داری گوش با دشمن مکن
تیرباران قضا را جز رضا جوشن مکن - دوستان هرگز نگردانند روی از مهر دوست
نی معاذالله قیاس دوست از دشمن مکن - نه امید از دوستان دارم نه بیم از دشمنان
تا قلندروار شد در کوی عشق آیین من - از ترش رویی دشمن وز جواب تلخ دوست
کم نگردد شورش طبع سخن شیرین من - علی الخصوص کسی را که طبع موزونست
چگونه دوست ندارد شمایل موزون - گر آبروی بریزد میان انجمنت
به دست دوست حلالست اگر بریزد خون - اگر کسی نفسی از زمان صحبت دوست
به ملک روی زمین می دهد زهی مغبون - به خوابی آرزومندم ولیکن
سر بی دوست چون باشد به بالین - به دست دوستان برکشته بودن
ز دنیا رفتنی باشد به تمکین - چنان به یاد تو شادم که فرق می نکنم
ز دوستی که فراقست یا وصالست این - ما سراپای تو را ای سروتن چون جان خویش
دوست می داریم و گر سر می رود در پای تو - بازم حفاظ دامن همت گرفت و گفت
از دوست جز به دوست مبر سعدیا پناه - گفتم بنالم از تو به یاران و دوستان
باشد که دست ظلم بداری ز بی گناه - ای که شمشیر جفا بر سر ما آخته ای
دشمن از دوست ندانسته و نشناخته ای - وان را روا بود که زند لاف مهر دوست
کز دل به درکند همه مهری و کینه ای - دوست دارم که کست دوست ندارد جز من
حیف باشد که تو در خاطر اغیار آیی - در چشم بامدادان به بهشت برگشودن
نه چنان لطیف باشد که به دوست برگشایی - تو چه ارمغانی آری که به دوستان فرستی
چه از این به ارمغانی که تو خویشتن بیابی - دل خویش را بگفتم چو تو دوست می گرفتم
نه عجب که خوبرویان بکنند بی وفایی - اگر بیگانگان تشریف بخشند
هنوز از دوستان خوشتر گدایی - شاید که به خون بر سر خاکم بنویسند
این بود که با دوست به سر برد وفایی - دوستان عیب کنندم که چرا دل به تو دادم
باید اول به تو گفتن که چنین خوب چرایی - گویند تمنایی از دوست بکن سعدی
جز دوست نخواهم کرد از دوست تمنایی - درست شد که به یک دل دو دوست نتوان داشت
به ترک خویش بگوی ای که طالب اویی - نفحات صبح دانی ز چه روی دوست دارم
که به روی دوست ماند که برافکند نقابی - دل همچو سنگت ای دوست به آب چشم سعدی
عجبست اگر نگردد که بگردد آسیابی - ز چشم دوست فتادم به کامه دل دشمن
احبتی هجرونی کما تشاء عداتی - عجب مدار که سعدی به یاد دوست بنالد
که عشق موجب شوقست و خمر علت مستی - نظری به دوستان کن که هزار بار از آن به
که تحیتی نویسی و هدیتی فرستی - نه عجب که قلب دشمن شکنی به روز هیجا
تو که قلب دوستان را به مفارقت شکستی - ای باد که بر خاک در دوست گذشتی
پندارمت از روضه بستان بهشتی - دوستان دشمن گرفتن هرگزت عادت نبود
جز در این نوبت که دشمن دوست می پنداشتی - دوست بردارد به جرمی یا خطایی دل ز دوست
تو خطا کردی که بی جرم و خطا برداشتی - تو قدر صحبت یاران و دوستان نشناسی
مگر شبی که چو سعدی به داغ عشق بخفتی - محتسب گو تا ببیند روی دوست
همچو محرابی و من چون عابدی - دوستان گیرند و دلداران ولیک
مهربان نشناسد الا واحدی - ای باد بامدادی خوش می روی به شادی
پیوند روح کردی پیغام دوست دادی - دیدی که وفا به جا نیاوردی
رفتی و خلاف دوستی کردی - خود کردن و جرم دوستان دیدن
رسمیست که در جهان تو آوردی - ز حد گذشت جدایی میان ما ای دوست
هنوز وقت نیامد که بازپیوندی - غریب از خوی مطبوعت که روی از بندگان پوشی
بدیع از طبع موزونت که در بر دوستان بندی - خلاف شرط محبت چه مصلحت دیدی
که برگذشتی و از دوستان نپرسیدی - آخر نگاهی بازکن وقتی که بر ما بگذری
یا کبر منعت می کند کز دوستان یاد آوری - سعدی تو کیستی که دم دوستی زنی
دعوی بندگی کن و اقرار چاکری - ای مرغ اگر پری به سر کوی آن صنم
پیغام دوستان برسانی بدان پری - ای که بر دوستان همی گذری
تا به هر غمزه ای دلی ببری - رایگانست یک نفس با دوست
گر به دنیا و آخرت بخری - چشم عادت کرده با دیدار دوست
حیف باشد بعد از او بر دیگری - معتقدان و دوستان از چپ و راست منتظر
کبر رها نمی کند کز پس و پیش بنگری - سعدی اگر هلاک شد عمر تو باد و دوستان
ملک یمین خویش را گر بکشی چه غم خوری - با دوست کنج فقر بهشتست و بوستان
بی دوست خاک بر سر جاه و توانگری - تا دوست در کنار نباشد به کام دل
از هیچ نعمتی نتوانی که برخوری - سعدی به وصل دوست چو دستت نمی رسد
باری به یاد دوست زمانی به سر بری - من کم نمی کنم سر مویی ز مهر دوست
ور می زند به هر بن موییم نشتری - دوست دارم که خاک پات شوم
تا مگر بر سرم کنی گذری - سعدیا داروی تلخ از دست دوست
به که شیرینی ز دست دیگری - هر درد را که بینی درمان و چاره ای هست
درمان درد سعدی با دوست سازگاری - سعدیا دوست نبینی و به وصلش نرسی
مگر آن وقت که خود را ننهی مقداری - دوستان معذور دارند از جوانمردی و رحمت
گر بنالد دردمندی یا بگرید بی قراری - معلمت همه شوخی و دلبری آموخت
به دوستیت وصیت نکرد و دلداری - ز هر چه هست گزیرست و ناگزیر از دوست
چه چاره سازد در دام دل گرفتاری - به انتظار عیادت که دوست می آید
خوشست بر دل رنجور عشق بیماری - تا میل نباشد به وصال از طرف دوست
سودی نکند حرص و تمنا که تو داری - این طریق دشمنی باشد نه راه دوستی
کآبروی دوستان در پیش دشمن می بری - چه جرم رفت که با ما سخن نمی گویی
چه دشمنیست که با دوستان نمی سازی - تا کی ای چشمه سیماب که در چشم منی
از غم دوست به روی چو زرم برخیزی - دامن دوست به دنیا نتوان داد از دست
حیف باشد که دهی دامن گوهر به خسی - روز وصال دوستان دل نرود به بوستان
یا به گلی نگه کند یا به جمال نرگسی - گر بکشی کجا روم تن به قضا نهاده ام
سنگ جفای دوستان درد نمی کند بسی - ای که بی دوست به سر می نتوانی که بری
شاید ار محتمل بار گرانش باشی - من همان عاشقم ار زان که تو آن دوست نه ای
انا اهواک و ان ملت عن المیثاق - دوست تا خواهی به جای ما نکوست
در حسودان اوفتاد آوارگی - یا ببرد خانه سعدی خیال
یا ببرد دوست به همخانگی - ندارم چون تو در عالم دگر دوست
اگر چه دوستی دشمن فعالی - که کوته باد چون دست من از دوست
زبان دشمنان از بدسگالی - چندان بنشینم که برآید نفس صبح
کان وقت به دل می رسد از دوست پیامی - بی دوست حرامست جهان دیدن مشتاق
قندیل بکش تا بنشینم به ظلامی - حکم آن توست اگر بکشی بی گنه ولیک
عهد وفای دوست نشاید که بشکنی - از من گمان مبر که بیاید خلاف دوست
ور متفق شوند جهانی به دشمنی - مبارزان جهان قلب دشمنان شکنند
تو را چه شد که همه قلب دوستان شکنی - زنده بی دوست خفته در وطنی
مثل مرده ایست در کفنی - جهل باشد فراق صحبت دوست
به تماشای لاله و سمنی - مهرگیاه عهد من تازه ترست هر زمان
ور تو درخت دوستی از بن و بیخ برکنی - چون تو بدیع صورتی بی سبب کدورتی
عهد وفای دوستان حیف بود که بشکنی - سعدی خط سبز دوست دارد
پیرامن خد ارغوانی - ذوقی چنان ندارد بی دوست زندگانی
دودم به سر برآمد زین آتش نهانی - من ای صبا ره رفتن به کوی دوست ندانم
تو می روی به سلامت سلام من برسانی - نه طریق دوستانست و نه شرط مهربانی
که به دوستان یک دل سر دست برفشانی - من با تو دوستی و وفا کم نمی کنم
چندان که دشمنی و جفا بیشتر کنی - شرطست سعدیا که به میدان عشق دوست
خود را به پیش تیر ملامت سپر کنی - با دشمنان موافق و با دوستان به خشم
یاری نباشد این که تو با یار می کنی - از روی دوست تا نکنی رو به آفتاب
کز آفتاب روی به دیوار می کنی - از دوستی که دارم و غیرت که می برم
خشم آیدم که چشم به اغیار می کنی - هرگز فرامشت نشود دفتر خلاف
با دوستان چنین که تو تکرار می کنی - شبست و شاهد و شمع و شراب و شیرینی
غنیمتست چنین شب که دوستان بینی - به حکم آن که مرا هیچ دوست چون تو به دست
نیاید و تو به از من هزار بگزینی - محالست این که ترک دوست هرگز
بگوید سعدی ای دشمن تو می گویی - هر که با دوستی سری دارد
گو دو دست از مراد خویش بشوی - دلبر سست مهر سخت کمان
صاحب دوست روی دشمن خوی - ای باد صبح دشمن سعدی مراد یافت
نزدیک دوستان وی این داستان بگوی - ای که به حسن قامتت سرو ندیده ام سهی
گر همه دشمنی کنی از همه دوستان بهی - من اگر چنان که نهیست نظر به دوست کردن
همه عمر توبه کردم که نگردم از مناهی - غم عشق اگر بکوشم که ز دوستان بپوشم
سخنان سوزناکم بدهد بر آن گواهی - گویی چه جرم دیدی تا دشمنم گرفتی
خود را نمی شناسم جز دوستی گناهی - خیام نیشابوری
- «دوست» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «دوست» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ور عاقبت این چشم من محروم خواهد ماندن
تا كور گردد آن بصر كو نیست لایق دوست را - بی عقل چو سایه پیت ای دوست دوانیم
كان روی چو خورشید تو نبود دگری را - یاقوت زكات دوست ما راست
درویش خورد زر غنی را - یا دیدن دوست یا هوایش
دیگر چه كند كسی جهان را - تا دیدن دوست در خیالش
میدار تو در سجود جان را - چون در غم دوست جان بدادیم
ما را غم او بزاد بیما - پس به علت دوست دارد دوست را
بر امید خلد و خوف نار را - این قضا را دوستان خدمت كنند
جان كنند از صدق ایثار قضا - هر دم ز باغ بویی آید چو پیك سویی
یعنی كه الصلا زن امروز دوستان را - ما سایه وار در پی آن مه دوان شدیم
ای دوستان همدل و همراه الصلا - در این چهی تو چو یوسف خیال دوست رسن
رسن تو را به فلكهای برترین كشدا - بنوش لعنت و دشنام دشمنان پی دوست
كه آن به لطف و ثناها و آفرین كشدا - خیال دوست تو را مژده وصال دهد
كه آن خیال و گمان جانب یقین كشدا - میان جنت و فردوس وصل دوست مقیم
رهیده از تك زندان جوع و رخص و غلا - گاهی به پریشانی گاهی به پشیمانی
زین عیش همیمانی ای دوست مخسب امشب - یك روز تو گر خواری یك روز تو مرداری
از ما چه خبر داری ای دوست مخسب امشب - بیرون شو از این هر دو بیگانه شو ای مردو
قم قد ضحك الورد ای دوست مخسب امشب - از هجر تو پرهیزم در عشق تو برخیزم
شمس الحق تبریزم ای دوست مخسب امشب - زان شاهد شكرلب زان ساقی خوش مذهب
جان مست شد و قالب ای دوست مخسب امشب - زان نور همه عالم هر شیوه همینالم
تا بشنود احوالم ای دوست مخسب امشب - خدای گفت كه شب دوستان نمیخسبند
اگر خجل شدهای زین و شرمسار مخسب - تو را ای دوست چون من یار غارم
سری در غار كن كاین غار چونست - تا نقش خیال دوست با ماست
ما را همه عمر خود تماشاست - آن جا كه وصال دوستانست
والله كه میان خانه صحراست - چون كام و مراد دوست جویی
پس جست مراد خود حرامست - خدمت بیدوستی را قدر و قیمت هست نیست
خدمت اندر دست هست و دوستی در دست نیست - دوستی در اندرون خود خدمتی پیوسته است
هیچ خدمت جز محبت در جهان پیوست نیست - ساقیا باده یكی كن چند باشد عربده
دوستان ز اقرار مست و دشمنان ز انكار مست - تنگ و لاغر گردد به مثال لب دوست
چه عجب لاغری از آتش معشوقه زفت - تا پیاده میروم در كوی دوست
سبز خنگ چرخ در زین منست - من چرا گرد جهان گردم چو دوست
در میان جان شیرین منست - خود اوست جمله طالب و ما همچو سایهها
ای گفت و گوی ما همگی گفت و گوی دوست - با دوست ما نشسته كه ای دوست دوست كو
كو كو همیزنیم ز مستی به كوی دوست - گاهی به جوی دوست چو آب روان خوشیم
گاهی چو آب حبس شدم در سبوی دوست - تصویرهای ناخوش و اندیشه ركیك
از طبع سست باشد و این نیست سوی دوست - گه چون حویج دیگ بجوشیم و او به فكر
كفگیر میزند كه چنینست خوی دوست - خاموش باش تا صفت خویش خود كند
كو های های سرد تو كو های هوی دوست - بر گوش ما نهاده دهان او به دمدمه
تا جان ما بگیرد یك باره بوی دوست - چون جان جان وی آمد از وی گزیر نیست
من در جهان ندیدم یك جان عدوی دوست - بر عاشقان فریضه بود جست و جوی دوست
بر روی و سر چو سیل دوان تا بجوی دوست - بگدازدت ز ناز و چو مویت كند ضعیف
ندهی به هر دو عالم یكتای موی دوست - امروز غیر توبه نبینی شكستهای
امروز زلف دوست بود كان مشوش است - روزی بتافت سایه گل بر خیال دوست
بر دوست كار كرد كه این كار نازكست - جان میزبان تن شد در خانه گلین
تن خانه دوست بود كه با میزبان نرفت - در عشق باش كه مست عشقست هر چه هست
بی كار و بار عشق بر دوست بار نیست - آن پرده از نمد نبود از حسد بود
زان پرده دوست را منگر زشت منظریست - عشق اگر محرم است چیست نشان حرم
آنك بجز روی دوست در نظر او فناست - باز درآمد به بزم مجلسیان دوست دوست
گر چه غلط میدهد نیست غلط اوست اوست - آن دم كاین دوستان با تو دگرگون شوند
پس تو بدانی كه این جمله طلسم آن كیست - به باغهای حقایق برات دوست رسید
ز تخته بند زمستان شكوفه یافت نجات - چو طوطیان خبر قند دوست آوردند
ز دشت و كوه برویید صد هزار نبات - هر آنچ دور كند مر تو را ز دوست بدست
به هر چه روی نهی بیوی ار نكوست بدست - فراق دوست اگر اندكست اندك نیست
درون چشم اگر نیم تای موست بدست - گرش از عشق دوست بو بودی
كی نگوسار گشتی هرگز لات - دشمن من دید كه با دوستم
او ز حسد دست گزیدن گرفت - دوست چو در چاه بود چه خوشست
دوست چو بالاست به بالا خوشست - ای آسمان عاشقان ای جان جان عاشقان
حسنت میان عاشقان نك دوستكامت میكند - ای آسمان عاشقان ای جان جان عاشقان
حسنت میان عاشقان نك دوستكامت میكند - دل من چون صدف باشد خیال دوست در باشد
كنون من هم نمیگنجم كز او این خانه پر باشد - كلوخ انداز خوبان را برای خواندن باشد
جفای دوستان با هم نه از بهر نفار آمد - ای دوست شكر خوشتر یا آنك شكر سازد
ای دوست قمر خوشتر یا آنك قمر سازد - روزی كه بپرد جان از لذت بوی تو
جان داند و جان داند كز دوست چه میبوید - ای دوست شكر بهتر یا آنك شكر سازد
خوبی قمر بهتر یا آنك قمر سازد - یا قالب بشكست و بدان دوست رسیدست
یا دام بشد از كف و از صید جدایید - چو پا واپس كشد یك روز از دوست
خطر باشد كه عمری دست خاید - دل با دل دوست در حنین باشد
گویای خموش همچنین باشد - بوسی به دغا ربودم از تو
ای دوست دغا سه بار باشد - بربند دهان ز گفت و سر نه
در سجده دوست كوست مسجود - وان نافخ صور مانده بیروح
كان جا جز روح دوست لا بود - دوست را دشمن نماید آب را آتش كند
ممنی را ناگهان در حلقه كافر كشد - هله چون دوست به دستی همه جا جای نشستی
خنك آن بیخبری كو خبر از جای تو دارد - فلكی چو آسمانها كه بدوست قصد جانها
كه زحل نیارد آن جا كه به زهره برستیزد - مرغ جان هر نفسی بال گشاید كه پرد
وز امید نظر دوست ز تن مینرود - رسن دوست چو در حلق دلم افتادست
لاجرم چنبر دل جز به رسن مینرود - مرغ جان از قفص قالب من سیر شدست
وز امید نظر دوست ز تن مینرود - به برهنه شده عشق قبایی بدهند
وز شكرخانه آن دوست نوایی برسد - بس كن ای دوست كه سنبوسه چو بسیار خوری
كه ز سنبوسه تو را بوی گیا میآید - رو به گلزار و بستان دوستان بین و دستان
در پی این عبارت جان بدان معبر آید - اعتمادی دارد او بر عشق دوست
گر سماع لن ترانی میكند - تا ابد از دوست سبز و تازهایم
او بهاری نیست كو را دی رسد - دریا پیش ترش رو او ابر نوبهارست
عالم بدوست شیرین قاصد ترش نماید - هل تا كشد تو را نه كه آب حیات اوست
تلخی مكن كه دوست عسل وار میكشد - چو كاسه بر سر آبم ز بیقراری عشقش
اگر رسم به لب دوست كوزه وار چه باشد - ز دوستان چو ببری به زیر خاك روی
ز مار و مور حریفان خوش لقا سازد - بس خلق هستند كز دوست مستند
هرگز ندانند كه نان چه باشد - چو پرست از محبتش دل آن عالم خل
كه درختش ز شكر دوست سراسر زبان شود - خوش برآییم دوست حاضر نیست
عشق هرگز چنین نفرماید - هر شرابی كه دوست ساقی نیست
جز خمار و شكوفه نفزاید - دوست همان به كه بلاكش بود
عود همان به كه در آتش بود - جام جفا باشد دشوارخوار
چون ز كف دوست بود خوش بود - ای زده اندر دل من آتشی
سوختم ای دوست بیا زود زود - مغز تو نغزست مگر پوست مرد
مغز نمیرد مگرش دوست برد - تو دریای الهی همه خلق چو ماهی
چو خشك آوری ای دوست بمیرند به ناچار - ملالت نفزایید دلم را هوس دوست
اگر رهزندم جان ز جان گردم بیزار - جز دوست خلیلی نپذیرفت خلیلش
ور نه تن خود را نفكندی به شرر بر - بر نقد زن ای دوست كه محبوب تو نقدست
ای چشم نهاده همه بر بوك و مگر بر - گشاده ز آتش او آب حیوان
كه آبش خوشترست ای دوست یا نار - گر عالم جمله خار گیرد
ماییم ز دوست غرق گلزار - بر عشق و جمال دوست وقفیم
وز جمله كارها محرر - عاشقان را منبلان دان زخم خوار و زخم دوست
عاشقان عافیت را با چنین سودا چه كار - مرد دنیا عدمی را حشمی پندارد
عمر در كار عدم كی كند ای دوست بصیر - خنك آن چشم كه گوهر ز خسی بشناسد
خنك آن قافلهای كه بودش دوست خفیر - بر قفای تو چو باشد اثر سیلی دوست
بوسهها یابد رویت ز نگاران ضمیر - سینه خود را هدف كن پیش دوست
هین كه تیرش در كمانست ای پسر - هر صبحدم كه دام شب و روز بردریم
از دوست بوسهای و ز ما سجده صد هزار - بیادبی هم نكوست كان سبب جنگ اوست
سر نكشم من ز دوست بهر چنین كار و بار - عشق بود دلستان پرورش دوستان
سبز و شكفته كند جان تو را چون شجر - آید هر دم رسول از طرف شهر یار
با فرح وصل دوست با قدح شهریار - چون سپر بیخبر پیش درآ و ببین
از نظر زخم دوست باخبران بیخبر - عشق بود دلستان پرورش دوستان
سبز و شكفته كند باغ تو را چون شجر - ایا كسی كه درافتادهای به چنگالش
ز چنگ دوست رهیدن طمع مدار مدار - دست مرا بر سر خود مینهاد
كای به غم دوست مرا دست یار - بس كنم ای دوست تو خود گفته گیر
یك دو سه میم و دو سه لامی دگر - در سایه دوست چون بود جان
همچون ماهی میان كوثر - دل من شد حجاب دل نظرم پرده نظر
گفتم ای دوست غیر تو اگرم هست جان و سر - چو مه از ابر تن بیرون رو ای دوست
هزار اكسیر از خورشید آموز - زان پیش كه دل شكسته گردد
ای دوست شكسته وار برخیز - آن دل كه توبه كرد ز عشقش ستیز شد
افسون و مكر دوست شنیدن گرفت باز - كسی شود به تو غره كه روی دوست ندید
كسی كه دید مرا كی كند تو را اعزاز - چو دوست با عدو تو نشست از او بگریز
كه احتراق دهد آب گرم نارآمیز - اگر چه رطل گرانست او سبك روحست
ز دست دوست فروكش هزار جام مترس - خیال دوست بیاورد سوی من جامی
كه گیر باده خاص و ز خاص و عام مترس - یار چو آیینه بود دوست چو لوزینه بود
ساعت یاری نبود خایف و فرار و ترش - باقی غزل مگو كه حیفست
ما در گفتار و دوست خاموش - میكشندت دست دست این دوستان تا نیستی
دست دزد از دستشان و دستیار خویش باش - صد هزاران دل یعقوب حزین زنده بدوست
كر و فر شرف یوسف كنعان رسدش - من توام تو منی ای دوست مرو از بر خویش
خویش را غیر مینگار و مران از در خویش - آن كه چون سایه ز شخص تو جدا نیست منم
مكش ای دوست تو بر سایه خود خنجر خویش - چون دوست و دشمن او هستند رهزن او
ماییم و دامن او بگرفته استوارش - از عشق جام و دورش شاید كشید جورش
چون گوش دوست داری میبوس گوشوارش - تمام اوست كه فانی شدست آثارش
به دوستگانی اول تمام شد كارش - كم او گیر و جمله هندوستان
خاص او را بریز بر عامش - نفس هندوست و خانقه دل من
از برون نیست جنگ و آرامش - نه الف گیرد اجزای من به غیر تو دوست
اگر هزار بخوانند سوره ایلاف - چون پدر و مادر عقلست و روح
هر دو تویی چون شوم ای دوست عاق - بباید عشق را ای دوست دردك
دل پردرد و رخساران زردك - گذشت این همه ای دوست ماجرا بشنو
ولیك پیشتر از ماجرا سلام علیك - جور و ظلم دوست را بر جان بنه
ور نخواهی پس صلای جنگ جنگ - بدو گر باز رو آرد و تخم دوستی كارد
حجابی آن دگر دارد كز این سو راند او محمل - چو گه خدمت شه آید من میدانم
گر ز آب و گلم ای دوست نیم پای به گل - گل را مدد رسید ز گلزار روی دوست
تا چشم ما نبیند دیگر زوال گل - دهان ببند ز حال دلم كه با لب دوست
خدای داند كو را چه واقعهست و چه حال - آمد بهار ای دوستان منزل سوی بستان كنیم
گرد غریبان چمن خیزید تا جولان كنیم - زیرا قفص با دوستان خوشتر ز باغ و بوستان
بهر رضای یوسفان در چاه آرامیدهام - آمد بهار ای دوستان منزل به سروستان كنیم
تا بخت در رو خفته را چون بخت سرواستان كنیم - چند ز دوست دشمنی جان شكنی و تن زنی
چند من شكسته دل نوحه تن به جان كنم - چون بگشاید این دلم جز به امید عهد دوست
نامه عهد دوست را بر سر دل نهادهام - این دو حریف دلستان باد قرین دوستان
جیم جمال خوب تو جام عقار ای صنم - خمر عصیر روح را نیست نظیر در جهان
ذوق كنار دوست را نیست كنار ای صنم - مرا می گوید اندیشه ز عشق آموختم پیشه
ز عدل دوست قفلستم ز لطف او كلیدستم - ز عشق این حرف بشنیدم خموشی راه خود دیدم
بگو عشقا كه من با دوست لا و لم نمیدارم - ای دوست میان ما ای دوست نمیگنجد
ای یار اگر گویم ای یار نمییارم - رنجورم و می دانی هم فاتحه می خوانی
ای دوست نمیبینی كز فاتحه بیمارم - بر كارگه دوست چو بر كار نشینیم
مر جمله جهان را همه از كار برآریم - گلزار رخ دوست چو بیپرده ببینیم
صد شعله ز عشق از گل گلزار برآریم - در باغ بجز عكس رخ دوست نبینیم
وز شاخ بجز حالت مستانه ندانیم - می پرم چون تیر سوی عشرت و نوشت
ای دوست بمشكن به جفاهات كمانم - چون خیمه به یك پای به پیش تو بپایم
در خرگهت ای دوست درآر و بنشانم - ما را چو بجویید بر دوست بجویید
كز پوست فناییم و بر دوست پدیدیم - غرضها تیره دارد دوستی را
غرضها را چرا از دل نرانیم - كریمان جان فدای دوست كردند
سگی بگذار ما هم مردمانیم - بر خویش پرست همچو خاریم
بر دوست پرست چون حریریم - مكن ای دوست غریبم سر سودای تو دارم
من و بالای مناره كه تمنای تو دارم - مكن ای دوست ملامت بنگر روز قیامت
همه موجم همه جوشم در دریای تو دارم - بت بینقش و نگارم جز تو یار ندارم
تویی آرام دل من مبر ای دوست قرارم - بد و نیك دوستان را به كنایت ار بگفتم
به بهینه پرده آن را چو نساج برتنیدم - همه مستیم و خرابیم و فنای ره دوست
در خرابات فنا عاقله ایجادیم - گر چه دل را ز لقا بر جگرش آبی نیست
متصل با كرم دوست چو آب و جگریم - گفت ای غم تا قیامت می كشی
می كشم ای دوست آری می كشم - از چشم ترك دوست چه تیری كه خوردهام
وز طاق ابروش چه كمانی خریدهام - می مالم این دو چشم كه خواب است یا خیال
باور نمیكنم عجب ای دوست كاین منم - هر كی بمیرد شود دشمن او دوستكام
دشمنم از مرگ من كور شود والسلام - فتاده ولوله در شهر از ضمیر حسود
كه بازگشت فلان كس ز دوست دشمن كام - خیره چون دشمنان مكش ما را
كخر ای دوست آشنای توییم - به صفت كشتی نوحم كه به باد تو روانم
چو مرا باد تو دادی مده ای دوست به بادم - ای مایه هر گفت و گو ای دشمن و ای دوست رو
ای هم حیات جاودان ای هم بلای ناگهان - عشق بود كان هنر عشق بود معدن زر
دوست شود جلوه از آن پوست شود پرزر از این - سر وصال دوست را جز به صبا نگفتهام
تا به صفای سر خود گفت صبا كه همچنین - ای بر سر هر پشته از درد تو صد كشته
تو پرده فروهشته ای دوست چه خوی است این - سرمست شدم ای جان وز دست شدم ای جان
ای دوست خمارم را از لعل لبت بشكن - از دوست ستم نبود بر مست قلم نبود
جز عفو و كرم نبود بر مست چنین مسكن - ای سرده صد سودا دستار چنین می كن
خوب است همین شیوه ای دوست همین می كن - نی نی به از این باید با دوست وفا كردن
نی نی كم از این باید تقصیر و جفا كردن - چو از راهت ببردم شرط نبود
میان راه ترك دوست كردن - خاری كه به باغ دوست روید
خوشتر ز هزار سرو و سوسن - مال است و زر است مكسب تن
كسب دل دوستی فزودن - بستان بیدوست هست زندان
زندان با دوست هست گلشن - گر لذت دوستی نبودی
نی مرد شدی پدید نی زن - ای دوست عتاب را رها كن
تدبیر دوای درد ما كن - ای دوست جدا مشو تو از ما
ما را ز بلا و غم جدا كن - ای دوست كه زهره نیست جان را
تا از تو نشان دهد به تعیین - ای دوست مرا چو سر تو باشی
من غم نخورم ز وام كردن - لیك روی دوست بینی بیخبر باشی ز زخم
چون زنان مصر بیخود در جمال یوسفان - گفتمش آخر حجابی در میان ما و دوست
من جمال دوست خواهم كو است مر جان را سكن - آفتابا بار دیگر خانه را پرنور كن
دوستان را شاد گردان دشمنان را كور كن - رو بدان یك وصف كردم كز ملامت مر ورا
بهر حق دوستی حملش مكن بر مكر و فن - مكن ای دوست ز جور این دلم آواره مكن
جان پی پاره بگیر و جگرم پاره مكن - خواب جست و شورش افزودن گرفت
یاد آمد پیل را هندوستان - در كام ما دعا را چون شهد و شیر خوش كن
و آن را كه گوید آمین هم دوستكام گردان - خاموش كن كه دوست مجیب است بیسال
نظاره كرم كن و ترك كلام كن - ای دوستان ز رشك تو خصمان همدگر
این دوست را چه دشمن آن میكنی مكن - دشمن جانهای ماست دوستی دوستان
مادر فتنه شدهست حامله یا مسلمین - تو بادهای تو خماری تو دشمنی و تو دوست
هزار جان مقدس فدای این دشمن - عشقا چه شیرین خوستی عشقا چه گلگون روستی
عشقا چه عشرت دوستی ای شادی اقران تو - دشمن ما را و تو را بهر خدا شاد مكن
حیله دشمن مشنو دوست میازار و مرو - هیچ حسود از پی كس نیك نگوید صنما
آنج سزد از كرم دوست به پیش آر و مرو - وگر خامیكنی غافل بخسپی
بنگذارد تو را ای دوست خام او - ز یاد دوست شیرینتر چه كار است
هلا منشین چنین بیكار برگو - هر لحظه بخوانیم كریمانه
ای دوست مرا چه میفریبی تو - ای دوست دعا وظیفه بندهست
ما را به دعا چه میفریبی تو - خوش خرامان میروی ای جان جان بیمن مرو
ای حیات دوستان در بوستان بیمن مرو - ای صبا خوش آمدی چون بازگردی سوی دوست
حال من دزدیده اندر گوش عیاری بگو - خود را و دوستان را ایثار بخش از آنك
بالادو است حرص تو بیپای چون كدو - گفتم فریضه دارم آخر نشان دهید
من دوستدار خواجهام آخر نیم عدو - چو نامه نویسم سوی دوستان
بود كاغذ و خامه و محبر او - بگشا كار مشكلم تو دلم ده كه بیدلم
مكن ای دوست منزلم بجز از گلستان تو - هر دوست كه از عشق به دنیات كشاند
خود دشمن تو او است یقین دان و حسود او - ای داده مرا رونق صد چون فلك ازرق
ای دوست بگو مطلق این هست چنین یا نه - بیا سجده كنان چون سایهای دوست
كه بر منبر برآمد امشب آن ماه - آب و آتش بین و خاك و باد را
دشمنان چون دوستان آمیخته - از دوست هر چه گفتم بیرون پوست گفتم
زان سر چه دارد آن جان گفتار دم بریده - ای دوست چند گویی كه از چه زردرویی
صفراییم برآرم در شور خویش زرده - منگر به نقطه خوار تو آن را نگر كه دوست
اندر طواف نقطه چو پرگار آمده - آمد بهار ای دوستان خیزید سوی بوستان
اما بهار من تویی من ننگرم در دیگری - از رخ دوست باخبر وز كف خویش بیخبر
این خبری است معتبر پیش تو كاوستا تویی - از رحموت گشتهای در رهبوت رفتهای
تا دم مهر نشنوی تا سوی دوست ننگری - میان دلبران بنشین اگر نه غری و عنین
میان عاشقان خو كن مباش ای دوست هرجایی - لباس خویش میدرد قبای جسم میسوزد
كه تا وقت كنار دوست باشد از همه عاری - به غیر دوست هر چش هست طراران همیدزدند
به معنی كرده او زین فعل بر طرار طراری - ز لا و لم مسلم شو به هر سو كت كشم میرو
به قدوست كشم آخر كه خانه زاده قدسی - بخند ای دوست چون گلشن مبادا خاطر دشمن
كند شادی و پندارد كه دل زین بنده بركندی - ای دوست ز شهر ما ناگه به سفر رفتی
ما تلخ شدیم و تو در كان شكر رفتی - بر عشق چو میچسبد عاشق ز چه رو خسپد
چون دوست نمیخسپد با آن همه مطلوبی - آن دوست كه میباید چون سوی تو میآید
از بهر چنان مهمان چون خانه نمیروبی - در جستن او با او همره شده و میجو
ای دوست ز پیدایی گویی كه نهفتستی - ماییم در این گوشه پنهان شده از مستی
ای دوست حریفان بین یك جان شده از مستی - چون عهد دلم دیدی از عهد بگردیدی
چون مرغ بپریدی ای دوست كجا رفتی - گر قصد هوا كردی ور عزم جفا كردی
كو زهره كه تا گویم ای دوست چرا كردی - واجب كند ای دوست كه آرم به صد اخلاص
در سایه زلف تو مناجات افندی - با دوست وفا كن كه وفا وام الست است
ترسم كه بمیری و در این وام بمانی - ز حلقه دوستان و همنشینان
میان خاك و مور و مار رفتی - ز رشكت دوست خون دوست ریزد
بدین حد شنگ و سرغوغا چرایی - ز اندیشه دوست بو نبردی
ز اندیشه خود فزون نگشتی - یا بوی بغل ز خود برانی
یا ترك كنار دوست گویی - هر لحظه بخوانیم كه ای دوست
ای دوست مرا چه میفریبی - ای دوست دعا وظیفه ماست
ما را به دعا چه میفریبی - رستی ز خمار هر دو عالم
تا حشر ز دام دوست مستی - گیرم كه جمال دوست دیدی
از چشم ویش ندیده استی - زان پیش كه میدهد مرا دوست
آن لطف نمود و بردباری - هم بر لب دوست مست گشتیم
نالان شده مست همچو نایی - خنك آن دم كه ز مستان طلبد دوست عوارض
بستاند گرو از ما بكش و خوب عذاری - مكن ای دوست نشاید كه بخوانند و نیایی
و اگر نیز بیایی بروی زود نپایی - بكن ای دوست چراغی كه به از اختر و چرخی
بكن ای دوست طبیبی كه به هر درد دوایی - بده ای دوست شرابی كه خدایی است خدایی
نه در او رنج خماری نه در او خوف جدایی - ز شراب خوش بخورش نه شكوفه و نه شورش
نه به دوستان نیازی نه ز دشمن انتقامی - در رخ دشمن من دوست بخندید چو برق
همچو ابر این دل من پر شد و بگریست بسی - چه زیان دارد خوبی تو را دوست اگر
قوت یابد ز چنین مایده دانشمندی - با ظریفان و خوبان تا به شب پای كوبان
وز می پیر رهبان هر دمی دوستگانی - زان در و دیوارهای كوی دوست
عاشقان را بوی جان آید همی - هر كه میرد پیش حسن روی دوست
نابمرده در جنان آید همی - الله الله تا نگوید دشمنی
دوستی و كار دشمن كردهای - از كام نفس حسی روزی دو سه بریدی
هم دوست كامی اكنون هم كامیار گشتی - در عین درد بنشین هر لحظه دوست میبین
آخر چرا تو مسكین اندر پی فسونی - چون روی آتشین را یك دم تو مینپوشی
ای دوست چند جوشم گویی كه چند جوشی - از خویش نیست گشته وز دوست هست گشته
تو نور كردگاری یا كردگار مایی - در عدل دوست محو شو ای دل به وقت غم
هم محو لطف او شو چون شادمان شوی - هجده هزار عالم اگر ملك تو شود
بی روی دوست چیز محقر گرفتهای - یا دوست دوستی تو و یا نیك دشمنی
یا در میان هر دو تو شكل میانهای - وادی ز بوی دوست مرا رهبری شده
كان بو نه مشك دارد نی زلف عنبری - آن جا نتان دویدن ای دوست بر قدم
پر نیز میبسوزد گر ز آنك میپری - آن جا بپر دوست كه روید ز بوی دوست
پری و گر نه زرد درافتی به شش دری - ای آب زندگانی در تشنگان نگر
بر دوست رحم آر به كوری دشمنی - از خود به خود سفر كن در راه عاشقی
وین قصه مختصر كن ای دوست یك سری - خیز برو پیش دوست روی بنه بر زمین
كای صنم چون شكر از چه بیازردهای - گر نبدی خوی دوست روح فشانی
خود نبدی عاشقی و روح سپاری - چون به خلاصه رسید تا كه بگویم
سوخت لبم را ز شوق دوست شراری - ز خلق جمله گسستم كه عشق دوست بسستم
چو در فنا بنشستم مرا چه كار به زاری - بگفتمش كه چرا بیگه آمدی ای دوست
بگفت سیرو یدی یلده یلدشم اردی - پسند خویش رها كن پسند دوست طلب
كه ماند از شكر آن كس كه او كند شكری - ز خانه جانب گور و ز گور جانب دوست
لفافه را طربی و جنازه را جانی - شب جوانیت ای دوست چون سپیده دمید
تو مست، خفته و آگه نهای ز بیداری - به یكی ذره آفتاب چرا مشورت كند
تو بكش هم تو زنده كن مكن ای دوست كردنی - تا بدانستیی ز دشمن و دوست
زندگانی دوبار بایستی - دشمن شادكام بسیارند
دوستی غمگسار بایستی - تا بدانستیی ز دشمن و دوست
زندگانی دو بار بایستی - دشمن عیبجوی بسیارست
دوستی غمگسار بایستی - او چو سركهست و میكند ترشی
دوست قندست و میكند قندی - اگر تو از دل و جان دوستداری
كسی كو گوهرش نبود بهایی - ای از رخ دوست یادگاری
یا معتمدی و یا شفایی - ای صنم لطف ترا میدانم
نیم ای دوست، بدان حد عجمی - «دوست» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- ای دوست به دوستی قرینیم ترا
هرجا که قدم نهی زمینیم ترا - در یاد من آتشی از صورت دوست
ای غصه اگر تو زهره داری یادا - پرورد به ناز و نعمت آن دوست مرا
بردوخت مرقع از رگ و پوست مرا - تا نقش خیال دوست با ماست دلا
ما را هم عمر خود تماشاست دلا - صدگونه نماز است و رکوعست و سجود
آنرا که جمال دوست باشد محراب - گر میخواهی بقا و پیروز مخسب
از آتش عشق دوست میسوز مخسب - هستم به وصال دوست دلشاد امشب
وز غصهی هجر گشته آزاد امشب - از دوستی دوست نگنجم در پوست
در پوست نگنجم که شهم سخت نکوست - امشب منم و طواف کاشانهی دوست
میگردم تا بصبح در خانهی دوست - ای بیخبر از مغز شده غره بپوست
هشدار که در میان جانداری دوست - ای دوست مکن که روزها را فرداست
نیکی و بدی چو روز روشن پیداست - ای ذکر تو مانع تماشای تو دوست
برق رخ تو نقاب سیمای تو دوست - با یاد لبت از لب تو محرومم
ای یاد لبت حجاب لبهای تو دوست - ای دوست چو از میانه مقصود توئی
جای گله نیست چون تو هستی همه هست - بر من در وصل بسته میدارد دوست
دل را بعنا شکسته میدارد دوست - زین پس من و دلشکستگی بر در او
چون دوست دل شکسته میدارد دوست - پرورد به ناز و نعمت آن دوست مرا
بردوخت مرقع از رگ و پوست مرا - نتوان به گمان دشمن از دوست برید
نتوان به خیالی ز حقیقت برخاست - چشمی دارم همه پر از صورت دوست
با دیده مرا خوشست چون دوست در اوست - از دیده دوست فرق کردن نه نکوست
یا دوست به جای دیده یا دیده خود اوست - خواهی که ترا کشف شود هستی دوست
بر رو به درون مغز و برخیز ز پوست - ما را همه دشمنند و تنها او دوست
از دوست بدشمنان بنالم نه نکوست - سر سخن دوست نمیرم گفت
دریست گرانبها نمیرم سفت - سرگشته دلا به دوست از جان راهست
ای گمشده آشکار و پنهان راهست - اجزای وجود من همه دوست گرفت
نامیست ز من بر من و باقی همه اوست - عشق آمد و شد چو خونم اندر رگ و پوست
تا کرد مرا تهی و پر کرد ز دوست - هرچند فراق پشت امید شکست
هرچند جفا دو دوست آمال ببست - آن دشمن دوست روی دیدی که چه کرد
یا هیچ به غور آن رسیدی که چه کرد - آنرا که ز عشق دوست بیداد رسد
از رحمت و فضل اوش امداد رسد - از آب حیات دوست بیمار نماند
در گلبن وصل دوست یک خار نماند - گر میکشیم بکش حلالست ترا
کز کشتهی دوست زندگانی خیزد - از آتش عشق دوست تفها بزنید
وان آتش را در این علفها بزنید - ای دوست گناه عاشقان سخت مگیر
کز بادهی عشق مرد بیشرم شود - ای دوست مگو تو بندهای یا آزاد
بنده که خرد برای زشتی و فساد - چون صحبت دوست صیقل جان و دلست
در جان گیرش که رافع زنگ آمد - حایی برسد مرد که در هر نفسی
بیزحمت چشم دوست دیدن گیرد - شادی زمانه با غمم برنامد
جز از غم دوست مرهمم برنامد - گر من میرم مرا مگوئید که مرد
کو مرده بدو زنده شد و دوست ببرد - هرجا خبر دوست رسیدن گیرد
بیچاره دلم ز خود رمیدن گیرد - در هستی دوست نیست گردان خود را
کان نیستی از هزار هستی خوشتر - آن تاب که من دانم و تو ای دل سوز
ای دوست شب و روز ز دل میافروز - ای صلح تو با بنده همه جنگ آمیز
تا کی بود این دوستی ننگآمیز - هم کار و گیای دوست کارافزا نیز
هر لاف که دل زند بگویم ما نیز - آن دل که من آن خویش پنداشتمش
بالله بر هیچ دوست نگذاشتمش - آنرا که رسول دوست پنداشتمش
من نام و نشان دوست درخواستمش - گر جمله جهان قصد به جان تو کنند
تو دامن دوست را نه بگذار ای دل - از جوی خوشاب دوست آبی خوردم
خوش کردم و خوش خوردم و خوش آوردم - از طبع ملول دوست ما میدانیم
وز غایت عاشقیش می رنجانیم - اندر طلب دوست همی بشتابم
عمرم به کران رسید و من در خوابم - گیرم که وصال دوست در خواهم یافت
این عمر گذشته را کجا دریابم - از دوستیت خون جگر را بخورم
این مظلمه را تا به قیامت ببرم - ای دوست شکارم و شکاری دارم
بیکارنم و بس شگرف کاری دارم - صد نام زیاد دوست بر ننگ زدیم
صد تنگ شکر بدین دل تنگ زدیم - گاه از غم دلبران بر آتش باشم
گاه از پی دوستان مشوش باشم - مائیم که دوست خویش دشمن داریم
اما دشمن هر عاشق و هر بیداریم - از دوست به یادگار دردی دارم
کان درد به صد هزار درمان ندهم - من درد ترا ز دست آسان ندهم
دل بر نکنم ز دوست تا جان ندهم - یک چند به کودکی به استاد شدیم
یک چند بروی دوستان شاد شدیم - ای دوست قبولم کن و جانم بستان
مستم کن و از هر دو جهانم بستان - با دل گفتم اگر بود جای سخن
با دوست غمم بگو در اثنای سخن - نی روز بخوردن و نه شب بغنودن
ای دوستی تو دشمن خود بودن - سوگند بسر مینبرم لیک خوش است
سوگند به نام دوست خوردن ای جان - این کمینه ایست از سینهی دوست
تا سینهی پاک دوست چون باشد چون - طبعی نه که با دوست در آمیزم من
عقلی نه که از عشق بپرهیزم من - ما را گوئی چه داری از دوست نشان
ما را از دوست بینشانیست نشان - یا اوحد بالجمال یا جانمسن
از عهد من ای دوست مگر نادمسن - ای دوست مرا دمدمه بسیار مده
کاین دمدمه میخورد ز من هر که و مه - فصلیست چو وصل دوست فرخنده شده
از مردن تن چراغ دل زنده شده - آن روی ترش نگر چو قندستانی
وان چشم خوشش نگر چو هندوستان - ای دوست منم اسیر دشمن کامی
آخر به تو باز گردد این بدنامی - گر من بروم تو با که آرام کنی
همنام من ای دوست کرا نام کنی - وی دوست که زهره نیست جان را هرگز
تا نام برد از تو به تعیین که توئی - ای دوست به حق آنکه جان را جانی
چون نامهی من رسد به تو برخوانی - ای دوست بهر سخن در جنگ زنی
صد تیر جفا بر من دلتنگ زنی - ای دوست ترا رسد اگر ناز کنی
ناساز شوی باز دمی ساز کنی - ای دوست ز من طمع مکن غمخواری
جز مستی و جز شنگی و جز خماری - گر با همگان عشق چنین باختهای
پس قیمت هیچ دوست نشناختهای - دشمن چو شنیده مینگنجد از شوق
در پوست که دل ز دوست برداشتهای - ای دوست که دل ز دوست برداشتهای
نیکوست که دل ز دوست برداشتهای - تا در غم عشق دوست چون آتش و آب
از خود نشوی نیست به هستی نرسی - بسیار زدم لاف تو با دشمن و دوست
ای وای به من گر خجلم بگذاری - اندر ره دوست فقر مطلق خوشتر
کاندر ره او خوار بود محتشمی - شمعی است دل مراد افروختنی
چاکیست ز هجر دوست بردوختنی - گفتی که مایست بردرم خیز برو
ای دوست اگر نه ایستمی نیستمی - گر عقل به کوی دوست رهبر نبدی
روی عاشق چنین مزعفر نبدی - از دولت دوست هیچ چیزم کم نیست
جز صبر که از صبر ندارم رنگی - فردوسی
- «دوست» در شاهنامه فردوسی
- به شهرم یکی مهربان دوست بود
تو گفتی که با من به یک پوست بود - شهنشاه را سربهسر دوستوار
به فرمان ببسته کمر استوار - چنان بر دل هر کسی بود دوست
نماز شب و روزه آیین اوست - ببرم پی از خاک جادوستان
شوم تا سر مرز هندوستان - بدان بیبها ناسزاوار پوست
پدید آمد آوای دشمن ز دوست - بگفتند کاو سوی هندوستان
بشد تا کند بند جادوستان - نهانی ندانم ترا دوست کیست
بدین آشکارت بباید گریست - چو دشمنش گیری نمایدت مهر
و گر دوست خوانی نبینیش چهر - شما گر همه کینهدار منید
وگر دوستدارید و یار منید - ترا خان و مان باید آبادتر
دل دوستداران تو شادتر - ستوده ز هندوستان تا به چین
میان بتان در چو روشن نگین - مرا مهر او دل ندیده گزید
همان دوستی از شنیده گزید - به هندوستان آتش اندر فروز
همه کاخ مهراب و کابل بسوز - کنون آمدم تا هوای تو چیست
ز کابل ترا دشمن و دوست کیست - همیدون مرا پشت گرمی بدوست
که هم پهلوانست و هم شاه دوست - به هنگام هر کار جستن نکوست
زدن رای با مرد هشیار و دوست - به دشمن همی ماند و هم به دوست
گهی مغز یابی ازو گاه پوست - چو بشنید بر تن بدرید پوست
ز دشمن نهان داشت این هم ز دوست - سیاوش بدانست کان مهر چیست
چنان دوستی نز ره ایزدیست - که دشمن همی دوست بایست کرد
ز آتش کجا بردمد باد سرد - به ایران اگر دوستان داشتی
به یزدان سپردی و بگذاشتی - تو دانی که من دوستدار توام
به هر نیک و بد ویژه یار توام - ازین سو همه دوستدار تواند
پرستنده و غمگسار تواند - سیاوش مرا بود هم سال و دوست
روانم پر از درد و اندوه اوست - فرستادهی بختیار و سوار
خردمند و بینادل و دوستدار - اگر ویژه ابری شود در بار
کشنده پدر چون بود دوستدار - من آن دیدم از گیو کز پیل مست
نبیند به هندوستان بت پرست - کنون گر همه ویژهیار منید
به دل سربسر دوستدار منید - سپهبد چو خواند ورا دوستدار
نباشد خرد با دلش سازگار - که او ویژه پروردگار منست
جهاندیده و دوستدار منست - چو خنجر بدرید بر تنش پوست
بروبر نبخشود دشمن نه دوست - ره سیستان گیر و برکش بگاه
بهندوستان اندر آور سپاه - ز دشمن ستاند ببخشد بدوست
خداوند پیروزگر یار اوست - که این گونه آرام شاهی بدوست
خرد در سر نامداران نکوست - برو تیز بر سوی هندوستان
مبادا بر و بوم جادوستان - کنون افسر شاه هندوستان
بپوشی نباشیم همداستان - چو گشتاسپ هیشوی را دوست کرد
به دانش ورا چون تن و پوست کرد - هر آنکس که بر وی بدرید پوست
مرا باشد او یار و داماد و دوست - مرا بر زمین دوست خوانی همی
جز از من کسی را ندانی همی - نوشتم یکی نامهی دوست وار
که هم دوست بودیم و هم نیک یار - همی بودت ای مهتر شهریار
که مهتران مر ترا دوستدار - که ناخوش بود دوستی با کسی
که مایه ندارد ز دانش بسی - به روم و به هندوستان برگذشت
ز دریا و تاریکی اندر گذشت - شه روم و هندوستان و یمن
همه نام کردند بر تهمتن - که دشمن که دانا بود به ز دوست
ابا دشمن و دوست دانش نکوست - همه چهرهی دوستان برفروخت
دل دشمنان را به آتش بسوخت - پدیدست نامت به هندوستان
به روم و به چین و به جادوستان - بزرگان ایران و هندوستان
ز رستم زدندی همی داستان - ازان پس ز هندوستان و ز روم
ز هر مرز باارز و آباد بوم - چنین گفت کز مرگ شاهان داد
نباشد دل دشمن و دوست شاد - به هندوستان هرک دانا بدند
به گفتار و دانش توانا بدند - سپهدار هندوستان شاد شد
که از رنج اسکندر آزاد شد - پسندیده دانای هندوستان
نبود اندر آن کار همداستان - بزرگان و اخترشناسان همه
تو گویی به هندوستان شد رمه - ز هندوستان نیز کارآگاهان
برفتند نزدیک شاه جهان - برفتند گردان هندوستان
به آواز گشتند همداستان - یکی با گهر بود نامش سورگ
ز هندوستان پهلوانی سترگ - خروش آمد از روم کای دوستان
سر مایهی مرز هندوستان - که تو با سکندر ز یک پوستی
گر ایدونک با او به دل دوستی - به طینوش گفت این نه گفتار اوست
بران درگه او را فرستاد دوست - اگر دوست گردد ترا پادشا
چه خواهد جزین مردم پارسا - ازین ازمایش ندارد زیان
بماند مگر دوستی در میان - بکشت و ز سرشان برآهخت پوست
بدان جادوی داده دل مرد دوست - بسی دشمن و دوست کردی تباه
ز گیتی کنون بازگشتست گاه - به رفتن چنو گشت همداستان
فرستید با او به هندوستان - به هندوستان در به زاری بمرد
ز ساسان یکی کودکی ماند خرد - برفتند گریان به هندوستان
سزد گر کنی زین سخن داستان - از آن انجمن برد با خویشتن
که هم دوست بودند و هم رایزن - دو فرزند او شد به هندوستان
به هر نیک و بد گشته همداستان - به هندوستان بود مهتر پسر
که بهمن بدی نام آن نامور - برادر دو داری به هندوستان
به رنج و بلا گشته همداستان - بدو گفت شاپور کز بوستان
نرست از چمن کینهی دوستان - ز دشمن مکن دوستی خواستار
وگر چند خواند ترا شهریار - اگر دوست یابد ترا تازهروی
بیفزاید این نام را رنگ و بوی - تو گر باهشی مشمر او را به دوست
کجا دست یابد بدردت پوست - خردمند مرد ار ترا دوست گشت
چنان دان که با تو ز یک پوست گشت - هراسان بود مردم سختکار
که او را نباشد کسی دوستدار - چو آشوب و آرام گیتی به دوست
بباید کشیدن سراپاش پوست - همان مر تن سفله را دوستدار
نیابی به باغ اندرون چون نگار - مکن دوستی با دروغ آزمای
همان نیز با مرد ناپاکرای - فرستاد زان تازیان ده سوار
سخنگوی و بینادل و دوستدار - بخفت آن شب تیره در بوستان
همی یاد کرد از لب دوستان - ز هندوستان تا در مرز چین
ز دزدان پرآشوب دارد زمین - کس از ما نبودند همداستان
که دیر آمدی باژ هندوستان - بیامد بدینسان به هندوستان
گذشت از بر آب جادوستان - کسی باژ خواهد ز هندوستان
نباشم ز گوینده همداستان - گزین کن ز هندوستان صد سوار
که با یک تن از ما کند کارزار - نماند بر و بوم هندوستان
به ایران کشد خاک جادوستان - چنین داد پاسخ که یزدان پاک
مرا گر به هندوستان داد خاک - که هندوستان را بشویی ز بد
چنان کز ره نامداران سزد - به ایران بری باژ هندوستان
همه مرز باشند همداستان - برآمد ز هندوستان آفرین
ز دادار بر بوم ایرانزمین - ترا بر سپه کامگاری دهم
به هندوستان شهریاری دهم - سپاه مرا سست خواند به کار
به هندوستان نیست گوید سوار - بتو داد دختر که پیوند ماست
که هندوستان خاک او را بهاست - دگر آنک گفتی که من کردهام
به هندوستان رنجها بردهام - همی رفت خواهم ز هندوستان
تو باشی بدین کار همداستان - که تا این بهشتست یا بوستان
همی بوی مشک آید از دوستان - به نخچیر شد شاه بهرام گرد
شهنشاه هندوستان را ببرد - ز هندوستان ساز رفتن گرفت
ز خویشان چینی نهفتن گرفت - بدان شد شهنشاه همداستان
که او بازگردد به هندوستان - نبد هم بدین هدیه همداستان
علف داد تا مرز هندوستان - هرآن چیز کنت نیاید پسند
دل دوست و دشمن بر آن برمبند - تو با چرخ گردان مکن دوستی
کهگه مغز اویی و گه پوستی - چو دانا تو را دشمن جان بود
به از دوست مردی که نادان بود - هران چیزکانت نیاید پسند
تن دوست و دشمن دران برمبند - بدان دوستداری و آن راستی
چرا زد روانش درکاستی - هراسست زین دوستی بهر ما
برین روی ویران شود شهرما - همه دوستی بودی اندرنهان
که جوییم باشهریار جهان - سه دیگر کجا دوستی خواستی
به پیوند ما دل بیاراستی - خردمند خاقان بدان روزگار
همی دوستی جست با شهریار - بدان دوستی را همی جای جست
همان از رد و موبدان رای جست - برادر نخوانم تو را من نه دوست
نه مغز تو از دودهی ما نه پوست - دل بدسگالان شود تار و تنگ
بماند رخ دوست با آب و رنگ - بدونیک هندوستان پیش تست
بزرگی مرا درکم وبیش تست - که بیلشکر گشن بیرون شود
دل دوستداران پر از خون شود - چو نیکی کند با تو پاداش کن
ابا دشمن دوست پرخاش کن - به دشمن دهد مر تو را دوستدار
دو کار آیدت پیش دشوار و خوار - اگر دوست با دوست گیرد شمار
نباید که باشد میانجی به کار - گر افزون ازان دوست بستایدش
بلندی و کژی بیفزایدش - بهشتم که دشمن بداند ز دوست
بیآزاری از شهریاران نکوست - نداری دریغ آنچه داری ز دوست
اکر دیده خواهد اگر مغز و پوست - کسی کو فروتنتر و رادتر
دل دوستانش بدو شادتر - گرانمایهتر کیست از دوستان
کز آواز او دل شود بوستان - چنین دوستی مرد نادان بود
سرشتش بدو رای گردان بود - کرا بیشتر دوست اندر جهان
که یابد بدو آشکار ونهان - تباهی بگیتی ز گفتار کیست
دل دوستانرا پر آزار کیست - بزرگ آنک او را بسی دشمنست
مرا دشمن و دوست بردامنست - چه گوید که دانی که شادی بدوست
برادر بود با دلارام دوست - گر از دوست دشمن نداند همی
چنین راز دل بر تو خواند همی - دگر آنک پرسید ازمرد دوست
ز هر دوستی یارمندی نکوست - گماند که ما را همو دوست نیست
اگر چند او را پی و پوست نیست - ز زندان پیامی فرستاد دوست
به موبد که ای بنده را مغز و پوست - بپرسم که این دوستار توکیست
بدست ار پرستنده ایزدیست - پدرت آن جهاندار دین دوست مرد
که هرگز نزد برکسی باد سرد - همه دوستان بر تو بر دشمنند
به گفتار با تو به دل بامنند - به دل دوست بهرام چوبینه بود
که از شوی جانش پر از کینه بود - چنین گفت کنکس که دشمن ز دوست
نداند مبادا ورا مغز و پوست - همه دوستدار و برادر شویم
بود نیز گاهی که کهتر شویم - گناهش بیزدان دارنده بخش
مکن روز بر دشمن و دوست دخش - نباشد جزاندیشهی دوستان
فلک یارومهر ردان بوستان - که هرکو برادر بود دوست به
چو دشمن بود بی پی و پوست به - زن پیر گفت ار میت آرزوست
میست و یکی نیز کهنه که دوست - گر ایدون که باشی تو همداستان
از ایدر شوم تا به هندوستان - به ایران بسی دوستدارش بود
چو خاقان یکی خویش و یارش بود - غریبیم و تنها و بی دوستدار
بشهر کسان در بماندیم خوار - که با تو همی دوستداری کنم
بهر جای و هر کار یاری کنم - یکی نامه بنوشت چون بوستان
گل بوستان چون رخ دوستان - بخنده به شیرین چنین گفت شاه
کزین زن جز از دوستداری مخواه - به ایران و توران و هندوستان
همان ترک تا روم و جا دوستان - ورا در زمین دوست شیرین بدی
برو بر چو روشن جهان بین بدی - مکن دوستی نیز با دشمنم
که امروز در دست آهرمنم - همه دوستان ویژه دشمن شوند
بدین دوده بد گوی و بد تن شوند - مرا نامه آمد ز هندوستان
بدم من بدان نیز همداستان - جز از باژ و دینار هندوستان
جز از کشور روم و جا دوستان - نماندش به ایران یکی دوستدار
شکست اندر آمد به آموزگار - هر آنکس که باشد مرا دوستدار
چنانم مر او را چو پروردگار - بران دوستی نیز بیشی کنیم
که با دخت فغفور خویشی کنیم - فرخ زاد با ما ز یک پوستست
به پیوستگی نیز هم دوستست