«آسمان» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «آسمان» در غزلیات حافظ شیرازی
- در آسمان نه عجب گر به گفته حافظ
سرود زهره به رقص آورد مسیحا را - زین آتش نهفته که در سینه من است
خورشید شعله ایست که در آسمان گرفت - بر آستان جانان گر سر توان نهادن
گلبانگ سربلندی بر آسمان توان زد - مرا مهر سیه چشمان ز سر بیرون نخواهد شد
قضای آسمان است این و دیگرگون نخواهد شد - بر تخت جم که تاجش معراج آسمان است
همت نگر که موری با آن حقارت آمد - آسمان بار امانت نتوانست کشید
قرعه کار به نام من دیوانه زدند - گفتم دعای دولت او ورد حافظ است
گفت این دعا ملایک هفت آسمان کنند - شد از خروج ریاحین چو آسمان روشن
زمین به اختر میمون و طالع مسعود - بیاور می که نتوان شد ز مکر آسمان ایمن
به لعب زهره چنگی و مریخ سلحشورش - بر یاد رای انور او آسمان به صبح
جان می کند فدا و کواکب نثار هم - آسمان کشتی ارباب هنر می شکند
تکیه آن به که بر این بحر معلق نکنیم - آسمان گو مفروش این عظمت کاندر عشق
خرمن مه به جوی خوشه پروین به دو جو - تا آسمان ز حلقه به گوشان ما شود
کو عشوه ای ز ابروی همچون هلال تو - هلالی شد تنم زین غم که با طغرای ابرویش
که باشد مه که بنماید ز طاق آسمان ابرو - در آستان جانان از آسمان میندیش
کز اوج سربلندی افتی به خاک پستی - جدا شد یار شیرینت کنون تنها نشین ای شمع
که حکم آسمان این است اگر سازی و گر سوزی - تیغی که آسمانش از فیض خود دهد آب
تنها جهان بگیرد بی منت سپاهی - سعدی شیرازی
- «آسمان» در غزلیات سعدی شیرازی
- به چشم های تو کان چشم کز تو برگیرند
دریغ باشد بر ماه آسمان انداخت - از رشک آفتاب جمالت بر آسمان
هر ماه ماه دیدم چون ابروان توست - این خط به زمین نشاید انداخت
کز جانب ماه آسمانست - جمال ماه پیکر بر بلندی
بدان ماند که ماه آسمانست - چشم نابینا زمین و آسمان
زان نمی بیند که انسانیش نیست - ز آسمان آغاز کارم سخت شیرین می نمود
کی گمان بردم که شهدآلوده زهر ناب داشت - بس فتنه که در زمین به پا شد
از روی چو ماه آسمانت - عقل را با عشق خوبان طاقت سرپنجه نیست
با قضای آسمانی برنتابد جهد مرد - ز آسمان بگذرم ار بر منت افتد نظری
ذره تا مهر نبیند به ثریا نرسد - خلایق در تو حیرانند و جای حیرتست الحق
که مه را بر زمین بینند و مه بر آسمان باشد - روی تاجیکانه ات بنمای تا داغ حبش
آسمان بر چهره ترکان یغمایی کشد - زان روی و خال دلستان برکش نقاب پرنیان
تا پیش رویت آسمان آن خال اختر برکند - آهن افسرده می کوبد که جهد
با قضای آسمانی می کند - بسازیم بر آسمان سلمی
اگر شاهدان بر ثریا روند - هزار سرو خرامان به راستی نرسد
به قامت تو و گر سر بر آسمان سایند - بازآی و بر چشمم نشین ای دلستان نازنین
کآشوب و فریاد از زمین بر آسمانم می رود - با روی تو ماه آسمان را
امکان برابری ندیدم - ببند یک نفس ای آسمان دریچه صبح
بر آفتاب که امشب خوشست با قمرم - الحمد خدای آسمان را
کاختر به درآمد از وبالم - ایوان رفیعش آسمان را
گوید تو زمین من آسمانم - تا تو را دیدم که داری سنبله بر آفتاب
آسمان حیران بماند از اشک چون پروین من - خورشید که شاه آسمانست
در عرصه حسن او پیاده - اگر مانند رخسارت گلی در بوستانستی
زمین را از کمالیت شرف بر آسمانستی - گر به کنار آسمان چون تو برآید اختری
روی بپوشد آفتاب از نظرش به معجری - دگر آفتاب رویت منمای آسمان را
که قمر ز شرمساری بشکست چون هلالی - ندانمت ز کجا آن سپر به دست آید
که تیر آه من از آسمان بگردانی - خیام نیشابوری
- «آسمان» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «آسمان» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- چندان دعا كن در نهان چندان بنال اندر شبان
كز گنبد هفت آسمان در گوش تو آید صدا - بانك شعیب و نالهاش وان اشك همچون ژالهاش
چون شد ز حد از آسمان آمد سحرگاهش ندا - گلهای پار از آسمان نعره زنان در گلستان
كای هر كه خواهد نردبان تا جان سپارد در بلا - با خار بودی همنشین چون عقل با جانی قرین
بر آسمان رو از زمین منزل به منزل تا لقا - آمد ندا از آسمان جان را كه بازآ الصلا
جان گفت ای نادی خوش اهلا و سهلا مرحبا - امروز دیدم یار را آن رونق هر كار را
میشد روان بر آسمان همچون روان مصطفی - گفتم كه بنما نردبان تا برروم بر آسمان
گفتا سر تو نردبان سر را درآور زیر پا - بر آسمان و بر هوا صد رد پدید آید تو را
بر آسمان پران شوی هر صبحدم همچون دعا - ور خود برآید بر سما كی تیره گردد آسمان
كز دود آورد آسمان چندان لطیفی و ضیا - من دی نگفتم مر تو را كای بینظیر خوش لقا
ای قد مه از رشك تو چون آسمان گشته دوتا - امشب ستایمت ای پری فردا ز گفتن بگذری
فردا زمین و آسمان در شرح تو باشد فنا - هر لحظه وحی آسمان آید به سر جانها
كاخر چو دردی بر زمین تا چند میباشی برآ - بر آسمانها برده سر وز سرنبشت او بیخبر
همیان او پرسیم و زر گوشش پر از طال بقا - بر خاك و دشت بینوا گوهرفشان كرد آسمان
زین بینوایی میكشند از عشق طراران ما - از جان گذشته صد درج هم در طرب هم در فرج
میكرد اشارت آسمان كای چشم بد دور از شما - ای عاشقان ای عاشقان آمد گه وصل و لقا
از آسمان آمد ندا كای ماه رویان الصلا - خوان چو رسید از آسمان دست بشوی و هم دهان
تا كه نیاید از كفت بوی پیاز و گندنا - ای كه تو ماه آسمان ماه كجا و تو كجا
در رخ مه كجا بود این كر و فر و كبریا - عطارد مشتری باید متاع آسمانی را
مهی مریخ چشم ارزد چراغ آن جهانی را - چه جای ما كه گردون را چو گاوان در خرس بست او
كه چون كنجد همیكوبد به زیر آسمان ما را - از آن سو كه بهار آید زمین را
چراغ نو دهد صبح آسمان را - چون رفت بر آسمان چارم
عیسی چه كند كلیسیا را - آن كو قدم تو را زمین شد
كی یاد كند ز آسمانها - آن چشم و چراغ آسمان را
آن زنده كننده زمین را - بستم سر سفره زمین را
بگشا سر خم آسمان را - مقصود از این بگو و رستی
یعنی كه چراغ آسمان را - تبریز از او چو آسمان شد
دل گم مكناد نردبان را - آن نافه مشك را به دست آر
بشكاف تو ناف آسمان را - عقل سلطان نهان و آسمان چون چتر او
تاج و تخت و چتر این سلطان مبادا بیشما - جمله یاران تو سنگند و توی مرجان چرا
آسمان با جملگان جسمست و با تو جان چرا - خبرش ز رشك جانها نرسد به ماه و اختر
كه چو ماه او برآید بگدازد آسمانها - من نگویم آینه با روی تو
آسمان كهنه پرزنگ را - چون خوان این جهان را سرپوش آسمانست
از خوان حق چه گویم زهره بود زبان را - دررو به عشق دینی تا شاهدان ببینی
پرنور كرده از رخ آفاق آسمان را - لطف تو مطربانه از كمترین ترانه
در چرخ اندرآرد صوفی آسمان را - ای بنده بازگرد به درگاه ما بیا
بشنو ز آسمانها حی علی الصلا - در آسمان ز غلغل لبیك حاجیان
تا عرش نعرهها و غریوست از صدا - تو مرغ چارپری تا بر آسمان پری
تو از كجا و ره بام و نردبان ز كجا - هزار نعره ز بالای آسمان آمد
تو تن زنی و نجویی كه این فغان ز كجا - دلا دلا به سررشته شو مثل بشنو
كه آسمان ز كجایست و ریسمان ز كجا - چو آسمان و زمین در كفش كم از سیبیست
تو برگ من بربایی كجا بری و كجا - گریزپای رهش را كشان كشان ببرند
بر آسمان چهارم چه خوش بود به خدا - پیاپی از سوی مطبخ رسول میآید
كه پختهاند ملایك بر آسمان حلوا - بسته بدانست در آسمان
تا بكشد چون تو گشاینده را - زمین و آسمان دلو و سبویند
برونست از زمین و آسمان آب - ز نفط انداز عشق آتشینت
زمین و آسمان لرزان چو سیماب - ای در غم تو به سوز و یارب
بگریسته آسمان همه شب - از گریه آسمان درآمد
صد باغ به خنده مذهب - از گریه آسمان چه روید
گلها و بنفشه مرطب - همرهان آب حیوان خضریان آسمان
زندگی هر عمارت گنجهای هر خراب - چو طریق بسته بودست و طمع گسسته بودست
تو برآ بر آسمانها بگشا طریق و مذهب - بیماریی دارد عجب نی درد سر نی رنج تب
چاره ندارد در زمین كز آسمانش آمدهست - آمد جواب از آسمان كو را رها كن در همان
كاندر بلای عاشقان دارو و درمان بیهدست - زمین و آسمانها پرشكر شد
به هر سویی شكرها بردمیدست - چو خوان آسمان آمد به دنیا
از این پس بینوایی مصلحت نیست - جهان بگرفت ارواح مجرد
زمین و آسمان پرهای و هویست - صد گونه زبان زمین برآورد
در پاسخ آن چه آسمان گفت - ای عاشق آسمان قرین شو
با او كه حدیث نردبان گفت - یك زمین نقره بین از لطف او در عین جان
تا بدانی كان مهم را آسمانی دیگرست - گر زمین از مشك و عنبر پر شود تا آسمان
چون نباشد آدمی را راه بینی سود نیست - آسمانا چند گردی گردش عنصر ببین
آب مست و باد مست و خاك مست و نار مست - ز آسمان دل برآ ماها و شب را روز كن
تا نگوید شب روی كامشب شب مهتاب نیست - گر بگویم ای برادر خیره مانی زین عجب
عرش و كرسی آسمانها این همه كردار مست - دل مثال آسمان آمد زبان همچون زمین
از زمین تا آسمانها منزل بس مشكلست - آسمان را و زمین را خبرست و معلوم
كسمان همچو زمین امر تو را منقادست - بعد از این بر آسمان جوییم یار
زانك یاری در زمین جستیم نیست - آن آفتاب خوبی چون بر زمین بتابد
آن دم زمین خاكی بهتر ز آسمانست - در روزن دلم نظری كن چو آفتاب
تا آسمان نگوید كان ماه بیوفاست - جان چست شد كه تا بپرد وین تن گران
هم در زمین فروشد و بر آسمان نرفت - ای برق اژدهاكش از آسمان فضل
برتاب و بركشش كه از او روح مضطریست - به آسمان و زمین لطف ایتیا فرمود
كه آسمان و زمین مست آن مراعاتست - به شاه نهانی رسیدی كه نوشت
می آسمانی چشیدی كه نوشت - میرسدم باده تو ز آسمان
منت هر شیره فشاریم نیست - چون آسمان گر خم دهی در امر و فرمان وارهی
زین آسمان و از خمش كالصبر مفتاح الفرج - جان من با اختران آسمان
رقص رقصان گشته در پهنای چرخ - ماه خود بر آسمان دیگرست
عكس آن ماهست در دریای چرخ - بشكافد آن دم آسمان نی كون ماند نی مكان
شوری درافتد در جهان، وین سور بر ماتم زند - پرنور شو چون آسمان سرسبزه شو چون بوستان
شو آشنا چون ماهیان كان بحر عمان میرسد - این آسمان گر نیستی سرگشته و عاشق چو ما
زین گردش او سیر آمدی گفتی بسستم چند چند - جان چیست خم خسروان در وی شراب آسمان
زین رو سخن چون بیخودان هر دم پریشان میرود - آمد بهار عاشقان تا خاكدان بستان شود
آمد ندای آسمان تا مرغ جان پران شود - طوفان اگر ساكن بدی گردان نبودی آسمان
زان موج بیرون از جهت این شش جهت جنبان شود - ای آسمان عاشقان ای جان جان عاشقان
حسنت میان عاشقان نك دوستكامت میكند - ای آسمان عاشقان ای جان جان عاشقان
حسنت میان عاشقان نك دوستكامت میكند - چاك شدست آسمان غلغله ایست در جهان
عنبر و مشك میدمد سنجق یار میرسد - خلوتیان آسمان تا چه شراب میخورند
روح خراب و مست شد عقل خمار میرسد - دلا بگریز از این خانه كه دلگیرست و بیگانه
به گلزاری و ایوانی كه فرشش آسمان باشد - چو آبی را بجنبانی میان نور عكس او
بجنبد از لگن بینی و آن از آسمان باشد - چیست از دور آن گوهر عجب ماهست یا اختر
كه چون قندیل نورانی معلق ز آسمان باشد - بدرم زهره زهره خراشم ماه را چهره
برم از آسمان مهره چو او كیوان من باشد - هزاران قفل و هر قفلی به عرض آسمان باشد
دو سه حرف چو دندانه بر آن جمله كلید آید - ز رعد آسمان بشنو تو آواز دهل یعنی
عروسی دارد این عالم كه بستان پرجهیز آمد - به سوی آسمان رفتم چو دیوان
از این درد آسمان من زمین شد - دوش از بت من جهان چه میشد
وز ماه من آسمان چه میشد - مرغان ضمیر از آسمانند
روزی دو سه بسته زمینند - آن مطرب آسمان كه زهرهست
هم طاقت كار ما ندارد - خورشید چو دید خاك كویت
هرگز سر آسمان ندارد - بی مهر تو هر كه آسمان رفت
درهای فلك فرازآمد - از زمین كالبد برزن سری وانگه ببین
كو تو را بر آسمان بر میكشد یا میكشد - چون بتازند آسمان هفتمین میدان شود
چون بخسپند آفتاب و ماه را بالین كنند - گر مجال گفت بودی گفتنیها گفتمی
تا كه ارواح و ملایك ز آسمان تحسین كنند - موج زد دریا نشانی یافت زین شب آسمان
آن نشان را از تفاخر بر سر و رو مینهاد - چو نظر كنی به بالا سوی آسمان اعلا
دو هزار در ز رحمت ز بهشت باز گردد - فلكی چو آسمانها كه بدوست قصد جانها
كه زحل نیارد آن جا كه به زهره برستیزد - ز چپ و ز راست بنگر به قطارهای بیمر
پی روز همچو سایه به طریق آسمان شد - عدم تو همچو مشرق اجل تو همچو مغرب
سوی آسمان دیگر كه به آسمان نماند - ره آسمان درونست پر عشق را بجنبان
پر عشق چون قوی شد غم نردبان نماند - هر كه گوید كه خلاصش ده ز عشق
آن دعا از آسمان مردود باد - آسمان از دود عاشق ساختهست
آفرین بر صاحب این دود باد - خنك آن هوش كه در گوش دلش
ز آسمان بانگ صلا میآید - باز آفتاب دولت بر آسمان برآمد
باز آرزوی جانها از راه جان درآمد - آن را كه جان گزیند بر آسمان نشیند
او را دگر كی بیند جز دیدهها كه دیدند - یك ساقیی عیان شد آشوب آسمان شد
می تلخ از آن زمان شد خیكش از آن دریدند - خاموش پنج نوبت مشنو ز آسمانی
كان آسمان برون این پنج و این شش آمد - صدیق با محمد بر هفت آسمانست
هر چند كو به ظاهر در غار مینماید - بنگر كه آسمان و زمین رهن هستی اند
اندر عدم گریز از این كور و زان كبود - گفتم به آسمان كه چنین ماه دیدهای
سوگند خورد و گفت مرا نیست هیچ یاد - اجزای خاك حامله بودند از آسمان
نه ماه گشت حامله زان بیقرار شد - صبح آمد و صحیفه مصقول بركشید
وز آسمان سپیده كافور بردمید - آه كه جست آتشی خانه دل درگرفت
دود گرفت آسمان آتش من یافت باد - روی زمین سبز شد جیب درید آسمان
بار دگر مه شكافت روح مجرد رسید - دل چو سطرلاب شد آیت هفت آسمان
شرح دل احمدی هفت مجلد رسید - لاف دل از آسمان لاف تن از ریسمان
بگسلم این ریسمان بازروم در معاد - یارب و یارب كنان روی سوی آسمان
آب ز دیده روان بر رخ زردت چو رود - جامه كبود آسمان كرد ز دست قضا
این قدرش فهم نی كو به قدر میرود - تیر غم تو روان ما هدف آسمان
جان پی غم هم دوان زانك غمش میكشد - بر آسمانش بجویی چو مه ز آب بتابد
در آب چونك درآیی بر آسمان بگریزد - بر آستانه اسرار آسمان نرسد
به بام فقر و یقین هیچ نردبان نرسد - اگر چه قبله حاجات آسمان بودهست
به آسمان منگر سوی من نگر بین جود - ز نقشهای زمین و ز آسمان مندیش
كه نقشهای زمین و زمان حجاب كند - همیرسد به عنانهای آسمان دستش
كه اصبع دل او خاتم وفا دارد - همیرسد به گریبان آسمان دستش
كه او چو سایه ز ماه تو مقتدا دارد - سخن به نزد سخندان بزرگوار بود
ز آسمان سخن آمد سخن نه خوار بود - به آسمان جهان هر شبی فرود آید
برای هر متظلم سپاه فضل احد - همیپرد به سوی آسمان روان شما
اگر چه زیر لحافید و هیچ مینپرید - به هر دمی ز درونت ستارهای تابد
كه هین مگو كاثری ز آسمان نمیآید - بگداز جان را مه آسمان را
به خدا كه چیزی چو خدا نباشد - فتد آتش در این فلك كه بنالد از آن ملك
چو غم و دود عاشقان به سوی آسمان شود - آسمان خود كنون ز من خیره است
كه چرا این زبون نمیخسبد - پر كنم شكر آسمان و زمین
چون زمین بودم آسمانم كرد - بر تو ای ماه آسمان و زمین
تا به هفت آسمان مبارك باد - جان فدا عشق را كه او دل را
جز به معراج آسمان نبرد - صد هزاران چو آسمان و زمین
پیش جولان عشق تنگ آمد - با خدا باش و نصرت از وی خواه
كه مددها ز آسمان آمد - مایدهای خواستی از آسمان
خیز ز خود دست بشو میرسد - ما را كجا باشد امان كز دست این عشق آسمان
ماندست اندر خركمان چون عاشقان زیر و زبر - بخندد آسمان زیرا زمین را
خدا از خوف برهانید آخر - گر روی بر آسمان هفتمین ادریس وار
عشق جانان سخت نیكونردبانست ای پسر - سایه افكندست عشقش همچو دامی بر زمین
عشق چون صیاد او بر آسمانست ای پسر - تو بگو سخن كه جانی قصصات آسمانی
كه كلام تست صافی و حدیث من مكدر - گر روی بر آسمان هفتمین
عشق نیكونردبانست ای پسر - بنهاده نردبانی از صنعت زبانی
بر بام آسمانی مدور مدور - هر لفظ او جهانی روشن چو آسمانی
بگشاده در بیانی مقرر مقرر - اسرار آسمان را و احوال این و آن را
از لوح نانبشته خوانی و چیز دیگر - اسرار آسمان را اندیشه و نهان را
احوال این و آن را دانی و چیز دیگر - از آسمان فرست شرابی كز آن شراب
اندر زمین نماند یك عقل هوشیار - گر آسمان و زمین پر شود ز ظلمت كفر
چو او بتابد پرتو بگیرد آن همه نور - آسمان گرد عشق میگردد
خیز تا ما كنیم نیز دوار - روی بنما به ما مكن مستور
ای به هفت آسمان چو مه مشهور - فربه از توست آسمان و زمین
این یك استاره را تو لاغر گیر - به جان با آسمان عشق رفتم
به صورت گر در این پستم من امروز - به چارم آسمان پهلوی خورشید
تو ما را چون مسیحا داری امروز - ز آسمان شنوم من كه عاقبت محمود
خموش باش كه محمود گشت كار ایاز - هرگز ندیدست آسمان هرگز نبوده در جهان
مانند تو لیلی جان مانند من مجنون خوش - زمینی گر نیابد شكل او چیست
كه میگردد در این عشق آسمانش - ای جهان را شاد كرده وی زمین را جمله گنج
تا زمین گوید تو را كای آسمانی شاد باش - ای قطب آسمانها در آسمان جانها
جان گرد توست گردان میدار بیقرارش - این صورتش بهانهست او نور آسمانست
بگذر ز نقش و صورت جانش خوشست جانش - آنچ به هفت آسمان جست فرشته و نیافت
نك به زمین گاه خاك سهل برون جست دوش - بیا كه چشمه خورشید زیر سایه تست
هزار زهره تو داری بر آسمان سماع - چو صد هزار ستاره ز تست روشن دل
بیا كه ماه تمامی در آسمان سماع - گویند آن كسی كه بود در سرشت خاك
با اهل آسمان نشود آشنا دروغ - فلك مر خاك را هر دم هزاران رنگ میبخشد
كه نی رنگ زمین دارد نه رنگ آسمان اینك - ای سلام تو درنگنجیده
در خم آسمان سلام علیك - از بارگاه عقل كل آید همی بانگ دهل
كمد سپاه آسمان نك میرسد اعلام دل - مثال آنك ببارد ز آسمان باران
چو قبه قبه شود جوی و حوض و آب زلال - بشنو سماع آسمان خیزید ای دیوانگان
جانم فدای عاشقان امروز جان افشان كنیم - ای آسمان ای آسمان حیرانتر از نرگس شوی
چون خاك را عنبر كنم چون خار را عبهر كنم - زین آسمان چون تتق من گوشه گیرم چون افق
ذوالعرش را گردم قنق بر ملك جباری كنم - ای آسمان این چرخ من زان ماه رو آموختم
خورشید او را ذرهام این رقص از او آموختم - كو خمر تن كو خمر جان كو آسمان كو ریسمان
تو مست جام ابتری من مست حوض كوثرم - مستی بیاید قی كند مستی زمین را طی كند
این خوار و زار اندر زمین وان آسمان بر محترم - داروی فربهی ز تو یافت زمین و آسمان
تربیتی نما مرا از بر خود كه لاغرم - برف بدم گداختم تا كه مرا زمین بخورد
تا همه دود دل شدم تا سوی آسمان شدم - منم چو آسمان دوتو ز عشق شمس تبریزی
بزن تو زخمه آهسته كه تا برنسكلد تارم - شنیدم ز آسمان روزی كه دارم از غمت سوزی
ز رفعتهای سوز او در این گردش خمیدستم - چو از نحس زحل رستم چه زیر آسمان باشم
چو محنت جمله دولت گشت از چه ممتحن باشم - اگر صد منجنیق آید ز برج آسمان بر من
بجز آن برج و بارو را نمیدانم نمیدانم - بنه ای سبز خنگ من فراز آسمانها سم
كه بنشست آن مه زیبا چو صد تنگ شكر پیشم - بنه ای سبز خنگ من فراز آسمانها سم
كه بنوشت آن مه بیكیف دعوت نامهای پیشم - بسوزم پرده هفت آسمان را
اگر از سوز دل دودی برآرم - خوش خسپ تنا در این زمین كه من
پیغام تو سوی آسمان بردم - بر روی زمین نشسته باشم خوش
احوال زمین بر آسمان گویم - تا صورت تو قرین دل شد
بر خاك نیم بر آسمانم - اشكوفه باغ آسمانیم
نقل و می مجلس الهیم - چون فتنه نشان آسمانیم
چون است كه فتنه زمینیم - گرد از دریا برآوردیم و دود از نه فلك
از زمان و از زمین و آسمان برخاستیم - به سعادت صباحت به قیامت صبوحت
كه سجل آسمان را به فر تو درنوردم - عجب آسمان چه بارد كه زمین مطیع نبود
تو هر آنچ پیشم آری چه كنم كه برنتابم - می بنالد آسمان از آه من
جان سپردن هر دمی شد مذهبم - قصد بام آسمان می داشتم
از میان نردبان نگریختم - كان آب از آسمان سفری خوی بودهست
اندر هوا و سیل و كه و جوی ای صنم - بررفت و برگذشت سر ما ز آسمان
كز ذوق عشق از سر و دستار فارغیم - خیزید عاشقان كه سوی آسمان رویم
دیدیم این جهان را تا آن جهان رویم - هزار ابر عنایت بر آسمان رضاست
اگر ببارم از آن ابر بر سرت بارم - اگر چه یك طرف از آسمان زمینی شد
نه پاره پاره زمین را هم آسمان كردیم - اگر چه بام بلندست آسمان مگریز
چه غم خوری ز بلندی چو نردبان كردیم - درون توست یكی مه كز آسمان خورشید
ندا همیكندش كای منت غلام غلام - لحد چه باشد در آسمان نگنجد جان
ز پنج و شش گذرم زود بر احد گردم - بیار و بازرهان سقف آسمانها را
شب دراز ز دود و فغان بسیارم - رسید مایده از آسمان به اهل صیام
به اهتمام دعاهای عیسی مریم - برنگردم به گرد خود چون قطب
گرد قطبان چو آسمان گردم - بند خانه نیم كه چون عیسی
خانه بر چارم آسمان دارم - چون زمین نیستیم یغماگاه
ایمن و خوش چو آسمان گردیم - هر چه بدزدید زمین ز آسمان
فصل بهاران بدهد دم به دم - هفت آسمان را بردرم وز هفت دریا بگذرم
چون دلبرانه بنگری در جان سرگردان من - خود پیش موسی آسمان باشد كمینه نردبان
كو آسمان كو ریسمان كو جان كو دنیای دون - ای عاشقان ای عاشقان هنگام كوچ است از جهان
در گوش جانم می رسد طبل رحیل از آسمان - این كیست این این كیست این هذا جنون العاشقین
از آسمان خوشتر شده در نور او روی زمین - ای لك لك و سالار ده آخر جوابی بازده
در قعر رفتی یا شدی بر آسمان بر آسمان - بس شمعها افروختی بیرون ز سقف آسمان
بس نقشها بنگاشتی بیرون ز شهر جان و تن - ای فتنهها انگیخته بر خلق آتش ریخته
وز آسمان آویخته بر هر دلی پنهان رسن - جامی كه تفش می زند بر آسمان بیسند
دانی چه جوششها بود از جرعهاش بر خاك من - روزی كه مرغ از یك لگد از روی بیضه برجهد
هفت آسمان فانی شود در نو بیضه پاك من - از آسمان در هر غذا از علویان آید ندا
كای روح پاك مقتدا یا رحمه للعالمین - تن چون نگردد گرد جان با مشعل چون آسمان
ای نقطه خوبی و كش در جان چون پرگار من - هفت آسمان را بردرم وز هفت دریا بگذرم
چون دلبرانه بنگری در جان سرگردان من - خیز بر آسمان برآ با ملكان شو آشنا
مقعد صدق اندرآ خدمت آن ستانه كن - جان من و جهان من زهره آسمان من
آتش تو نشان من در دل همچو عود من - جسم نبود و جان بدم با تو بر آسمان بدم
هیچ نبود در میان گفت من و شنود من - آن نفس این زمین بود چرخ زنان چو آسمان
ذره به ذره رقص در نعره زنان كههای من - دوش چه خوردهای دلا راست بگو نهان مكن
چون خمشان بیگنه روی بر آسمان مكن - خوی شدهست گوش را گوش ترانه نوش را
كو شنود سماع خوش هم ز زمین هم آسمان - فرع سماع آسمان هست سماع این زمین
و آنك سماع تن بود فرع سماع عقل و جان - داد هزار جان بده باده آسمان بده
تا كه پرد همای جان مست سوی مطار من - هین كه بخار خون من باخبر است از غمت
تا نبرد به آسمان راز دل نزار من - رو ز مدینه درگذر زلزله جهان نگر
جنبش آسمان نگر بر نمطی عجبترین - چشم مرا نگارگر ساخت به سوی آن قمر
تا جز ماه ننگرد زهره آسمان من - دوش چه خوردهای دلا راست بگو نهان مكن
همچو كسان بیگنه روی به آسمان مكن - تو ماه آسمانی و ما شبیم تاری
شبی كه مه نباشد غلس بود فراوان - از این خانه شدم من سیر وقت است
به بام آسمانها رخت بردن - همه شب می رود تا روز ای مه
به اهل آسمان هیهای مستان - همیگویند ما هم زو خرابیم
چنین است آسمان پس وای مستان - ز دل خواهی شدن بر آسمانها
ز دل خواهد گل دولت دمیدن - كله كم جو چو داری جعد فاخر
كله بر آسمان انداز آخر - عشق است بر آسمان پریدن
صد پرده به هر نفس دریدن - آسمان چون خرقه رقصان و صوفی ناپدید
ای مسلمانان كی دیدهست خرقه رقصان بیبدن - چون تن عاشق درآید همچو گنجی در زمین
صد دریچه برگشاید آسمان عاشقان - از عدم بستند رخت و جانب بحر آمدند
آنگه از بحر آمدند اندر هوا تا آسمان - برج برج آسمان را گشته و پذرفته اند
از هر استاره بضاعت و آمده تا خاكدان - آب و آتش ز آسمانش می رسد هر دم مدد
چند روزی كاندر این خاكند ایشان میهمان - چه پیاده بلك خفته رفته چون اصحاب كهف
خفته پهلو بر زمین و رفته تك تا آسمان - درنگر در آسمان وین چرخ سرگردان ببین
حال سرگردان این بیپا و بیسر یاد كن - ز آفتابی كفتاب آسمان یك جام او است
ذرهها و قطرهها را مست و دست انداز بین - خرما آن دم كه از مستی جانان جان ما
می نداند آسمان از ریسمان ای عاشقان - تا بدید آمد شعاع شمس تبریزی ز شرق
جان مطلق شد زمین و آسمان ای عاشقان - ای طبیب عاشقان و ای چراغ آسمان
عاشقان را دستگیر و چاره رنجور كن - از خم آن می كه گر سرپوش برخیزد از او
بررود بر چرخ بویش مست گردد آسمان - ندهدش قهر خدا مهلت كه تا یك دم زند
گر چه دارد طاعت اهل زمین و آسمان - من كی باشم از زمین تا آسمان مستان پرند
كز شراب تو ندانند از زمین تا آسمان - چون امانتهای حق را آسمان طاقت نداشت
شمس تبریزی چگونه گستریدش در زمین - ای چراغ آسمان و رحمت حق بر زمین
ناله من گوش دار و درد حال من ببین - تا شود این جان تو رقاص سوی آسمان
تا شود این جان پاكت پرده سوز و گام زن - تا شود این نقش تو رقصان به سوی آسمان
تا شود این جان پاكت پرده سوز و گام زن - كف برآوردهست این دریا ز عشق
سر فروكردهست آن مه ز آسمان - چشم دل داند چه دید از كحل او
نور و رحمت تا به هفتم آسمان - خود چه باشد پیش او هفت آسمان
بر مثال هفت پایه نردبان - خاكیان زین باده بر گردون زدند
ای می تو نردبان آسمان - هر كه بر وی زان قمر نوری نتافت
او چه بیند از زمین و آسمان - ز آسمان حق بتاب ای آفتاب
اختران آسمان را برشكن - صد هزاران نعره میزد آسمان
ای غلام همچنان چاووش من - چون بكشتی نفس شومت را یقین
پای نه بر بام هفتم آسمان - ای مرغ آسمانی آمد گه پریدن
وی آهوی معانی آمد گه چریدن - هر تیر كز تو پرد هفت آسمان بدرد
ای قاب قوس تیری بر پشت اسپرش زن - از آفتاب روی تو چون شكل خشم تافت
پشتم خم است و سینه كبودم چو آسمان - همچون مسیح مایده از آسمان بیار
از نان و شوربا بشری را فطام كن - دامن دل را كشید یار به یك گوشهای
گوشه بس بوالعجب زان سوی هفت آسمان - خمار شعر نگویم خمار من بشكن
بدان میی كه نگنجد در آسمان و زمین - به روز و شب چو زمین رو بر آسمان دارم
ز روی تو كه نگنجد در آسمان و زمین - تو مرا دستور ده تا بگویم حال ده
گر چه ازرق پوش شد شیخ ما چون آسمان - دل تو غریب و غم او غریب
نیند از زمین و نه از آسمان - آسمان را چو كرد همچون خاك
خاك را داند آسمان كردن - بنگر یكی بر آسمان بر قله روحانیان
چندین چراغ و مشعله بر برج و بر باروی او - ای جانها ماكوی او وی قبله ما كوی او
فراش این كو آسمان وین خاك كدبانوی او - آمد ندای آسمان آمد طبیب عاشقان
خواهی كه آید پیش تو بیمار شو بیمار شو - من خود كی باشم آسمان در دور این رطل گران
یك دم نمییابد امان از عشق و استسقای تو - ای ماه سیمین منطقه با عشق داری سابقه
وی آسمان هم عاشقی پیداست در سیمای تو - در آسمان درها نهی در آدمی پرها نهی
صد شور در سرها نهی ای خلق سرگردان تو - از اختران آسمان از ثابت و از سایره
عار آید آن استاره را كو تافت بر كیوان تو - از آسمان آمد ندا كای بزمتان را ما فدا
طوبی لكم طوبی لكم طیبوا كراما و اشربوا - ای ذوق تسبیح ملك بر آسمان از فر او
چشم و چراغ رهبری جان همه عباد از او - مطبخ توست آسمان مطبخیانت اختران
آتش و آب ملك تو خلق همه عیان تو - مشرق و مغرب ار روم ور سوی آسمان شوم
نیست نشان زندگی تا نرسد نشان تو - از این پستی به سوی آسمان شو
روانت شاد بادا خوش روان شو - كسی كو گفت دیدم شمس دین را
سالش كن كه راه آسمان كو - شب ز نور ماه روی خویش را بیند سپید
من شبم تو ماه من بر آسمان بیمن مرو - چون زمین سرسبز گشت از عكس آن گلزار او
نعرهها آمد به گوشم ز آسمان این است او - قدحی رسان به جانم كه برد به آسمانم
مدهم به دست فكرت كه كشد به سوی پست او - ای همه سرگشتگان مهمان تو
آفتاب از آسمان پرسان تو - عشق چون خورشید ناگه سر كند
برشود تا آسمان غوغای او - آسمان جاهی كه او شد فرش تو
شیرمردی كو شود آهوی تو - میگردد آسمان همه شب با دو صد چراغ
در جست و جوی چشم خوش دلربای تو - قدحی دو ز دست خود بده ای جان به مست خود
هله تا راز آسمان شنوی جمله مو به مو - ز زمین تا به آسمان همه گویان و خامشان
چو دل و جان عاشقان به درون بیقرار تو - جهت مصلحت بود نه بخیلی و مدخلی
به سوی بام آسمان پنهان نردبان تو - به امینان و نیكوان بنمودی تو نردبان
كه روان است كاروان به سوی آسمان تو - بجه از دام و دانهها و از این مات خانهها
بشنو ز آسمانها كه سلام علیكم - چو زمین بوس میكند پی تو جان آسمان
به چه پر برپرد زمین به سوی آسمان تو - بنوازیش كای حزین مخور اندوه بعد از این
كه خروشید آسمان ز خروش و فغان تو - بكنم باغ و جنتی و دوایی ز درد تو
بكنم آسمان تو به از این از دخان تو - زنجیر دیگر ساختی در گردنم انداختی
وز آسمان درتاختی تا رهزنی بر قافله - برخیز ای جان از جهان برپر ز خاك خاكدان
كز بهر ما بر آسمان گردان شدهست این مشعله - تو چون مه و ما به گرد رویت
سرگشته چو آسمان خیره - امروز قیامت تو برخاست
برخیز قدم بر آسمان نه - آتش رخسار تو در بیشه جانها زده
دود جانها برشده هفت آسمان برخاسته - ای ز هجرانت زمین و آسمان بگریسته
دل میان خون نشسته عقل و جان بگریسته - این چه باد صرصر است از آسمان پویان شده
صد هزاران كشتی از وی مست و سرگردان شده - ز شراب آسمانی كه خدا دهد نهانی
بنهان ز دست خصمان تو به دست آشنا ده - اندرآمیزید زیرا بهر ماست
این زمین با آسمان آمیخته - ای فرورفته چو قارون در زمین
وی زمین را آسمان پنداشته - جان مشتاقان نمیگنجد همی
در زمین و آسمان از سلسله - برجه ز خواب و بنگر صبحی دگر دمیده
جویان و پای كوبان از آسمان رسیده - با این همه دهانم گر رشك او نبستی
صد جای آسمان را تو دیدیی دریده - جانهای آسمانی سرمست شمس تبریز
بگشای چشم و بنگر پران شده چو ژاله - ای تو گشاده در هفت آسمان
دست كرم بر دل پابست نه - شب كاروانها زین جهان بر میرود تا آسمان
تو خود به تنهایی خود صد كاروانی میروی - از اختران در سنگ و گل تأثیرها درریختی
وز راه دل تا آسمان معراج معبر ساختی - آن انبیا كاندر جهان كردند رو در آسمان
رستند از دام زمین وز شركت هر ابلهی - زد آتش اندر عود ما بر آسمان شد دود ما
بشكست باد و بود ما ساقی به نادر بادهای - گفتم كه آنچ از آسمان جستم بدیدم در زمین
ناگاه فضل ایزدی شد چاره بیچارهای - این را رها كن عارفا آن را نظر كن كز صفا
رستی ز اجزای زمین با آسمان آمیختی - آخر مراعاتی بكن مر بیدلان را ساعتی
ای ماه رو تشریف ده مر آسمان را ساعتی - ساقی در این آخرزمان بگشاد خم آسمان
از روح او را لشكری وز راح او را رایتی - از پا گشایی ریسمان تا برپری بر آسمان
چون آسمان ایمن شوی از هر شكست و آفتی - بانكی عجب از آسمان در میرسد هر ساعتی
مینشنود آن بانگ را الا كه صاحب حالتی - چون آفتاب آسمان میگرد و جوهر میفشان
بر تشنگان و خاكیان در عالم غدارهای - افلاكیان بر آسمان زان بوی باده سرگران
ماه مرا سجده كنان سرمست هر فرارهای - چون ساكنان آسمان خود گوش ما برتافتند
تو سبلتان برتافتی هم سوی ایشان تاختی - نیست روش طرنطران بنگر سوی آسمان
در تك و پوی اختران هر یك چون مسخری - گنج دل زمین منم سر چه نهی تو بر زمین
قبله آسمان منم رو چه به آسمان كنی - برگذرم ز نه فلك گر گذری به كوی من
پای نهم بر آسمان گر به سرم امان دهی - ای به زمین ز آسمان آمده چون فرشتهای
وی ز خطاب اشربوا مغز مرا پیمبری - كمان را چون بجنباند بلرزد آسمان را دل
فروافتد ز بیم او مه و زهره ز بالایی - برآر از خاك جانی را ببین جان آسمانی را
كز آن گردان شدهست ای جان مه و این چرخ خضرایی - گذشتم بر گذرگاهی بدیدم پاسبانی را
نشسته بر سر بامی كه برتر ز آسمانستی - زمین و آسمان پیشش دو كه برگ است پنداری
كه در جسم از زمینستی و در عمر از زمانستی - زمین و آسمانها را مدد از عالم عقل است
كه عقل اقلیم نورانی و پاك درفشانستی - فراز آسمان صوفی همیرقصید و میگفت این
زمین كل آسمان گشتی گرش چون من صفایستی - به سوی آسمان جان خرامان گشته آن مستان
همه ره جوی از باده مثال دجلهها جاری - چو فرمودهست رزقت ز آسمان است
زمین شوریدن ای فلاح تا كی - بسی كژباز كاندر آخر كار
ببرد از اتفاق آسمانی - سفر كردیم چون استارگان ما
ز تو هم سوی تو كه آسمانی - دلا در روزه مهمان خدایی
طعام آسمانی را سرایی - اگر این آسمان عاشق نبودی
نبودی سینه او را صفایی - نپذرفت آسمان بار امانت
كه عاشق بود و ترسید از خطایی - زمین تا آسمان دود سیاهست
سیه پوشید سودا ای افندی - مكن ای آسمان ناموس كم كن
كه از سودای ماه من خمیدی - نهای بر آسمان ای ماه لیكن
شود هر جا كه تابی آسمانی - دلی كه چون شفق غرقاب خون بود
پر از خورشید شد چون آسمانی - مرا هر لحظه منزل آسمانی
تو را هر دم خیالی و گمانی - كجایید ای شهان آسمانی
بدانسته فلك را درگشایی - مگر تو یوسفان را دلستانی
مگر تو رشك ماه آسمانی - كله كم جو چو داری جعد فاخر
كله بر آسمان انداز آخر - دریای محیط در سبویی
در صورت خاك آسمانی - و آن زهره نوای خوش برآورد
كو مطرب كیست آسمانی - شمس تبریز نور محضی
زیرا كه چراغ آسمانی - رو بر سر خم آسمان صاف
تا درد بدی بدی به پستی - از برج به برج رو چو خورشید
كز انجم آسمان گذشتی - شمعی كه در آسمان نگنجد
از گوشه سینهای برآری - ای آنك تو جان آسمانی
هر چند به صورت از زمینی - این درد ز غصه فراق است
از هیبت حكم آسمانی - در مجلس دل درآ كه آن جا
عیش است و حریف آسمانی - آفتاب حشر را ماند گدازد هر جماد
از زمین و آسمان و كوه و سنگ و گوهری - بار دیگر در جهان آتش زدی آتش زدی
تا به هفتم آسمان برتاختی برتاختی - پرده هفت آسمان بشكافتی بشكافتی
گوی را در لامكان انداختی انداختی - ور نبودی پرده دار برق سوزان ماه را
این زمین خاك همچون آسمان درواستی - چون تو آن روبند را از روی چون مه بركنی
چون قضای آسمانی توبهها را بشكنی - ساخت بغراقان به رسم عید بغراقانیی
زهره آمد ز آسمان و میزند سرخوانیی - بگذار كاهلی را چو ستاره شب روی كن
ز زمینیان چه ترسی كه سوار آسمانی - ز گزاف ریز باده كه تو شاه ساقیانی
تو نهای ز جنس خلقان تو ز خلق آسمانی - به صفا چو آسمانی به ملاطفت چو جانی
به شكفتگی چنانی به نهفتگی چنینی - هله ای حیات حسی بگریز هم ز مسی
سوی آسمان قدسی كه تو عاشق مهینی - تو مسافری روان كن سفری بر آسمان كن
تو بجنب پاره پاره كه خدا دهد رهایی - بنگر به نور دیده كه زند بر آسمانها
به كسی كه نور دادش بنمای آشنایی - هله آسمان عالی ز تو خوش همه حوالی
سفری دراز كردی به مسافران رسیدی - گل و خار و باغ اگر چه اثری است ز آسمانها
به چه ماند این حشیشی به جمال آسمانی - وگر آسمان و اختر دهدت نشان جانان
به چه ماند این دو فانی به جلالت معانی - همه شاخهها شكفته ملكان قدح گرفته
همگان ز خویش رفته به شراب آسمانی - ای شه جاودانی وی مه آسمانی
چشمه زندگانی گلشن لامكانی - آسمان گر واقفستی زین فراق
انجم و شمس و قمر بگریستی - برروی بر آسمان همچون مسیح
گر تو را باشد پر از دیوانگی - ای چراغ و مشعله هفت آسمان
خاكیان را آمدی مهمان بلی - از چنین نجار یعنی عشق او
نردبان آسمان آید همی - صد هزاران غلغله زین بوی مشك
در زمین و آسمان افكندهای - قصد بام آسمان میداشتی
از میان نردبان بگریختی - تا ببیند آسمان در نیم شب
آفتاب آشكارا ساعتی - ماه خندانت گواهی میدهد
كان شراب آسمانی خوردهای - گر اثر بودی از آن مه بر زمین
نالهها از آسمان برخاستی - گنجی كه تو شنیدی سودای آن گزیدی
گر در زمین ندیدی در آسمان بیابی - درهای آسمان را شب سخت میگشاید
نیك اختریت باشد گر چون قمر نخسپی - گر مرد آسمانی مشتاق آن جهانی
زیر فلك نمانی جز بر زبر نخسپی - سغراق آسمانت چون كرد آن چنانت
بیگانه شو ز عالم كز خویش هم برستی - گر چه به نقش پستی بر آسمان شدستی
قندیل آسمانی نه چرخ را عمادی - عشقی است سخت زیبا فقری است پای برجا
بر آسمان نهی پا گر دست این دو بوسی - زان تاب اگر شعاعی بر آسمان رسیدی
از آسمان نمودی صد ماه آسمانی - تو پیك آسمانی چون ماه كی توانی
تا تو سوار پایی تا تو به دست شستی - ای آسمان برین دم گردان و بیقراری
وی خاك هم در این غم خاموش و در حضوری - تو مرغ آسمانی نی مرغ خاكدانی
تو صید آن جهانی وز مرغزار مایی - آنی كه دیدهای تو دلا آسمانیی
زیرا ز دلبران زمینی رمیدهای - ای زهرهای كه آتش در آسمان زدی
مریخ را بگو كه چه خنجر گرفتهای - ای آسمان چو دور ندیمانش دیدهای
در دور خویش شكل مدور گرفتهای - داری تكی كه بگذری از خنگ آسمان
كاهل چرا شدی صفت خر گرفتهای - ای آسمان كه بر سر ما چرخ میزنی
در عشق آفتاب تو همخرقه منی - زین جوش در دوار اگر صاف گشتیی
چون صاف گشتگان تو بر این آسمانیی - تا چند آب ریزد دولاب آسمان
تا چند آب نشف كند برج آذری - از تخت تن برون رو و بر تخت جان نشین
از آسمان گذر كن و كیوان خویش جوی - تو آسمان منی من زمین به حیرانی
كه دم به دم ز دل من چه چیز رویانی - ز آسمان تو چو باران به بام عالم خاك
به هر طرف بدویدی به ناودان رفتی - خدای داد دو دستت كه دامن من گیر
بداد عقل كه تا راه آسمان گیری - وگر سه چار قدح از مسیح جان خوردی
ز آسمان چهارم چرا گذر نكنی - تو را یكی پر و بالیست آسمان پیما
چه در پی خر و اسپی چه در غم زینی - جواب گفت كه من بازگونه میپرسم
مثال كشت كه گوید به آسمان چونی - بیامدیم دگربار سوی آن حرمی
كه فرق سجده كنش هست آسمان سایی - بیار معنی اسما تو شمس تبریزی
در آسمان چو نهای تا چه آسمان داری - روانه باش به اسرار و می تماشا كن
ز آسمان بپذیر این لطیف رفتاری - بجه بجه چو شهاب از برای كشتن دیو
چو ز اختری بجهی قلب آسمان باشی - من این بگفتم و از آسمان ندا آمد
به گوش جان كه چنین گر شوی چنان باشی - كه آسمان و زمین بردرد اگر بیند
یكی صفت ز صفتهای مبدی بادی - ز نوبهار رخش این جهان گلستانی
به پیش قامت زیباش آسمان پستی - دلا خیمه خود بر این آسمان زن
مگو كه نتانم بلی میتوانی - مددهای جانت همه ز آسمانست
از آن سو رسیدی همان سوی روانی - چو آن مه برآمد به چشمش درآمد
زمین درنگنجد از آن آسمانی - هین خمش كن در این حدیث بازمپیچ
آسمان وار اگر یكی تویی - آتش دل بر شده تا آسمان
وز تف او گشته افق احمری - «آسمان» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- خوابم چو ملک بر آسمان پریدهست
زیرا جسدم بسی درین پستی نیست - بیرون ز تن و جان و روان درویش است
برتر ز زمین و آسمان درویش است - خورشید رخت ز آسمان بیرونست
چون حسن تو کز شرح و بیان بیرونست - از عشق تو برقی بزمین افتادست
این دود به آسمان از آن میخیزد - اول به زمین از آسمان آمدهای
آخر ز زمین بر آسمان خواهی شد - ای آنکه تو جان آسمانی و زمین
جز رحمت و جز راحت جانت مرساد - گر آدمیی بساز با آدمیان
ور خود ملکی بر آسمان باید شد - بانگ مستی ز آسمان میآید
مستی ز فلک نعرهزنان میآید - دوش از قمر تو آسمان مینوشید
وز آب حیات تو جهان مینوشید - تا آن مه بیچون کند آهنگ گرفت
حیران شود آسمان که چونت گیرد - ای آمده ز آسمان درین عالم دیر
و آورده خبرهای سموات به زیر - ای بوده سماع آسمانرا ره و در
وی بوده سماع مرغ جانرا سر و پر - رو در صف بندگان ما باش و مترس
خاک در آسمان ما باش و مترس - آواز سرافیل طرب میرسدم
از خاک فنا بر آسمان میبردم - ای جان و جهان و جان و جهان گم کردم
ای ماه زمین و آسمان گم کردم - دستم چو بر آسمان تو مینرسد
میآرم سجده و زمین میبوسم - عالم جسم است و نور جانی مائیم
عالم شب و ماه آسمانی مائیم - در آب کنم دست که مه را گیرم
مه گوید من بر آسمان میباشم - گر ماه شوی بر آسمان کم نگرم
ور بخت شوی رخت بسویت نبرم - نی سخرهی آسمان پیروزه شوم
نی شیفتهی شاهد ده روزه شوم - صد قرن گذشت و آسمان نیزد ندید
در گردش روزگار مانندهی تو - از شادی تو پر است شهر و وادی
از روی زمین و آسمان را شادی - خالی و سبک بر آسمان تاختمی
سر بر فلک نهم برافراختمی - فردوسی
- «آسمان» در شاهنامه فردوسی
- به بزم اندرون آسمان سخاست
به رزم اندرون تیز چنگ اژدهاست - کی نامور سر سوی آسمان
برآورد و بدخواست بر بدگمان - بیامد سیه دیو با ترس و باک
همی به آسمان بر پراگند خاک - دمنده سیه دیوشان پیشرو
همی به آسمان برکشیدند غو - طلسمی که ضحاک سازیده بود
سرش به آسمان برفرازیده بود - ترا باد پیروزی از آسمان
مبادا بجز داد و نیکی گمان - همه دست برداشته به آسمان
همی خواندندش به نیکی گمان - چو خورشید زد عکس برآسمان
پراگند بر لاژورد ارغوان - تو گفتی که میدان بجوشد همی
زمین به آسمان بر خورشد همی - پس آنگه سوی آسمان کرد روی
که ای دادگر داور راستگوی - سوی آسمان سربرآورد راست
ز دادآور آنگاه فریاد خواست - که من عاشقم همچو بحر دمان
ازو بر شده موج تا آسمان - ستارهشناسان به روز دراز
همی ز آسمان بازجستند راز - چماند به کاخ من اندر سمند
سرم بر شود به آسمان بلند - ستارهشناسان بر او شدند
همی ز آسمان داستانها زدند - کسی زنده بر آسمان نگذرد
شکارست و مرگش همی بشکرد - سخن رفتشان یک به یک همزبان
که از ماست بر ما بد آسمان - ز گرد سواران در آن پهن دشت
زمین شش شد و آسمان گشت هشت - بنه برنهاد و سپه را براند
همی گرد بر آسمان برفشاند - تهمتن سوی آسمان کرد روی
چنین گفت کای داور راستگوی - همی جست بر چاره جستن رهی
سوی آسمان کرد روی آنگهی - صداندرصد از دشت جای منست
بلند آسمانش هوای منست - میان دو کوهست این هول جای
نپرید بر آسمان بر همای - چنین گفت کاو ز آسمان برترست
نه رای بلندش به زیر اندرست - تو گفتی همی سنگ آهن کنند
وگر آسمان بر زمین برزنند - دگر گفت ازان رفت بر آسمان
که تا جنگ سازد به تیر و کمان - که من چون ز همشیرگان برترم
همی به آسمان اندر آید سرم - ازیرا سرت ز آسمان برترست
که تخم تو زان نامور گوهرست - بلندیش بر آسمان رفته گیر
سر بخت گردان همه خفته گیر - کسی را که رستم بود هم نبرد
سرش ز آسمان اندر آید به گرد - تو گفتی ز جنگش سرشت آسمان
نیارامد از تاختن یک زمان - اگر آسمان بر زمین بر زنی
وگر آتش اندر جهان در زنی - نه پیداست رازش درین آسمان
نه اندر زمین این شگفتی بدان - زمین گشت روشنتر از آسمان
جهانی خروشان و آتش دمان - سیاوش پناه و روان منست
سر تاج او آسمان منست - بیابان پر از مار دیدم به خواب
جهان پر ز گرد آسمان پر عقاب - به کین بازگشتن بریدن ز دین
کشیدن سر از آسمان و زمین - خروش تبیره ز میدان بخاست
همی خاک با آسمان گشت راست - اگر آسمانی چنین است رای
مرا با سپهر روان نیست پای - سیاوش نه آنست کش دیده شاه
همی ز آسمان برگذارد کلاه - خردمند گر مردم بدگمان
نداند کسی چارهی آسمان - ز بس نعره و نالهی کرهنای
همی آسمان اندر آمد ز جای - برآمد ز هر سو دم کرنای
همی آسمان اندر آمد ز جای - بزد نای رویین و بربست کوس
همی آسمان بر زمین داد بوس - ز تیغ و ز گرز و ز کوس و ز گرد
سیه شد زمین آسمان لاژورد - بدو گفت بهرام بر گوی هین
تو بر آسمانی و من بر زمین - ز هرای اسپان و آوای کوس
همی آسمان بر زمین داد بوس - کس از گردش آسمان نگذرد
وگر بر زمین پیل را بشکرد - هر آنگه که او جنگ و کین آورد
همی آسمان بر زمین آورد - بتوفید ز آواز گردان زمین
ز ترگ و سنان آسمان آهنین - چو دریا و کوه و زمین آفرید
بلند آسمان از برش برکشید - کتایون بدو گفت کای بدگمان
مشو تیز با گردش آسمان - همی ز آسمان کرگس اندر کشد
ز دریا نهنگ دژم برکشد - چنین گفت کامروز روز منست
بلند آسمان دلفروز منست - به میدان قیصر به ننگ و نبرد
همی به آسمان اندر آرند گرد - جهان آفرین گفت بپذیر دین
نگه کن برین آسمان و زمین - همی گوید از آسمان آمدم
ز نزد خدای جهان آمدم - چگونه رسد نوک تیر خدنگ
برین آسمان بر شده کوه سنگ - بدو گفت کز گردش آسمان
بگوی آنچ دانی و پنهان ممان - سپهبد سوی آسمان کرد روی
چنین گفت کای داور راستگوی - سپه دید بر هفت فرسنگ دشت
کزیشان همی آسمان تیره گشت - چو جادو بمرد آسمان تیره گشت
بران سان که چشم اندران خیره گشت - کنون ز آسمان خاست بانگ کلنگ
دل ما چرا کردی از آب تنگ - چو بگذشت از تیره شب یک زمان
خروش کلنگ آمد از آسمان - پدر آسمان باد و مادر زمین
نخوانم برین روزگار آفرین - شب آمد یکی آتشی برفروخت
که تفش همی آسمان را بسوخت - به مردی همی ز آسمان بگذرد
همی خویشتن کهتری نشمرد - ازین خواهش من مشو بدگمان
مدان خویشتن برتر از آسمان - و دیگر یکی دیو بد بدگمان
تنش بر زمین و سرش به آسمان - بدو گفت رستم کزین غم چه سود
که این ز آسمان بودنی کار بود - همی راند تیر گز اندر کمان
سر خویش کرده سوی آسمان - تو آنی که گفتی که رویین تنم
بلند آسمان بر زمین بر زنم - بدو گفت رستم که با آسمان
نتابد بداندیش و نیکی گمان - بدین گونه بد گردش آسمان
بسنده نباشد کسی با زمان - برآمد یکی باد و گردی کبود
زمین ز آسمان هیچ پیدا نبود - بشست آسمان روی گیتی به قیر
ببارید چون ژاله از ابر تیر - ز چاک تبرزین و جر کمان
زمین گشت جنبانتر از آسمان - همی گرز بارید و پولاد تیغ
ز گرد سپاه آسمان گشت میغ - به بهمن چنین گفت کای شاه نو
چو بر نیمهی آسمان ماه نو - همی رفت منزل به منزل سپاه
زمین پر سپاه آسمان پر ز ماه - یکی رعد و باران با برق و جوش
زمین پر ز آب آسمان پرخروش - چنین گفت کز گردش آسمان
نیابد گذر مرد نیکیگمان - تو گفتی زمین کوه جنگی شدست
ز گرد آسمان روی زنگی شدست - چنین گفت دارا که هم بیگمان
ز ما بود بر ما بد آسمان - دگر گفت کز گردش آسمان
خردمند برنگذرد بیگمان - دگر روز چون آسمان گشت زرد
برآهیخت خورشید تیغ نبرد - ترا گفتم از دانش آسمان
زدایم دلت تا شوی بیگمان - سر لشکر روم شد به آسمان
برفتند گردان لشکر دمان - که او از پی فور کین آورد
به جنگ آسمان بر زمین آورد - سکندر نخواهد شد از گنج سیر
وگر آسمان اندر آرد به زیر - زمین بستر و پوشش از آسمان
به ره دیدهبان تا کی آید زمان - گذر یافتی بودمی من همان
به تدبیر بر گشتن آسمان - هم آن خانه جاوید جای وی است
بلند آسمانش هوای وی است - بخندید و پس با فرستاده گفت
که شاه ترا آسمان باد جفت - ببردند صندوق زرین به دشت
همی ناله از آسمان برگذشت - ببینی بدین داد و نیکی گمان
که او خلعتی یابد از آسمان - همه مردم از خانها شد به دشت
نیایش همی ز آسمان برگذشت - جهاندار زان لرزه شد بدگمان
پراندیشه از گردش آسمان - که بخشنده اویست و دارنده اوی
بلند آسمان را نگارنده اوی - به رزم اندرون ژنده پیل بلاست
به بزم اندرون آسمان وفاست - به رزم آسمان را خروشان کند
چو بزم آیدش گوهرافشان کند - تو گویی که شمعست سیصدهزار
بیاویخته ز آسمان حصار - بباشد همه بودنی بیگمان
نتابیم با گردش آسمان - که گردان بلند آسمان آفرید
توانایی و ناتوان آفرید - تو گفتی همی آسمان بترکید
ز خورشید خون بر هوا برچکید - به هر گوشهیی آتش اندر زدند
همی آسمان بر زمین بر زدند - کسی کو بلند آسمان آفرید
بدو در مکان و زمان آفرید - حواصل فشاند هوا هر زمان
چه سازد همی زین بلند آسمان - بدو میزبان گفت کاین دخترم
همی به آسمان اندر آرد سرم - چو بینم رخ سیب بیجاده رنگ
شود آسمان همچو پشت پلنگ - بدان مایه لشکر که برد این گمان
که یزدان گشاید در آسمان - برون آسمان و درونش هواست
زبر فر یزدان فرمانرواست - بلند آسمان را که فرسنگ نیست
کسی را بدو راه و آهنگ نیست - ستاره همی بشمرد ز آسمان
ازین خوارتر چیست ای شادمان - خرامان همی رفت بهرام گور
یکی خانه دید آسمانش بلور - کسی با ستاره نکوشد به جنگ
نه با آسمان جست کس نام و ننگ - ازان بیشه بگریختی شیر نر
هم از آسمان کرگس تیرپر - ز فرمان تو نگذرم یک زمان
مگر بد بود گردش آسمان - همی به آسمان اندر آمد خروش
ز بس مویه و درد و زاری و جوش - بزرگان همه خیمه بگذاشتند
همه دست بر آسمان داشتند - جهان آفریدی بدین خرمی
که از آسمان نیست پیدا زمی - تو با او کنون جنگ سازی همی
سرت به آسمان برفرازی همی - سپهدار خاقان چین سنجه بود
همی به آسمان بر زد از خاک دود - بدین لشکر من فروان کسست
که همسال او به آسمان کرکسست - مبر زین سن جز به نیکی گمان
مشو تیز باگردش آسمان - که تا چون بود گردش آسمان
کرا برکشد زین دومهتر زمان - نگه کردم از گردش آسمان
بدین زودی او را سرآید زمان - یکی دست برداشته به آسمان
همیخواهد از کردگار جهان - چنین داد پاسخ که تن بیزمان
که پیش آید از گردش آسمان - اگر یادگیری چنین بیگمان
گشادست برتو در آسمان - جهاندار تا این جهان آفرید
زمین کرد و هم آسمان آفرید - برین برکه گفتم نجویم زمان
مگر یارمندی کند آسمان - بفرمان او گردد این آسمان
کجا برترست از مکان و زمان - گران مایه دستور گفت این سخن
که در آسمان اختر افگند بن - فرستادم او رابخان جوان
سوی آسمان شد روان جوان - همه دست برآسمان داشتند
که او را همه کشته پنداشتند - چو پیدا شد ازآسمان گرد ماه
شب تیره بفشاند گرد سیاه - بدان آفرین کو جهان آفرید
بلند آسمان و زمین گسترید - به ایران اگر نیز چون توکسست
ستاینده آسمان او بسست - سپاهی بیاورد بهرام گرد
که از آسمان روشنایی ببرد - همان به آسمان شد که گردان سپهر
ببیند پراگندن ماه و مهر - بدین درد هر چند کین آورم
وگر آسمان بر زمین آورم - ازان کاخترش به آسمان تیره بود
سخنهای او بر زمین خیره بود - ز بر آسمان تو زرین بود
زمین آهنین بخت پرکین بود - کنون این زره چون زمین منست
سپر آسمان زرین منست - همانگه سوی آسمان کرد روی
چنین گفت کای داور راست گوی - دگر گفت کز گردش آسمان
پژوهنده مردم شود بدگمان - همان ایرج پاک دین رابکشت
برو گردش آسمان شد درشت