«زمین» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «زمین» در غزلیات حافظ شیرازی
- عجب علمیست علم هیئت عشق
که چرخ هشتمش هفتم زمین است - در آن زمین که نسیمی وزد ز طره دوست
چه جای دم زدن نافه های تاتاریست - چو بر روی زمین باشی توانایی غنیمت دان
که دوران ناتوانی ها بسی زیر زمین دارد - شد از خروج ریاحین چو آسمان روشن
زمین به اختر میمون و طالع مسعود - دوست گو یار شو و هر دو جهان دشمن باش
بخت گو پشت مکن روی زمین لشکر گیر - ای درگه اسلام پناه تو گشاده
بر روی زمین روزنه جان و در دل - گوی زمین ربوده چوگان عدل اوست
وین برکشیده گنبد نیلی حصار هم - از جرعه تو خاک زمین در و لعل یافت
بیچاره ما که پیش تو از خاک کمتریم - ملک در سجده آدم زمین بوس تو نیت کرد
که در حسن تو لطفی دید بیش از حد انسانی - سحرگه ره روی در سرزمینی
همی گفت این معما با قرینی - سعدی شیرازی
- «زمین» در غزلیات سعدی شیرازی
- بر راه باد عود در آتش نهاده اند
یا خود در آن زمین که تویی خاک عنبرست - این قاصد از کدام زمینست مشک بوی
وین نامه در چه داشت که عنوان معطرست - این خط به زمین نشاید انداخت
کز جانب ماه آسمانست - سیم و زرم گو مباش و دنیی و اسباب
روی تو بینم که ملک روی زمینست - مبر ظن کز سرم سودای عشقت
رود تا بر زمینم استخوان هست - چشم نابینا زمین و آسمان
زان نمی بیند که انسانیش نیست - نه خود اندر زمین نظیر تو نیست
که قمر چون رخ منیر تو نیست - به دم سرد سحرگاهی من بازنشست
هر چراغی که زمین از دل صهبا بگرفت - بس فتنه که در زمین به پا شد
از روی چو ماه آسمانت - مردم زیر زمین رفتن او پندارند
کآفتابست که بر اوج برین می گذرد - پای گو بر سر عاشق نه و بر دیده دوست
حیف باشد که چنین کس به زمین می گذرد - شاید که زمین حله بپوشد که چو سعدی
پیرانه سرش دولت روی تو جوان کرد - خلایق در تو حیرانند و جای حیرتست الحق
که مه را بر زمین بینند و مه بر آسمان باشد - چون روی تو دلفریب و دلبند
در روی زمین دگر نباشد - می خواهم و معشوق و زمینی و زمانی
کو باشد و من باشم و اغیار نباشد - گر گویمت که سروی سرو این چنین نباشد
ور گویمت که ماهی مه بر زمین نباشد - دوش بی روی تو آتش به سرم بر می شد
و آبی از دیده می آمد که زمین تر می شد - حیف آیدم که پای همی بر زمین نهی
کاین پای لایقست که بر چشم ما رود - بازآی و بر چشمم نشین ای دلستان نازنین
کآشوب و فریاد از زمین بر آسمانم می رود - زمین باغ و بستان را به عشق باد نوروزی
بباید ساخت با جوری که از باد خزان آید - آتشی بر سرم از داغ جدایی می رفت
و آبی از دیده همی شد که زمین می سفتم - می روم وز سر حسرت به قفا می نگرم
خبر از پای ندارم که زمین می سپرم - چون می گذری به خاک شیراز
گو من به فلان زمین اسیرم - یک پشت زمین دشمن گر روی به من آرند
از روی تو بیزارم گر روی بگردانم - ایوان رفیعش آسمان را
گوید تو زمین من آسمانم - روی تو بر پشت زمین خلق را
موجب فتنه ست و فتور ای صنم - زمین بوسیده ام بسیار و خدمت کرده تا اکنون
لب معشوق می بوسم رخ دلدار می بینم - نطفه شبنم در ارحام زمین
شاهد گل گشت و طفل یاسمن - اگر کسی نفسی از زمان صحبت دوست
به ملک روی زمین می دهد زهی مغبون - ای باغ حسن چون تو نهالی نیافته
رخساره زمین چو تو خالی نیافته - افتاده زمین به حضرت او
گردونش به خدمت ایستاده - اگر مانند رخسارت گلی در بوستانستی
زمین را از کمالیت شرف بر آسمانستی - زمین تشنه را باران نبودی بعد از این حاجت
اگر چندان که در چشمم سرشک اندر سحابستی - دیدم امروز بر زمین قمری
همچو سروی روان به رهگذری - مه بر زمین نرفت و پری دیده برنداشت
تا ظن برم که روی تو ماست یا پری - چو بت به کعبه نگونسار بر زمین افتد
به پیش قبله رویت بتان فرخاری - حور از بهشت بیرون ناید تو از کجایی
مه بر زمین نباشد تو ماه رخ کدامی - خیام نیشابوری
- «زمین» در رباعیات خیام نیشابوری
- هرجا که قدم نهی تو بر روی زمین
آن مردمک چشمنگاری بوده است - هر شاخ بنفشه کز زمین میروید
خالی است که بر رخ نگاری بودهست - هر ذره که در خاک زمینی بوده است
پیش از من و تو تاج و نگینی بوده است - آنکس که زمین و چرخ و افلاک نهاد
بس داغ که او بر دل غمناک نهاد - بسیار لب چو لعل و زلفین چو مشک
در طبل زمین و حقه خاک نهاد - بر چرخ فلک هیچ کسی چیر نشد
وز خوردن آدمی زمین سیر نشد - گردون ز زمین هیچ گلی برنارد
کش نشکند و هم به زمین نسپارد - جز باده لعل نیست در روی زمین
تلخی که هزار جان شیرین ارزد - یک قطره آب بود با دریا شد
یک ذره خاک با زمین یکتا شد - این کوزهگر دهر چنین جام لطیف
میسازد و باز بر زمین میزندش - بر مفرش خاک خفتگان میبینم
در زیرزمین نهفتگان میبینم - رندی دیدم نشسته بر خنگ زمین
نه کفر و نه اسلام و نه دنیا و نه دین - گاویست در آسمان و نامش پروین
یک گاو دگر نهفته در زیر زمین - مولوی
- «زمین» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- بر گرد ماهش میتنم بیلب سلامش میكنم
خود را زمین برمیزنم زان پیش كو گوید صلا - این دانههای نازنین محبوس مانده در زمین
در گوش یك باران خوش موقوف یك باد صبا - با خار بودی همنشین چون عقل با جانی قرین
بر آسمان رو از زمین منزل به منزل تا لقا - تو صدقه كن ای محتشم بر دل كه دیدت ای صنم
در غیر تو چون بنگرم اندر زمین یا در سما - عالی خداوند شمس دین تبریز از او جان زمین
پرنور چون عرش مكین كو رشك شد انوار را - امشب ستایمت ای پری فردا ز گفتن بگذری
فردا زمین و آسمان در شرح تو باشد فنا - هر لحظه وحی آسمان آید به سر جانها
كاخر چو دردی بر زمین تا چند میباشی برآ - بر خواجه روی زمین بگشاد از گردون كمین
تیری زدش كز زخم او همچون كمانی شد دوتا - بر ده ویران نبود عشر زمین كوچ و قلان
مست و خرابم مطلب در سخنم نقد و خطا - دست فشانم چو شجر چرخ زنان همچو قمر
چرخ من از رنگ زمین پاكتر از چرخ سما - هیچ فلك دفع كند از سر خود دور سفر
هیچ زمین دفع كند از تن خود زلزله را - بنگر آفتاب را تا به گلو در آتشی
تا كه ز روی او شود روی زمین پر از ضیا - خوش بخرام بر زمین تا شكفند جانها
تا كه ملك فروكند سر ز دریچه سما - مكانها بیمكان گردد زمینها جمله كان گردد
چو عشق او دهد تشریف یك لحظه دیاری را - خورشید حقایقها شمس الحق تبریز است
دل روی زمین بوسد آن جان سمایی را - این چرخ و زمین خیمه كس دید چنین خیمه
ای استن این خیمه تا روز مشین از پا - گر اجزای زمینی وگر روح امینی
چو آن حال ببینی بگو جل جلالا - از این لوت و زین قوت چه مستیم و چه مبهوت
كه از دخل زمین نیست ز بالاست خدایا - از آن سو كه بهار آید زمین را
چراغ نو دهد صبح آسمان را - آن كو قدم تو را زمین شد
كی یاد كند ز آسمانها - آن چشم و چراغ آسمان را
آن زنده كننده زمین را - هر چند به صورت از زمینی
پس رشته گوهر یقینی - بستم سر سفره زمین را
بگشا سر خم آسمان را - از نوای عشق او آن جا زمین در جوش بود
وز هوای وصل او در چرخ دایم شد سما - شرق و غرب این زمین از گلستان یك سان شود
خار و خس پیدا نباشد در گل یك سان ما - شكر آن را سوی تبریز معظم رو نهد
كز زمینش میبروید نرگس و ریحان ما - پا نهادی بر فلك از كبر و نخوت بیدرنگ
گر به چشم سر بدیدستی زمین تبریز را - درربودی از زمین یك مشت گل یك مشت گل
در میان آن گلم بیا بیا بیا بیا - درربودی از زمین یك مشت گل یك مشت گل
در میان آن گلم باری بیا رویی نما - چو فرستاد عنایت به زمین مشعلهها را
كه بدر پرده تن را و ببین مشعلهها را - چو آسمان و زمین در كفش كم از سیبیست
تو برگ من بربایی كجا بری و كجا - كه دردمید در آن نی كه بود زیر زمین
كه گشت مادر شیرین و خسرو حلوا - چو گوش چرخ و زمین و ستاره در كف توست
كجا روند همان جا كه گفتهای كه بیا - اگر زمین به سراسر بروید از توبه
به یك دم آن همه را عشق بدرود چو گیا - بیار آن كه قرین را سوی قرین كشدا
فرشته را ز فلك جانب زمین كشدا - خود شناسد جای خود مرغ زیركسار ما
بعد ما پیدا كنی در زمین آثار ما - نه بر پشت گاویست جمله زمین
كه در مرغزار تو دارد چرا - در آن كاروانی كه كل زمین
یكی گاوبارست و تو ره نما - همه نسرین و ارغوان و گلست
بر زمین شاهراه كشور ما - از كف دریا بنگارد زمین
دود سیه را بنگارد سما - جفت ببردند و زمین ماند خام
هیچ ندارد جز خار و گیا - تو هم بیرون رو از چرخ و زمین زود
كه تا بینی روان از لامكان آب - زمین و آسمان دلو و سبویند
برونست از زمین و آسمان آب - ز نفط انداز عشق آتشینت
زمین و آسمان لرزان چو سیماب - چرخ و زمین گریان شده وز نالهاش نالان شده
دمهای او سوزان شده گویی كه در آتشكدهست - بیماریی دارد عجب نی درد سر نی رنج تب
چاره ندارد در زمین كز آسمانش آمدهست - سوگند به جان تو كه جز دیدن رویت
گر ملك زمینست فسونست و فسانهست - فی الجمله هر آن كس كه در این خانه رهی یافت
سلطان زمینست و سلیمان زمانهست - نه خاكست این زمین طشتیست پرخون
ز خون عاشقان و زخم شهمات - زمین و آسمانها پرشكر شد
به هر سویی شكرها بردمیدست - اگر یك روز باقی باشد از دی
زمین لب بسته است و گل نهفتهست - جهان بگرفت ارواح مجرد
زمین و آسمان پرهای و هویست - چون عكس جمال او بتابد
كهسار و زمین حریر و دیباست - صد گونه زبان زمین برآورد
در پاسخ آن چه آسمان گفت - یك زمین نقره بین از لطف او در عین جان
تا بدانی كان مهم را آسمانی دیگرست - گر زمین از مشك و عنبر پر شود تا آسمان
چون نباشد آدمی را راه بینی سود نیست - تن چو سایه بر زمین و جان پاك عاشقان
در بهشت عشق تجری تحتها الانهار مست - دل مثال آسمان آمد زبان همچون زمین
از زمین تا آسمانها منزل بس مشكلست - آسمان را و زمین را خبرست و معلوم
كسمان همچو زمین امر تو را منقادست - بعد از این بر آسمان جوییم یار
زانك یاری در زمین جستیم نیست - آن آفتاب خوبی چون بر زمین بتابد
آن دم زمین خاكی بهتر ز آسمانست - پایم نمیرسد به زمین از امید وصل
هر چند از فراق توم دست بر سرست - روی زمین چو نور بگیرد ز ماه تو
گویی هزار زهره و خورشید بر سماست - جان چست شد كه تا بپرد وین تن گران
هم در زمین فروشد و بر آسمان نرفت - در سر خود پیچ لیك هست شما را دو سر
این سر خاك از زمین وان سر پاك از سماست - به آسمان و زمین لطف ایتیا فرمود
كه آسمان و زمین مست آن مراعاتست - زان صد هزاران قطرهها یك قطره ناید بر زمین
ور زانك آید بر زمین جمله جهان ویران شود - ای مانده زیر شش جهت هم غم بخور هم غم مخور
كان دانهها زیر زمین یك روز نخلستان شود - بشكست بازار زمین بازار انجم را ببین
كز انجم و در ثمین آفاق خرمنگاه شد - بشنو از قل خدا هست زمین مهد شما
گر نبود طفل چرا بسته گهواره شود - آنك بدید روی تو در نظرش چه سرد شد
گنج كه در زمین بود ماه كه در سما بود - چونك ستاره دلم با مه تو قران كند
اه كه فلك چه لطفها از تو بر این زمین كند - یك صفتی قرین شود چرخ بدو زمین شود
یك صفتی خریف را فصل بهار میكند - جز این چرخ و زمین در جان عجب چرخیست و بازاری
ولیك از غیرت آن بازار در اسرار میماند - مه دی رفت و بهمن هم بیا كه نوبهار آمد
زمین سرسبز و خرم شد زمان لاله زار آمد - زمین بشكافت و بیرون شد از آن رو خنجرش خواندم
به یك دم از عدم لشكر به اقلیم حجیز آمد - عالم ز تو پرنورست ای دلبر دور از تو
حق تو زمین داند یا چرخ سما داند - بسیار زمینها كه به تفصیل فلك شد
بسیار یسار از كف اقبال یمین شد - گر یك سر موی از رخ تو روی نماید
بر روی زمین خرقه و زنار نماند - به سوی آسمان رفتم چو دیوان
از این درد آسمان من زمین شد - مرغان ضمیر از آسمانند
روزی دو سه بسته زمینند - بیچاره زمین كه شوره باشد
وین ابر كرم بر او نبارد - زد عكس صبوری تو بر كوه
تسكین زمین و متكا شد - از زمین كالبد برزن سری وانگه ببین
كو تو را بر آسمان بر میكشد یا میكشد - یا دهان ما بگیر ای ساقی ور نی فاش شد
آنچ در هفتم زمین چون گنجها گنجور بود - چو زمین بود فلك شد همگی حسن و نمك شد
بشری بود ملك شد مگسی بود هما شد - بستدند آن صنمان خط عبور از دیوان
تا زمین سبز شد و باسر و باسامان شد - یك گوهری چون بیضه جوشید و گشت دریا
كف كرد و كف زمین شد وز دود او سما شد - مخدوم شمس دینست هم سید و خداوند
كز وی زمین تبریز مشك و عبیر باشد - غم خصم خویش داند هم حد خویش داند
در خدمت مطیعان جز چون زمین نباشد - بنگر كه آسمان و زمین رهن هستی اند
اندر عدم گریز از این كور و زان كبود - ما چون شبیم ظل زمین و وی آفتاب
شب را به تیغ صبح گهردار میكشد - میخند ای زمین كه بزادی خلیفهای
كز وی كلوخ و سنگ تو جنبنده می شود - حیران شده زمین كه چو نیمیش شد گیاه
نیمی دگر چرنده شد و زان همیچرید - روی زمین سبز شد جیب درید آسمان
بار دگر مه شكافت روح مجرد رسید - برگ كه رست از زمین تا كه درختی نشد
آتش نفروزد او شعله نگردد بلند - گه مثل آفتاب گنج زمین میشود
گه چو دعا رسول سوی سما میرود - كدام دانه فرورفت در زمین كه نرست
چرا به دانه انسانت این گمان باشد - زمینیان را شمعم سماییان را نور
فرشتگان را روحم ستارگان را بود - ستاره ایست خدا را كه در زمین گردد
كه در هوای ویست آفتاب و چرخ كبود - ستارهام كه من اندر زمینم و بر چرخ
به صد مقامم یابند چون خیال خدود - ز نقشهای زمین و ز آسمان مندیش
كه نقشهای زمین و زمان حجاب كند - زمین ببسته دهان تاسه مه كه میداند
كه هر زمین به درون در نهان چهها دارد - بهار كه بنماید زمین نیشكرت
از آن زمین به درون ماش و لوبیا دارد - فلك كبود و زمین همچو كور راه نشین
كسی كه ماه تو بیند رهد ز كور و كبود - عمارتیست خراباتیان شهر مرا
كه خانههاش نهان در زمین چو ری باشد - مرا وصال تو باید صبا چه سود كند
چو من زمین تو گشتم سما چه سود كند - چه زمان باشد آن زمان كه بلرزد ز تو زمین
چه عجب باشد آن مكان چو مكان لامكان شود - تو زمین خورنده بین بخورد دانه پرورد
عجب این گرگ گرسنه رمه را چون شبان شود - پر كنم شكر آسمان و زمین
چون زمین بودم آسمانم كرد - بر تو ای ماه آسمان و زمین
تا به هفت آسمان مبارك باد - صد هزاران چو آسمان و زمین
پیش جولان عشق تنگ آمد - انتظار حبوب زیر زمین
هر یكی دانه را هزار كند - شانه نبود او كه به مویی شكست
دانه نبود او كه زمینش فشرد - قالب خاكی به زمین بازداد
روح طبیعی به فلك واسپرد - گفتم كی زیر و زبر چرخ و زمینت
نیست عجب گر بر تو نیست مرا بار - اجزای زمین را بین بر روی زمین رقصان
این جوق چو بنشیند آید بدلی دیگر - بر روی زمین جان را چون رو شرف و نوری
در زیر زمین تن را چون تخم اجلی دیگر - نی نی مهلش زانك از آن ناله زارش
نی خلق زمین ماند و نی چرخه دوار - بخندد آسمان زیرا زمین را
خدا از خوف برهانید آخر - نمیبینی تغیرها و تحویل
در افلاك و زمین و اندر آثار - بر زمین و چرخ روید مر تو را یاران صاف
لیك عهدی كردهای با یار پیشین یاد دار - سایه افكندست عشقش همچو دامی بر زمین
عشق چون صیاد او بر آسمانست ای پسر - ای مشعله یقین را وی پرورش زمین را
وی عقل اولین را ثانی و چیز دیگر - از آسمان فرست شرابی كز آن شراب
اندر زمین نماند یك عقل هوشیار - شراب لعل كه گر نیم شب برآرد جوش
میان چرخ و زمین پر شود از او انوار - گر آسمان و زمین پر شود ز ظلمت كفر
چو او بتابد پرتو بگیرد آن همه نور - ز قطرههای دو دیده زمین شدی سرسبز
اگر نه قطره برآمیختی به خون جگر - فربه از توست آسمان و زمین
این یك استاره را تو لاغر گیر - میان چرخ و زمین بس هوای پرنورست
ولیك تیره شود چون شود غبارآمیز - زمین لرزید ای خاكی چو دید آن قدس و آن پاكی
اذا ما زلزلت برخوان نظر را در زلازل كش - زمینی گر نیابد شكل او چیست
كه میگردد در این عشق آسمانش - نظر اندر زمین میكرد یارم
كه یعنی چون زمین شو پست و بیهوش - ببوسیدم زمین را سجده كردم
كه یعنی چون زمینم مست و مدهوش - ای جهان را شاد كرده وی زمین را جمله گنج
تا زمین گوید تو را كای آسمانی شاد باش - چرخ زمین شد چرخ زمین شد جنت مأوی راحت جانها
تا كه برآمد تا كه برآمد بر كه جودی خیل و سپاهش - شوره زمینی شوره زمینی كز تو كشد او آب بهاری
سبزتر آمد سبزتر آمد از همه جاها كشت و گیاهش - آنچ به هفت آسمان جست فرشته و نیافت
نك به زمین گاه خاك سهل برون جست دوش - روا بود چو تو خورشید و در زمین سایه
روا بود چو تو ساقی و در زمانه مفیق - فلك مر خاك را هر دم هزاران رنگ میبخشد
كه نی رنگ زمین دارد نه رنگ آسمان اینك - فلك ز مستی امر تو روز و شب در چرخ
زمین ز شادی گنج تو خیره مانده و دنگ - از نظر آفتاب گشت زمین لاله زار
خانه نشستن كنون هست وبال وبال - مستی بیاید قی كند مستی زمین را طی كند
این خوار و زار اندر زمین وان آسمان بر محترم - ای سرو بر سرور زدی تا از زمین سر ورزدی
سر در چه سیر آموختت تا ما در آن سیران كنیم - میر شكار فلكی تیر بزن در دل من
ور بزنی تیر جفا همچو زمین پی سپرم - كعبه چو آمد سوی من جانب كعبه نروم
ماه من آمد به زمین قاصد كیوان نشوم - شاه زمینی و زمان همچو خرد فاش و نهان
پیش تو ای جان و جهان جمله چرا جان نشوم - بر سر چرخ هفتمین نام زمین چرا برم
غیرت هر فرشتهام ذكر بشر چرا كنم - چون رخ آفتاب شد دور ز دیده زمین
جامه سیاه می كند شب ز فراق لاجرم - داروی فربهی ز تو یافت زمین و آسمان
تربیتی نما مرا از بر خود كه لاغرم - برف بدم گداختم تا كه مرا زمین بخورد
تا همه دود دل شدم تا سوی آسمان شدم - چو از دستش خورم باده منم آزاد و آزاده
چو پیش او زمین بوسم به بالای سماواتم - گهی خورشید را مانم گهی دریای گوهر را
درون عز فلك دارم برون ذل زمین دارم - زمین چون زن فلك چو شو خورد فرزند چون گربه
من این زن را و این شو را نمیدانم نمیدانم - من تاج نمیخواهم من تخت نمیخواهم
در خدمتت افتاده بر روی زمین خواهم - چرخی است كز آن چرخ چو یك برق بتابد
بر چرخ برآییم و زمین را بنوردیم - كه در هفتم زمین با تو بلندم
كه در هفتم فلك بیروت پستم - زمین ار خورده بودی فارغستی
از آنك ابر تر بارد بر او نم - زمین و كوه و دشت و باغ و جان را
همه در حله اخضر بگیریم - زمین ار خورده بودی فارغستی
از آن كه ابر تر بارد بر او نم - خوش خسپ تنا در این زمین كه من
پیغام تو سوی آسمان بردم - بر روی زمین نشسته باشم خوش
احوال زمین بر آسمان گویم - چون نقش تو از زمین ببردیم
دانی كه عجایب زمانیم - ای من چو زمین و تو بهاری
پیدا شده از تو جمله رازم - افسوس كه ساكن زمینم
انصاف كه صارم زمانم - این طرفه كه با تن زمینی
بر پشت فلك همیدوانم - چون فتنه نشان آسمانیم
چون است كه فتنه زمینیم - گرد از دریا برآوردیم و دود از نه فلك
از زمان و از زمین و آسمان برخاستیم - آتش جان سر برآورد از زمین كالبد
خاست افغان از دل و ما چون فغان برخاستیم - خویشتن را بر زمین زن در گه غوغای نفس
دست و پایی زن كه بفروشم چنین ارزان صیام - عجب آسمان چه بارد كه زمین مطیع نبود
تو هر آنچ پیشم آری چه كنم كه برنتابم - تو پیازهای گل را به تك زمین نهان كن
به بهار سر برآرد كه من آن قمرعذارم - ساقیا ما ز ثریا به زمین افتادیم
گوش خود بر دم شش تای طرب بنهادیم - غنچه و خار تو را دایه شوم همچو زمین
تا سمعنا و اطعنا كنی ای جان نامم - نظری هست ملك را بر من
گر چه با خاك زمین یك سانم - خانه چرخ و زمین تاریك است
من ز خرگاه قمر می نروم - من چون زمین خشكم لطف تو ابر و مشكم
جز رعد تو نخواهم جز جعد تو نگیرم - خورشید جام نور چو برریخت بر زمین
ما ذره وار مست بر این اوج برپریم - جز نمكت نشكند شورش تبریز را
فخر زمین در غمت شور زمان آمدیم - اگر چه یك طرف از آسمان زمینی شد
نه پاره پاره زمین را هم آسمان كردیم - اگر زمین و فلك را پر از سلام كنیم
وگر سگان تو را فرش سیم خام كنیم - از فرح پایم از زمین دور است
چونك در لامكان زمین دارم - گرد آن مه چو چرخ می گردم
پس دگر چیست در زمین كارم - چون زمین نیستیم یغماگاه
ایمن و خوش چو آسمان گردیم - هر چه بدزدید زمین ز آسمان
فصل بهاران بدهد دم به دم - او پار كشتی كاشته امسال برگ افراشته
سر از زمین برداشته بر خویش می خواند فسون - این كیست این این كیست این هذا جنون العاشقین
از آسمان خوشتر شده در نور او روی زمین - ای در زمین ما را قمر ای نیم شب ما را سحر
ای در خطر ما را سپر ای ابر شكربار من - زان ماه روی مه جبین شد چون فلك روی زمین
المستغاث ای مسلمین زین نقشهای پرفتن - ای نور افلاك و زمین چشم و چراغ غیب بین
ای تو چنین و صد چنین مخدوم جانم شمس دین - گاو بر این چرخ بر این گاو دگر زیر زمین
زین دو اگر من بجهم بخت بود چنبر من - عیسی مریم به فلك رفت و فروماند خرش
من به زمین ماندم و شد جانب بالا دل من - چند شود زمین وحل از قطرات اشك من
چند شود فلك سیه از غم و دود آه من - آن نفس این زمین بود چرخ زنان چو آسمان
ذره به ذره رقص در نعره زنان كههای من - راز تو فاش می كنم صبر نماند بیش از این
بیش فلك نمیكشد درد مرا و نی زمین - فرع سماع آسمان هست سماع این زمین
و آنك سماع تن بود فرع سماع عقل و جان - خوی شدهست گوش را گوش ترانه نوش را
كو شنود سماع خوش هم ز زمین هم آسمان - ماند یكی دو سه نفس چند خیال بوالهوس
نیست به خانه هیچ كس خانه مساز بر زمین - خواست یكی نوشتهای عاشقی از معزمی
گفت بگیر رقعه را زیر زمین بكن دفین - مست تو بوالفضول شد وز دو جهان ملول شد
عشق تو را رسول شد او است نكال هر زمین - هر آن كو بحربین باشد فلك پیشش زمین باشد
هر آن كو نی چنین باشد چنانش كن چنانش كن - اندر حیوان بنگر سر سوی زمین دارد
گر آدمیی آخر سر جانب بالا كن - تا مار زمین باشی كی ماهی دین باشی
ما را چو شدی ماهی پس حمله به دریا كن - آن حكم كه از هیبت در عرش نمیگنجد
بر پشت زمان می نه بر روی زمین می كن - زمینی خود كه باشد با غبارش
زمین و چرخ و دریا را بگردان - در گم شدگی رسید جایی
كان جا نه زمین بود نه گردون - شاد روزی كاین غزل را من بخوانم پیش عشق
سجدهای آرم بر زمین و جان سپارم در زمان - لطف خود پیدا كند در آب باران ناگهان
باز در گلشن درآید سر برآرد از زمین - چون تن عاشق درآید همچو گنجی در زمین
صد دریچه برگشاید آسمان عاشقان - آنك لاشرقیه بودهست و لاغربیه
زانك شرق و غرب باشد در زمین و در زمان - چونك ما را از زمین و از زمان بیرون برد
از فنا ایمن شویم از جود او ما جاودان - این زمین و این زمان بیضهست و مرغی كاندر او است
مظلم و اشكسته پر باشد حقیر و مستهان - هجر سرد چون زمستان راهها را بسته بود
در زمین محبوس بود اشكوفههای بوستان - خوشهها از سست پایی رو نهاده بر زمین
غورهاش شیرین شد آخر از خطاب یسجدان - چه پیاده بلك خفته رفته چون اصحاب كهف
خفته پهلو بر زمین و رفته تك تا آسمان - خاك را و خاكیان را این همه جوشش ز چیست
ریخت بر روی زمین یك جرعه از خمار من - در بهاران گشت ظاهر جمله اسرار زمین
چون بهار من بیاید بردمد اسرار من - چون به گلزار زمین خار زمین پوشیده شد
خارخار من نماند چون دمد گلزار من - این چنین بویی كز او اجزای عالم مست شد
از زمین نبود مگر از جانب بالا است این - تا بدید آمد شعاع شمس تبریزی ز شرق
جان مطلق شد زمین و آسمان ای عاشقان - دست مست خم او گر خار كارد در زمین
شرق تا مغرب بروید از زمینها گلستان - ندهدش قهر خدا مهلت كه تا یك دم زند
گر چه دارد طاعت اهل زمین و آسمان - من كی باشم از زمین تا آسمان مستان پرند
كز شراب تو ندانند از زمین تا آسمان - من پشیمان قصد او كردم و او از خشم خود
بر زمین می زد همی دندان پرزهرار من - چون امانتهای حق را آسمان طاقت نداشت
شمس تبریزی چگونه گستریدش در زمین - ای چراغ آسمان و رحمت حق بر زمین
ناله من گوش دار و درد حال من ببین - بكشی اهل زمین را به فلك بانگ زند مه
كه زهی جود و سماحت عجبا قدرت و تمكین - خود چه باشد تر و خشك حیوانی و نبات
مه نبات و حیوان و مه زمین مادرشان - دانهای كان در زمین غیب بود
سر زد و همچون درختی شد عیان - هر كه بر وی زان قمر نوری نتافت
او چه بیند از زمین و آسمان - خاك خود را به زمین برمگذار
منزلش جز به سماوات مكن - شاهین به باز گوید كاین صیدهای خوب
كی صید كرد از عدم آورد بر زمین - از بس كه آفتاب دو رخ بر رخش نهاد
شهمات میشود ز رخش ماه بر زمین - تا نگری در زمین هیچ نبینی فلك
یك دمه خود را مبین خلعت دیدار بین - چند شود تر زمین از مدد اشك من
چند بسوزد فلك از تبش و آه من - آمد امروز یار گفت سلام علیك
چرخ و زمین را مجو از نفسش آن زمان - خمار شعر نگویم خمار من بشكن
بدان میی كه نگنجد در آسمان و زمین - به روز و شب چو زمین رو بر آسمان دارم
ز روی تو كه نگنجد در آسمان و زمین - دل تو غریب و غم او غریب
نیند از زمین و نه از آسمان - مكن ار چه شدی چنین چو خزان دانه در زمین
ز بهارم حسام دین و ز گلزار یاد كن - شاهان همه مسكین او خوبان قراضه چین او
شیران زده دم بر زمین پیش سگان كوی او - پا برنهادی بر فلك از ناز و نخوت این زمین
گر فهم كردی ذرهای كاین شاه خوبان زاد از او - از دل چرخ در زمین باغ و گل است و یاسمین
باد خزانش در كمین چیست چنین چرا بگو - منكر حشر روز دین ژاژ مخا بیا ببین
رسته چو سبزه از زمین سروقدان باغ هو - كه مكر حق چنان تند است كز وی دیده جانت
تو را عرشی نماید او و گر باشی زمینی تو - صد چرخ طواف آرد بر گرد زمین تو
صد بدر سجود آرد در پیش هلال تو - چو خورشید جمالت بر زمین تافت
ز ماه و اختران گویم زهی رو - ای فلك بیمن مگرد و ای قمر بیمن متاب
ای زمین بیمن مروی و ای زمان بیمن مرو - چون زمین سرسبز گشت از عكس آن گلزار او
نعرهها آمد به گوشم ز آسمان این است او - جبرئیل كرمی سدره مقام و وطنت
همچو مرغان زمین بر سر شخسار مرو - در همه روی زمین چشم و دل باز كه راست
مكن آزار مكن جانب اغیار مرو - آن چه آب است كز او عاشق پرآتش و باد
از هوس همچو زمین خاك شد و مفرش از او - من زمین را لقمهام لیكن زمین
رویدش زین لقمه صد لقمان نو - شمع بیدار نه در طشت زر است
به زمین در تو چو سیماب مرو - ز زمین تا به آسمان همه گویان و خامشان
چو دل و جان عاشقان به درون بیقرار تو - چو زمین بوس میكند پی تو جان آسمان
به چه پر برپرد زمین به سوی آسمان تو - تا گاو و ماهی زیر این هفتم زمین خرم شده
هر برج تا گاو و سمك اندر علا پا كوفته - چرخ و زمین آیینهای وز عكس ماه روی تو
آن آینه زنده شده و اندر تماشا آمده - چون عزم میدان زمین كردی تو ای روح امین
ذرات خاك این زمین از عزم تو پا كوفته - نه فلك چو آسیا ملك كیست غیر حق
باغ و چراگه زمین پر ز شبان و از گله - مست و خراب این چنین چرخ ندانی از زمین
از پی آب پارگین آب فرات ریخته - كجا اسراربین آمد دمی كز كبر و كین آمد
حیاتی كز زمین آمد بود در بحر بیچاره - رسید از عشق جاسوسش كه بسم الله زمین بوسش
در این اندیشه بیخود شد به حق پیوست اندیشه - چون در سخنها سفت و الارض مهادا گفت
ای میخ زمین گشته وز شهر دل آواره - ای ز هجرانت زمین و آسمان بگریسته
دل میان خون نشسته عقل و جان بگریسته - عشق چون خورشید دامن گستریده بر زمین
عاشقان چون اخترانش راه بالا كوفته - اندرآمیزید زیرا بهر ماست
این زمین با آسمان آمیخته - ای فرورفته چو قارون در زمین
وی زمین را آسمان پنداشته - جان مشتاقان نمیگنجد همی
در زمین و آسمان از سلسله - تا چند كاسه لیسی این كوزه بر زمین زن
برگیر كاه گل را از روی خنب باده - ورای دیده و دل صد دریچه بگشاده
برون ز چرخ و زمین رفته صد سما دیده - خمره را بر زمین زن و بشكن
دیده نبود چنانك بشنیده - در زمین دل همه عشاق
رسته شد سبزه زار پوشیده - نی همچو عقل دانه چین نی همچو نفس پر ز كین
نی روح حیوان زمین تو جان جانی میروی - ای خوی تو چون آب جو داده زمین را رنگ و بو
تا كس نپندارد كه تو بیارمغانی میروی - میدانك بیانزال او نزلی نروید در زمین
بیصحبت تصویر او یك مایه را نبود زهی - آن انبیا كاندر جهان كردند رو در آسمان
رستند از دام زمین وز شركت هر ابلهی - گفتم كه آنچ از آسمان جستم بدیدم در زمین
ناگاه فضل ایزدی شد چاره بیچارهای - این را رها كن عارفا آن را نظر كن كز صفا
رستی ز اجزای زمین با آسمان آمیختی - سر در زمین چندین مكش سر را برآور شاد كش
تا تازه و خندان و خوش چون شاخ شفتالو شوی - آخر همه صورت مبین بنگر به جان نازنین
كز تابش روح الامین چون چرخ شد روی زمین - هم به فلك درفكند زهره ز بامش شرری
هم به زمین درفكند هیبت او زلزلهای - گنج دل زمین منم سر چه نهی تو بر زمین
قبله آسمان منم رو چه به آسمان كنی - صبح كه آفتاب خود سر نزدهست از زمین
جام جهان نمای را بر كف جان نهادهای - مهدی و مهتدی تویی رحمت ایزدی تویی
روی زمین گرفتهای داد زمانه دادهای - از سوی چرخ تا زمین سلسلهای است آتشین
سلسله را بگیر اگر در ره خود محققی - شعله آفتاب را بر كه و بر زمین است رنگ
نیست بدید در هوا از لطف و طهارتی - ای به زمین ز آسمان آمده چون فرشتهای
وی ز خطاب اشربوا مغز مرا پیمبری - در پی هر منوری هست یقین منوری
در پی هر زمینیی مرتقب سماییی - همه روی زمین نبود حریف آفتاب و مه
به شب پشت زمین روشن شود روی زمین تاری - زمین و آسمان پیشش دو كه برگ است پنداری
كه در جسم از زمینستی و در عمر از زمانستی - زمین و آسمانها را مدد از عالم عقل است
كه عقل اقلیم نورانی و پاك درفشانستی - فراز آسمان صوفی همیرقصید و میگفت این
زمین كل آسمان گشتی گرش چون من صفایستی - مثال باز رنجورم زمین بر من ز بیماری
نه با اهل زمین جنسم نه امكان است طیاری - فلك ایمن ز هر غوغا زمین پرغارت و یغما
ولیكن از فلك دارد زمین جمع و پریشانی - زمین مانند تن آمد فلك چون عقل و جان آمد
تن ار فربه وگر لاغر ز جان باشد همیدانی - آثار فلكها را اجزای زمین كردی
اجزای زمینها را در لطف سما كردی - پس من ز چه بشناسم از چرخ زمینها را
چون قاعده بشكستی وز درد دوا كردی - آن ماه همیتابد بر چرخ و زمین یا نی
خود نیست بجز آن مه این هست چنین یا نی - آن دلشده خاكی كز عشق زمین بوسد
در دولت تو بنهد بر پشت فلك زینی - زان ماه پرافزایش آن فارغ از آرایش
این فرش زمینی را چون عرش بیارایی - ای بحر حقایق كه زمین موج و كف توست
پنهانی و در فعل چه پیدا و پدیدی - از تابش آن مه كه در افلاك نهان است
صد ماه بدیدی تو در اجزای زمینی - مخدوم خداوندی شمس الحق تبریز
هم نور زمینی تو و خورشید سمایی - كنار پرگل و روی چو ماهت
چه شد چون در زمین خوار رفتی - وگر چرخ و زمین از هم بدرد
ورای هر دو جانی زنده باشی - چو فرمودهست رزقت ز آسمان است
زمین شوریدن ای فلاح تا كی - زمین را بهر تو گهواره كردم
فسرده تخته گهواره گشتی - زمین و كوه اگر نه عاشق اندی
نرستی از دل هر دو گیاهی - زمین تا آسمان دود سیاهست
سیه پوشید سودا ای افندی - تو خواهی همچو ابر بازگونه
كه باران از زمین بر چرخ باری - درآید در تن تو نور آن ماه
چنان كاندر زمین لطف بهاری - ای آنك تو جان آسمانی
هر چند به صورت از زمینی - در عشق هر آنك شد فدایی
نبود ز زمین بود سمایی - آفتاب حشر را ماند گدازد هر جماد
از زمین و آسمان و كوه و سنگ و گوهری - ور نبودی پرده دار برق سوزان ماه را
این زمین خاك همچون آسمان درواستی - گه مثال و رمز گویی گه صریح و آشكار
تخم را اندر زمین ریگ ما چون كاشتی - ای زمین ریگ شرمت نیست از انبار تخم
فارغی چون تخمها را تو عدم انگاشتی - ای زمین تخم گیر آخر تویی هم اصل تخم
كز نتیجه خویش شاخ سنبلی افراشتی - چون فلك سركش مباش ای نازنین كز ناز او
نرم گردی چون زمین گر از فلك توسنتری - چه بود باطن كبكی كه دل باز نداند
چه حبوب است زمین در كه ز چرخ است نهانی - هله ای جان و جهانم مدد نور نهانم
ستن چرخ و زمینی هوس خاصی و عامی - چو دهان نیست مكانش همه اجزاش دهانش
ز زمین نیست نباتش كه سمایی است سمایی - بگذار كاهلی را چو ستاره شب روی كن
ز زمینیان چه ترسی كه سوار آسمانی - نه زمین ستان بخفته ز رخ فلك شكفته
ز فلك نبات یابد برهد از این زمینی - دهد آن حبوب علوی به زمین خوشی و حلوی
به بهار امانتیها بنماید از امینی - نی زمین و نه فلك را قدم و طاقت توست
نه در این شش جهتی پس ز كجا آمدهای - مادر فرزندخوار آمد زمین
ور نه بر مرگ پسر بگریستی - ای نشسته با حریفان بر زمین
وز درون بر هفت كیوان میروی - صد هزاران غلغله زین بوی مشك
در زمین و آسمان افكندهای - دامن پرخاك و خاشاك زمین
پر شود از مشك و از عنبر بلی - گر اثر بودی از آن مه بر زمین
نالهها از آسمان برخاستی - عاشقان سازیدهاند از چشم بد
خانهها زیر زمین چون شهر ری - اثر پای تو را میجویم
نه زمین و نه فلك میسپری - گنجی كه تو شنیدی سودای آن گزیدی
گر در زمین ندیدی در آسمان بیابی - تو هم ز یوسفانی در چاه تن فتاده
اینك رسن برون آ تا در زمین نتاسی - آنی كه دیدهای تو دلا آسمانیی
زیرا ز دلبران زمینی رمیدهای - چه شیر كسمان و زمین زین ره مهیب
از سر به وقت عرض نهادند لمتری - ای شاه شاه و مفخر تبریز شمس دین
نور زمینیان و جمال زمانهای - گه در زمین خدمت چون خاك ره شدم
بر چرخ روح گاه دویدم باختری - روزی كه او بزاد زمین و زمان نبود
بالاتر از زمین و زمان است آن یكی - از گردشی كنار زمین چون ارم كنی
وز گردشی دگر چه درختان كه بركنی - اندر زمین چه چفسی نی كوه و آهنی
زیر فلك چه باشی نی ابر و اختری - خیز برو پیش دوست روی بنه بر زمین
كای صنم چون شكر از چه بیازردهای - باد خزانست غیر زرد كند باغ را
حبس كند در زمین خوبی هر دانهای - خلعت نو پوش بر زمین و زمانه
خلعت گل یافت از جناب تو خاری - هفت فلك ز آتش منست چو دودی
هفت زمین در ره منست غباری - كه شكر و حمد خدا را كه برد جور خزان را
شكفته گشت زمین و بهار كرد بهاری - تو آسمان منی من زمین به حیرانی
كه دم به دم ز دل من چه چیز رویانی - زمین خشك لبم من ببار آب كرم
زمین ز آب تو باید گل و گلستانی - زمین چه داند كاندر دلش چه كاشتهای
ز توست حامله و حمل او تو میدانی - وگر چو ابر تو حامل شدی از آن دریا
چرا چو ابر زمین را پر از گهر نكنی - ایا غریب فلك تو بر این زمین حیفی
ایا جهان ملاحت در این جهان چونی - چه ظلم كردم بر تو كه چون ستم زدگان
كله زدی به زمین بر قبا دریدستی - مگر زمین مسلم دهد تو را سلطان
چنانك داد به بشر و جنید بغدادی - كه آسمان و زمین بردرد اگر بیند
یكی صفت ز صفتهای مبدی بادی - این روح گرد بدن چون چرخ گرد زمین
فالجسم جامده و الروح فی السفری - به لیلی رسید او به مولی رسد جان
زمین شد زمینی سما شد سمایی - چو آن مه برآمد به چشمش درآمد
زمین درنگنجد از آن آسمانی - كف آب را تو بدادی زمینی
سیه دود را تو بدادی سمایی - ای كه تو از عالم ما میروی
خوش ز زمین سوی سما میروی - زمین خود كی تواند بند كردن
هر آنكس را كه روحش شد سمایی؟! - زمین گوهرت را به جای چراغی
نهد پیش مهمان به شبهای تاری - «زمین» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- ای دوست به دوستی قرینیم ترا
هرجا که قدم نهی زمینیم ترا - آنکس که بر این چرخ برینش فعل است
این نیست عجب که در زمینش فعل است - چه چسبیدی تو بر زمین چون گل تر
آخر حرکات شد کلید برکات - بیرون ز تن و جان و روان درویش است
برتر ز زمین و آسمان درویش است - تا ظن نبری که این زمین بیهوشست
بیدار دو چشم بسته چون خرگوشست - گر شرم همی از آن و این باید داشت
پس عیب کسان زیر زمین باید داشت - از عشق تو برقی بزمین افتادست
این دود به آسمان از آن میخیزد - اول به زمین از آسمان آمدهای
آخر ز زمین بر آسمان خواهی شد - ای از قدمت خاک زمین خرم و شاد
شد حامله از شادی و صد غنچه بزاد - ای آنکه تو جان آسمانی و زمین
جز رحمت و جز راحت جانت مرساد - مشگش گفتم از این سخن تاب آورد
درهم شد و خویشتن زمینها برزد - آن غم که نگنجد در افلاک و زمین
اندر دل چون چشمهی سوزن گنجد - تخم غم را کجا پذیرد چو زمین
آن کز هوسش فلک معلق باشد - آن لحظه که ساکن و خموشم چو زمین
چون رعد به چرخ میرسد فریادم - در صحن زمین به زیر نه طاق فلک
بر هرچه نظر کنم ترا میبینم - ای جان و جهان و جان و جهان گم کردم
ای ماه زمین و آسمان گم کردم - دستم چو بر آسمان تو مینرسد
میآرم سجده و زمین میبوسم - گفتی که زمین حق فراخست فراخ
ای جان به کجا روم که در دست توام - بگذر تو ز خورشیدی که آن بر فلک است
خورشید نگر که در زمین میبینم - هر جا که تو بر روی زمین پای نهی
پنهان بروم دیده بر آن خاک نهم - حق نیز جمال خویش در ما بیند
وین فاش مکن که خونت ریزد به زمین - رندی دیدم نشسته بر خنگ زمین
نه کفر و نه اسلام و نه دنیا و نه دین - گر تیغ اجل مرا کند بیسر و جان
در حسن برآیم ز زمین صد چندان - ما کاهگلان عشق و پهلو به زمین
کرده است زمین را کرمش مرکب و زین - گنجیست نهانه در زمین پوشیده
از ملت کفر و اهل دین پوشیده - از شادی تو پر است شهر و وادی
از روی زمین و آسمان را شادی - ور جان و دلم نهان شود زیر زمین
شاد است روانم که روان میدانی - سرسبز چو شاخ گل و آزاده چو سرو
سروی عجبی که از زمین آزادی - مائیم در این زمان زمین پیمائی
بگذاشته هر شهر به شهر آرائی - گر آن منمی که دل ز من برکنده است
خود را چو درخت از زمین برکنمی - هر شب که ببنده همنشین میافتی
چون نور مهی که بر زمین میافتی - فردوسی
- «زمین» در شاهنامه فردوسی
- چو دریا و چون کوه و چون دشت و راغ
زمین شد به کردار روشن چراغ - زمین را بلندی نبد جایگاه
یکی مرکزی تیره بود و سیاه - همی بر شد آتش فرود آمد آب
همی گشت گرد زمین آفتاب - بیاراست روی زمین را به داد
بپردخت ازان تاج بر سر نهاد - برآن آفرین کو کند آفرین
بر آن بخت بیدار و فرخ زمین - ز فرش جهان شد چو باغ بهار
هوا پر ز ابر و زمین پرنگار - چو خورشید بر چرخ بنمود تاج
زمین شد به کردار تابنده عاج - بر اندیشهی شهریار زمین
بخفتم شبی لب پر از آفرین - از آن بد کنش دیو روی زمین
بپرداز و پردخته کن دل ز کین - سر سال نو هرمز فرودین
برآسوده از رنج روی زمین - ببوسید و شد بر زمین ناپدید
کس اندر جهان این شگفتی ندید - به شاهی برو آفرین خواندند
ورا شاه ایران زمین خواندند - کی اژدهافش بیامد چو باد
به ایران زمین تاج بر سر نهاد - همی بنگرید این بدان آن بدین
ز کردار بیداد شاه زمین - زمین هفت کشور به فرمان تست
دد و دام و مردم به پیمان تست - کجا نام او آفریدون بود
زمین را سپهری همایون بود - زمین کرده ضحاک پر گفت و گوی
به گرد جهان هم بدین جست و جوی - فریدون که بودش پدر آبتین
شده تنگ بر آبتین بر زمین - فرانک بدو گفت کای پاک دین
منم سوگواری ز ایران زمین - تو بشناس کز مرز ایران زمین
یکی مرد بد نام او آبتین - مهان شاه را خواندند آفرین
که ای نامور شهریار زمین - گران گرز برداشت از پیش زین
تو گفتی همی بر نوردد زمین - منم پور آن نیکبخت آبتین
که بگرفت ضحاک ز ایران زمین - کجا گفته بودش یکی پیشبین
که پردختگی گردد از تو زمین - چو این کار آن جوید آن کار این
پرآشوب گردد سراسر زمین - ببستش بران گونه آویخته
وزو خون دل بر زمین ریخته - ببارید چون ژاله ز ابر سیاه
پی را نبد بر زمین جایگاه - ز بالا چو پی بر زمین برنهاد
بیامد فریدون به کردار باد - چو آن خواسته دید شاه زمین
بپذرفت و بر مام کرد آفرین - زمین را ببوسید و چربی نمود
برآن کهتری آفرین برفزود - کسی کو بود شهریار زمین
نه بازیست با او سگالید کین - به خنجر زمین را میستان کنیم
به نیزه هوا را نیستان کنیم - یکی روم و خاور دگر ترک و چین
سیم دشت گردان و ایرانزمین - دگر تور را داد توران زمین
ورا کرد سالار ترکان و چین - به ابر اندر آورده بالای او
زمین کوه تا کوه پهنای او - بسی روزگاران شدست اندرین
نکردیم بر باد بخشش زمین - فرستاده بشنید گفتار اوی
زمین را ببوسید و برگاشت روی - سپارد ترا مرز ترکان و چین
که از تو سپهدار ایران زمین - ایا دادگر شهریار زمین
برین داد هرگز مباد آفرین - چو بشنید موبد پیام درشت
زمین را ببوسید و بنمود پشت - خداوند شمشیر و گاه و نگین
چو ما دید بسیار و بیند زمین - به بیهوده از شهریار زمین
مدارید خشم و مدارید کین - یکی نامه بنوشت شاه زمین
به خاور خدای و به سالار چین - دو سنگی دو جنگی دو شاه زمین
میان کیان چون درخشان نگین - من ایران نخواهم نه خاور نه چین
نه شاهی نه گسترده روی زمین - زمین بستر و خاک بالین او
شده تیره روشن جهانبین او - پرستندهای کش به بر داشتی
زمین را به پی هیچ نگذاشتی - ز بالا فرو برد سر پیش اوی
همی بر زمین بر بمالید روی - زمین گلشن از پایهی تخت تست
زمان روشن از مایهی بخت تست - ابا گرز و با کاویانی درفش
زمین کرده از سم اسپان بنفش - تو گفتی که میدان بجوشد همی
زمین به آسمان بر خورشد همی - به زرین عمود و به زرین کمر
زمین کرده خورشیدگون سر به سر - چو فرمان دهد ما همیدون کنیم
زمین را ز خون رود جیحون کنیم - پر از خشم سر ابروان پر ز چین
همی بر نوشتند روی زمین - زمین شد به کردار کشتی برآب
تو گفتی سوی غرق دارد شتاب - بزد مهره بر کوههی ژنده پیل
زمین جنب جنبان چو دریای نیل - بیابان چو دریای خون شد درست
تو گفتی که روی زمین لاله رست - ز زین برگرفتش بکردار باد
بزد بر زمین داد مردی بداد - هوا را تو گفتی همی برفروخت
چو الماس روی زمین را بسوخت - رسیدم به خوبی بتوران زمین
سپه برکشیدیم و جستیم کین - که چون برد خواهد سر شاه چین
بریده بر شاه ایران زمین - بگوید که گفتند ما کهتریم
زمین جز به فرمان او نسپریم - زمین را ببوسید و کرد آفرین
بران تاج و تخت و کلاه و نگین - تو شستی به شمشیر هندی زمین
به آرام بنشین و رامش گزین - زمین بنده و چرخ یار منست
سر تاجداران شکار منست - بدان را ز بد دست کوته کنم
زمین را بکین رنگ دیبه کنم - هر آنکس که در هفت کشور زمین
بگردد ز راه و بتابد ز دین - همه پهلوانان روی زمین
منوچهر را خواندند آفرین - زمین و زمان خاک پای تو باد
همان تخت پیروزه جای تو باد - همه پهلوانان روی زمین
برو یکسره خواندند آفرین - ازین ننگ بگذارم ایران زمین
نخواهم برین بوم و بر آفرین - یکی شیرخواره خروشنده دید
زمین را چو دریای جوشنده دید - ابر آفریننده کرد آفرین
بمالید رخسارگان بر زمین - یکی خلعتی ساخت شاه زمین
که کردند هر کس بدو آفرین - بگفت این و برخاست آوای کوس
هوا قیرگون شد زمین آبنوس - چو بشنید پیغام شاه بزرگ
زمین را ببوسید سام سترگ - نه قیصر بخواهم نه فغفور چین
نه از تاجداران ایران زمین - رخ لاله رخ گشت چون سندروس
به پیش سپهبد زمین داد بوس - از آن گنبد سیم سر بر زمین
فرو هشته بر گل کمند از کمین - اگرتان ببیند چنین گل بدست
کند بر زمینتان هم آنگاه پست - بهار آمد ازگلستان گل چنیم
ز روی زمین شاخ سنبل چنیم - درود جهان آفرین بر تو باد
خم چرخ گردان زمین تو باد - مگر کو دل سام و شاه زمین
بشوید ز خشم و ز پیکار و کین - ز فرمان و رایش کسی نگذرد
پی مور بی او زمین نسپرد - همه کاخ مهراب مهر منست
زمینش چو گردان سپهر منست - ببرد پی بدسگالان ز خاک
به روی زمین بر نماند مغاک - نه سگسار ماند نه مازندران
زمین را بشوید به گرز گران - نخواهد که از تخم ما بر زمین
کسی پای خوار اندر آرد به زین - زن از بیم برگشت چون سندروس
بترسید و روی زمین داد بوس - زمین دید رودابه و پشت پای
فرو ماند از خشم مادر به جای - به دست همین زن که کندیش موی
زدی بر زمین و کشیدی به روی - همی گفت رودابه را رود خون
بروی زمین بر کنم هم کنون - بدو گفت بنگر که شاه زمین
دل از ما کند زین سخن پر ز کین - سر از تن جدا کن زمین را بشوی
ز پیوند ضحاک و خویشان اوی - چو شاه جهاندار بگشاد روی
زمین را ببوسید و شد پیش اوی - خروشی خروشیدم از پشت زین
که چون آسیا شد بریشان زمین - زدم بر زمین بر چو پیل ژیان
بدین آهنین دست و گردی میان - ز بانگش بلرزید روی زمین
ز زهرش زمین شد چو دریای چین - همه مردم از داد تو شادمان
ز تو داد یابد زمین و زمان - چو تنگ اندر آورد با من زمین
برآهختم این گاوسر گرزکین - زمین شهر تا شهر پهنای او
همان کوه تا کوه بالای او - زمین را ببوسید زال دلیر
سخن گفت با او پدر نیز دیر - به زخمی چنان شد که دیگر نخاست
ز مغزش زمین گشت باکوه راست - ز تفش همی پر کرگس بسوخت
زمین زیر زهرش همی برفروخت - چو زال اندر آمد به پیش پدر
زمین را ببوسید و گسترد بر - کشف رود پر خون و زرداب شد
زمین جای آرامش و خواب شد - زمین گشت بیمردم و چارپای
همه یکسر او را سپردند جای - ز تیغ تو الماس بریان شود
زمین روز جنگ از تو گریان شود - کنون چند سالست تا پشت زین
مرا تختگاه است و اسپم زمین - ز سر تا به دمش چو کوه بلند
کشان موی سر بر زمین چون کمند - زمین نسپرد شیر با داد تو
روان و خرد کشته بنیاد تو - مگر شاه ایران ازین خشم و کین
برآساید و رام گردد زمین - زمین را ببوسید و کرد آفرین
ابر شاه و بر پهلوان زمین - زمین را ببوسید و بر پای خاست
بگفت آنچه اندر نهان بود راست - همی بر تو بر خواندیم آفرین
همان بر جهاندار شاه زمین - به زین اندر آمد که زین را ندید
همان نعل اسپش زمین را ندید - چو نزدیک شاه اندر آمد زمین
ببوسید و بر شاه کرد آفرین - به شاخی زدی دست کاندر زمین
برو شهریاران کنند آفرین - ابا ژندهپیلان و رامشگران
زمین شد بهشت از کران تا کران - اگر نیم ازین پیکر آید تنش
سرش ابر ساید زمین دامنش - یکایک نهادند سر بر زمین
ابر سام یل خواندند آفرین - برین پند من باش و مگذر ازین
بجز بر ره راست مسپر زمین - چو زال آگهی یافت بر بست کوس
ز لشکر زمین گشت چون آبنوس - یکی لشکر از کوه تا کوه مرد
زمین قیرگون و هوا لاژورد - پدید آید آنگه به خاور زمین
نگر تا نتابی بر او به کین - اگر برنگیرد وی آن گرز کین
ازین تخت پردخته ماند زمین - مگر دست یابید بر دشت کین
برین دو سرافراز ایران زمین - که افراسیاب اندر ایران زمین
دو سالار کرد از بزرگان گزین - مرا بیم ازو بد به ایران زمین
چو او شد ز ایران بجوییم کین - سپاهی بیامد ز ترکان و چین
هم از گرزداران خاور زمین - دو لشکر به کردار دریای چین
تو گفتی که شد جنب جنبان زمین - فریدون نهاد این کله بر سرم
که بر کین ایرج زمین بسپرم - کجا گفته بودش که از ترک و چین
سپاهی بیاید به ایران زمین - زمین کوه تا کوه جوشنوران
برفتند با گرزهای گران - دل تیغ گفتی ببالد همی
زمین زیر اسپان بنالد همی - چو شد نیزهها بر زمین سایهدار
شکست اندر آمد سوی مایهدار - خود و نامداران هزار و دویست
تو گفتی کشان بر زمین جای نیست - بزد بر سرش گرزهی گاورنگ
زمین شد ز خونش چو پشت پلنگ - چو این کرده شد ساز رفتن گرفت
زمین زیر اسپان نهفتن گرفت - سرت افسر از خاک جوید همی
زمین خون شاهان ببوید همی - نشان فریدون بدو زنده بود
زمین نعل اسپ ورا بنده بود - بزرگان ایران ز گفتار اوی
بروی زمین برنهادند روی - بیا تا ببخشیم روی زمین
سراییم یک با دگر آفرین - پر از غلغل و رعد شد کوهسار
زمین شد پر از رنگ و بوی و نگار - که گفتی زمین شد سپهر روان
همی بارد از تیغ هندی روان - که روی زمین را کنم بیسپاه
که خون بارد ابر اندر آوردگاه - ز نیروی او پشت کردی به خم
نهادی به روی زمین بر شکم - برآمد ز زاولستان رستخیز
زمین خفته را بانگ برزد که خیز - تهمتن زمین را به مژگان برفت
کمر برمیان بست و چون باد تفت - وزان روی رستم دلیر و گزین
بپیمود زی شاه ایران زمین - بزد نیزه و برگرفتش ز زین
نهاد آن بن نیزه را بر زمین - چو شب تیره شد پهلو پیشبین
برآراست باشاه ایران زمین - ز لشکر چو کشتی سراسر زمین
کجا موج خیزد ز دریای چین - ز کشته زمین کرد مانند کوه
شدند آن دلیران ترکان ستوه - چو تنگ اندر آورد با او زمین
فرو کرد گرز گران را به زین - ز گرد سواران در آن پهن دشت
زمین شش شد و آسمان گشت هشت - بیامد بسان نهنگ دژم
که گفتی زمین را بسوزد بدم - زمینی کجا آفریدون گرد
بدانگه به تور دلاور سپرد - کجا پادشاهیست بیجنگ نیست
وگر چند روی زمین تنگ نیست - ز یک روی گیتی مرو را سپرد
ببوسید روی زمین مرد گرد - همان بخش ایرج ز ایران زمین
بداد آفریدون و کرد آفرین - ببخشیم و زان پس نجوییم کین
که چندین بلا خود نیرزد زمین - یکی چاره باید کنون اندرین
که این بد بگردد ز ایران زمین - نه از من پسندد جهانآفرین
نه شاه و نه گردان ایران زمین - ز بهر بزرگان ایران زمین
برآرامش این رنج کردی گزین - هوا خوشگوار و زمین پرنگار
نه گرم و نه سرد و همیشه بهار - دی و بهمن و آذر و فرودین
همیشه پر از لاله بینی زمین - به آواز گفتند ما کهتریم
زمین جز به فرمان تو نسپریم - پس از کردگار جهانآفرین
به تو دارد امید ایران زمین - به میلاد بسپرد ایران زمین
کلید در گنج و تاج و نگین - اگرچه به رنجست هم بگذرد
پی رخش فرخ زمین بسپرد - سر و مغز پولاد را زیر پای
پی رخش برده زمین را ز جای - همانگه یکی میش نیکوسرین
بپیمود پیش تهمتن زمین - نیارد گذشتن به سر بر عقاب
ستاره نبیند زمینش به خواب - به تنها یکی کینهور لشکرم
به رخش دلاور زمین بسپرم - زمین شد به زیر تنش ناپدید
یکی چشمه خون از برش بردمید - خروشید و جوشید و برکند خاک
ز نعلش زمین شد همه چاک چاک - چنان ساخت روشن جهانآفرین
که پنهان نکرد اژدها را زمین - بغرید برسان ابر بهار
زمین کرد پر آتش از کارزار - وزانجا سوی روشنایی رسید
زمین پرنیان دید و یکسر خوید - همی پوست کند این از آن آن ازین
همی گل شد از خون سراسر زمین - چو از شاه بشنید فرهاد گرد
زمین را ببوسید و نامه ببرد - نه دریا پدید و نه هامون و کوه
زمین آمد از پای اسپان ستوه - زمین شد به کردار دریای قیر
همه موجش از خنجر و گرز و تیر - تهمتن به قلب اندر آمد نخست
زمین را به خون دلیران بشست - چو گودرز کشواد بر میسره
شده کوه آهن زمین یکسره - همی جوشن اندر تنش برفروخت
همی تف تیغش زمین را بسوخت - برآمد ز هر دو سپه بوق و کوس
هوا نیلگون شد زمین آبنوس - سزاوار او شهریار زمین
یکی خلعت آراست با آفرین - زمین را ببخشید بر مهتران
چو باز آمد از شهر مازندران - زمین گشت پر سبزه و آب و نم
بیاراست گیتی چو باغ ارم - ز چشم سنان آتش آمد برون
زمین شد به کردار دریای خون - تو گفتی زمین شد سپهر روان
همی بارد از تیغ هندی روان - ز مغفر هوا گشت چون سندروس
زمین سر به سر تیره چون آبنوس - بدرید کوه از دم گاودم
زمین آمد از سم اسپان به خم - ز بانگ تبیره به بربرستان
تو گفتی زمین گشت لشکرستان - تو گفتی همی سنگ آهن کنند
وگر آسمان بر زمین برزنند - از ایران بشد تا به توران و چین
گذر کرد ازان پس به مکران زمین - که خورشید روشن ز تاج منست
زمین پایهی تخت عاج منست - یکی لشکر آراسته چون بهشت
تو گفتی که روی زمین لاله کشت - چنین داد پاسخ که مندیش ازین
نه گسترده از بهر من شد زمین - نهادند سر سوی هاماوران
زمین کوه گشت از کران تا کران - سپه کوه تا کوه صف برکشید
پی مور شد بر زمین ناپدید - از آوای گردان بتوفید کوه
زمین آمد از نعل اسپان ستوه - برآمد درخشیدن تیر و خشت
تو گفتی هوا بر زمین لاله کشت - ز کشته زمین گشت مانند کوه
همان شاه هاماوران شد ستوه - زمین کوه تا کوه پرخون کنیم
ز دشمن بیابان چو جیحون کنیم - جهان کر شد از نالهی بوق و کوس
زمین آهنین شد هوا آبنوس - بیامد بر او زمین بوس داد
یکی دستهی گل به کاووس داد - جهان آفرین بینیازست ازین
ز بهر تو باید سپهر و زمین - ز روی زمین تخت برداشتند
ز هامون به ابر اندر افراشتند - نگونسار گشتند ز ابر سیاه
کشان بر زمین از هوا تخت شاه - سوی بیشهی شیرچین آمدند
به آمل بروی زمین آمدند - به جنگ زمین سر به سر تاختی
کنون باسمان نیز پرداختی - ز درنده شیران زمین شد تهی
به پرنده مرغان رسید آگهی - تو از شاه ترکان چه ترسی چنین
ز گرد سواران توران زمین - ازان پس تهمتن زمین داد بوس
چنین گفت کاین باده بر یاد طوس - بخورد و ببوسید روی زمین
تهمتن برو برگرفت آفرین - رمیدند ازو رزمسازان چین
بشد خیره سالار توران زمین - بزد دست و تیغ از میان برکشید
ز گرد سران شد زمین ناپدید - زدش بر زمین همچو یک لخت کوه
پر از بیم شد جان توران گروه - چو خورشید رخشنده شد بر سپهر
بیاراست روی زمین را به مهر - چو ده ساله شد زان زمین کس نبود
که یارست یا او نبرد آزمود - زمین را به خنجر بشوید همی
کنون رزم کاووس جوید همی - بران کوه بخشایش آرد زمین
که او اسپ تازد برو روز کین - اگر دم زند شهریار زمین
نراند سپاه و نسازد کمین - بدو گفت رستم که مندیش ازین
که با ما نشورد کس اندر زمین - زمین بنده و رخش گاه منست
نگین گرز و مغفر کلاه منست - به ایران نبینید ازین پس مرا
شما را زمین پر کرگس مرا - اگر یار باشد جهان آفرین
چو نعل سمندم بساید زمین - همآورد او بر زمین پیل نیست
چو گرد پی رخش او نیل نیست - بدو گفت نرم ای جوانمرد گرم
زمین سرد و خشک و سخن گرم و نرم - به پیری بسی دیدم آوردگاه
بسی بر زمین پست کردم سپاه - به سستی رسید این ازان آن ازین
چنان تنگ شد بر دلیران زمین - از ایرانیان من بسی کشتهام
زمین را به خون و گل آغشتهام - به بالا ستاره بساید همی
تنش را زمین برگراید همی - من امشب به پیش جهان آفرین
بمالم فراوان دو رخ بر زمین - ز کف بفگن این گرز و شمشیر کین
بزن جنگ و بیداد را بر زمین - نخستین که پشتش نهد بر زمین
نبرد سرش گرچه باشد به کین - وگر چون ستاره شوی بر سپهر
ببری ز روی زمین پاک مهر - همه برگرفتند با او خروش
زمین پر خروش و هوا پر ز جوش - زدش بر زمین بر به کردار شیر
بدانست کاو هم نماند به زیر - اگر آسمان بر زمین بر زنی
وگر آتش اندر جهان در زنی - بدان جایگه ترک نزدیک بود
زمینش ز خرگاه تاریک بود - چنین داد پاسخ که اسپم بماند
ز سستی مرا بر زمین برنشاند - بسی آفرین بر جهان آفرین
بخواند و بمالید رخ بر زمین - زمین کهستان ورا داد شاه
که بود او سزای بزرگی و گاه - نه اندر زمین کس چو فرزند تو
جهان شاد بادا به پیوند تو - زمین بود در زیر دیبای چین
پر از در خوشاب روی زمین - به پور جوان گفت شاه زمین
که رایت چه بیند کنون اندرین - زمین گشت روشنتر از آسمان
جهانی خروشان و آتش دمان - نشاید که باشی تو اندر زمین
جز آویختن نیست پاداش این - نه پیداست رازش درین آسمان
نه اندر زمین این شگفتی بدان - زمین را ببوسید و دل شاد کرد
ز هر غم دل پاک آزاد کرد - چنین بود رای جهان آفرین
که او جان سپارد به توران زمین - ز گفتار و کردار و از آفرین
که خوانند بر تو به ایران زمین - تو گفتی که اندر زمین جای نیست
که بر خاک او نعل را پای نیست - زمین خشک شخی که گفتی سپهر
بدو تا جهان بود ننمود چهر - سراسر پر آشوب گردد زمین
ز بهر سیاوش بجنگ و به کین - نه کاووس خواهد ز من نیز کین
نه آشوب گیرد سراسر زمین - زمین تا لب رود جیحون مراست
به سغدیم و این پادشاهی جداست - بشد با زبانی پر از آفرین
تو گفتی مگر بر نوردد زمین - بیاورد گرسیوز آن خواسته
که روی زمین زو شد آراسته - ببرم زمین گر تو فرمان دهی
ز رفتن نبینم همی جز بهی - چو بشنید گرسیوز پیش بین
زمین را ببوسید و کرد آفرین - از ایران زمین بسپرد تیره خاک
بشوید دل از کینه و جنگ پاک - بیامد به پیش سیاوش زمین
ببوسید و بر شاه کرد آفرین - چه جستی جز از تخت و تاج و نگین
تن آسانی و گنج ایران زمین - و دیگر ز ایران زمین هرچ هست
که آن شهرها را تو داری به دست - چو گرسیوز آن خلعت شاه دید
تو گفتی مگر بر زمین ماه دید - سپاسی بود نزد شاه زمین
بزرگان گیتی کنند آفرین - بدین راه پیدا نبینی زمین
گذر کرد باید به دریای چین - همی بوسه دادند گردان زمین
بران خوب سالار باآفرین - به کین بازگشتن بریدن ز دین
کشیدن سر از آسمان و زمین - جهاندار یزدان پناه منست
زمین تخت و گردون کلاه منست - سه دیگر که گویی که از چهر تو
ببارد همی بر زمین مهر تو - بدو گفت پیران که مندیش زین
چو اندر گذشتی ز ایران زمین - که فرزند باشد کسی را چنین
دو دیده بگرداند اندر زمین - ز هر کش به توران زمین خویش بود
ورا مهربانی برو بیش بود - چو خورشید تابنده بنمود پشت
هوا شد سیاه و زمین شد درشت - پدر باش و این کدخدایی بساز
مگو این سخن با زمین جز به راز - سپاهی بران سان که گفتی سپهر
بیاراست روی زمین را به مهر - به نوک سنان و به تیر و کمان
زمین آورد تیرگی یک زمان - گر ایدونک بردارم از پشت زین
ترا ناگهان برزنم بر زمین - و گر تو مرا برنهی بر زمین
نگردم بجایی که جویند کین - نباشد پسند جهانآفرین
نه نیز از بزرگان روی زمین - فرستاده نزد سیاوش رسید
زمین را ببوسید کاو را بدید - صد و بیست فرسنگ ز ایدر به چین
همان سیصد و سی به ایران زمین - بباید که خون سیاوش زمین
نبوید نروید گیا روز کین - سپاه دو کشور پر از کین کنی
زمان و زمین پر ز نفرین کنی - سپاهی ز روم و سپاهی ز چین
همی هر زمان برخروشد زمین - سیاوش بدو گفت پدرود باش
زمین تار و تو جاودان پود باش - سیاووش چو بخروشد از روم و چین
پر از گرز و شمشیر بینی زمین - چنین داد پاسخ که ای خوبروی
به توران زمین شد مرا آب روی - گر ایدونک خونش بریزم به کین
یکی گرد خیزد ز ایران زمین - یکی بارهی گامزن برنشین
مباش ایچ ایمن به توران زمین - سیاوش که بگذاشت ایران زمین
همی از جهان بر تو کرد آفرین - ز ایران یکی لشکر آرد به کین
پرآشوب گردد سراسر زمین - درختی نشانی همی بر زمین
کجا برگ خون آورد بار کین - پی رخش فرخ زمین بسپرد
به توران کسی را به کس نشمرد - زنندش همی چوب تا تخم کین
بریزد برین بوم توران زمین - سه اسپ گرانمایه کردند زین
همی برنوشتند گفتی زمین - بسا تاجداران ایران زمین
که با لشکر آیند پردرد و کین - زمین را ببوسید پیران و گفت
که ای دادگر شاه بییار و جفت - بر گوسفندان چه گردی همی
زمین را چه گونه سپردی همی - بدیده سپردند یک یک زمین
زبان دد و دام پرآفرین - بدو گفت کیخسرو پاک دین
به تو باد رخشنده توران زمین - نبد جای پوینده را بر زمین
ز نیزه هوا ماند اندر کمین - ستاره به جنگ اندر آمد نخست
زمین و زمان دست خون را بشست - ز کشته فگنده به هر سو سران
زمین کوه گشت از کران تا کران - گرفتش کمربند و از پشت زین
برآورد و زد ناگهان بر زمین - ز دلها همه ترس بیرون کنید
زمین را ز خون رود جیحون کنید - ز میدان یکی بانگ برشد به ابر
تو گفتی زمین شد به کام هژبر - زمین آمد از سم اسپان به جوش
به ابر اندر آمد فغان و خروش - شد از سم اسپان زمین سنگ رنگ
ز نیزه هوا همچو پشت پلنگ - زمین شد ز نعل ستوران ستوه
همه کوه دریا شد و دشت کوه - بریشان ز هر سو کمین آورید
به نیزه خور اندر زمین آورید - زمین سربسر کشته و خسته بود
وگر لاله بر زعفران رسته بود - بزد نای رویین و بربست کوس
همی آسمان بر زمین داد بوس - ستودش فراوان و کرد آفرین
که چون تو کسی نیست ز ایران زمین - که نخچیرگاه سیاوش بد این
برین بود مهرش به توران زمین - ز توران زمین تا به سقلاب و روم
نماندند یک مرز آباد بوم - به ایران سپه رزم و کین آوریم
به نیزه خور اندر زمین آوریم - وز آن جایگه شاه توران زمین
بیاورد لشکر به دریای چین - چو کیخسرو آید ز توران زمین
سوی دشمنان افگند رنج و کین - زمین را همان با سپهر بلند
به دست تو خواهد گشادن ز بند - چو خورشید رخشنده آمد پدید
زمین شد بسان گل شنبلید - تو تا زادی از مادر به آفرین
پر از آفرین شد سراسر زمین - ورا بارگی باش و گیتی بکوب
ز دشمن زمین را به نعلت بروب - ببوسید پیشش زمین پهلوان
بدو گفت کای مهتر بانوان - زمین از تو گردد بهار بهشت
سپهر از تو زاید همی خوب و زشت - زمین سبز و چشمه پر از آب دید
همی جای آرامش و خواب دید - گرفتش به بر شهریار زمین
ز شادی برو بر گرفت آفرین - ابر شاه پیران گرفت آفرین
خروشان ببوسید روی زمین - که گر دست یابم برو روز کین
کنم ارغوانی ز خونش زمین - چو از خنجرت خون چکد بر زمین
هم از مهر یاد آیدت هم ز کین - که توران زمین را کند خارستان
نماند برین بوم و بر شارستان - ندیدم نه هرگز شنیدم چنین
که کردی کسی ز آب جیحون زمین - بزرگان و گردان ایران زمین
همه شاه را خواندند آفرین - کسی کاو بود شهریار زمین
هنر باید و گوهر و فر و دین - چو نزدیک بهمن دژ اندر رسید
زمین همچو آتش همی بردمید - ستودش فراوان و کرد آفرین
چنین گفت کای شهریار زمین - اگر نیز رنجی نبودی جزین
که با من بیامد ز توران زمین - به آب اندر آمد بسان نهنگ
که گفتی زمین را بسوزد به جنگ - بیاورد و پیش جهاندار برد
زمین را ببوسید و او را سپرد - همی رفت لشکر گروها گروه
که از سم اسپان زمین شد چو کوه - برآمد یکی باد با آفرین
هوا گشت خندان و روی زمین - زمینی که پیوستهی مرز تست
بهای زمین درخور ارز تست - بدیشان فراوان بکرد آفرین
که آباد بادا به گردان زمین - از ابر بهاران ببارید نم
ز روی زمین زنگ بزدود غم - بزد مهره بر کوههی ژنده پیل
زمین شد بکردار دریای نیل - نهادند سر پیش او بر زمین
همه یک به یک خواندند آفرین - زمین چون بهشتی شد آراسته
ز داد و ز بخشش پر از خواسته - ز تیغ و ز گرز و ز کوس و ز گرد
سیه شد زمین آسمان لاژورد - چو روی زمین گشت چون پر زاغ
ز افراز کوه اندر آمد چراغ - فرود آمد از تخت و کرد آفرین
تهمتن ببوسید روی زمین - چنین گفت رستم به شاه زمین
که ای نامبردار باآفرین - دل شهریاران پر از بیم اوست
بلا بر زمین تخت و دیهیم اوست - چو آن مرز یکسر بدست آوریم
بتوران زمین بر شکست آوریم - فراوان بمالید رخ بر زمین
همی خواند بر کردگار آفرین - بدو گفت بهرام بر گوی هین
تو بر آسمانی و من بر زمین - کزان گونه بتگر بپرگار چین
نداند نگارید کس بر زمین - بزیر اندر آورد برج بره
چنین تا زمین زرد شد یکسره - ز کشور برآمد سراسر خروش
زمین پرخروش و هوا پر ز جوش - بروبر یلان آفرین خواندند
ورا پهلوان زمین خواندند - دهم روز لشکر بپیران رسید
سپاهی کزو شد زمین ناپدید - برآمد یکی ابر چون سندروس
زمین گشت از گرد چون آبنوس - بپوزش بیامد سپهدار طوس
بپیش سپهبد زمین داد بوس - زمین ارغوان و زمان سندروس
سپهر و ستاره پرآوای کوس - زمین بندهی تاج و تخت تو باد
فلک مایهی فر و بخت تو باد - تو گفتی سپهر و زمان و زمین
بپوشد همی چادر آهنین - چنین ننگ بر شاه ایران نبود
زمین پر ز خون دلیران نبود - ز هرای اسپان و آوای کوس
همی آسمان بر زمین داد بوس - پس لشکر اندر سپهدار طوس
بیامد بر شه زمین داد بوس - بهومان چنین گفت خاقان چین
که تنگست بر ما زمان و زمین - همان پیش منشور و خاقان چین
بزرگان و گردان توران زمین - سزد گر سر پیل را روز کین
بگیرد برآرد زند بر زمین - هر آنگه که او جنگ و کین آورد
همی آسمان بر زمین آورد - کس از گردش آسمان نگذرد
وگر بر زمین پیل را بشکرد - برو آفرین کرد خاقان چین
بپیشش ببوسید چنگش زمین - همه نامداران ایران زمین
گرفتند بر پهلوان آفرین - زمین گرد ببرید و برداشتش
ز هامون بگردون برافراشتش - چنین گفت پس شهریار زمین
که ای نامداران با آفرین - همه جنگ را پیش او تاختند
زمین را بدندان برانداختند - زمین پرنیان و هوا مشکبوی
گلابست گویی مگر آب جوی - ز عنبرش خاک و ز یاقوت سنگ
هوا مشکبوی و زمین رنگ رنگ - ز توران زمین گم شد آن تخت و گاه
برآمد بخورشید بر تاج شاه - بدیبا زمین کرده طاوس رنگ
ز دینار و دیبا چو پشت پلنگ - بکش کرده دست و زمین را بروی
ستردند زاریکنان پیش اوی - چو بشنید پیران برافراخت کوس
شد از سم اسبان زمین آبنوس - چو دریای جوشان زمین بردمید
چنان شد که کس روز روشن ندید - ز پیلان زمین سربسر پیلگون
ز گرد سواران هوا نیلگون - بدو گفت بردار شمشیر کین
وزیشان بپرداز روی زمین - بزد مهره در جام بر پشت پیل
زمین را تو گفتی براندود نیل - ستاره سنان بود و خروشید تیغ
از آهن زمین بود وز گرز میغ - هوا نیلگون شد زمین رنگ رنگ
دلیران لشکر بسان پلنگ - بتوفید ز آواز گردان زمین
ز ترگ و سنان آسمان آهنین - بچنگ اندرون گرز و دل پر ز کین
ز گردان چو دریای جوشان زمین - چو گودرز توران سپه را بدید
که برسان دریا زمین بردمید - برآمد خروش از در پهلوان
ز بانگ تبیره زمین شد نوان - پس پشت لشکر ز پیلان گروه
زمین از پی پیل گشته ستوه - نهادند صندوق بر پشت پیل
زمین شد بکردار دریای نیل - بمرز کروشان زمین هرچ بود
ز برگ درخت و زکشت و درود - گواهی دهد بر زمین خاک و آب
همان بر فلک چشمه آفتاب - همه نامداران ما چین و چین
نشسته بمرز کروشان زمین - فریدون بیدار دل زنده شد
زمان و زمین پیش او بنده شد - همان روز کیخسرو آنجا رسید
زمین کوه تا کوه لشکر کشید - خداوند هند و خداوند چین
خداوند ایران و توران زمین - همم رنج و مهرست و هم درد و کین
از ایران وز شاه ایران زمین - ز گردان گیتی برآمد خروش
زمین همچو دریا برآمد بجوش - چو دریا و کوه و زمین آفرید
بلند آسمان از برش برکشید - مهان جهان آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - هم آنگه زمین گشت چون پر زاغ
چنین تا سر از کوه بر زد چراغ - چنو در جهان نامداری بود
مرا بر زمین نیز یاری بود - مرا بر زمین دوست خوانی همی
جز از من کسی را ندانی همی - چو دیدند کردند زو آفرین
بران فرمند آفتاب زمین - همی کند روی زمین را به چنگ
نه بر گونهی شیر و چنگ پلنگ - همی دود زهرش بسوزد زمین
نخواند برین مرز و بوم آفرین - کمربند گیرمش وز پشت زین
به ابر اندر آرم زنم بر زمین - ابا این بسی آفرین گسترید
بران کو زمان و زمین آفرید - بدو گفت گشتاسپ من پیش ازین
ببودم بر شاه ایران زمین - به شاهی برو آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - به گردش یکی باره کرد آهنین
نشست اندرو کرد شاه زمین - چو یک چند سالان برآمد برین
درختی پدید آمد اندر زمین - جهان آفرین گفت بپذیر دین
نگه کن برین آسمان و زمین - همه سوی شاه زمین آمدند
ببستند کشتی به دین آمدند - دو ایوان برآورد از زر پاک
زمینش ز سیم و ز عنبرش خاک - بدانید گفتا کز ایران زمین
بشد فره و دانش و پاک دین - گروگر فرستادم از بهر دین
بیارای گفتا به دانش زمین - سپاهی بیارم ز ترکان چین
که بنگاهشان بر نتابد زمین - زمین را سراسر بسوزم همه
کتفتان به ناوک بدوزم همه - زمینشان همه پاک ویران کنم
درختانش از بیخ و بن برکنم - سوی گرد گشتاسپ شاه زمین
سزاوار گاه کیان به آفرین - ز ارجاسپ سالار گردان چین
سوار جهاندیده گرد زمین - زمین کشانی و ترکان چین
ترا باشد این همچو ایران زمین - چو پاسخ ازو سر بسر بشنوید
زمین را ببوسید و بیرون شوید - به توران زمین اندر آرم سپاه
کنم کشور گرگساران تباه - سخن چون بسر برد شاه زمین
سیه پیل را خواند و کرد آفرین - فرستادگان سپهدار چین
ز پیش جهانجوی شاه زمین - تگینان لشکرش ترکان چین
برفتند هر سو به توران زمین - در آورد لشکر به ایران زمین
همه خیره و دل پراگنده کین - سپاهی بیامد به درگاه شاه
که چندان نبد بر زمین بر گیاه - جهان را ببینی بگشته کبود
زمین پر ز آتش هوا پر زدود - شکسته شود چرخ گردونها
زمین سرخ گردد از ان خونها - بسی نامداران و گردان چین
که آن شیر مرد افگند بر زمین - همی تازند این بر آن آن برین
ز خون یلان سرخ گردد زمین - به یک حمله از جایشان بگسلد
چو بگسستشان بر زمین کی هلد - خردمند گفتا به شاه زمین
که ای نیکخو مهتر بافرین - سپاهیست ای شهریار زمین
که هرگز چنان نامد از ترک و چین - هوازی جهان بود شبگون شده
زمین سربسر پاک گلگون شده - به هنگامهی بازگشتن ز جنگ
که روی زمین گشته بد لاله رنگ - زمینها پر از کشته و خسته شد
سراپردهها نیز بربسته شد - همی گشت بر گرد مردان چین
تو گفتی همی بر نوردد زمین - بهر گوشهیی بر هم آویختند
ز روی زمین گرد انگیختند - که کشت آن سیه پیل نستوه را
که کند از زمین آهنین کوه را - برفتش دل و هوش وز پشت زین
فگند از برش خویشتن بر زمین - همیدون ببستند پیمان برین
که گر تیغ دشمن بدرد زمین - به ایران زمین باز بردندشان
به دانا پزشکان سپردندشان - زمینش بکردند از زر پاک
همه هیزمش عود و عنبرش خاک - به ایران زمین باز کردند روی
همه خیره دل گشته و جنگجوی - به کرده ستونها بزرگ آهنین
سر اندر هوا و بن اندر زمین - بشد همچنان پیش خاقان بگفت
به رخ پیش او بر زمین را برفت - به هر حملهیی جادوی زان سران
سپردی زمین را به گرز گران - برآمد ز هر دو سپه بانگ کوس
زمین آهنین شد هوا آبنوس - تو گفتی که گردون بپرد همی
زمین از گرانی بدرد همی - دو لشکر چو تنگ اندر آمد به گرد
زمین شد سیاه و هوا لاژورد - همه بیرهان را بدین آورم
سر جادوان بر زمین آورم - بگیرم سر گاه ایران زمین
به هر مرز بر ما کنند آفرین - بدو گفت کای شاه ترکان چین
به یک تن مزن خویشتن بر زمین - ز توران زمین تا به دریای چین
ترا بخشم و بوم ایران زمین - عنان را بپیچید بر میسره
زمین شد چو دریای خون یکسره - نه ارجاسپ مانم نه خاقان چین
نه کهرم نه خلخ نه توران زمین - بزرگان فزرانه و خویش اوی
نهادند سر بر زمین پیش اوی - شوم باز خواهم ز ارجاسپ کین
نمانم بر و بوم توران زمین - چو خورشید بر چرخ بنمود چهر
بیاراست روی زمین را به مهر - نخندد زمین تا نگرید هوا
هوا را نخوانم کف پادشا - چو خورشید بنمود تاج از فراز
هوا با زمین نیز بگشاد راز - ز درگاه برخاست آوای کوس
زمین آهنین شد سپهر آبنوس - بر اسفندیار آفرین خواندند
ورا نامدار زمین خواندند - سپاهش همه خواندند آفرین
همه پیش دادار سر بر زمین - چو یاقوت شد روی برج بره
بخندید روی زمین یکسره - زمین را به دیبا بیاراستند
نشستند بر خوان و می خواستند - جهانجوی پیش جهانآفرین
بمالید چندی رخ اندر زمین - چو او بر هوا رفت و گسترد پر
ندارد زمین هوش و خورشید فر - چراغ زمان و زمین تازه کرد
در و دشت بر دیگر اندازه کرد - زمین کوه تا کوه پر پر بود
ز پرش همه دشت پر فر بود - نبینی به جایی یکی قطره آب
زمینش همی جوشد از آفتاب - نه بر شخ و ریگش بروید گیا
زمینش روان ریگ چون توتیا - زمینش به کام نیاز اندر است
وگر باره با مه به راز اندر است - بیارید از ابر تاریک برف
زمینی پر از برف و بادی شگرف - ز گفتار او ماند اندر شگفت
زمین را ببوسید و پوزش گرفت - به خاک اندر افگنده پر خون تنت
زمین بستر و گرد پیراهنت - چو بشنید جنگی زمین بوسه داد
بیامد ز ایوان ارجاسپ شاد - نیازاردت کس به توران زمین
همان گر گرایی به ماچین و چین - بیامد ببوسید روی زمین
بر ارجاسپ چندی بکرد آفرین - پذیرفتن از شهریار زمین
ز بازارگان پوزش و آفرین - که رزم آزماید به توران زمین
بخواهد به مردی ز ارجاسپ کین - پدر آسمان باد و مادر زمین
نخوانم برین روزگار آفرین - ز بس خسته و کشته و کوفته
زمین همچو دریای آشوفته - به توران زمین شهریاری نماند
ز ترکان چین نامداری نماند - برآوردش از جای و زد بر زمین
همه لشکرش خواندند آفرین - همی گرز بارید همچون تگرگ
زمین پر ز ترگ و هوا پر ز مرگ - رسیدم به راهی به توران زمین
که هرگز نخوانم برو آفرین - فلک روشن از تاج گشتاسپ باد
زمین گلشن شاه لهراسپ باد - زمین بوسه دادند هر سه پسر
که چون تو که باشد به گیتی پدر - هوا پر ز آوای رامشگران
زمین پر سواران نیزهوران - بسی خواند بر فر او آفرین
که بیتو مبادا زمان و زمین - همه بارهی شهر زد بر زمین
برآورد گرد از بر و بوم چین - هوا خوشگوار و زمین پرنگار
تو گفتی به تیر اندر آمد بهار - هوا پر خروش و زمین پر ز جوش
خنک آنک دل شاد دارد به نوش - به عشق هوا بر زمین شد گوا
به نزدیک خورشید فرمانروا - بدو گفت شاها انوشه بدی
توی بر زمین فره ایزدی - سواری که باشد به نیروی پیل
ز خون رانداندر زمین جوی نیل - یکی گورستان کرد بر دشت کین
که پیدا نبد پهن روی زمین - ز توران زمین تا در هند و روم
جهان شد مر او را چو یک مهره موم - و دیگر یکی دیو بد بدگمان
تنش بر زمین و سرش به آسمان - زمین را سراسر همه گشتهام
بسی شاه بیدادگر کشتهام - نخستین کمر بستم از بهر دین
تهی کردم از بتپرستان زمین - به لهراسپ از بند من بد رسید
شد از ترک روی زمین ناپدید - به مردی من آن باره را بستدم
بتان را همه بر زمین بر زدم - به نیزه ز اسپت نهم بر زمین
ازان پس نه پرخاش جویی نه کین - به روی زمین یکسر اندیشه کرد
خرد چون تبر هوش چون تیشه کرد - زمین زو سراسر پرآشوب بود
پر از خنجر و غارت و چوب بود - همان رزم کاموس و خاقان چین
که لرزان بدی زیر ایشان زمین - بگفت این و بنهاد سر بر زمین
همی خواند بر کردگار آفرین - نهاد آن بن نیزه را بر زمین
ز خاک سیاه اندر آمد به زین - چو بهمن برادرش را کشته دید
زمین زیر او چون گل آغشته دید - چنان آفریدی که خود خواستی
زمان و زمین را بیاراستی - گرفتم کمربند دیو سپید
زدم بر زمین همچو یک شاخ بید - تو آنی که گفتی که رویین تنم
بلند آسمان بر زمین بر زنم - که ایدون شنیدم ز دانای چین
ز اخترشناسان ایران زمین - همی گفت گشتاسپ کای پاک دین
که چون تو نبیند زمان و زمین - شب و روز خوانم همی آفرین
بران دادگر شهریار زمین - زده حربهها را بن اندر زمین
همان نیز ژوپین و شمشیر کین - بر شهر کابل یکی جای بود
ز سبزی زمینش دلارای بود - همی جست و ترسان شد از بوی خاک
زمین را به نعلش همی کرد چاک - زن و مرد بد ایستاده به پای
تنی را نبد بر زمین نیز جای - بده روز و ده شب به زابل رسید
کسش بر زمین بر نهاده ندید - بدان گونه بر خاک تن پر ز خون
به روی زمین بر فگنده نگون - ز کابلستان تا به زابلستان
زمین شد به کردار غلغلستان - سپاه پراگنده را گرد کرد
زمین آهنین شد هوا لاژورد - برآمد یکی باد و گردی کبود
زمین ز آسمان هیچ پیدا نبود - به کردار کوه آتشی برفروخت
شغاد و چنار و زمین را بسوخت - زمین را ز خون بازنشناختند
همی باره بر کشتگان تاختند - پدرم آمد و کین لهراسپ خواست
ز کشته زمین کرد با کوه راست - وزان روی بهمن صفی برکشید
که خورشید تابان زمین را ندید - ز چاک تبرزین و جر کمان
زمین گشت جنبانتر از آسمان - مبیناد چشم کس این روزگار
زمین باد بیتخم اسفندیار - چو آن جامهها بر زمین بر نهاد
سر تنگ صندوق را برگشاد - چنین داد پاسخ که بیش است ازین
درخت برومند و باغ و زمین - تو گفتی همه دشت پهنای اوست
زمین زیر پوینده بالای اوست - همی رفت منزل به منزل سپاه
زمین پر سپاه آسمان پر ز ماه - یکی رعد و باران با برق و جوش
زمین پر ز آب آسمان پرخروش - چو خورشید برزد سر از تیره راغ
زمین شد به کردار روشن چراغ - زمین شد ز رومی چو دریای خون
جهانجوی را تیغ شد رهنمون - بفرمود تا خواندند آفرین
به شاهی بران نامدار زمین - برفتند یک لب پر از آفرین
ز دادار بر شهریار زمین - کنون آفرین جهانآفرین
بخوانیم بر شهریار زمین - زمین آن سپه را همی برنتافت
بران بوم کس جای رفتن نیافت - ز باران ژویین و باران تیر
زمین شد ز خون چون یکی آبگیر - برآنم که گرد زمین اندکی
بگردم ببینم جهان را یکی - بزرگان برو خواندند آفرین
که آباد بادا به قیصر زمین - تو گفتی زمین کوه جنگی شدست
ز گرد آسمان روی زنگی شدست - چو خورشید برزد سر از کوه و راغ
زمین شد به کردار زرین چراغ - ز ساز و ز گردان هر دو گروه
زمین همچو دریا بد و گرد کوه - تو گفتی هوا خون خروشد همی
زمین از خروشش بجوشد همی - سپه را چو روی اندرآمد به روی
زمان و زمین گشت پرخاشجوی - چو دریا شد از خون گردان زمین
تن بیسران بد همه دشت کین - سکندر به آیین صفی برکشید
هوا نیلگون شد زمین ناپدید - که چرخ و زمین و زمان آفرید
توانایی و ناتوان آفرید - گرفتند یکسر برو آفرین
بدان سرور شهریار زمین - زمان و زمین بنده بد پیش من
چنین بود تا بخت بد خویش من - ز ایوان برآمد یکی آفرین
بران دادگر شهریار زمین - بهشتم سه خم دیدم ای پاکدین
برابر نهاده بروی زمین - یکی چون بهشت برین دخترت
کزو تابد اندر زمین افسرت - نباشد پسند جهانآفرین
نه نزدیک آن پادشاه زمین - سوی فور هندی سپاهی براند
که روی زمین جز به دریا نماند - به هر سو همی رفت زانسان سپاه
تو گفتی جز آن بر زمین نیست راه - که ای قیصر روم و سالار چین
سپاه ترا برنتابد زمین - که ما سربسر بندهی قیصریم
زمین جز به فرمان او نسپریم - به دشت اندرون لشکر انبوه گشت
زمین از پی پیل چون کوه گشت - برآمد دم بوق و آواس کوس
زمین آهنین شد هوا آبنوس - سکندر ز قیطون بپرسید و گفت
که قیدافه را بر زمین کیست جفت - زمین چار فرسنگ بالای اوی
برین هم نشانست پهنای اوی - به پاسخ نخست آفرین گسترید
بدان دادگر کو زمین گسترید - سکندر بیامد زمین بوس داد
بدو گفت کای شاه قیصر نژاد - بر مهتر آمد زمین داد بوس
چنانچون بود مردم چاپلوس - زمینش همه صندل و چوب عود
ز جزع و ز پیروزه او را عمود - به مردی تو گستاخ گشتی چنین
که مهتر شدی بر زمان و زمین - که او از پی فور کین آورد
به جنگ آسمان بر زمین آورد - پیاده شد از باره طینوش زود
زمین را ببوسید و زرای نمود - بگفتم که من دست شاه زمین
به دست تو اندر نهم همچنین - زمین تازه شد کوه چون سندروس
ز درگاه برخاست آوای کوس - سپه با زبانها پر از آفرین
یکایک نهادند سر بر زمین - که روی زمین سربسر پیش تست
تو گویی سپهر روان خویش تست - یکایک برو خواندند آفرین
بران برمنش شهریار زمین - زمین بستر و پوشش از آسمان
به ره دیدهبان تا کی آید زمان - بپرسید کز خواب بیدار کیست
به روی زمین بر گنهکار کیست - همه خانهها کرده از چوب و نی
زمینش هم از نی فروبرده پی - جهان خرم و آب چون انگبین
همی مشک بویید روی زمین - ز خون ریختن گشت روی زمین
سراسر به کردار دریای چین - وزان جایگه رفت خورشیدفش
بیامد دمان تا زمین حبش - ز مردم زمین بود چون پر زاغ
سیه گشته و چشمها چون چراغ - همه یکسره خواندند آفرین
که ای نامور شهریار زمین - به گرد جهان شهریاری نماند
همان بر زمین نامداری نماند - زره کتف آزادگان را بسوخت
ز نعل سواران زمین برفروخت - ز یاجوج و ماجوج گیتی برست
زمین گشت جای خرام و نشست - برو مهتران خواندند آفرین
که بیتو مبادا زمان و زمین - زمینش ز گرمی همی بردمید
ز پوست ددان خاک پیدا ندید - دگر گفت فرمان ما سوی چین
چنانست که آباد ماند زمین - فرستاده گفت ای سپهدار چین
کسی چون سکندر مدان بر زمین - سپاهش برو خواندند آفرین
همه برنهادند سر بر زمین - یکی رزمشان کرده شد همگروه
زمین شد ز افگنده بر سان کوه - وزان جایگه سوی بابل کشید
زمین گشت از لشکرش ناپدید - پرآشوب گردد زمین چندگاه
چنین تا نشیند یکی پیشگاه - ز چیزی که آوردم از هند و چین
ز توران و ایران و مکران زمین - نهاده بر اسپان نگونسار زین
تو گفتی همی برخروشد زمین - به هامون نهادند صندوق اوی
زمین شد سراسر پر از گفتوگوی - برین گونه بگذشت سالی دویست
تو گفتی که اندر زمین شاه نیست - نکردند یاد این ازان آن ازین
برآسود یک چند روی زمین - چو دانا بود بر زمین شهریار
چنین آورد دانش شاه بار - زمین را به خوبی بیاراستی
دل تیره از غم بپیراستی - بدین گونه تا گشت خورشید زرد
هوا پر ز گرد و زمین پر ز مرد - همه دشت زیشان سر و دست شد
ز انبوه کشته زمین گست شد - دو چندان که رشتی به روزی برشت
شمارش همی بر زمین برنوشت - از آواز گوپال وز ترگ و خود
همی داد گردون زمین را درود - تگ بادپایان زمین را کنان
در و دشت شد پر سر بیتنان - سپاه اندرآمد ز جای کمین
سیه شد بران نامداران زمین - کسی بازنشناخت از پای دست
تو گفتی زمین دست ایشان ببست - زمین جنب جنبان شد از میخ نعل
هوا از درفش سران گشت لعل - همی هر کسی خواندند آفرین
ز دادار بر فر شاه زمین - همه انجمن خواندند آفرین
که آباد بادا به دادت زمین - زمین هفت کشور سراسر تراست
جهان یکسر از داد تو گشت راست - زمین هفت کشور مرا گشت راست
دلم یافت از بخت چیزی که خواست - که هرکس که خشنودی شاه جست
زمین را به خوان دلیران بشست - زمین برومند و جای نشست
پرستیدن مردم زیردست - به جایی که بودی زمینی خراب
وگر تنگ بودی به رود اندر آب - خراج اندر آن بوم برداشتی
زمین کسان خوار نگذاشتی - زمین هفت کشور به شاهی مراست
چنان کز خداوندی او سزاست - چو کار جهان مر مرا گشت راست
فزون شد زمین زندگانی بکاست - بران آفرین کافرین آفرید
مکان و زمان و زمین آفرید - سپهر و زمان و زمین کرده است
کم و بیش گیتی برآورده است - بنازد بدو مردم پارسا
همانکس که شد بر زمین پادشا - هوا روشن از بارور بخت اوی
زمین پایهی نامور تخت اوی - زمین جنب جنبان شد و پر ز گرد
چو آتش درخشان سنان نبرد - خرد همچو آبست و دانش زمین
بدان کاین جدا و آن جدا نیست زین - خنک آنک در خشم هشیارتر
همان بر زمین او بیآزارتر - چو شب در زمین پادشاهی گرفت
ز دریا به دریا سپاهی گرفت - زمین تیرهگون کوه چون نیل شد
ستاره به کردار قندیل شد - بیامد زمین را به مژگان برفت
سخن هرچ بشنید با شاه گفت - ز خاور چو خورشید بنمود تاج
گل زرد شد بر زمین رنگ ساج - به پالیزبان گفت کای پاکدین
چه آگاهی استت ز ایران زمین - به هر گوشهیی آتش اندر زدند
همی آسمان بر زمین بر زدند - بمالید رنگین رخش بر زمین
همی کرد بر تاج و تخت آفرین - زمین را سراسر به مژگان برفت
به موی و به روی گشت با خاک جفت - بکشتند چندانک روی زمین
شد از جوشن کشتگان آهنین - چو با مهتران گرم کرد اسپ شاه
زمین گشت جنبان و پیچان سپاه - یکی نامه بنوشت پرآفرین
ز دادار بر شهریار زمین - تن سلم زان کین کنون خاک شد
هم از تور روی زمین پاک شد - وگر کین داراست و اسکندری
که نو شد بر وی زمین داوری - به ایران زمین آنچ بد شارستان
کنون گشت یکسر همه خارستان - همی رفت شادان به اصطخر پارس
که اصطخر بد بر زمین فخر پارس - بیامد یکی مرد گویا ز چین
که چون او مصور نبیند زمین - فرستم روان ورا آفرین
که از بدسگالان بشست او زمین - مر او را بود هفت کشور زمین
گرانمایه شاهی بود بافرین - بزد دست بهرام و او را ز زین
نگونسار برزد به روی زمین - ره شورستان تا در طیسفون
زمین خیره شد زیر نعل اندرون - پس آگاهی آمد به روم و به چین
به ترک و به هند و به مکران زمین - به ایران زمین در ابا یوز و باز
چنانچون بود شاه گردنفراز - کسی را کجا پادشاهی سزاست
زمین را بدیشان ببخشیم راست - بدین تیرگی روز و بیم خراج
زمین گشته از برف چون کوه عاج - وزین پس بران کس کنید آفرین
که از داد آباد دارد زمین - جهودیست درویش و شب گرسنه
بخسپد همی بر زمین برهنه - نمدزین بگسترد و بالینش زین
بخفت و دو پایش کشان بر زمین - که باشد زمین سبز و آب روان
چنانچون بود جای مرد جوان - زمین را به آباد کردن گرفت
همه مرزها را سپردن گرفت - نکردند زیشان کسی آفرین
تو گفتی ببست آن خران را زمین - به روی زمین بر همی ماه جست
نه دینار و نه دختر شاه جست - زمین را به کندن گرفتند پاک
شد آن جای هامون سراسر مغاک - نباید سپاه مرا بهره زین
نه تنگست بر ما زمان و زمین - زمینش به دیبا بیاراسته
همه باغ پر بنده و خواسته - چو طغری پدید آمد آن پیر گفت
که ای بر زمین شاه بیبار و جفت - همی پوست کند این ازآن آن ازین
ز خونشان شده لعل روی زمین - زمین بوسه داد آن زمان ماهیار
بیاورد خوان و برآراست کار - به بالای تو بر زمین شاه نیست
به دیدار تو بر فلک ماه نیست - سپاهی همی خواندند آفرین
که ای نامور شهریار زمین - چو خورشید تابنده بفراخت تاج
زمین شد به کردار دریای عاج - پرستنده گفت ای جهاندیده مرد
ترا بر زمین شاه ایران که کرد - دو تا گشت و اندر زمین بوس داد
بخندید زو شاه و برگشت شاد - زمین پر ز آگنده دینار اوست
که مه مغز بادش بتنبر مه پوست - چنین گفت گوینده کاندر زمین
ورا زر و گوهر فزونست زین - به زیر زمین در چه گوهر چه سنگ
کزو خورد و پوشش نیاید به چنگ - هوا راست گردد نه گرم و نه سرد
زمین سبزه و آبها لاژورد - ز هر کشوری باژ نو خواستند
زمین را به دیبا بیاراستند - سه دیگر چو بفروخت خورشید تاج
زمین زرد شد کوه و دریا چو عاج - ز چیزی که باشد به ایران زمین
فرستیم نزدیک خاقان چین - مر او را به توران زمین شاه کرد
سر تخت او افسر ماه کرد - نوشتم یکی نامه از مرز چین
به نزد برادر به ایران زمین - چو شد کار توران زمین ساخته
دل شاه ز اندیشه پرداخته - فرستادهی پیر کرد آفرین
که بیتو مبادا زمان و زمین - سخندان قیصر چو پاسخ شنید
زمین را ببوسید و فرمان گزید - بخندید و بر شاه کرد آفرین
بدو گفت فرخنده ایران زمین - خروشان برو آفرین خواندند
ورا پادشا زمین خواندند - ببخشید روی زمین سربسر
ابر پهلوانان پرخاشخر - ز هندوستان تا در مرز چین
ز دزدان پرآشوب دارد زمین - نگه کن کنون روز خاقان چین
که از چین بیامد به ایران زمین - ز قنوج تا مرز دریای چین
ز سقلاب تا پیش ایران زمین - زمین بر نتابد سپاه مرا
همان ژنده پیلان و گاه مرا - دگر داروی مردم دردمند
به روی زمین هرک گردد نژند - همی بر زمین زد چنان کاستخوانش
شکست و بپالود رنگ رخانش - بدو گفت یزدان پاکآفرین
ترا ایدر آورد ز ایران زمین - برآمد ز هندوستان آفرین
ز دادار بر بوم ایرانزمین - و دیگر که جان بر سر آرم بدین
ببینم مگر خاک ایران زمین - پذیرفتم این از تو ای شاه چین
بگوییم با شاه ایران زمین - چو زین آگهی شد به فغفور چین
که با فر مردی ز ایران زمین - ز چیزی که باشد به ایران زمین
بفرمود تا کرد موبد گزین - چو جایی بپوشد زمین را ملخ
برد سبزی کشتمندان به شخ - وگر بر زمین گورگاهی بود
وگر نابرومند راهی بود - که ناکشته باشد به گرد جهان
زمین فرومایگان و مهان - که آباد بینیم روی زمین
به هرجای پیوسته شد آفرین - سپردم به هرمز کلاه و نگین
همه لشکر و گنج ایران زمین - پی او ز روی زمین برگسل
مه نیرو مه آهنگ جانش مه دل - که تا چون گریزند ز ایران زمین
گرآیند لشکر ازان دشت کین - کسی زین نشان هیچ برنگذرد
کزان رود برتر زمین نشمرد - یکی نامه بنوشت با آفرین
ز دادار بر شهریار زمین - نمانم مگر سایهی خوشنواز
که باشد بروی زمین بر دراز - همه بازخواهم به شمشیر کین
بخ مرو آورم خاک توران زمین - نیامد پسند جهانآفرین
تو گویی که بگرفت پایش زمین - هوا دام کرکس شد از پر تیر
زمین شد ز خون سران آبگیر - چو آگاهی آمد به ایران زمین
ازان نیکپی مهتر بفرین - گشادند هر جای رودی ز آب
زمین شد پر از جای آرام و خواب - چو بشنید مزدک زمین بوس داد
خرامان بیامد ز پیش قباد - چنین گفت مزدک به شاه زمین
که ای برتر از دانش به آفرین - به شبگیر چون شید بنمود تاج
زمین شد به کردار دریای عاج - جهانی به درگاه بنهاد روی
هر آنکس که بد بر زمین راهجوی - ز گنج شهنشاه برداشتی
وگرنه زمین خوار بگذاشتی - برآمد ز ایوان یکی آفرین
بجوشید تابنده روی زمین - ز مغز زمین تا به چرخ بلند
ز افلاک تا تیره خاک نژند - جهان شد به کردار خرم بهشت
ز باران هوا بر زمین لاله کشت - کنون روی بوم زمین سر به سر
ز خاور برو تا در باختر - زمین را به کردار تابنده ماه
به داد و به لشکر بیاراست شاه - زمینی که آن را خداوند نیست
به مرد و ورا خویش و پیوند نیست - که جاوید هر کس کنند آفرین
بران شاه کباد دارد زمین - همه پادشاهان شدند انجمن
زمین را ببخشید و برزد رسن - زمین گر گشاده کند راز خویش
بپیماید آغاز و انجام خویش - جهاندار بیدار کسری بمرد
زمان و زمین دیگری را سپرد - نخستین بران آفرین گسترید
که چرخ و زمان و زمین آفرید - بفرمای تا پیش تو بگذرند
پی خویشتن بر زمین بسپرند - زمین بنده تاج وتخت تو باد
فلک روشن از روی و بخت تو باد - کجا چون شبانست ما گوسفند
و گر ما زمین او سپهر بلند - وز آواز او بدهراسان بود
زمین زیر تختش تن آسان بود - بیاراست بر هر سویی کشتزار
زمین برومند و هم میوه دار - از ایرانیان باز خواهند کین
نماند بروبوم ایران زمین - فرستادگان خواندند آفرین
یکایک نهادند سر بر زمین - نهادند سر پیش او بر زمین
بدادند پیغام خاقان چین - چو برزد سر از کوه رخشان چراغ
زمین شد به کردار زرین جناغ - نفس جز به فرمان اونشمرد
پی مور بی او زمین نسپرد - چو آگه شد از کار خاقان چین
وزان هدیهی شهریار زمین - سر نامه بود از نخست آفرین
ز دادار بر شهریار زمین - یکی لشکری از مداین براند
که روی زمین جز بدریا نماند - سراسر زمین زیر گنج منست
کجا آب وخاکست رنج منست - نداریم ما تاب خاقان چین
گذر کرد باید به ایران زمین - زمین پرخروش وهوا پر ز جوش
همی کر شد مردم تیزگوش - زمین کوه تاکوه یک سر سپاه
درفش جهاندار بر قلبگاه - ز هیتال وز ترک وخاقان چین
وزان مرزبانان توران زمین - هوا پر شد از جوش گرد سوار
زمین پرشد از آلت کار زار - همیگفت خاقان سپاه مرا
زمین برنتابد کلاه مرا - که تا آن زمین پادشاهی مراست
که دارند ازو چینیان پشت راست - تبیره زنان پیش بردند سنج
زمین آمد از سم اسبان به رنج - خردمند مردی به خاقان چین
چنین گفت کای شهریار زمین - زمین وار لشکر گهی چارسوی
دوشاه گرانمایه و نیک خوی - ز باری که خیزد ز روم و ز چین
ز هیتال و مکران و ایران زمین - نهادند برکوهه پیل زین
توگفتی همی راه جوید زمین - بیاراست با میمنه میسره
تو گفتی زمین کوه شد یکسره - ازین مرز تا پیش دریای چین
تو راباد چندانک خواهی زمین - همان شاه کشمیر وفغفور چین
که تنگست از ایشان به ما بر زمین - چوبرزد سر از برج شیرآفتاب
زمین شد بکردار دریای آب - جهاندار تا جاودان زنده باد
زمان و زمین پیش او بنده باد - چو از خوان برفت آب بگساردم
زمین ز آبدستان مگر یافت نم - بریزد همی بر زمین بر درم
که باشد فروشندهی او دژم - چنین داد پاسخ که این نارواست
بهای زمین هم فروشنده راست - هش و دانش و رای دستور ماست
زمین گنج و اندیشه گنجور ماست - خداوند گیتی پناه تو باد
زمان و زمین نیکخواه تو باد - که تو زنده بادی که قیصر بمرد
زمان و زمین دیگری را سپرد - ز ماهی چو بنمود خورشید تاج
برافگند خلعت زمین را ز عاج - وزین روی تا مرو لشکر کشید
شد از گرد لشکر زمین ناپدید - چو بخشایش از دل کند شهریار
تو اندر زمین تخم کژی مکار - درود جهان آفرین برشماست
خم چرخ گردان زمین شماست - ز پیلان جنگی هزار و دویست
توگفتی مگر برزمین راه نیست - بزرگان برو آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - کند با زمین راست آتشکده
نه نوروز ماند نه جشن سده - اگر با تو یک پشه کین آورد
زتختت بروی زمین آورد - بشاهی مرا خواندند آفرین
نمانم که پی برنهی برزمین - نبد خواست یزدان که ایران زمین
بویرانی آرند ترکان چین - گر ای دون که هرمزد بیداد بود
زمان و زمین زو بفریاد بود - چو هرمز جهاندار وباداد بود
زمین و زمانه بدو شاد بود - تو را کرد سالار گردنکشان
شدی مهتر اندر زمین کشان - نبودی جز از ساوه سالار چین
که آورد لشکر به ایران زمین - جهاندار تا این جهان آفرید
زمین کرد و هم آسمان آفرید - خروش آمد از گرز و گوپال و تیغ
از آهن زمین بود وز گرد میغ - چو بشنید خسرو زمین بوس داد
بسی بر نهان آفرین کرد یاد - چوروی زمین گشت خورشید فام
سخن گوی بندوی برشد ببام - نه از دل برو خواندند آفرین
که پردخته از تو مبادا زمین - خورش بر دو بنشست خود بر زمین
همیخواند بر شهریار آفرین - از آشوب وز جنگ روی زمین
بیاساید و راه جوید بدین - همی راه جوید که دیرینه کین
ببرد ز روم و ز ایران زمین - بدو داد و بسیارکرد آفرین
که آباد باد ازتوایران زمین - همیخواند بر کردگار آفرین
که چرخ آفرید و زمان و زمین - توانایی خویش پیداکنم
زمین رابکوکب ثریاکنم - همه کوس بستند بر پشت پیل
زمین شد به کردار دریای نیل - بدید آن بزرگی و چندان سپاه
که گفتی مگر بر زمین نیست راه - اگر خسرو آید به ایران زمین
نبینی مگر گرز و شمشیر کین - چو خسرو بران گونه پیکار دید
فلک تار دید و زمین قار دید - که گفتی زمین گشت گردان سپهر
گر از تیغها تیره شد روی مهر - بیاراسته میمن و میسره
زمین کوه گشت آهنین یکسره - تو گفتی زمین کوه آهن شدست
سپهر ا زبر خاک دشمن شدست - زمین سر به سر گفتی ازجوشنست
ستاره ز نوک سنان روشنست - چو رایت چنین است مردان کین
بخواه و مکن تیره روی زمین - همه هم زبان آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند - بمریم چنین گفت کاندر نشین
که ترسم که شد شاه ایران زمین - چو برزد سر از کوه گیتی فروز
زمین را به ملحم بیاراست روز - چو بشنید نستود روی زمین
ببوسید و بسیار کرد آفرین - ز قیصر شنیدی که خسرو ز دین
بگردد چو آید به ایران زمین - به پیمان که خواند بران آفرین
که کوشد که آباد دارد زمین - وگر هیچ رنج آیدت بگذرم
زمین را سراسر بپی بسپرم - کنون تا بیامد ز ایران بچین
به لرزد همی زیر اسپش زمین - خروشی برآمد ز گردان چین
کز آواز گفت بلرزد زمین - همه هم زبان آفرین خواندند
ورا شاه ایران زمین خواندند - سپاهی دلاور ز چین برگزین
بدان تا تو را گردد ایران زمین - ز پیروز گر آفرین بر تو باد
سرنامداران زمین تو باد - بدان آفرین کو جهان آفرید
بلند آسمان و زمین گسترید - توانا و دانا و دارنده اوست
سپهر و زمین رانگارنده اوست - کس آمد به خاقان که از ترک و چین
ممانتا کس آید به ایران زمین - منادیگری کرد خاقان چین
که بیمهر ماکس به ایران زمین - ستانم یکی مهر خاقان چین
چنان رو که اندر نوردی زمین - همه موبدان خواندند آفرین
که بی تو مبیناد کهتر زمین - بدین درد هر چند کین آورم
وگر آسمان بر زمین آورم - ازیشان یکی گورستان کن به مرو
که گردد زمین همچو پر تذرو - چو آن شیر زن نامهی شاه دید
تو گفتی بر وی زمین ماه دید - بن نیزه را بر زمین برنهاد
ز بالا بزین اندرآمد چوباد - همیرفت روی زمین را بروی
همی آفرین خواند بر فر اوی - که یزدان دران کار همداستان
نباشد نه هم بر زمین راستان - چنین تا بیامد مه فوردین
بیاراست گلبرگ روی زمین - که از مرز هیتال تا مرزچین
نباید که کس پی نهد بر زمین - ازین کودک آشوب گیرد زمین
نخواند سپاهت برو آفرین - نگر تا نگردد زبانتان برین
به پیش بزرگان ایران زمین - ز قیصر درود و ز ما آفرین
برین نامور شهریار زمین - ز گیتی برو بر کنند آفرین
که بی تو مبادا زمان و زمین - درود جهان آفرین بر تو باد
همان آفرین زمین بر تو باد - نهادند همواره سر بر زمین
برو بر همیخواندند آفرین - همه مهتران خواندند آفرین
بران پر هنر شهریار زمین - ورا در زمین دوست شیرین بدی
برو بر چو روشن جهان بین بدی - ز مشکوی شیرین بیامد برش
ببوسید پای و زمین و برش - همه مهتران خواندند آفرین
که بیتاج وتختت مبادا زمین - که هم شاه وهم موبد وهم ردی
مگر بر زمین سایهی ایزدی - ورا درگر آمد ز روم و ز چین
ز مکران و بغداد و ایران زمین - سرسال نو هرمز فوردین
بیامد بر شاه ایران زمین - مر او را بسی آب داد و زمین
درم داد و دینار و کرد آفرین - دگر پیل بد دو هزار و دویست
که گفتی ازان بر زمین جای نیست - شب تیره باید شدن سوی چین
وگر سوی ما چین و مکران زمین - ازان کاخترش به آسمان تیره بود
سخنهای او بر زمین خیره بود - ز بر آسمان تو زرین بود
زمین آهنین بخت پرکین بود - کنون این زره چون زمین منست
سپر آسمان زرین منست - نشسته بدر بر گلینوش بود
که گفتی زمین زو پر از جوش بود - بدین گونه تا شاد ورد مهین
همیگشت تاشد به روی زمین - برین پادشاهی کنم آفرین
که آباد بادا به دانا زمین - زدی هر زمان خویشتن بر زمین
بران کره بربود چند آفرین - رهایی نیابم سرانجام ازین
خوشا باد نوشین ایران زمین - گمانند کاین بیش بیرون شود
ز دشمن زمین رود جیحون شود - که از قادسی تا لب رودباد
زمین را ببخشیم با شهریار - به دیدار او بر فلک ماه نیست
به بالای او بر زمین شاه نیست - برو بر همیخواندند آفرین
که بی تو مبادا زمان و زمین - وزان پس به بازارگانان چین
چنین گفت کاکنون به ایران زمین - دگر پیکرش افسر و چهر ما
زمین بارور گشته از مهر ما - کزیشان شد آباد روی زمین
فروزندهی تاج و تخت و نگین - زمین را ببوسید و بردش نماز
همیبود پیشش زمانی دراز - سپهدار خانست و فغفور چین
سپاهش همی بر نتابد زمین - به پیش سپاه اندر آمد چو پیل
زمین شد به کردار دریای نیل - سپاه آید او را ز ما چین و چین
به ما بر شود تنگ روی زمین - چو ضحاک بگرفت روی زمین
پدید آمد اندر جهان آبتین - که ماهوی را باد تن همچنین
پر از خون فگنده بروی زمین - تو را در بهشتست تخت این بس است
زمین بلا بهردیگر کس است - ببخشید روی زمین بر مهان
منم گفت با مهر شاه جهان - ز بیژن بخواهم به شمشیر کین
کزو تیره شد بخت ایران زمین - بهر سوی فرستاد مهر و نگین
همی رام گردد برو بر زمین - غمی شد برابر صفی برکشید
هوا نیلگون شد زمین ناپدید - کمربند بگرفت و او را ز زین
برآورد و آسان بزد بر زمین