زن، زندگی، آزادی
«خمار» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خمار» در غزلیات حافظ شیرازی
- ما مریدان روی سوی قبله چون آریم چون
روی سوی خانه خمار دارد پیر ما - راه دل عشاق زد آن چشم خماری
پیداست از این شیوه که مست است شرابت - نخفته ام ز خیالی که می پزد دل من
خمار صدشبه دارم شرابخانه کجاست - گر مرید راه عشقی فکر بدنامی مکن
شیخ صنعان خرقه رهن خانه خمار داشت - چو مهمان خراباتی به عزت باش با رندان
که درد سر کشی جانا گرت مستی خمار آرد - شرابی بی خمارم بخش یا رب
که با وی هیچ درد سر نباشد - ساقیا لطف نمودی قدحت پرمی باد
که به تدبیر تو تشویش خمار آخر شد - صوفیان واستدند از گرو می همه رخت
دلق ما بود که در خانه خمار بماند - ما را که درد عشق و بلای خمار کشت
یا وصل دوست یا می صافی دوا کند - کو کریمی که ز بزم طربش غمزده ای
جرعه ای درکشد و دفع خماری بکند - از دست برده بود خمار غمم سحر
دولت مساعد آمد و می در پیاله بود - می ای در کاسه چشم است ساقی را بنامیزد
که مستی می کند با عقل و می بخشد خماری خوش - ای باد از آن باده نسیمی به من آور
کان بوی شفابخش بود دفع خمارم - در این خمار کسم جرعه ای نمی بخشد
ببین که اهل دلی در میان نمی بینم - عبوس زهد به وجه خمار ننشیند
مرید خرقه دردی کشان خوش خویم - در چشم پرخمار تو پنهان فسون سحر
در زلف بی قرار تو پیدا قرار حسن - سلام کردم و با من به روی خندان گفت
که ای خمارکش مفلس شراب زده - به فریاد خمار مفلسان رس
خدا را گر می دوشینه داری - هر دم به یاد آن لب میگون و چشم مست
از خلوتم به خانه خمار می کشی - ساغر لطیف و دلکش و می افکنی به خاک
و اندیشه از بلای خماری نمی کنی - سعدی شیرازی
- «خمار» در غزلیات سعدی شیرازی
- خواب از خمار باده نوشین بامداد
بر بستر شقایق خودروی خوشترست - شوری ز وصف روی تو در خانگه فتاد
صوفی طریق خانه خمار برگرفت - میسرت نشود عاشقی و مستوری
ورع به خانه خمار در نمی گنجد - ترسم که مست و عاشق و بی دل شود چو ما
گر محتسب به خانه خمار بگذرد - به رهت نشسته بودم که نظر کنی به حالم
نکنی که چشم مستت ز خمار برنباشد - ما توبه شکستیم که در مذهب عشاق
صوفی نپسندند که خمار نباشد - سجاده نشینی که مرید غم او شد
آوازه اش از خانه خمار برآمد - حسن تو دایم بدین قرار نماند
مست تو جاوید در خمار نماند - هر شبی یار شاهدی بودن
روز هشیاریت خمار کند - طمع مدار وصالی که بی فراق بود
هرآینه پس هر مستیی خمار آید - ما کلبه زهد برگرفتیم
سجاده که می برد به خمار - مشعله ای برفروز مشغله ای پیش گیر
تا ببرم از سرم زحمت خواب و خمار - شرطست جفا کشیدن از یار
خمرست و خمار و گلبن و خار - خمار در سر و دستش به خون هشیاران
خضیب و نرگس مستش به جادویی مکحول - باز از شراب دوشین در سر خمار دارم
وز باغ وصل جانان گل در کنار دارم - زان می که ریخت عشقت در کام جان سعدی
تا بامداد محشر در سر خمار دارم - شراب خورده ساقی ز جام صافی وصل
ضرورتست که درد سر خمار کشم - یاران صبوحیم کجایند
تا درد دل خمار گویم - گر آن ساقی که مستان راست هشیاران بدیدندی
ز توبه توبه کردندی چو من بر دست خماران - همه عمر برندارم سر از این خمار مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی - تو را که دیده ز خواب و خمار باز نباشد
ریاضت من شب تا سحر نشسته چه دانی - خیام نیشابوری
- «خمار» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «خمار» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای یار ما عیار ما دام دل خمار ما
پا وامكش از كار ما بستان گرو دستار ما - ماندم ز عذرا وامقی چون من نبودم لایقی
لیكن خمار عاشقی در سر دل خمار را - باغ و گلستان ملی اشكوفه میكردند دی
زیرا كه بر ریق از پگه خوردند خماران ما - عاشق مهجور نگر عالم پرشور نگر
تشنه مخمور نگر ای شه خمار بیا - نیست كند هست كند بیدل و بیدست كند
باده دهد مست كند ساقی خمار مرا - وعده دهد به یار خود گل دهد از كنار خود
پر كند از خمار خود دیده خون چكیده را - گلستان را گلستان را خماری بد ز جور دی
فرستاد او فرستاد او شرابات نباتی را - در عشق تو خمارم در سر ز تو می دارم
از حسن جمالات پرخرم تو جانا - سر می نهد این خمار از بن
هر لحظه شراب آن سری را - پندی بده و به صلح آور
آن چشم خمار عبهری را - یوسفان را مست كرد و پردههاشان بردرید
غمزه خونی مست آن شه خمار ما - من خمش كردم ولیكن از پی دفع خمار
ساقی عشاق گردان نرگس خماره را - عالمی كرده خرابه از برای یك كرشم
وز خمار چشم نرگس عالمی دیگر هبا - و آنك مستان خمار جادوی اویند نیز
چون ثنا گویند كز هستی فتادستند جدا - ز وصال تو خمارم سر مخلوق ندارم
چو تو را صید و شكارم چه كنم تیر و كمان را - قدحی گران به من ده به غلام خویشتن ده
بنگر كه از خمارت نگران شدم به بالا - به دو چشم من ز چشمش چه پیامهاست هر دم
كه دو چشم از پیامش خوش و پرخمار بادا - آمد مهی كه مجلس جان زو منورست
تا بشكند ز باده گلگون خمار ما - هر چند سخت مستی سستی مكن بگیر
كارزد به هر چه گویی خمر و خمار ما - مست شود نیك مست از می جام الست
پر كن از می پرست خانه خمار را - پیش ز نفی وجود خانه خمار بود
قبله خود ساز زود آن در و دیوار را - بدان دو نرگس مستش عظیم مخمورم
چو بشكنند خمارم چه خوش بود به خدا - شراب آن گل است و خمار حصه خار
شناسد او همه را و سزا دهد به سزا - نه از نبیذ لذیذش شكوفهها و خمار
نه از حلاوت حلواش دمل و تبها - ساقیی كردی بشر را چل صبوح
زان خمیر اندر خمارم روز و شب - اغتنم بالراح عجل و استعد
من خمار دونه شق الجیوب - اگر چه زنگی شب سخت ساقی چستست
مگیر جام وی و ترس از آن خمار مخسب - پنهان شدم از نرگس مخمور مرا دید
بگریختم از خانه خمار مرا یافت - خماری داشتم من در ارادت
ندانستم كه حق ما را مریدست - چو یك ساغر ز دست عشق خوردند
یقینشان شد كه خود خمار اینست - خمارش نشكنم الا به خونم
از این شادی دل غمخوار مستست - بس كشته زنده را كه دیدم
از غمزه چشم پرخمارت - شمس تبریزی به دورت هیچ كس هشیار نیست
كافر و ممن خراب و زاهد و خمار مست - هم خمار از می آید هم از او دفع خمار
هم از او عسرت تو است و هم از او عشرت تو است - ساقیا این می از انگور كدامین پشتهست
كه دل و جان حریفان ز خمار آغشتهست - روی بنمای و خمار دو جهان را بشكن
نه كه امروز خماران تو را میعادست - شهر از عاقل تهی خواهد شدن
این چنین ساقی كه این خمار ماست - او ماه بیخسوفست خورشید بیكسوفست
او خمر بیخمارست او سود بیزیانست - ساقی و سردهی ز لب یارم آرزوست
بدمستی ز نرگس خمارم آرزوست - آن گل كه از بهار بود خار یار اوست
وان می كه از عصیر بود بیخمار نیست - آمد رسول عشق تو چون ساقی صبوح
با جام بادهای كه مر آن را خمار نیست - ای غم پرخار رو در دل غمخوار رو
نقل بخیلانهات طعمه خمار نیست - به حق چشم خمار لطیف تابانت
به حلقه حلقه آن طره پریشانت - كسی كه شب به خرابات قاب قوسینست
درون دیده پرنور او خمار لقاست - وقف كنم اشكم خود بر میت
كز می تو هیچ خماریم نیست - از تو كشیدند خمار دراز
تا به ابدشان می و خماریست - خورشید اگر در گور شد عالم ز تو پرنور شد
چشم خوشت مخمور شد چشم دگر خمار شد - خلوتیان آسمان تا چه شراب میخورند
روح خراب و مست شد عقل خمار میرسد - خمر من و خمار من باغ من و بهار من
خواب من و قرار من بیتو به سر نمیشود - هست شد آن عدم كه او دولت هستها بود
مست شد آن خرد كه او یاد خمار میكند - لطف بهار بشكند رنج خمار باغ را
گر چه جفای دی كنون سوی خمار میكشد - دلی آمد دلی آمد كه دلها را بخنداند
میی آمد میی آمد كه دفع هر خمار آمد - بشارت می پرستان را كه كار افتاد مستان را
كه بزم روح گستردند و باده بیخمار آمد - سبوی می چه میجویی دهانش را چه میبویی
تو پنداری كه او چون تو از این خمار میآید - از اشك شود ساقی این دیده من لیكن
بی نرگس مخمورش خماره نخواهد شد - یك دم كه خمار تو از مغز شود كمتر
صد نوحه برآرد سر هر موی همیموید - آن باغ و بهارش بین وان خمر و خمارش بین
وان هضم و گوارش بین چون گلشكرم آمد - آن باده همانست اگر شیشه بدل شد
بنگر كه چه خوش بر سر خمار برآمد - زندان صبوحی همه مخمور خمارند
ای زهره كلید در خمار كی دارد - بار دگر آن مست به بازار درآمد
وان سرده مخمور به خمار درآمد - آن باده همانست اگر شیشه بدل شد
بنگر كه چه خوش بر سر خمار برآمد - او باده بریزد عوضش سركه فروشد
آن حامضه را ساقی و خمار مدارید - ولیكن عقل كو آن لحظه دل را
كه دلها را لبش خمار دارد - علف خواری نداند جان عاشق
كه جان عاشقان خمار باشد - جانی كه به هر صبوح مستست
بویی ز خمار ما ندارد - عالم به خمار اوست معجب
پس وی چه عجب كه معجب آمد - آن ساقی جان نگشت پیدا
درمان خمار ما نیامد - زان نرگس مست شیرگیرش
بی خمر وصال در خمارید - ما دهانها باز مانده پیش آن ساقی كز او
خمرهای بیخمار و شهد بیزنبور بود - این غزل كوتاه كردم باقی این در دل است
گویم ار مستم كنی از نرگس خمار خود - فخر جمله ساقیانی ساغرت در كار باد
چشم تو مخمور باد و جان ما خمار باد - در خمار چشم مستش چشمها روشن كنید
وز برای چشم بد را ناله و آوه كنید - گر چه خود نیكو نیاید وصف می از هوشیار
چون پی مست از خمار غمزه مستش چه سود - همه را از تو چو خاشاك بر آن آب براند
كه همه شیوه می را دل خمار بداند - همه از سلسله عشق تو دیوانه شدند
همه از نرگس مخمور تو خمار شدند - ساقیان باده به كف گوش شما میپیچند
گرد خمخانه برآیید اگر خمارید - جانها را بگذارید و در آن حلقه روید
جامهها را بفروشید و به خمار دهید - عید بگذشت و همه خلق سوی كار شدند
همه از نرگس مخمور تو خمار شدند - ساقیان سرمست در كار آمدند
مستیان در كوی خمار آمدند - مست عشقم دار دایم بیخمار
من نخواهم مستیی كز میرسد - ور بریزی قدحی مالامال
بر سر وقت خماران چه شود - ور بریزی قدحی مالامال
بر سر وقت خماران چه شود - از چشم پرخمارت دل را قرار ماند
وز روی همچو ماهت در مه شمار ماند - چون زان چنان نگاری در سر فتد خماری
دل تخت و بخت جوید یا ننگ و عار ماند - گر خمر خلد نوشم با جامهای زرین
جمله صداع گردد جمله خمار ماند - دود سیاه ما را در نور میكشاند
زهد قدیم ما را خمار مینماید - چون بوی وی رسد به خماران بود چنانك
آن مادر رحیم بر ایتام میرود - ز اول روز این خمار كرد مرا بیقرار
میكشدم ابروار عشق تو چون تندباد - آن گل شیرین لقا شكر كند از خدا
بلبل سرمست ما بهر خماران رسید - خمار و خمر یكستی ولی الف نگذارد
الف چو شد ز میانه ببین خمار چه باشد - هزار ساغر مینشكند خمار مرا
دلم چو مست چنان چشم پرخمار بود - رسید ساقی جان ما خمار خواب آلود
گرفت ساغر زرین سر سبو بگشود - صلای باده جان و صلای رطل گران
كه میدهد به خماران به گاه زودازود - چو غیرت تو دلم را ز خواب بجهانید
خمار خیزد و فریاد دردهد فریاد - ز مستیاش چه گمان بردمی كه بعد از می
ز هجر عربده كن آن خمار بازآید - از این خمار مرا نیست غم اگر روزی
به دستم آن قدح پرشرار بازآید - بی دلان را چو دل گرفت به بر
سركشان را چو سر خمار نهاد - هر كه او پست و مست عشق نشد
تا ابد در خمار خواهد بود - سر و جان پیش او حقیر بود
هر كه را در سر این خمار بود - هر شرابی كه دوست ساقی نیست
جز خمار و شكوفه نفزاید - بشكن امروز خمار همه
كز می تو چاشنیی بردهاند - دید قبا رفته خمارش نماند
دید زیان كم شد سودای سود - چون دست او بشكستهای چون خواب او بربستهای
بشكن خمار مست را بر كوی مستان برگذر - با طفل دوروزه كس از شاهد و میگوید
یا با نظر حیوان از چشم خمار آخر - مرا عشق بپرسید كه ای خواجه چه خواهی
چه خواهد سر مخمور به غیر در خمار - رها كن این سخنها را ندا كن
به مخموران كه آمد شاه خمار - میخندد بر نصیحت من
آن چشم خمار یار خمار - جز خمار باده جان چشم را تدبیر نیست
باده جان از كه گیری زان دو چشم پرخمار - بندگانشان دلخوشان و بندگیشان بینشان
خوانهاشان بیخمیر و بادههاشان بیخمار - عقل تو دربند جان و طبع تو دربند نان
مغزها اندر خمار و دستها اندر خمیر - شمس دین نقل و شراب و شمس دین چنگ و رباب
شمس دین خمر و خمار و شمس دین هم نور و نار - نی خماری كز وی آید انده و حزن و ندم
آن خمار شمس دین كز وی فزاید افتخار - تو اگر خراب و مستی به من آ كه از منستی
و اگر خمار یاری سخنی شنو مخمر - نظرش به سوی هر كس به مثال چشم نرگس
بودش زهر حریفی طرب و خمار دیگر - چون دلم بتكده شد آزر گو بت متراش
چون سرم معصره شد خانه خمار مگیر - باز در حین ببرد از بر همسایه گرو
بخورد بامی و چنگی همه با خمر و خمار - در خرابات مردان جام جانست گردان
نیست مانند ایشان هیچ خمار دیگر - شاه شمس الدین تبریزی مرا
مست میدارد خمار اندر خمار - نرم نرمك سوی رخسارش نگر
چشم بگشا چشم خمارش نگر - گویی كه نیست از مه غیبم بجز دریغ
وز جام و خمر روح مرا نیست جز خمار - درده از آن شراب كه اول بدادهای
زان چشمهای مست تو بشكن مرا خمار - آمد بهار خرم و آمد رسول یار
مستیم و عاشقیم و خماریم و بیقرار - خیز كه رستیم ما بند شكستیم ما
خیز كه مستیم ما تا به ابد بیخمار - خمار درد سرت از شراب مرگ شناس
مده شراب بنفشه بهل شراب انار - ز مطربان خوش آواز و نعره مستان
شراب در رگ خمار گم كند رفتار - ز هر چه دارد غیر خدا شكوفه كند
از آنك غیر خدا نیست جز صداع و خمار - جواب داد تو باری چرا زنی تشنیع
كه پات خار ندید و سرت نیافت خمار - خمار عشق درآرد به گور تو تحفه
شراب و شاهد و شمع و كباب و نقل و بخور - مرا بگاه ده ای ساقی كریم عقار
كه دوش هیچ نخفتم ز تشنگی و خمار - لبم كه نام تو گوید به بادهاش خوش كن
سرم خمار تو دارد به مستیش تو بخار - برو به باده مخدوم شمس دین آمیز
كه نیست باده تبریز را خمار خمار - هر كه اقرار كرد و باده شناخت
عاقلش نام نه مگو خمار - درد سرم نیست ز صفرا و تب
از می عشقست سرم پرخمار - ای ساقی خوب بنده پرور
از بهر دو سه خمار برخیز - خود خفته نماید و نخفتست
آن نرگس پرخمار خون ریز - برون كشم ز خمیر تو خویش را چون موی
كه ذوق خمر تو را دیدهام خمارآمیز - وگر سرمست دل روزی زند بر سنگ آن شیشه
به میخانه روید آن دم از آن خمار جوییدش - چه دارد در دل آن خواجه كه میتابد ز رخسارش
چه خوردست او كه میپیچد دو نرگسدان خمارش - آن باده همیجوشد وز خلق همیپوشد
تا روی شود از وی خمار بشوریدش - من جسم و جان ندانم من این و آن ندانم
من در جهان ندانم جز چشم پرخمارش - از آنك هیچ شرابی خمار او ننشاند
دغل میار تو ساقی مده از این و از آنش - پریر یار مرا جست كان ترش رو كو
خمار نیست چرا بودش آرزوی ترش - خمار باده او خوشترست یا مستی
كه باد تا به ابد جانهای ما جامش - همچو فلك میكند بر سر خاكم سجود
همچو قدح میكند گرد خمارم طواف - خمار بیحد من بحرهای میخواهد
كه نیست مست تو را رطلها و جره كفاف - گر خمار آرد صداعی بر سر سودای عشق
دررسد در حین مدد از ساقی صهبای عشق - چو دیدم من عنایتها ز صدر غیب شمس الدین
شدم مغرور خاصه مست و مجنون خمار ای دل - شراب خوار كه نامیخت با شراب این آب
كشد خمار پیاپی تو باش لاتعجل - از این غم ار چه ترش روست مژدهها بشنو
كه گر شبی سحر آمد وگر خماری مل - شكری علی لذاتها صبری علی آفاتها
یا ساقیی قم هاتها تا عیش و خماری كنم - آمد خیال خوش كه من از گلشن یار آمدم
در چشم مست من نگر كز كوی خمار آمدم - تا كه قلندردل من داد می مذهل من
رقص كنان دلق كشان جانب خمار شدم - فوق فلك مكان تو جان و روان روان تو
هل طربی كه بركند بیخ خمار ای صنم - نمیدانی كه رنجورم كه جالینوس می جویم
نمیبینی كه مخمورم كه بر خمار می گردم - نه رنجورم نه نامردم كه از خوبان بپرهیزم
نه فاسد معدهای دارم كه از خمار بگریزم - زین باده كه داری تو پیوسته خماری تو
دانم كه چه داری تو در روت نمیآرم - تو ساقی خماری یا دشمن هشیاری
یا آنك كنی ویران هر خانه كه می سازم - چو از خویش برنجیم زبون شش و پنجیم
یكی جانب خمخانه خمار بگردیم - چه دانیم چه دانیم كه ما دوش چه خوردیم
كه امروز همه روز خمیریم و خماریم - بیاسب همه فارس و بیمی همه مستیم
از ساغر و از منت خمار رهیدیم - آن جا همه مستی است و برون جمله خمار است
آن جا همه لطفیم و دگر جا همه دردیم - چون از می شمس الحق تبریز بنوشیم
صد جوش عجب از خم و خمار برآریم - بیا ای جان كه تا روز قیامت
مقیم خانه خمار گشتم - بگردان ساقیا جام خزانی
كه از عشق بهار اندر خمارم - بیا كامروز گرد خود نگردیم
به گرد خانه خمار گردیم - من چشم شدم همه چو نرگس
كان نرگس پرخمار دیدم - یك خانه پر از خمار دیدم
یك خانه می مغانه دیدم - ز تو سرمست و خمارم خبر از خویش ندارم
سر خود نیز نخارم كه تقاضای تو دارم - نه پی زمر و قمارم نه پی خمر و عقارم
نه خمیرم نه خمارم نه چنینم نه چنانم - علمی به دست مستی دو هزار مست با وی
به میان شهر گردان كه خمار شهریارم - بنهد كلاه از سر خم خاص خسروانی
بجهد ز مهر ساقی چو من از خمار گویم - چه كمی درآید آخر به شرابخانه تو
اگر از شراب وصلت ببری ز سر خمارم - ما همه خفته تو بر ما لگدی چند زدی
برجهیدیم خمارانه در این عربدهایم - نفسی كوزه زنیم و نفسی كاسه خوریم
تا سبووار همه بر خم خمار زنیم - رفت این روز دراز و در حس گشت فراز
ز اول روز خماریم به شب زان بتریم - گه مست كار بودم گه در خمار بودم
زان كار دست شستم زین كار توبه كردم - بگذر از این عناصر ما را خداست ناصر
در سر خمار دارم در كف عقار دارم - با روی تو ز سبزه و گلزار فارغیم
با چشم تو ز باده و خمار فارغیم - بیار باده كه دیر است در خمار توام
اگر چه دلق كشانم نه یار غار توام - در این زمان كه خمارم مطیع من می باش
چو مست گشتم از آن پس به اختیار توام - بیار باده كه اندر خمار خمارم
خدا گرفت مرا زان چنین گرفتارم - ایمنیم از خمار مرگ ایرا
می باقی بیخمار خوریم - سیم با یار خوش عذار خوریم
خدمت چشم پرخمار كنیم - بویی همیآید مرا مانا كه باشد یار من
بر یاد من پیمود می آن باوفا خمار من - گفتم امانم ده به جان خواهم كه باشی این زمان
تو سرده و من سرگران ای ساقی خمار من - یار برفت و ماند دل شب همه شب در آب و گل
تلخ و خمار می طپم تا به صبوح وای من - نرگس او ز خون من چون شكند خمار خود
صبر و قرار او برد صبر من و قرار من - می چو خوری بگو به می بر سر من چه می زنی
در سر خود ندیدهای باده بیخمار من - تا كه چه زاید این شب حامله از برای من
تا به كجا كشد بگو مستی بیخمار من - بی لب می فروش تو كی شكند خمار دل
بی خم ابروی كژت راست نگشت كار جان - نیست قبول مست تو باده ز غیر دست تو
آن رخ من چو گل كند وان شكند خمار من - باز بهار می كشد زندگی از بهار من
مجلس و بزم می نهد تا شكند خمار من - گاه شكار خوانمش گاه بهار خوانمش
گاه میش لقب نهم گاه لقب خمار من - گفتم من به دل اگر بست رهت خمار غم
باده و نقل آرمت شمع و ندیم خوش ذقن - چون سر عشق نیستت عقل مبر ز عاشقان
چشم خمار كم گشا روی به ارغوان مكن - عجب باشد كه روزی من بگیرم جام وصل او
شوم مست و همیگویم كه من خمار شمس الدین - سرمست شدم ای جان وز دست شدم ای جان
ای دوست خمارم را از لعل لبت بشكن - نبینی سبزه را با گل حسودی
نباشد مست آن می را خماران - خاك را و خاكیان را این همه جوشش ز چیست
ریخت بر روی زمین یك جرعه از خمار من - ور می لب بازگیری از گلستان ساعتی
از خمار و سرگرانی هر سمن گردد سه من - ای خدا داده تو را چشم بصیرت از كرم
كز خمارش سجده آرد شهپر روح الامین - صنما بیار باده بنشان خمار مستان
كه ببرد عشق رویت همگی قرار مستان - خمر یك روزه این نفس خمار ابد است
هین مرا تشنه این خاین خماره مكن - گر خماری باده خواهی اندرآ
نان پرستی رو كه این جا نیست نان - در خم خسروانی می بهر ماست جوشان
این جا چه كار دارد رنج خمار با من - سر چپ و راست میفكند سنبل از خمار
اریاح بر یسارش و ریحانش در یمین - گفت كه عاشق چرا مست شد و بیحیا
باده حیا كی هلد خاصه ز خمار من - خرقه و دستار چیست این نه ز دون همتی است
جان و جهان جرعهای است از شه خمار من - دوش خیال نگار بعد بسی انتظار
آمد و من در خمار یا رب چون بود چون - چو برگشادی از لطف خویشتن سر خم
دماغ ما ز خمار تو است آبستن - تو بادهای تو خماری تو دشمنی و تو دوست
هزار جان مقدس فدای این دشمن - هزارساله ادب را به یك قدح ببری
خمار عشق تو نگذاشت دیده شرمین - خمار شعر نگویم خمار من بشكن
بدان میی كه نگنجد در آسمان و زمین - هین همه بگذار كه ما مست وصالیم و لقا
بیگه شد زود بیا خانه خمار تو كو - نشاط من ز كار تو خمار من ز خار تو
به هر سو رو بگردانی بگردانم به جان تو - هزاران شكر آن شه را كه فرزین بند او گشتی
هزاران منت آن می را كه از وی در خماری تو - هر كنج یكی پرغم مخمور نشستهست
كان ساقی دریادل خماره ما كو - مخور تنها كه تنها خوش نباشد
یكی ساغر از آن خمار از این سو - خواهی كه بری قرار مستان
زان نرگس پرخمار برگو - ای خمار عاشقان از بادههای دوش تو
وی خراب امروزم از فردای تو فردای تو - جسم و جان با خود نخواهم خانه خمار كو
لایق این كفر نادر در جهان زنار كو - تو بمال گوش بربط كه عظیم كاهل است او
بشكن خمار را سر كه سر همه شكست او - هله مخمور چه نالی بر مخمور دگر
پهلوی خم بنشین از بر خمار مرو - بر مثل زاهدان جمله چمن خشك بود
مستك و سرسبز شد از لب خمار تو - نرگس خمار او ای كه خدا یار او
دوش ز گلزار او هر چه بچیدی بگو - چو خواهیم كه ببینی خراب و غرق شراب
بیا حوالی آن چشم پرخمار بجو - همه سوداپرست تو همه عالم به دست تو
نفسی پست و مست تو نفسی در خمار تو - عروس الهوی بدر تلالا فی الدجی
علیها دماء العاشقین خمار - باز كن آن میكده را ترك كن این عربده را
عاشق تشنه زده را از خم خمار بده - من بیدل و دستارم در خانه خمارم
یك سینه سخن دارم هین شرح دهم یا نه - مستی ده و هستی دهای غمزه خماره
تو دلبر و استادی ما عاشق و این كاره - این كیست چنین مست ز خمار رسیده
یا یار بود یا ز بر یار رسیده - بربند دهان از سخن و باده لب نوش
تا قصه كند چشم خمار از ره دیده - صد خمار است و طرب در نظر آن دیده
كه در آن روی نظر كرده بود دزدیده - از باده لب او مخمور گشته جانها
و آن چشم پرخمارش داده سزای توبه - هزار ساغر هستی شكسته این دل من
خمار نرگس مخمور تو نسازیده - گلزار بین گلزار بین در آب نقش یار بین
و آن نرگس خمار بین و آن غنچههای احمری - یك لحظه هستم میكند یك لحظه پستم میكند
یك لحظه مستم میكند خودكامهای خمارهای - از بامدادان ساغری پر كرد خوش خمارهای
چون فرقدی عرعرقدی شكرلبی مه پارهای - ای گل و ای بهار جان وی می و ای خمار جان
شاه و یگانه او بود كز تو خورد یگانهای - نتانم بد كم از باده ز ینبوع طرب زاده
صلای عیش میگوید به هر مخمور و خماری - چه كوتاه است پیش من شب و روز اندر این مستی
ز روز و شب رهیدم من بدین مستی و خماری - سر عالم نمیدارم بیار آن جام خمارم
ز هست خویش بیزارم چه باشد هست من باری - خمار هجر برخیزد امیر بزم بنشیند
قدح گردان كند در حین به قانونهای خماری - كه بگذار و سر میجو كز آن سر سر به دست آید
به سر بنشین به بزم سر ببین زان سر تو خماری - از سیخ كباب او وز جام شراب او
وز چنگ و رباب او وز شیوه خماری - ای جان نه ز باغ تو رستهست درخت من
پرورده و خو كرده با عشرت و خماری - آن روز كه هشیارم من عربدهها دارم
و آن روز كه خمارم چه صبر و چه خاموشی - مه گرد درت گردد زیرا كه كجا یابد
چو چشم تو خماری چون روی تو صحرایی - گفتا هله مستانه بنما ره خمخانه
گفتم كه برو طفلی خمار چه میجویی - در خانه خمار و خرابات كی دیدهست
معراج و تجلی و مقامات افندی - آن ساغر جان كه ملك الموت اجل شد
نی شورش دل آرد و نی رنج خماری - گر از می شمس الحق تبریز نه مستی
پس معتكف خانه خمار چرایی - خراباتی است در همسایه تو
كه از بوهای می خمار گشتی - خمش كن گفت هشیاریت آرد
نه مست غمزه خماره گشتی - شود سرهای مستان فارغ از درد
چو سر دركرد خمر بیخماری - در این مستان كجا وهمی رسیدی
گر این مستان ننالند از خماری - یكی رویی چو ماهی ماه سوزی
یكی مریخ چشمی پرخماری - ز تو خنده همی پنهان كند او
كه او خمری است و تو مسكین خماری - فتاده در سرش از شمس تبریز
خماری و خماری و خماری - بر آن ساحل كهاین گلها گدازید
اگر خواهی تو مستی و خماری - مرا در خنده میآرد بهاری
مرا سرگشته میدارد خماری - به روی او دلا بس باده خوردی
بدین تلخی از آن رو در خماری - چه باشد ای جمالت ساقی جان
خماری را به رحمت سر بخاری - از آن میها ز وصلش مست بودی
نك آمد مر تو را دور خماری - در سر ز خمارت ار صداعی است
تصدیع برادران نجویی - رستی ز خمار هر دو عالم
تا حشر ز دام دوست مستی - چون باشد در خمار هجران
آن روح كه یافت وصل و مستی - پنداشتی ای دماغ سرمست
كز رنج خمار بازرستی - چون باده ساقی اندرآمیز
چون رنج خمار را بدیدی - بعضی چو شكر اگر شكوری
بعضی ترشند اگر خماری - یك صراحی پیشم آورد آن حریف نیك خو
گشت جانم زان صراحی بیخودی خمارهای - بنهای ساقی اسعد تو یكی بزم مخلد
كه خماری است جهان را ز می و بزم نباتی - نه صداعی نه خماری نه غمت ماند نه زاری
عسسی دان غم خود را به در شحنه و والی - همگی آب حیاتی همگی قند و نباتی
همگی شكر و نجاتی نه خماری نه خمیری - بده ای دوست شرابی كه خدایی است خدایی
نه در او رنج خماری نه در او خوف جدایی - به چنین شراب ارزد ز خمار خسته بودن
پی این قرار برگو دل بیقرار باری - چه شود اگر ز عیسی دو سه مرده زنده گردد
خوش و شیرگیر گردد ز كفت دو سه خماری - بدهیم جان شیرین به شراب خسروانی
چو سر خمار ما را به كف كرم بخاری - ز بهار جان خبر ده هله ای دم بهاری
ز شكوفههات دانم كه تو هم ز وی خماری - گر شراب لعل دیدی این خمار
بر قنینه و شیشه گر بگریستی - هیچ خمری بیخماری دیدهای
هیچ گل بیزخم خاری دیدهای - ای چشمش الله الله خود خفته میزدی ره
اكنون نعوذبالله چون پرخمار گشتی - گر از شراب دوشین در سر خمار داری
بگذار جام ما را با این چه كار داری - سر را گرفته بودم یعنی كه در خمارم
گفت ار چه در خماری نی در خمار مایی - ما خمره كی نهیم پر از سیم چون بخیل
ما خمره بشكنیم چو خمار ما تویی - با همه شاهی چو تشنگان خماریم
ساقی ما شو بكن به لطف سقایی - باده ببخشم بیز خمارت
گر بستانم خمر خماری - میی كه كف تو بخشد دو صد خمار به ارزد
چگونه گیج نگردد سر وجود ز شادی - بگیر چنگ و تنتن دل از جدایی بركن
بیار باده روشن خمار ما را بشكن - بسی خمار كشیدی از این خمیر ترش
به عاقبت به خرابات جاودان رفتی - از آن كسی كه تو مستی چرا جدا باشی
وز آن كسی كه خماری چرا حذر نكنی - بیا و خرقه گرو كن به می فروش الست
كه پیش از آب و گلست از الست خماری - شكوفههای شراب خدا شكفت بهل
شكوفهها و خمار شراب انگوری - بگو تو باقی این را كه از خمار لبت
سرم گران شد پرسش كه سرگران چونی - رسید نعره عشرت ز ناصر منصور
غدوت اشربها و الخمار یسقینی - دلا میی بستان كز خمارها برهی
چنین بتی بپرست ای صنم چو بپرستی - كسی كه باده خورد بامداد زین ساقی
خمار چشم خوشش بین و فهم كن باقی - گر آن گل نچیدی چه بویست این بو
گر آن می نخوردی چرا در خماری - ای برده هوش ما را، یار آر دوش ما را
اسقیتنا كسا صرفا علیالخمار - اموت بهجر، و احیی بوصل
فهذاك سكری، وذاك خماری - «خمار» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- عمریست ندیدهایم گلزار ترا
وان نرگس پرخمار خمار ترا - میآمد یار مست و تنها تنها
با نرگس پرخمار رعنا رعنا - ای نرگس پرخمار خونخوار مخسب
امشب شب عشرت است زنهار مخسب - در مجلس عشاق قراری دگر است
وین بادهی عشق را خماری دگر است - مستم ز خمار عبهر جادویت
دفعم چو دهی چو آمدم در کویت - او عقل منور است و ما مست وییم
عقل از سر خمار گریزان باشد - گل سرمست و خار بد مست و خمار
جامی در ده که جمله یکسان گردد - زان بادهی لبهاش بگردان ساقی
کز وی سر من عجب خماری دارد - مستی ز دو چشم پرخمار تو کند
تا خدمت لعل آبدار تو کند - امروز من از تشنه دهانی و خمار
نی دل دارم نه عقل و نه صبر و قرار - بزم ما را بیمی خمار مدار
ما را نفسی بیخودت ای یار مدار - مر مستان را خمار یک روزه بود
من آن مستم که در خمارم همه روز - بر من بگریست نرگس خمارش
تا خیره شدم ز گریهی بسیارش - تمکین و قرار من که دارد در عشق
مستی و خمار من که دارد در عشق - افتاده مرا عجب شکاری چکنم
واندر سرم افکنده خماری چکنم - ساقی امروز در خمارت بودم
تا شب به خدا در انتظارت بودم - شب رفت و هنوز ما به خمار خودیم
در دولت تو همیشه سر کار خودیم - گر باده نهان کنیم بو را چه کنیم
وین حال خمار و رنگ و رو را چه کنیم - چون آتش میشود عذارش به سخن
خون میچکد از چشم خمارش به سخن - داروی ملولی رخ و رخسارهی تو
وان نرگس مخمورهی خمارهی تو - ای دوست ز من طمع مکن غمخواری
جز مستی و جز شنگی و جز خماری - تقصیر نکرد عشق در خماری
تقصیر مکن تو ساقی از دلداری - از خود گله کن اگر خماری داری
تا خشت به آسیا بری خاک آری - چشمان خمار و روی رخشان داری
کان گوهر و لعل بدخشان داری - چشم مستت ز عادت خماری
افغان که نهاد رسم تنها خواری - فردوسی
- «خمار» در شاهنامه فردوسی