«امان» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «امان» در غزلیات حافظ شیرازی
- دلم ز نرگس ساقی امان نخواست به جان
چرا که شیوه آن ترک دل سیه دانست - میر من خوش می روی کاندر سر و پا میرمت
خوش خرامان شو که پیش قد رعنا میرمت - خوش خرامان می روی چشم بد از روی تو دور
دارم اندر سر خیال آن که در پا میرمت - ز خوف هجرم ایمن کن اگر امید آن داری
که از چشم بداندیشان خدایت در امان دارد - آسمان بار امانت نتوانست کشید
قرعه کار به نام من دیوانه زدند - حقا کز این غمان برسد مژده امان
گر سالکی به عهد امانت وفا کند - دیدی آن قهقهه کبک خرامان حافظ
که ز سرپنجه شاهین قضا غافل بود - عاشقان زمره ارباب امانت باشند
لاجرم چشم گهربار همان است که بود - گر چه بی سامان نماید کار ما سهلش مبین
کاندر این کشور گدایی رشک سلطانی بود - هرگزم نقش تو از لوح دل و جان نرود
هرگز از یاد من آن سرو خرامان نرود - گفتم روم به خواب و ببینم جمال دوست
حافظ ز آه و ناله امانم نمی دهد - ساقیا عشرت امروز به فردا مفکن
یا ز دیوان قضا خط امانی به من آر - ای دل غمدیده حالت به شود دل بد مکن
وین سر شوریده بازآید به سامان غم مخور - دارم از زلف سیاهش گله چندان که مپرس
که چنان ز او شده ام بی سر و سامان که مپرس - به سامانم نمی پرسی نمی دانم چه سر داری
به درمانم نمی کوشی نمی دانی مگر دردم - اگر چه در طلبت همعنان باد شمالم
به گرد سرو خرامان قامتت نرسیدم - گر تو زین دست مرا بی سر و سامان داری
من به آه سحرت زلف مشوش دارم - چو در گلزار اقبالش خرامانم بحمدالله
نه میل لاله و نسرین نه برگ نسترن دارم - ز دست بخت گران خواب و کار بی سامان
گرم بود گله ای رازدار خود باشم - شاه شوریده سران خوان من بی سامان را
زان که در کم خردی از همه عالم بیشم - چون صبا با تن بیمار و دل بی طاقت
به هواداری آن سرو خرامان بروم - یا رب امان ده تا بازبیند
چشم محبان روی حبیبان - یا رب آن آهوی مشکین به ختن بازرسان
وان سهی سرو خرامان به چمن بازرسان - خدا را کم نشین با خرقه پوشان
رخ از رندان بی سامان مپوشان - خامان ره نرفته چه دانند ذوق عشق
دریادلی بجوی دلیری سرآمدی - برات خوشدلی ما چه کم شدی یا رب
گرش نشان امان از بد زمان بودی - دم از ممالک خوبی چو آفتاب زدن
تو را رسد که غلامان ماه رو داری - دوش در خیل غلامان درش می رفتم
گفت ای عاشق بیچاره تو باری چه کسی - گر امانت به سلامت ببرم باکی نیست
بی دلی سهل بود گر نبود بی دینی - جوی ها بسته ام از دیده به دامان که مگر
در کنارم بنشانند سهی بالایی - ساقی چمن گل را بی روی تو رنگی نیست
شمشاد خرامان کن تا باغ بیارایی - بر رهگذرت بسته ام از دیده دو صد جوی
تا بو که تو چون سرو خرامان به درآیی - شمشاد خرامان کن و آهنگ گلستان کن
تا سرو بیاموزد از قد تو دلجویی - سعدی شیرازی
- «امان» در غزلیات سعدی شیرازی
- یا تیر هلاکم بزنی بر دل مجروح
یا جان بدهم تا بدهی تیر امان را - خوی به دامان از بناگوشش بگیر
تا بگیرد جامه ات بوی گلاب - اگر تو سرو خرامان ز پای ننشینی
چه فتنه ها که بخیزد میان اهل نشست - هر که با مستان نشیند ترک مستوری کند
آبروی نیک نامان در خرابات آب جوست - میل ندارم به باغ انس نگیرم به سرو
سروی اگر لایقست قد خرامان اوست - کامران آن دل که محبوبیش هست
نیکبخت آن سر که سامانیش نیست - ای سرو خرامان گذری از در رحمت
وی ماه درافشان نظری از رافت - سرو خرامان چو قد معتدلت نیست
آن همه وصفش که می کنند به قامت - اگر نه سرو که طوبی برآمدی در باغ
خجل شدی چو بدیدی قد خرامانت - ای گلبن خرامان با دوستان نگه کن
تا بگذرد نسیمی بر ما ز بوستانت - ابنای روزگار غلامان به زر خرند
سعدی تو را به طوع و ارادت غلام شد - هزار سرو خرامان به راستی نرسد
به قامت تو و گر سر بر آسمان سایند - غلامان را بگو تا عود سوزند
کنیزک را بگو تا مشک ساید - حکیم را که دل از دست رفت و پای از جای
سر صلاح توقع مدار و سامانش - نشستم تا برون آیی خرامان
تو بیرون آمدی من رفتم از هوش - سعدیا جان صرف کن در پای دوست
ان غایات الامانی تغتنم - گهی بر درد بی درمان بگریم
گهی بر حال بی سامان بخندم - خرامان از درم بازآ کت از جان آرزومندم
به دیدار تو خوشنودم به گفتار تو خرسندم - به خواری در پیت سعدی چو گرد افتاده می گوید
پسندی بر دلم گردی که بر دامانت نپسندم - چنان سوزم که خامانم نبینند
نداند تندرست احوال محموم - یا صلح متی یرجع نومی و قراری
انی و علی العاشق هذان حرامان - مردست که چون شمع سراپای وجودش
می سوزد و آتش نرسیدست به خامان - خون می رود از چشم اسیران کمندش
یک بار نپرسد که کیانند و کدامان - گو خلق بدانید که من عاشق و مستم
در کوی خرابات نباشد سر و سامان - در پای رقیبش چه کنم گر ننهم سر
محتاج ملک بوسه دهد دست غلامان - دل می طپد اندر بر سعدی چو کبوتر
زین رفتن و بازآمدن کبک خرامان - دیگر به کجا می رود این سرو خرامان
چندین دل صاحب نظرش دست به دامان - به کمندی درم که ممکن نیست
رستگاری به الامان گفتن - عقل بی خویشتن از عشق تو دیدن تا چند
خویشتن بی دل و دل بی سر و سامان دیدن - با وجود رخ و بالای تو کوته نظریست
در گلستان شدن و سرو خرامان دیدن - خلاف سرو را روزی خرامان سوی بستان آی
دهان چون غنچه بگشای و چو گلبن در گلستان آی - گلبن عیش من آن روز شکفتن گیرد
که تو چون سرو خرامان به چمن بازآیی - زنهار نمی خواهم کز کشتن امانم ده
تا سیرترت بینم یک لحظه مدارایی - در باغ رو ای سرو خرامان که خلایق
گویند مگر باغ بهشتست و تو حوری - غلام حلقه سیمین گوشوار توام
که پادشاه غلامان حلقه در گوشی - یا غایه الامانی قلبی لدیک فانی
شخصی کما ترانی من غایه اشتیاقی - دیگر کسش نبیند در بوستان خرامان
گر سرو بوستانت بیند که می خرامی - روی امید سعدی بر خاک آستانست
بعد از تو کس ندارد یا غایه الامانی - خیام نیشابوری
- «امان» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «امان» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای عشق چون آتشكده در نقش و صورت آمده
بر كاروان دل زده یك دم امان ده یا فتی - پیش از تو خامان دگر در جوش این دیگ جهان
بس برطپیدند و نشد درمان نبود الا رضا - ای سرخوشان ای سرخوشان آمد طرب دامن كشان
بگرفته ما زنجیر او بگرفته او دامان ما - خیالت همچو سلطانی شد اندر دل خرامانی
چنانك آید سلیمانی درون مسجد اقصی - معشوقه به سامان شد تا باد چنین بادا
كفرش همه ایمان شد تا باد چنین بادا - حریف دوزخ آشامان مستیم
كه بشكافند سقف سبزگون را - ای ساقی دل ز كار واماندم
وقتست بده شراب كاری را - وامانده از این زمانه باشی
كی بینی اصل این زمان را - درد شمس الدین بود سرمایه درمان ما
بی سر و سامان عشقش بود سامان ما - تو در آن سایه بنه سر كه شجر را كند اخضر
كه بدان جاست مجاری همگی امن و امان را - غم را لطف لقب كن ز غم و درد طرب كن
هم از این خوب طلب كن فرج و امن و امان را - بطلب امن و امان را بگزین گوشه گران را
بشنو راه دهان را مگشا راه دهان را - بیست هزار آرزو بود مرا پیش از این
در هوسش خود نماند هیچ امانی مرا - بازرسیدند شاد زان سوی عالم چو باد
مست و خرامان و خوش سبزقبایان ما - چو آدمی به یكی مار شد برون ز بهشت
میان كژدم و ماران تو را امان ز كجا - امانتی كه به نه چرخ در نمیگنجد
به مستحق بسپارم چه خوش بود به خدا - شاه بگوید شنود پیش من
ترك كنم گفت غلامانه را - ساغر بر دست خرامان رسید
فخر من و فخر همه ماورا - لمولا تری فی حسنه و جماله
امانا من الافات و الموت و البلا - نور الله زمانا حازنا الوصل امانا
و سقی الله مكانا بحبیب التقینا - ز سلام خوش سلامان بكشم ز كبر دامان
كه شدست از سلامت دل و جان ما مطیب - دامان تو گرفتم و دستم بتافتی
هین دست دركشیدم روی از وفا متاب - چو بر میآید این آتش فغان میخیزد از عالم
امانم ده امانم ده كه بگدازم همین ساعت - غلامانه است اشیاء را قباها
میان بندگان سلطان كدامست - نوحست و امان غرقگانست
روحست و نهان و آشكاریست - دل تنگ بود جز او نگنجد
تنگی دلم امان و غوغاست - پس تو را مطرب شود در عیش و هم ساقی شود
آن امانت چونك شد محمول جان را حاملست - ای جان جان جانان از ما سلام برخوان
رحم آر بر ضعیفان عشق تو بیامانست - بی حد و بیكناری نایی تو در كنار
ای بحر بیامان كه تو را زینهار نیست - آنك چنان میرود ای عجب او جان كیست
سخت روان میرود سرو خرامان كیست - مست و خرامان میروم پوشیده چون جان میروم
پرسان و جویان میروم آن سو كه سلطان میرسد - هر كی درآمد به صفش یافت امان از تلفش
تیغ بدیدم به كفش سوختم آن اسپر خود - بجو آن صبح صادق را كه جان بخشد خلایق را
هزاران مست عاشق را صبوحی و امان باشد - صبوح آمد صبوح آمد صبوح راح و روح آمد
خرامان ساقی مه رو به ایثار عقار آمد - چو كار جان به جان آمد ندای الامان آمد
كه لشكرهای عشق او به دروازه حصار آمد - خطر دارند كشتیها ز اوج و موج هر دریا
امان یابند از موجی كز این بحر سعید آید - گر طاعت كم دارم تو طاعت و خیر من
آن را كه تویی طاعت از خوف امان دارد - ای دل به غمش ده جان یعنی بنمی ارزد
بی سر شو و بیسامان یعنی بنمی ارزد - گر سجده كنان آید در امن و امان آید
ور بیادبی آرد سیلی و ادب بیند - گرفتار كمندید كز او هیچ امان نیست
مپیچید مپیچید بر استیزه مرندید - هر جزو چو جندالله محكوم خداییست
بر بنده امان آمد و بر گبر كمین شد - خرامان جانب میدان خویش آ
مباش آن جا خران میدان چه دانند - بزن چوگان خود را بر در ما
كه خامان لطف آن چوگان چه دانند - دوزخ آشامان جنت بخش روز رستخیز
حاكمند و نی دعا دانند و نه نفرین كنند - شجری خوش و خرامان به میانه بیابان
كه كسی به سایه او چو بخفت مست خیزد - چشمهاشان همه وامانده در بحر محیط
لب فروبسته از آن موج كه در سر دارند - بر حصار فلك ار خوبی تو جمله برد
از مقیمان فلك بانگ امان برخیزد - بستدند آن صنمان خط عبور از دیوان
تا زمین سبز شد و باسر و باسامان شد - گر پراكنده دلی دامن دل گیر كه دل
خیمه امن و امان بر سر غوغا بزند - هین خرامان رو در غیب سوی پس منگر
فی امان الله كان جا همه سودست و مزید - مریم دل نشود حامل انوار مسیح
تا امانت ز نهانی به نهانی نرسد - ترس را سر ببر و گردن تعظیم بزن
در مقامی كه عطاها و امان تو بود - ور بپوشند و بیابند یكی خلعت نو
این غلامان و ضعیفان ز تو سلطان چه شود - بر حصار فلك ار خوبی تو حمله برد
از مقیمان فلك بانگ امان برخیزد - از حصار فلكی بانگ امان میخیزد
وز سوی بحر چنین موج گمان میآید - لاله خون آلود میروید ز خاك
گر چه با دامان گلگون میرود - ور بپوشیم یكی خلعت نو
ما غلامان ز تو سلطان چه شود - ور بپوشیم یكی خلعت نو
ما غلامان ز تو سلطان چه شود - بی سر شوی و سامان از كبر و حرص خالی
آنگه سری برآری از كبریا چه باشد - ای یوسف امانت آخر برادرانت
بفروختندت ارزان و اندك بهات كردند - بنگر هزار گول سلیم اندر این جهان
دامان زر دهند و خرند از بلیس درد - كشتی نوح را كه ز طوفان امان ماست
بنما كه زیر لنگرم از بیم و از امید - شاه كه در دولتش هر طرفی شاهدی
سینه گشاده به ما بهر امان آمدند - میان خلعت جانان قبول عشق خرامان
به بارگاه تجلی ز كار و بار چه میشد - امان عالم عشقست و معدلت هم از اوست
وگر چه راه زن عقل مرد و زن باشد - مادر عشق طفل عاشق را
پیش سلطان بیامان نبرد - یوسف آخرزمان خرامان شد
شكر و شهد مصر ارزان شد - در موج دریاهای خون بگذشته بر بالای خون
وز موج وز غوغای خون دامانشان ناگشته تر - ما را كجا باشد امان كز دست این عشق آسمان
ماندست اندر خركمان چون عاشقان زیر و زبر - ای طعنه زنان بر ما بگشاده زبان بر ما
باری ز شما خامان ما مستتریم آخر - چون كمالات فانی هستشان این امانی
كه به هر دم نمایند لطف و ایثار دیگر - درآی مست و خرامان و ساغر اندر دست
روا مبین چو تو ساقی و ما چنین هشیار - بیتو هستند جمله بیسامان
لیك من بیطریق و سامانتر - شب قدرست او دریاب او را
امان یابی چو برخوانی براتش - بدان دارالامان و اصل خود رفت
رهید از دامگاه و دار و گیرش - چو پختی در هوای شمس تبریز
از این خامان بیهوده میندیش - جان سرگردان كه گم شد در بیابان فراق
از بیابانها سوی دارالامان آوردمش - آن كه مه غاشیه زین چو غلامان كشدش
بوك این همت ما جانب بستان كشدش - او طبیبست و به بیماران رود
ای تن وامانده تو بیمار باش - چون ز آشكار و پنهان بیرون شدی به برهان
پاها دراز كن خوش میخسب در امانش - تو مشك آب حیوانی ولی رشكت دهان بندد
دهان خاموش و جان نالان ز عشق بیامان اینك - بنهاد یكی صهبا بر كف من و گفتا
این شهره امانت را هشدار سلام علیك - گر امان خواهی امانی ندهدت آن بیامان
میكشد جان را از این گل تا به سربالای دل - همچو مرغان خلیلی سوی سر
زانك بیسر نیست سامان الرحیل - در حبس تن غرقم به خون وز اشك چشم هر حرون
دامان خون آلود را در خاك می مالیدهام - چون این بنا بركنده شد آن گریههامان خنده شد
چون در بنا بستم نظر آهنگ دربانی كنم - ممن عشقم ای صنم نعره عشق می زنم
همچو اسیركان ز غم تا به كی الامان كنم - همه شاهان غلامان را به خرسندی ثنا گفته
همه خشم خداوندی بر من این كه خرسندم - امانی از ندم دادی نه لافیدی نه دم دادی
زهی عیسی دم فردم زهی باكر و بافر دم - چرا از ماه وامانم نه عقرب كوفت بر پایم
چرا زین چاه برنایم چون من حبل متین دارم - زهی سرگشته در عالم سر و سامان كه من دارم
زهی در راه عشق تو دل بریان كه من دارم - گر رفت زر و سیمم با سینه سیمینم
ور بیسر و سامانم سامان خراباتم - گفتی كه جدا ماندهای از بر معشوق
ما در بر معشوق ز انده در امانیم - معذور همیدار اگر شور ز حد شد
چون می ندهد عشق یكی لحظه امانم - دلم از غم گریبان می دراند
كه كی دامان آن خوش نام گیرم - از این آیینه روی خود مگردان
كه می گوید كه جانت را امانم - چنینیم و چنان و هر چه هستیم
اسیر دام عشق بیامانیم - نتاند باد كاه ما ربودن
كه ما زان كهربا اندر امانیم - طغرای امان ما نوشت او
كی از اجلی به غرغر آییم - بیشرم و حیا كنم تقاضا
دانی كه غریم بیامانم - چون همه یاران ما رفتند و تنها ماندیم
یار تنهاماندگان را دم به دم می خواندیم - زود باشد كز گریبان بقا سر برزند
هر كه در سر افكند ماننده دامان صیام - چه شود اگر زمانی بدهی مرا امانی
كه نه سیخ سوزد ای جان نه تبه شود كبابم - بستاند به ستم او دل هر كی خواهد
عدلها جمله غلامان چنین ظلم و ستم - شربت مرگ چو اندر قدح من ریزی
بر قدح بوسه دهم مست و خرامان میرم - كدخدامان به خرابات همان ساقی و بس
كدخدا اوست و خدا اوست همو را دانیم - دامن ما گیر اگر تردامنی
تا چو مه از نور دامانت كنم - بازآمدم خرامان تا پیش تو بمیرم
ای بارها خریده از غصه و زحیرم - از بیم اوفتادن لرزان چو برگ و شاخ
دلها همیطپند به دارالامان رویم - خوف مهل در میان بانگ بزن كالامان
عشرت با خوف جان راست نیاید به هم - ای تو امان جهان ای تو جهان را چو جان
ای شده خندان دهان از كرمت دم به دم - چو روزه داری اخلاق خوب جمع شوند
به پیش تو چو غلامان و چاكران و حشم - همیشه دامن شادی كشیدمی سوی خویش
كشد كنون كف شادی به خویش دامانم - هر كی ترسان بود چو ترسایان
همچو ایمان بر او امان گردیم - فضل خدا همراه تو همراه تو امن و امان خرگاه تو خرگاه تو
بخشایش و حفظ خدا حفظ خدا پیوسته در درگاه تو درگاه تو - دزدیده چون جان می روی اندر میان جان من
سرو خرامان منی ای رونق بستان من - خورشید رخشان می رسد مست و خرامان می رسد
با گوی و چوگان می رسد سلطان میدانی است این - گفتم امانم ده به جان خواهم كه باشی این زمان
تو سرده و من سرگران ای ساقی خمار من - پوشیده چون جان می روی اندر میان جان من
سرو خرامان منی ای رونق بستان من - ای بس كه از آواز دش واماندهام زین راه من
وی بس كه از آواز قش گم كردهام خرگاه من - ای رفته اندر خون دل ای دل تو را كرده بحل
بر من بزن زخم و مهل حقا نمیخواهم امان - خواهند از سلطان امان چون دزد افزونی كند
دزدی چو سلطان می كند پس از كجا خواهند امان - برگ نداشتم دلم می لرزید برگ وش
گفت مترس كمدی در حرم امان من - گرد تو گشتمی ولی گرد كجاست مر تو را
گرد در تو می دوم ای در تو امان من - هلا این لوح لایح را بیا بستان از این موسی
مكش سر همچو فرعونان مكن استیزه چون هامان - خرامان می روی در دل چراغ افروز جان و تن
زهی چشم و چراغ دل زهی چشمم به تو روشن - وگر روزی در آن خدمت كنم تقصیر چون خامان
شود دل خصم جان من كند هجران سزای من - تو پادشاه شهری و ما كنار شهری
چو شهر ماند بیشه چه سر بود چه سامان - غلامان چو مه در پیش ساقی
نوای مطربان خوشتر از جان - امانی نیست جان را در جز عشق
میان عاشقان باید خزیدن - امان هر دو عالم عاشقان راست
چنین بودند وقت آفریدن - باقی غزل به سر بگوییم
نتوان گفتن به پیش خامان - بگریز و امان شاه جان جو
از جمله عقیلهها تو بیرون - گر سر تو هست خوب از سر سر ایمن مباش
باش ناایمن كه ناایمن همییابد امان - بادیه خون خوار بینی از عدم سوی وجود
بر خطاب كن همه لبیك گو بهر امان - شمس تبریزی دو عالم بود بیرویت عقیم
هر یكی ذره كنون از آفتابت توامان - این امان هر دو عالم وین پناه هر دو كون
دستگیر روز سخت و كافل فرداست این - بانگ چنگ چنگی سرمست عشقش دررسد
در جهان خوف افتد صد امان اندر امان - چون امانتهای حق را آسمان طاقت نداشت
شمس تبریزی چگونه گستریدش در زمین - به صدف مانم خندم چو مرا درشكنند
كار خامان بود از فتح و ظفر خندیدن - همه خوردند و بخفتند و تهی گشت وطن
وقت آن شد كه درآییم خرامان به چمن - همه خوردند و بخفتند و تهی گشت وطن
وقت آن شد كه درآییم خرامان به چمن - برق جست و آتشی زد در درخت
آتش و برق شگرف بیامان - دامان پر ز گوهر كرد و نشست بر سر
وز رشك تلخ گشته دریا كه همچنین كن - همیان چه مینهی به امانت به مفلسان
پا را چه مینهی تو به دندان گربشان - ای دوزخ و بهشت غلامان امر تو
بر ما بهشت را چو سقر میكنی مكن - خسرو خوبان بخواست از صنمان سرخراج
خاست غریو از فلك وز سوی مه كالامان - یا رب و آمین بسی كردم و جستم امان
آه كه مینشنود یارب و آمین من - نشاید نشاید ستم كرد با من
برای گریبان دریدن ز دامان - مگر خواهی كه خامان را بیندازی ز راه ما
كه میمویی و میگویی چنین مقلوب با ایشان - انتقال للدجاج وسط دار للحبوب
و انتقال للطیور فوق جو للامان - من خود كی باشم آسمان در دور این رطل گران
یك دم نمییابد امان از عشق و استسقای تو - جان صد هزاران گرد او چون انجم او مه در میان
مست و خرامان میرود چشم بدان كم باد از او - صبر پرید از دلم عقل گریخت از سرم
تا به كجا كشد مرا مستی بیامان تو - ای تو امان هر بلا ما همه در امان تو
جان همه خوش است در سایه لطف جان تو - گریبانم دریدی تو و دامانم كشیدی تو
كدامم من چه نامم من مرا جان تو مرا تن تو - خامان كه زر پخته از دست تو نامدشان
شادند به جای زر با سنگ و سفال تو - بگو آن مه مرا باقی شما را
نه سر خواهیم و نی سامان و میرو - ز شهر پرتب و لرزه بجستی
به شادی ساكن دارالامان شو - برو دامان خاقان گیر محكم
چو او باشد چه اندیشی ز باجو - خوش خرامان میروی ای جان جان بیمن مرو
ای حیات دوستان در بوستان بیمن مرو - دامن ما گیر اگر تردامنی تردامنی
تا چو مه از نور دامانت كنم نیكو شنو - خنك آن جان كه رود مست و خرامان بر او
برهد از خر تن در سفر مصدر او - چو خلیل اندر آتشم ز تف آتشت خوشم
نه از آنم كه سر كشم ز غم بیامان تو - از رنجها مطلق روی اندر امان حق روی
در بحر چون زورق روی رفتی دلا رو بیگله - خیال شه خرامان شد كلوخ و سنگ باجان شد
درخت خشك خندان شد سترون گشت زاینده - به لاله دوش نسرین گفت برخیزیم مستانه
به دامان گل تازه درآویزیم مستانه - خرامان شو به گورستان ندایی كن بدان بستان
كه خیز ای مرده كهنه برقص ای جسم ریزنده - در عشق خداوندی شمس الحق تبریزی
چون عشق جوامردی فی لطف امان الله - ای شادكن دلها اندر همه منزلها
در حسن و وفا فردی فی لطف امان الله - هم رایت احسان را هم آیت ایمان را
تا عرش برآوردی فی لطف امان الله - تو بیش كنی كم را از دل ببری غم را
از رخ ببری زردی فی لطف امان الله - از آتش رخسارت وز لعل شكربارت
در دی نبود سردی فی لطف امان الله - آگاه تویی در ده احسنت زهی سرده
هم دادی و هم خوردی فی لطف امان الله - چون عزم سفر كردی فی لطف امان الله
پیروز تو واگردی فی لطف امان الله - آن جنس كه عشاق در این بحر فتادند
چه جای امان باشد و چه جای امانه - بپیوندید پیوند قدیمی
چو هی چفسیده بر دامان الله - مكن راز مرا ای جان فسانه
شنیدستی مجالس بالامانه - نعرهها از عاشقان برخاسته
الامان و الامان از سلسله - برپریده مرغ ایمانت كنون
بیامان خواهی امان را شب شده - این جا كسی است پنهان دامان من گرفته
خود را سپس كشیده پیشان من گرفته - هدده فراقه من غمرات یومه
ثم اتاه لیله من قمر امانه - مست و خرامان میرود در دل خیال یار من
ماهی شریفی بیحدی شاهی كریمی بافری - ای امنها در خوف تو ای ساكنی در طوف تو
جان داده طمع سوف تو امن و امان را ساعتی - برگذرم ز نه فلك گر گذری به كوی من
پای نهم بر آسمان گر به سرم امان دهی - غلامان دارد او رومی غلامان دارد او زنگی
به نوبت روی بنماید به هندو و به تركاری - بیامد عید ای ساقی عنایت را نمیدانی
غلامانند سلطان را بیارا بزم سلطانی - كلاه پاسبانانه قبای پاسبانانه
ولیك از های های او در عالم در امانستی - بیا ای ساقی لب گز تو خامان را بدان میپز
زهی بستان و باغ و رز كز آن انگور افشردی - مبارك بادشان این ره به توفیق و امان الله
به هر شهری و هر جایی به هر دشتی و هر رودی - به سوی آسمان جان خرامان گشته آن مستان
همه ره جوی از باده مثال دجلهها جاری - اگر دامان جان گیری به ترك این و آن گیری
كه از جمله مبرایی نه از جنی نه از انسی - چو دید آن طره كافر مسلمان شد مسلمانی
صلا ای كهنه اسلامان به مهمانی به مهمانی - مسلمانان مسلمانان امانت دست من گیرید
كه مستم ره نمیدانم بدان معشوق زیبایی - گر نرگس خون خوارش دربند امانستی
هم زهر شكر گشتی هم گرگ شبانستی - جنی پنهان باشد در ستر و امان باشد
پوشیدهتر از پریان ماییم به ستاری - از شرم تو شاخ گل سر پیش درافكنده
وز زاری من بلبل وامانده شد از زاری - در هر قدمی دامی چون شكر و بادامی
زین دام امان یابد جز جان امین یا نی - جز حضرت او نیست فقیرانه حضوری
جز سایه خورشید رخش نیست امانی - ماه نهمت چهره شمس الحق تبریز
ای آنك امان دو جهان را تو امینی - میان هر دو گر جبریل آید
نباشد ز آتشش یك دم امانی - عجب یارا ز اصحاب شمالی
عجب ز اصحاب ایمان و امانی - نپذرفت آسمان بار امانت
كه عاشق بود و ترسید از خطایی - كجا شد عهد و پیمان را چه كردی
امانتهای چون جان را چه كردی - زبان واماند زین پس از بیانش
زبان را كار نقش است و نگاری - هر چند كه غافلند از جان
در مكسبه و غم امانی - بر خور هله از درخت ایمان
كز منزل بیامان گذشتی - ایمن ز امان توست عالم
ای امن امان چه میگریزی - ای طره او چه پای بندی
وی غمزه او چه بیامانی - آن یكی محبوب این و باز او مكروه آن
چشم بندی چشم و دل را قبله و سامان تویی - دامن دانش گرفته زیر دندانها ولیك
كلبتین عشق نامانده در او دندانهای - رسی از ساغر مردان به خیالات مصور
ز ره سینه خرامان كنساء خفرات - بدوان مست و خرامان به سوی مجلس سلطان
بنگر مجلس عالی كه تویی مجلس عالی - به ملاقات نشان ده ز خیالات امان ده
مكشش زود زمان ده كه تو قسام زمانی - در حق چگونه كوبم كه نه دست ماند و نه دل
دل و دست چون تو بردی بده ای خدا امانی - دهد آن حبوب علوی به زمین خوشی و حلوی
به بهار امانتیها بنماید از امینی - كرم تو عذرخواه همه مجرمان عالم
تو امان هر بلایی تو گشاد بندهایی - می جوشیده بر این سوختگان گردان كن
پیش خامان بنه آن قلیه و آن بورانی - نام او جان جانها یاد او لعل كانها
عشق او در روانها هم امان هم امانی - سرو رحمت چون خرامان شد به باغ
یابد ابلیس لعین ایمان بلی - در جهان غمگین نماندی گر تو را
چشم دیدی چون خرامان میروی - قفل طلسم مشكل سهلت شود به حاصل
گر از وساوس دل یك دم امان بیابی - ای عشق چون درآیی در لطف و دلربایی
دامان جان بگیری تا یار میكشانی - حمال آن امانت كان را فلكت نپذرفت
گشتم به اعتمادی كز لطف توست یاری - شاها بكش قطار كه شهوار میكشی
دامان ما گرفته به گلزار میكشی - بر خاك من امانت حق گر نتافتی
من چون مزاج خاك ظلوم و جهولمی - یكی دمیم امان ده كه عقل من به من آید
بگویمت صفت جان تو گوش دار كه جانی - نه چرخ زهر چشاند نه ترس و خوف بماند
چو دل ثنای تو خواند كه شاه امن و امانی - وگر چو حامله لرزان شوی به هر بویی
ز حاملان امانت بدانك بو نبری - خموش باش و چو ماهی در آب رو پنهان
بهل تو دعوت عامان چو ز اهل عمانی - پختگان را خمری، بهر خامان شیری
بهر شیره و شیرت، بین تو خون پالایی - ای بسا نازكان و خامان را
چون من سوخته پزیدستی - تا كه پیوسته در امان باشی
چون بدار الامانش پیوستی - خوك دنیاست صید این خامان
آهوی جان شكار بایستی - جامهی این جسم، غلامانه بود
گیر كنون پیرهن مهتری - اخلایی اخلایی، امانت دست من گیرید
كه مستم، ره نمیدانم، بدان معشوق زیبایی - سقوا من نهره روضالامالی
خذوا من خمره كاسالامانی - لا هوتك موضح المصادر
ناسوتك سلم الامانی - لا امن و لا امان حتی
اقطع طمعی مننجات - العشق نور روحی صبح الهوی صبوحی
امنیة و فیه مجموعة الامانی - «امان» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- از حال ندیده تیره ایامان را
از دور ندیده دوزخ آشامان را - دعوی چکنی عشق دلارامان را
با عشق چکار است نکونامان را - مست و خوش و شنگ و بیامان آمده است
زانروی چنینم که چنان آمده است - معشوق شرابخوار و بیسامانست
خونخواره و شوخ و شنگ و نافرمانست - نی با تو دمی نشستنم سامانست
نی بیتو دمی زیستنم امکانست - تا مدرسه و مناره ویران نشود
اسباب قلندری بسامان نشود - چون شاهد پوشیده خرامان گردد
هر پوشیده ز جامه عریان گردد - خوابم بشد ودست بدامان تو زد
خوابم خود مرد چون خیال تو بزاد - دامان جلال تو ز دستم نشود
سودای تو از دماغ مستم نشود - در راه طلب رسیدهای میباید
دامان ز جهان کشیدهای میباید - در نفی تو عقل را امان نتوان دید
جز در ره اثبات تو جان نتوان داد - هستم ز غمش چنان پریشان که مپرس
زانسان شدهام بی سر و سامان که مپرس - ما گرم روان دوزخ آشامانیم
از گفت و مگوی خلق کمتر ترسیم - ای آنکه گرفتهای به دستان دستان
دامان وصال از کف مستان مستان - خود حال دلی بود پریشانتر از این
با واقعهی بیسر و سامانتر ازین - ای ماه برآمدی و تابان گشتی
گرد فلک خویش خرامان گشتی - من صبر کنم تا ز همه وامانی
آئی بر ما چو حلقه بر درمانی - چون کار مسافران دینم کردی
حمال امانت یقینم کردی - چوپان جهانی و امان جانها
دفع گرگی گر نکنی هی هی هی - گر قدر کمال خویش بشناختمی
دامان خود از خاک بپرداختمی - ماه آمد پیش او که تو جان منی
گفتش که تو کمترین غلامان منی - فردوسی
- «امان» در شاهنامه فردوسی
- همه نیکی ات باید آغاز کرد
چو با نیکنامان بوی همنورد - برنجید پس هر کسی نان خویش
بورزید و بشناخت سامان خویش - خرامان بیامد به نزدیک سرو
چنان چون به پیش گل اندر تذرو - خرامان شدم پیش آن ارجمند
یکی تخت پیروزه دیدم بلند - براه فریدون فرخ رویم
نیامان کهن بود گر ما نویم - غلامان رومی به دیبای روم
همه گوهرش پیکر و زرش بوم - ابا گنج و اسپان آراسته
غلامان و هر گونهای خواسته - خرامان برفت از بر تخت اوی
همی آفرین خواند بر بخت اوی - برآورد سر گفت کاین خواسته
غلامان و پیلان آراسته - غلامان و اسپان زرین ستام
پر از گوهر سرخ زرین دو جام - خرامان و نازان شدندی برم
نهادندی آن تاج را بر سرم - برفت از بر پرده سالار بار
خرامان بیامد بر شهریار - که گر شاه بیند که مهمان خویش
بیاید خرامان به ایوان خویش - یکی بنده شمعی معنبر به دست
خرامان بیامد به بالین مست - خرامان بشد سوی آب روان
چنان چون شده باز یابد روان - بیمد خرامان و بردش نماز
به بر در گرفتش زمانی دراز - بر خواهران بد زمانی دراز
خرامان بیمد سوی تخت باز - خرامان بیمد سیاوش برش
بدید آن نشست و سر و افسرش - غلامان همه با کلاه و کمر
پرستنده با یاره و طوق زر - ازان ننگ و خواری به جنگ آمدم
خرامان به چنگ نهنگ آمدم - به ایوان خویش آمد افروخته
خرامان و چشم بدی دوخته - غلامان و اسپ و پرستندگان
همان مایهور خوب رخ بندگان - بیامد خرامان ازان جایگاه
نهادند سر سوی کاوس شاه - غلامان روزمی بزرین کمر
پرستندگان نیز با طوق زر - خرامان بگرد گل اندر تذرو
خروشیدن بلبل از شاخ سرو - گر آیی خرامان بنزدیک من
بیفروزی این جان تاریک من - نداند کسی راه و سامان اوی
نه پیدا بود درد و درمان اوی - از ایوان سوی پرده بنهاد روی
خرامان و پویان و دل جفتجوی - چو آگاهی آمد به سالار بار
خرامان بیامد بر شهریار - همی چشم دارد زریر و سپاه
که آیی خرامان بدین رزمگاه - غلامان فرستمت با خواسته
نگاران با جعد آراسته - فرسته فرستاد با خواسته
غلامان و اسپان آراسته - خرامان بیامد ز پردهسرای
درفشی درفشان پس او به پای - عنان با عنان تو بندم به راه
خرامان بیایم به نزدیک شاه - خرامان بیایی سوی خان من
به دیدار روشن کنی جام من - شما سوی رستم به جنگ آمدید
خرامان به چنگ نهنگ آمدید - ز خانه بدان بزمگاه آمدند
خرامان به نزدیک شاه آمدند - خرامان بیامد به نزدیک شاه
نهادند زرین یکی زیرگاه - چو آمد خرامان به نزدیک شاه
پذیره فرستاد چندی به راه - کجا آن بزرگان ساسانیان
ز بهرامیان تا به سامانیان - بیامد خرامان بر اردشیر
پر از گوهر و بوی مشک و عبیر - به دروازه دختر شدی همگروه
خرامان ازین شهر تا پیش کوه - نگشت آن دلاور ز پیمان خویش
به مردی نگه داشت سامان خویش - چنین گفت بهرام با مهتران
که این نیکنامان و نیکاختران - بیامد بر پادشا چنگ زن
خرامان بسان بت برهمن - میانت چو غروست و بالا چو سرو
خرامان شده سرو همچون تذرو - خرامان بیامد به شهر صطخر
که شاهنشهان را بدان بود فخر - وزانجا خرامان بیامد بدر
خرد یافته موبد پرهنر - خرامان همی رفت بهرام گور
یکی خانه دید آسمانش بلور - چو بنمود و برگشت و بهرام رفت
خرامان بدان بیشهی کرگ تفت - خرامان بران بزمگاه آمدند
به شادی همه نزد شاه آمدند - چو بشنید مزدک زمین بوس داد
خرامان بیامد ز پیش قباد - برفتند هر دو برابر ز مرو
خرامان چو زیر گل اندر تذرو - وزان بیشه پویان به راه آمدند
خرامان به نزدیک شاه آمدند - دو فرزند مهبود هر بامداد
خرامان شدندی برشاه راد - چوبشنید خسرو بپیمود راه
خرامان بیامد به پیش سپاه - بیامد خرامان ز جای نشست
کمر بر میان بست و نیزه بدست - چو خورشید شیرین به پیش اندرون
خرامان به بالای سیمین ستون - همه موبدان برگرفتند راه
خرامان برفتند نزدیک شاه - ندیدند چیزی جز از بید و سرو
خرامان به زیر گل اندر تذرو - کجا آن غلامان زرین کمر
کجا آن همه رای وآیین وفر