زن، زندگی، آزادی
«وفا» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «وفا» در غزلیات حافظ شیرازی
- جز این قدر نتوان گفت در جمال تو عیب
که وضع مهر و وفا نیست روی زیبا را - یار مردان خدا باش که در کشتی نوح
هست خاکی که به آبی نخرد طوفان را - حافظ از دست مده دولت این کشتی نوح
ور نه طوفان حوادث ببرد بنیادت - سرشک من که ز طوفان نوح دست برد
ز لوح سینه نیارست نقش مهر تو شست - تو خود وصال دگر بودی ای نسیم وصال
خطا نگر که دل امید در وفای تو بست - نشان عهد و وفا نیست در تبسم گل
بنال بلبل بی دل که جای فریادست - بسوخت حافظ و در شرط عشقبازی او
هنوز بر سر عهد و وفای خویشتن است - بنده طالع خویشم که در این قحط وفا
عشق آن لولی سرمست خریدار من است - دی می شد و گفتم صنما عهد به جای آر
گفتا غلطی خواجه در این عهد وفا نیست - وفا مجوی ز دشمن که پرتوی ندهد
چو شمع صومعه افروزی از چراغ کنشت - دور از رخ تو دم به دم از گوشه چشمم
سیلاب سرشک آمد و طوفان بلا رفت - حیف است طایری چو تو در خاکدان غم
زین جا به آشیان وفا می فرستمت - خواهم که پیش میرمت ای بی وفا طبیب
بیمار بازپرس که در انتظارمت - مگر که لاله بدانست بی وفایی دهر
که تا بزاد و بشد جام می ز کف ننهاد - سر و زر و دل و جانم فدای آن یاری
که حق صحبت مهر و وفا نگه دارد - وفا از خواجگان شهر با من
کمال دولت و دین بوالوفا کرد - گر از سلطان طمع کردم خطا بود
ور از دلبر وفا جستم جفا کرد - دیدی ای دل که غم عشق دگربار چه کرد
چون بشد دلبر و با یار وفادار چه کرد - چه آسان می نمود اول غم دریا به بوی سود
غلط کردم که این طوفان به صد گوهر نمی ارزد - و گر به رهگذری یک دم از وفاداری
چو گرد در پی اش افتم چو باد بگریزد - به حسن و خلق و وفا کس به یار ما نرسد
تو را در این سخن انکار کار ما نرسد - مردمی کرد و کرم لطف خداداد به من
کان بت ماه رخ از راه وفا بازآمد - وفا و عهد نکو باشد ار بیاموزی
وگرنه هر که تو بینی ستمگری داند - خواهی که برنخیزدت از دیده رود خون
دل در وفای صحبت رود کسان مبند - حقا کز این غمان برسد مژده امان
گر سالکی به عهد امانت وفا کند - یا وفا یا خبر وصل تو یا مرگ رقیب
بود آیا که فلک زین دو سه کاری بکند - اول به بانگ نای و نی آرد به دل پیغام وی
وان گه به یک پیمانه می با من وفاداری کند - آن کیست کز روی کرم با ما وفاداری کند
بر جای بدکاری چو من یک دم نکوکاری کند - پیش چشمم کمتر است از قطره ای
این حکایت ها که از طوفان کنند - به وفای تو که بر تربت حافظ بگذر
کز جهان می شد و در آرزوی روی تو بود - تو کز مکارم اخلاق عالمی دگری
وفای عهد من از خاطرت به درنرود - گفتم ز مهرورزان رسم وفا بیاموز
گفتا ز خوبرویان این کار کمتر آید - بگشای تربتم را بعد از وفات و بنگر
کز آتش درونم دود از کفن برآید - گرت چو نوح نبی صبر هست در غم طوفان
بلا بگردد و کام هزارساله برآید - نمی خورید زمانی غم وفاداران
ز بی وفایی دور زمانه یاد آرید - محروم اگر شدم ز سر کوی او چه شد
از گلشن زمانه که بوی وفا شنید - به وفای تو که خاک ره آن یار عزیز
بی غباری که پدید آید از اغیار بیار - ما چو دادیم دل و دیده به طوفان بلا
گو بیا سیل غم و خانه ز بنیاد ببر - وفا خواهی جفاکش باش حافظ
فان الربح و الخسران فی التجر - ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی برکند
چون تو را نوح است کشتیبان ز طوفان غم مخور - مهل که روز وفاتم به خاک بسپارند
مرا به میکده بر در خم شراب انداز - کس به امید وفا ترک دل و دین مکناد
که چنانم من از این کرده پشیمان که مپرس - وفا مجوی ز کس ور سخن نمی شنوی
به هرزه طالب سیمرغ و کیمیا می باش - گر چه از کوی وفا گشت به صد مرحله دور
دور باد آفت دور فلک از جان و تنش - گو دلم حق وفا با خط و خالت دارد
محترم دار در آن طره عنبرشکنش - مجمع خوبی و لطف است عذار چو مهش
لیکنش مهر و وفا نیست خدایا بدهش - در وفای عشق تو مشهور خوبانم چو شمع
شب نشین کوی سربازان و رندانم چو شمع - از آب دیده صد ره طوفان نوح دیدم
و از لوح سینه نقشت هرگز نگشت زایل - بوسه بر درج عقیق تو حلال است مرا
که به افسوس و جفا مهر وفا نشکستم - من پیر سال و ماه نیم یار بی وفاست
بر من چو عمر می گذرد پیر از آن شدم - امروز مکش سر ز وفای من و اندیش
زان شب که من از غم به دعا دست برآرم - اورنگ کو گلچهر کو نقش وفا و مهر کو
حالی من اندر عاشقی داو تمامی می زنم - کی بود در زمانه وفا جام می بیار
تا من حکایت جم و کاووس کی کنم - وفاداری و حق گویی نه کار هر کسی باشد
غلام آصف ثانی جلال الحق و الدینم - وفا کنیم و ملامت کشیم و خوش باشیم
که در طریقت ما کافریست رنجیدن - حقوق صحبت ما را به باد داد و برفت
وفای صحبت یاران و همنشینان بین - تخم وفا و مهر در این کهنه کشته زار
آن گه عیان شود که بود موسم درو - حافظ جناب پیر مغان مامن وفاست
درس حدیث عشق بر او خوان و ز او شنو - زنهار تا توانی اهل نظر میازار
دنیا وفا ندارد ای نور هر دو دیده - عشقت به دست طوفان خواهد سپرد حافظ
چون برق از این کشاکش پنداشتی که جستی - چون به هنگام وفا هیچ ثباتیت نبود
می کنم شکر که بر جور دوامی داری - پدر تجربه ای دل تویی آخر ز چه روی
طمع مهر و وفا زین پسران می داری - عجب از وفای جانان که عنایتی نفرمود
نه به نامه پیامی نه به خامه سلامی - عروس جهان گر چه در حد حسن است
ز حد می برد شیوه بی وفایی - سعدی شیرازی
- «وفا» در غزلیات سعدی شیرازی
- آن همه دلداری و پیمان و عهد
نیک نکردی که نکردی وفا - پیش ما رسم شکستن نبود عهد وفا را
الله الله تو فراموش مکن صحبت ما را - گر سرم می رود از عهد تو سر بازنپیچم
تا بگویند پس از من که به سر برد وفا را - گر بی وفایی کردمی یرغو بقا آن بردمی
کان کافر اعدا می کشد وین سنگ دل احباب را - یار بارافتاده را در کاروان بگذاشتند
بی وفا یاران که بربستند بار خویش را - دگر به دست نیاید چو من وفاداری
که ترک می ندهم عهد بی وفایی را - شکر خدای بود که آن بت وفا نکرد
باشد که توبه ای بکند بت پرست ما - ای سخت کمان سست پیمان
این بود وفای عهد اصحاب - نه تو را بگفتم ای دل که سر وفا ندارد
به طمع ز دست رفتی و به پای درفکندت - هر که به جور رقیب یا به جفای حبیب
عهد فرامش کند مدعی بی وفاست - صبر کن ای دل که صبر سیرت اهل صفاست
چاره عشق احتمال شرط محبت وفاست - از در خویشم مران کاین نه طریق وفاست
در همه شهری غریب در همه ملکی گداست - از هر جفات بوی وفایی همی دهد
در هر تعنتیت هزار استمالتست - روی از جمال دوست به صحرا مکن که روی
در روی همنشین وفاجوی خوشترست - تو را گر دوستی با ما همین بود
وفای ما و عهد ما همانست - وفا کردیم و با ما غدر کردند
بر سعدی که این پاداش آنست - زهی اندک وفای سست پیمان
که آن سنگین دل نامهربانست - عیب پیراهن دریدن می کنندم دوستان
بی وفا یارم که پیراهن همی درم نه پوست - مرا جفا و وفای تو پیش یک سانست
که هر چه دوست پسندد به جای دوست نکوست - گفتم همه نیکوییست لیکن
اینست که بی وفا و بدخوست - دل زنده می شود به امید وفای یار
جان رقص می کند به سماع کلام دوست - وفای عهد نگه دار و از جفا بگذر
به حق آن که نیم یار بی وفا ای دوست - بگریست چشم دشمن من بر حدیث من
فضل از غریب هست و وفا در قریب نیست - تو وفا گر کنی و گر نکنی
ما به آخر بریم پیمانت - چندین وفا که کرد چو من در هوای تو
وان گه ز دست هجر تو چندین جفا که برد - بازت ندانم از سر پیمان ما که برد
باز از نگین عهد تو نقش وفا که برد - چه باشد ار به وفا دست گیردم یک بار
گرم ز دست به یک بار بر نمی گیرد - قدمی که برگرفتی به وفا و عهد یاران
اگر از بلا بترسی قدم مجاز باشد - تو خود از کدام شهری که ز دوستان نپرسی
مگر اندر آن ولایت که تویی وفا نباشد - آیین وفا و مهربانی در
در شهر شما مگر نباشد - جان در سر کار تو کند سعدی و غم نیست
کان یار نباشد که وفادار نباشد - مرا به علت بیگانگی ز خویش مران
که دوستان وفادار بهتر از خویشند - از وفاها هر چه بتوان می کنم
وز جفاها هر چه نتوان می کند - یار با ما بی وفایی می کند
بی گناه از من جدایی می کند - شمع جانم را بکشت آن بی وفا
جای دیگر روشنایی می کند - ای مسلمانان به فریادم رسید
کان فلانی بی وفایی می کند - من قلب و لسانم به وفاداری و صحبت
و اینان همه قلبند که پیش تو لسانند - خوبرویان جفاپیشه وفا نیز کنند
به کسان درد فرستند و دوا نیز کنند - شرط وفاست آن که چو شمشیر برکشد
یار عزیز جان عزیزش سپر بود - مشتاق را که سر برود در وفای یار
آن روز روز دولت و روز ظفر بود - به وفای تو که گر خشت زنند از گل من
همچنان در دل من مهر و وفای تو بود - گر من فدای جان تو گردم دریغ نیست
بسیار سر که در سر مهر و وفا رود - به ملامت نبرند از دل ما صورت عشق
نقش بر سنگ نبشتست به طوفان نرود - سعدی فغان از دست ما لایق نبود ای بی وفا
طاقت نمیارم جفا کار از فغانم می رود - هفته ای می رود از عمر و به ده روز کشید
کز گلستان صفا بوی وفایی ندمید - ترسم نکند لیلی هرگز به وفا میلی
تا خون دل مجنون از دیده نپالاید - اکنون که بی وفایی یارت درست شد
در دل شکن امید که پیمان شکست یار - اگر تو را سر ما هست یا غم ما نیست
من از تو دست ندارم به بی وفایی باز - من در وفا و عهد چنان کند نیستم
کز دامن تو دست بدارم به تیغ تیز - وفا و عهد مودت میان اهل ارادت
نه چون بقای شکوفست و عشقبازی بلبل - ملامتت نکنم گر چه بی وفا یاری
هزار جان عزیزت فدای طبع ملول - چندان که می بینم جفا امید می دارم وفا
چشمانت می گویند لا ابروت می گوید نعم - سر از بیچارگی گفتم نهم شوریده در عالم
دگر ره پای می بندد وفای عهد اصحابم - نگفتی بی وفا یارا که دلداری کنی ما را
الا ار دست می گیری بیا کز سر گذشت آبم - به حق مهر و وفایی که میان من و توست
که نه مهر از تو بریدم نه به کس پیوستم - تو ملولی و مرا طاقت تنهایی نیست
تو جفا کردی و من عهد وفا نشکستم - به وفای تو کز آن روز که دلبند منی
دل نبستم به وفای کس و در نگشادم - تو را که گفت که سعدی نه مرد عشق تو باشد
گر از وفات بگردم درست شد که نه مردم - بیزارم از وفای تو یک روز و یک زمان
مجموع اگر نشستم و خرسند اگر شدم - کسی مانند من جستی زهی بدعهد سنگین دل
مکن کاندر وفاداری نخواهی یافت مانندم - شکست عهد مودت نگار دلبندم
برید مهر و وفا یار سست پیوندم - تو به حال من مسکین به جفا می نگری
من به خاک کف پایت به وفا می نگرم - گر قصد جفا داری اینک من و اینک سر
ور راه وفا داری جان در قدمت ریزم - نه در این عالم دنیا که در آن عالم عقبی
همچنان بر سر آنم که وفادار تو باشم - مرد و زن گر به جفا کردن من برخیزند
گر بگردم ز وفای تو نه مردم که زنم - این همه طوفان به سرم می رود
از جگری همچو تنور ای صنم - ضرورتست که عهد وفا به سر برمت
و گر جفا به سر آید هزار چندینم - سعدیا گفت به خوابم بینی
بی وفا یارم اگر می غنوم - دوستی آنست سعدیا که بماند
عهد وفا هم بر این قرار که بستیم - گویی چه شد کان سروبن با ما نمی گوید سخن
گو بی وفایی پر مکن ما نیز هم بد نیستیم - سعدیا شرط وفاداری لیلی آنست
که اگر مجنون گویند به سودا نرویم - مردی که ز شمشیر جفا روی بتابد
در کوی وفا مرد مخوانش که زنست آن - دیدی که وفا به سر نبردی
ای سخت کمان سست پیمان - کسان گویند چون سعدی جفا دیدی تحول کن
رها کن تا بمیرم بر سر کوی وفاداران - ندانستم که در پایان صحبت
چنین باشد وفای حق گزاران - دگربار از پری رویان جماش
نمی باید وفای عهد جستن - بسیار خلاف عهد کردی
آخر به غلط یکی وفا کن - گر چو چنگم بزنی پیش تو سر برنکنم
این چنین یار وفادار که بنوازی به - ای یار جفاکرده پیوندبریده
این بود وفاداری و عهد تو ندیده - نگاری سخت محبوبی و مطبوع
ولیکن سست مهر و بی وفایی - دل خویش را بگفتم چو تو دوست می گرفتم
نه عجب که خوبرویان بکنند بی وفایی - وفای صحبت جانان به گوش جانم گفت
نه عاشقی که حذر می کنی ز رسوایی - جز عهد و وفای تو که محلول نگردد
هر عهد که بستم هوسی بود و هوایی - شاید که به خون بر سر خاکم بنویسند
این بود که با دوست به سر برد وفایی - من ندانستم از اول که تو بی مهر و وفایی
عهد نابستن از آن به که ببندی و نپایی - من آن خاک وفادارم که از من بوی مهر آید
و گر بادم برد چون شعر هر جزوی به اقصایی - نه تا جان در جسد باشد وفاداری کنم با او
که تا تن در لحد باشد و گر خود استخوانستی - عمرها در زیر دامن برد سعدی پای صبر
سر ندیدم کز گریبان وفا برداشتی - وفای عهد نمودی دل سلیم ربودی
چو خویشتن به تو دادم تو میل بازگرفتی - ندیدمت که بکردی وفا بدان چه بگفتی
طریق وصل گشادی من آمدم تو برفتی - دیدی که وفا به جا نیاوردی
رفتی و خلاف دوستی کردی - نگفتی بی وفا یارا که از ما نگسلی هرگز
مگر در دل چنین بودت که خود با ما نپیوندی - تا نکند وفای تو در دل من تغیری
چشم نمی کنم به خود تا چه رسد به دیگری - گر کنم در سر وفات سری
سهل باشد زیان مختصری - ز اول وفا نمودی چندان که دل ربودی
چون مهر سخت کردم سست آمدی به یاری - نه تو گفتی که به جای آرم و گفتم که نیاری
عهد و پیمان و وفاداری و دلبندی و یاری - گله از تو حاش لله نکنند و خود نباشد
مگر از وفای عهدی که نه بردوام داری - من از تو دست نخواهم به بی وفایی داشت
تو هر گناه که خواهی بکن که مغفوری - وفای یار به دنیا و دین مده سعدی
دریغ باشد یوسف به هر چه بفروشی - سعدی از جان می خورد سوگند و می گوید به دل
وعده هایش را وفا باری نمودی کاشکی - حکم آن توست اگر بکشی بی گنه ولیک
عهد وفای دوست نشاید که بشکنی - چون تو بدیع صورتی بی سبب کدورتی
عهد وفای دوستان حیف بود که بشکنی - من با تو دوستی و وفا کم نمی کنم
چندان که دشمنی و جفا بیشتر کنی - بر سر عشاق طوفان گو ببار
در ره مشتاق پیکان گو بروی - تا عشق سرآشوب تو همزانوی ما شد
سر برنگرفتم به وفای تو ز زانوی - خیام نیشابوری
- «وفا» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «وفا» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای دل چه اندیشیدهای در عذر آن تقصیرها
زان سوی او چندان وفا زین سوی تو چندین جفا - بنشستهام من بر درت تا بوك برجوشد وفا
باشد كه بگشایی دری گویی كه برخیز اندرآ - مهمان شاهم هر شبی بر خوان احسان و وفا
مهمان صاحب دولتم كه دولتش پاینده با - نوح ار چه مردم وار بد طوفان مردم خوار بد
گر هست آتش ذرهای آن ذره دارد شعلهها - ای گل ز اصل شكری تو با شكر لایقتری
شكر خوش و گل هم خوش و از هر دو شیرینتر وفا - ما رخ ز شكر افروخته با موج و بحر آموخته
زان سان كه ماهی را بود دریا و طوفان جان فزا - تو جان جان افزاستی آخر ز شهر ماستی
دل بر غریبی مینهی این كی بود شرط وفا - دل از جهان رنگ و بو گشته گریزان سو به سو
نعره زنان كان اصل كو جامه دران اندر وفا - در مرگ هشیاری نهی در خواب بیداری نهی
در سنگ سقایی نهی در برق میرنده وفا - تیرش عجبتر یا كمان چشمش تهیتر یا دهان
او بیوفاتر یا جهان او محتجبتر یا هما - از تو جفا كردن روا وز ما وفا جستن خطا
پای تصرف را بنه بر جان خون پالای ما - ای بانگ نای خوش سمر در بانگ تو طعم شكر
آید مرا شام و سحر از بانگ تو بوی وفا - ملكت و اسباب كز این ماه رخان شكرین
هست به معنی چو بود یار وفادار مرا - بارگه عطا شود از كف عشق هر كفی
كارگه وفا شود از تو جهان بیوفا - ای بگرفته از وفا گوشه كران چرا چرا
بر من خسته كردهای روی گران چرا چرا - بر دل من كه جای تست كارگه وفای تست
هر نفسی همیزنی زخم سنان چرا چرا - مست رود نگار من در بر و در كنار من
هیچ مگو كه یار من باكرمست و باوفا - اصل حقیقت وفا سر خلاصه رضا
خواجه روح شمس دین بود صفای نفس ما - عقل از پی عشق آمد در عالم خاك ار نی
عقلی بنمی باید بیعهد و وفایی را - افروخته نوری انگیخته شوری
ننشاند صد طوفان آن فتنه و غوغا را - بنمود وفا از این جا
هرگز نرویم ما از این جا - تا از جز فضل من ندانی
یاران لطیف باوفا را - تا بدیدم از ورای آن جهان جان صفت
ذرهها اندر هوایش از وفا و از صفا - كشتی آن نوح كی بینیم هنگام وصال
چونك هستیها نماند از پی طوفان ما - من جفاگر بیوفا جستم كه هم جامم شود
پیش جام او بدیدم مست افتاده وفا - آن خداوند لطیف بنده پرور شمس دین
كو رهاند مر شما را زین خیال بیوفا - عمر را نبود وفا الا تو عمر
باوفایی باوفایی باوفا - من رسیدم به لب جوی وفا
دیدم آن جا صنمی روح فزا - بازآر بار دیگر تا كار ما شود زر
از سر بگیر از سر آن عادت وفا را - از ما سلام بادا بر ركن و بر حطیم
ای شوق ما به زمزم و آن منزل وفا - از لنگی تنست و ز چالاكی دلست
كز تن نجست حق و ز دل جست آن وفا - گر در عسل نشینی تلخت كنند زود
ور با وفا تو جفت شوی گردد آن جفا - نگذارد اشتیاق كریمان كه آب خوش
اندر گلوی تو رود ای یار باوفا - مجموع چون نباشم در راه پس ز من
مجموع چون شوند رفیقان باوفا - چند بكردی طواف گرد جهان از گزاف
زین رمه پر ز لاف هیچ تو دیدی وفا - بگفتهام كه نگویم ولیك خواهم گفت
من از كجا و وفاهای عهدها ز كجا - وفا چه میطلبی از كسی كه بیدل شد
چو دل برفت برفت از پیش وفا و جفا - تو خواه باور كن یا بگو كه نیست چنین
وفای عشق تو دارم به جان پاك وفا - به جان پاك تو ای معدن سخا و وفا
كه صبر نیست مرا بیتو ای عزیز بیا - به همدمی و خوشی همچو شیر باد و عسل
به اختلاط و وفا همچو شكر و حلوا - كه نگزارد این وام را جز فقیر
كه فقرست دریای در وفا - بگشا در بیا درآ كه مبا عیش بیشما
به حق چشم مست تو كه تویی چشمه وفا - تو وفا را مجو در این زندان
كه در این جا وفا نكرد وفا - پیشتر آ پیشتر ای بوالوفا
از من و ما بگذر و زوتر بیا - هست دماغ تو چو زیت چراغ
هست چراغ تن ما بیوفا - عیب مكن گر غزل ابتر بماند
نیست وفا خاطر پرنده را - صدق العشق مقالا كرم الغیب توالی
و من الخلف تعالی فوفانا و وفینا - دامان تو گرفتم و دستم بتافتی
هین دست دركشیدم روی از وفا متاب - ان فی عتب الهوی الف الوفا
ان فی صمت الولا لطف الخطاب - خلقهای خوب تو پیشت دود بعد از وفات
همچو خاتونان مه رو میخرامند این صفات - مطربا این پرده زن كان یار ما مست آمدست
وان حیات باصفای باوفا مست آمدست - در دل و كشتی نوح افكن در این طوفان تو خویش
دل مترسان ای برادر گر چه منزلهایلست - مرد چونك به كف آورد چنین در یتیم
خاطر او ز وفای زن و فرزند گذشت - بند این جام جفا جام وفا را برگیر
تا نگویند كه ساقی ز وفا برگشتهست - عاشقی و بیوفایی كار ماست
كار كار ماست چون او یار ماست - گفتا چه عزم داری گفتم وفا و یاری
گفتا ز من چه خواهی گفتم كه لطف عامت - این نان و آب چرخ چو سیلست بیوفا
من ماهیم نهنگم عمانم آرزوست - در روزن دلم نظری كن چو آفتاب
تا آسمان نگوید كان ماه بیوفاست - نقشی كه رنگ بست از این خاك بیوفاست
نقشی كه رنگ بست ز بالا مباركست - عقل اگر قاضیست كو خط و منشور او
دیدن پایان كار صبر و وقار و وفاست - چونك به راهش كند آن به برش دركشد
بوسه او نه از وفاست خلعت او نه از عطاست - نقش وفا وی كند پشت به ما كی كند
پشت ندارد چو شمع او همگی روست روست - طبل وفا كوفتند راه سما روفتند
عیش شما نقد شد نسیه فردا كجاست - جفات نیز شكروار چاشنی دارد
زهی جفا كه در او صد هزار گنج وفاست - وفا طمع نكنم زانك جور خوبان را
طبیعت است و سرشت است و عادت و دینست - وفا مباد امیدم اگر به غیر تو است
خراب باد وجودم اگر برای تو نیست - دو شادیست عروسان باغ را امروز
وفات در بگشاد و خریف یافت وفات - همیشه كشتی احمق غریق طوفانست
كه زشت صنعت و مبغوض گوهر و رسواست - از تو اگر سنگ رسد گوهرست
گر تو كنی جور به از صد وفاست - ذره شدی بازمرو كه مشو
صبر و وفا كن كه وفاها خوشست - ای بیوفا جانی كه او بر ذوالوفا عاشق نشد
قهر خدا باشد كه بر لطف خدا عاشق نشد - گوید بگو یا ذا الوفا اغفر لذنب قد هفا
چون بنده آید در دعا او در نهان آمین كند - دل را فرستادم به گه كو تیز داند رفت ره
تا سوی تبریز وفا اوصاف شمس الدین كند - فرمان ما كن ای پسر با ما وفا كن ای پسر
نسیه رها كن ای پسر كامروز فرمان میرسد - غوغای روحانی نگر سیلاب طوفانی نگر
خورشید ربانی نگر مستان سلامت میكنند - گر چشم و جان عاشقان چون ابر طوفان بار شد
اما دل اندر ابر تن چون برقها رخشان شود - جمله جهان ویران شود وز عشق هر ویرانهای
با نوح هم كشتی شود پس محرم طوفان شود - طوفان اگر ساكن بدی گردان نبودی آسمان
زان موج بیرون از جهت این شش جهت جنبان شود - عالم همه ویران شود جان غرقه طوفان شود
آن گوهری كو آب شد آب بر گوهر زند - این دل پاره پاره را پیش خیال تو نهم
گر سخن وفا كند گویم كاین وفا بود - صاف صفا نمیرود راه وفا نمیرود
مست خدا نمیرود مست غرور میرود - گاه سوی وفا روی گاه سوی جفا روی
آن منی كجا روی بیتو به سر نمیشود - عاشق دلبر مرا شرم و حیا چرا بود
چونك جمال این بود رسم وفا چرا بود - نگفتی من وفادارم وفا را من خریدارم
ببین در رنگ رخسارم بیندیش این وفا باشد - ساقی وفاداری كز مهر كله دارد
ساقی كه قبای او از حلم تگل دارد - آن را كه شفا دانی درد تو از آن باشد
وان را كه وفا خوانی آن مكر و فسون باشد - ای خفته شب تیره هنگام دعا آمد
وی نفس جفاپیشه هنگام وفا آمد - همخرقه ایوبی زان پای همیكوبی
هر كو شنود اركض او پای وفا كوبد - با غمزه غمازه آن یار وفادار
اندیشه این عالم غدار كی دارد - از شاه وفادارتر امروز كسی نیست
خر جانب او ران كه تو را هیچ نراند - او یار وفا نبود و از یار ببرد
آن ده دله را محرم اسرار مدارید - چو در كشتی نوحی مست خفته
چه غم داری اگر طوفان درآمد - آخر چه وفا كند بنایی
كاستون ویست پارهای باد - چون كشتی نوحم اندر این خشك
كان طوفانست ختم میعاد - امروز وفا كن آن سوم را
امروز یكی هزار باشد - ای كز تو همه جفا وفا شد
آن عهد و وفای تو كجا شد - در گوش تو حلقه وفا نیست
گوش تو به گوشها رساند - آخر گهر وفا ببارید
آخر سر عاشقان بخارید - با این همه گنج نیست بیرنج
بر صبر و وفا قدم فشارید - اینك آن نوحی كه لوح معرفت كشتی اوست
هر كه در كشتیش ناید غرقه طوفان كند - از جفاها یاد ماور ای حریف باوفا
زانك یاد آن جفاها در ره تو سد شود - خنك آن كس كه چو ما شد همگی لطف و رضا شد
ز جفا رست و ز غصه همه شادی و وفا شد - همه عمر این چنین دم نبدست شاد و خرم
به حق وفای یاری كه دلش وفا ندارد - به چه نوع شكر گویم كه شكرستان شكرم
ز در جفا برون شد ز در وفا درآمد - همه جورها وفا شد همه تیرگی صفا شد
صفت بشر فنا شد صفت خدا درآمد - رو ترش كرده چو ابری كه ببارید جفا
از وفا رست جفا هم به وفایی برسد - فخر مصرید چو یوسف هله تعبیر كنید
چو لب نوش وفا جمله شكر میكارید - رنگ او یافت از آن روی چنین خوش رنگست
بوی او یافت كز او بوی وفا میآید - اندر این طوفان كه خونست آب او
لطف خود را نوح ثانی میكند - گر چه جان از وی ندید الا جفا
از وفاها بر امید او رمید - آن الم را بر كرمها فضل داد
وان جفا را از وفاها برگزید - اندیشه كن از آنها كاندیشههات دانند
كم جو وفا از اینها چون بیوفات كردند - آنها كه این جهان را بس بیوفا بدیدند
راه اختیار كردند ترك حیات كردند - عشقش شكر بس است اگر او شكر نداد
حسنش همه وفاست اگر او وفا نكرد - نه ماه خار كرد فغان در وفای گل
گل آن وفا چو دید سوی خار میرود - كشتی نوح را كه ز طوفان امان ماست
بنما كه زیر لنگرم از بیم و از امید - این فلك آتشی چند كند سركشی
نوح به كشتی نشست جوشش طوفان رسید - هست صواب صواب گر چه خطایی كند
هست وفای وفا گر به جفا میرود - بر اثر دل برو تا تو ببینی درون
سبزه و گل میدمد جوی وفا میرود - مرا به لطف گزیدی چرا ز من برمیدی
ایا نموده وفاها مكن جفا كه نشاید - نه مار را مدد و پشت دار موسی ساخت
نه لحظه لحظه ز عین جفا وفا سازد - ز بس كه سینه ما سوخت در وفا جستن
ز شرم ما عرق از صورت وفا بگشاد - همیرسد به عنانهای آسمان دستش
كه اصبع دل او خاتم وفا دارد - دلا تو چند زنی لاف از وفاداری
برو به بحر وفا این وفا چه سود كند - دهان و دست به آب وفا كی میشوید
كه دم دمش می جان در دهان نمیآید - جهان را بدیدم وفایی ندارد
جهان در جهان آشنایی ندارد - چو تو عذر خواهی گنه و جفا را
چه كند جفاها كه وفا نباشد - چو بنفشه دوتا شدم چو سمن بیوفا شدم
كه دل لالهها سیه ز غم ارغوان شود - گر چه خزان كرد جفاها بسی
بین كه بهاران چه وفا میكند - به چوگان وفا یك گوی زرین
در این میدان بغلطانید آخر - بر چنگ وفا و مهربانی
گر زخمه زنی بزن به هنجار - تا ذوق جفاش دید جانم
در عشق جفاست از وفا سیر - این جهان پرفسون از عشق تا نفریبدت
كاین جهان بیوفا از تو جهانست ای پسر - بده آن باده به ما باده به ما اولیتر
هر چه خواهی بكنی لیك وفا اولیتر - نه در وفات گذارد نه در جفا دلدار
نه منكرت بگذارد نه بر سر اقرار - ولی چو جمله دهانم كدام را دوزی
نیم چو سوزن كو را بود یكی سوفار - كم جوی وفا عتاب كم كن
ای زنده كن هزار مضطر - دلا از سنگ صد چشمه روان كن
كه احسان موفا داری امروز - تا بو نبرد دماغ هر خام
بر دیگ وفا نهیم سرپوش - چون ز خود بیگانه گشتی رو یگانه مطلقی
بعد از آن خواهی وفا كن خواه رو بیگانه باش - بانگ بر طوفان بزن تا او نباشد خیره كش
شمع را تهدید كن كای شمع چون پروانه باش - نوح وقتیست كه عشق ابدی كشتی اوست
گر جهان زیر و زبر كرد به طوفان رسدش - صدغ الوفاء حقاء من فقدكم مشوش
وجه الولاء حقاء من عبرتی منقش - دعوه دل كردهای وعده وفا كن مباش
در صف دعوی چو شیر وقت تقاضا ترش - جفای او كه روان گریزپای مرا
حریف مرغ وفا كرد دانه و دامش - بس كن و در شهد و شكر غوطه خور
كت نهلد فضل موفا ترش - گویند شاه عشق ندارد وفا دروغ
گویند صبح نبود شام تو را دروغ - ای صفا و ای وفا در جور عشق
ای خوشا و ای خوشا اقبال عشق - دل ز همه بركنم از بهر تو
بهر وفای تو ببندم نطاق - رقص كنان در خضر لطف تو
نوش كنان ساغر صدق و وفاق - روحك بحر الوفا لونك لمع الصفا
عمرك لو لا التقی قلت ایا ذا الجلال - روحك بحر الوفا لونك لمع الصفا
عمرك لو لا التقی قلت ایا ذا الجلال - تعال انك نوح و نحن فی الطوفان
اما سفینه نوح تعد للاهوال - الحق جانا چه خوشی قوس وفا را تو كشی
در دو جهان دیده بود هیچ كسی چون تو صنم - میل هواش می كنم طال بقاش می زنم
حلقه به گوش و عاشقم طبل وفاش می زنم - چو تخته تخته بشكستند كشتیها در این طوفان
چه باشد زورق من خود كه من بیپا و بیدستم - هر آن روی كه پشت است به آخر همه زشت است
بر آن یار نكوروی وفادار بگردیم - چون ابر دو چشمم بستد جوهر آن بحر
بر چرخ وفا آید این ابر روانم - ولیك آن را كه طوفان بلا برد
فروشد گر چه من فریاد كردم - مگر از قعر طوفانش برآرم
چنانك نیست را ایجاد كردم - گهی گویی خلاف و بیوفایی
بلی تا تو چنینی من چنانم - چكم از ناودان من قطره قطره
چو طوفان من خراب صد سرایم - یك بارگی از وفا مشو دست
یك بار دگر ببین نیازم - عشوه دادستی كه من در بیوفایی نیستم
بس كن آخر بس كن آخر روستایی نیستم - به كمی چو ذرههایم من اگر گشاده پایم
چه كنم وفا ندارد به طلوع آفتابم - گر دكان و خانهام ویران شود
بر وفای لاله زاری می كشم - كشتی نوحیم در طوفان روح
لاجرم بیدست و بیپا می رویم - هر جفاكش طالب روز وفاست
من جفاكش از وفا نشكیفتم - اندرفكن ز بانگ و خروش خوشت صدا
در ما كه در وفای تو چون كوه مرمریم - در وفا نیست كس تمام استاد
پس وفا از وفا بیاموزم - زان سست بودن در وفا بیگانه بودن با خدا
زان ماجرا با انبیا كاین چون بود ای خواجه چون - بویی همیآید مرا مانا كه باشد یار من
بر یاد من پیمود می آن باوفا خمار من - دست پدر گیر ای پسر با او وفا كن تا سحر
كامشب منم اندر شرر زان ابر آتشبار من - داد می معرفتش با تو بگویم صفتش
تلخ و گوارنده و خوش همچو وفای دل من - از تبریز شمس دین بوك مگر كرم كند
وز سر لطف برزند سر ز وفا كه همچنین - من همگی تراستم مست می وفاستم
با تو چو تیر راستم تیر مرا كمان مكن - جور كنی وفا بود درد دهی دوا بود
لایق تو كجا بود دیده جان و دید من - نی نی به از این باید با دوست وفا كردن
نی نی كم از این باید تقصیر و جفا كردن - تو نوح روزگاری و ما چو اهل كشتی
چو نوح رفت كشتی كجا رهد ز طوفان - بر همدگر افتادن مستان چه لطیف است
وز همدگر آن جام وفا را بربودن - ای ساقی و دستگیر مستان
دل را ز وفای مست مستان - طوفان تو شهرها شكست است
یك ده چه زند میان طوفان - شادی ز میان غم برانگیز
در عالم بیوفا وفا كن - سرو سوسن را همیگوید زبان را برگشا
سنبله با لاله می گوید وفا را تازه كن - با جهان بیوفا ما آن كنیم
هرچ او كردهست با آن دیگران - گفتم بیا وفا كن وین ناز را رها كن
شاخی شكر سخا كن چه كم شود از آن كان - من رستمم و روحم طوفان قوم نوحم
سرمست آن صبوحم تو فتنه را مشوران - بر شاه خوبرویان واجب وفا نباشد
ای زردروی عاشق تو صبر كن وفا كن - چون تو ندیدهست كس كس تویی ای جان و بس
نادره ای در جهان اسب وفا درجهان - او نگذارد كه خلق صلح كنند و وفا
تازه كند دم به دم كین تو و كین من - وفای توست یكی بحر دیگر خوش خوار
كه چارجوی بهشت است از تكش جوشان - ای شمع مستان وی سرو بستان
تا كی ز دستان آخر وفا كن - گشته است روان در جوی وفا
آب حیوان از كوثر من - پستان وفا كی كرد سیه
آن دایه جان آن مادر من - حسن داری وفاست لایق حسن
حسن را با وفا تو كابین كن - خون شدن خون خود فروخوردن
با سگان بر در وفا بودن - بگفتم ای دل خندان چرا دل كردهای سندان
ببین این اشك بیپایان طوافی كن بر این طوفان - عذیری منك یا مولا فان الهم استولی
و انت بالوفا اولی فلا تشمت بی الشیطان - بلبل مست تا به كی ناله كنی ز ماه دی
ذكر جفا بس است هی شكر كن از وفا بگو - چیست غذای عشق تو این جگر كباب تو
چیست دل خراب من كارگه وفای تو - من كه ستیزه روترم در طلب لقای تو
بدهم جان بیوفا از جهت وفای تو - كه تا داند كه آنها بیوفااند
بداند قدر این بگزیده یار او - عمری تو و عمر بیوفا باشد
ما را به وفا چه میفریبی تو - با جمله پلاس خوش نباشد
آن عهد پلاس را وفا كو - رنگ بیرنگی است از رخسار عاشق آن صفا
آن وفا و آن صفا و لطف خوش رخسار كو - هله صدیق زمانی به تو ختم است وفا
جز سوی احمد بگزیده مختار مرو - ای شمس دین مفخر تبریز جان ماست
در حلقه وفا بر دردی كشان تو - ای باقی و بقای تو بیروز و روزگار
شد روز و روزگار من اندر وفای تو - خاصه كسی كه عاشق سلطان ما بود
سلطان بینظیر وفادار قندخو - به خدا خوب ساقیی كه وفادار و باقیی
به حلیمی گناه جو به طبیعت نشاط خو - چو امیدت به ما بود زاغ گیری هما بود
همه عذرت وفا بود كه سلام علیكم - هله طبل وفا بزن كه بیامد اوان تو
می چون ارغوان بده كه شكفت ارغوان تو - پر همایی بگشا در وفا
بر سر عشاق به پرواز نو - هر كی طرب رها كند پشت سوی وفا كند
بازكشاندش به خود با كرم مفتن او - جام وفا برداشته كار و دكان بگذاشته
و افسردگان بیمزه در كارها آویخته - بال و پری كه او تو را برد و اسیر دام كرد
بال و پری است عاریت روز وفات ریخته - آدم ز چه عریان شد دنیا ز چه ویران شد
چون بود كه طوفان شد ز استیزه كه با مه - یاران وفا را بین اخوان صفا را بین
در رقص كه بازآمد آن گنج به ویرانه - ای شادكن دلها اندر همه منزلها
در حسن و وفا فردی فی لطف امان الله - آن قطره بیوفا چه دیدهست
بحر گهر وفاست دیده - پرجفایانی كه ایشان با همه كافردلی
مر وفا را گوش مالیده وفا آموخته - این صدفهای دل ما با چنین درد فراق
با گهرهای صفای باوفا آمیخته - آن در بسته ابد بگشاده از مفتاح لطف
قفلهای بیوفایی با وفا آمیخته - من دامنش كشیده كای نوح روح دیده
از گریه عالمی بین طوفان من گرفته - لا كقتول عاشق یقتلنا بشارق
حان وفاتنا و لا یمكننا بیانه - تخم وفاها كاشتم نقشی عجب بنگاشتم
بس پردهها برداشتم باشد كه با ما خو كنی - بنگر در این فریاد كن آخر وفا هم یاد كن
برتاب شاها داد كن این سو عنان را ساعتی - هم به وفا با تو خوشم هم به جفا با تو خوشم
نی به وفا نی به جفا بیتو مبادم سفری - آب تو ده گسسته را در دو جهان سقا تویی
بار تو ده شكسته را بارگه وفا تویی - روی متاب از وفا خاك مریز بر صفا
آب حیاتی و حیا پشت دل و بقا تویی - باز ترش شدی مگر یار دگر گزیدهای
دست جفا گشادهای پای وفا كشیدهای - از بد و نیك مجرمان كند نشد وفای تو
ز آنك تو راست در كرم ثابتی و مهارتی - از ابلیسی جدا بودی سقط او را ثنا بودی
جفا او را وفا بودی سقم او را كرم بودی - وگر در عهده عهدی وفایی آمدی از ما
دلارام جهان پرور بر آن عهد و وفایستی - ز درمانها بری گشتم نخواهم درد را درمان
بمیرم در وفای تو كه تو درمان درمانی - خصوصا درد این مسكین كه عالم سوز طوفان است
زهی تلخی و ناكامی كه شیرین است از او كامی - بر آن پای گریزانت چه بربندم كه نگریزی
به جان بیوفا مانی چو یار ما گریزانی - مسلمانان مسلمانان مرا جانی است سودایی
چو طوفان بر سرم بارد از این سودا ز بالایی - صد لطف و عطا دارد صد مهر و وفا دارد
گر غیرت بگذارد دل بر دل ما بستی - در وقت جفا دل را صد تاج و كمر بخشی
در وقت جفا اینی تا وقت وفا چونی - ای خواجه سلام علیك از زحمت ما چونی
ای معدن زیبایی وی كان وفا چونی - سر را چه محل باشد در راه وفاداری
جان خود چه قدر باشد در دین جوانمردی - گفتم كه بجست آن مه از خانه چو عیاری
تشنیع زنان بودم بر عهد وفاداری - افند كلیمیرا از زحمت ما چونی
ای جان صفا چونی وی كان وفا چونی - گر جور و جفا این است پس گشت وفا كاسد
ای دل به جفای او جان باز چه میپایی - گفتا كه وفاجویان خوابی است كه میبینند
گفتم كه خیال خواب بیدار چه میجویی - با دوست وفا كن كه وفا وام الست است
ترسم كه بمیری و در این وام بمانی - جهان كشتی و تو نوح زمانی
نگاهش داری از طوفان نخسبی - همیخواهم كه كشتیبان تو باشی
اگر بر عاشقان طوفان فرستی - نكونام و نكوروی و نكوفال
چو ماه و چرخ خضرا این عروسی - سبك روحا گران كردی تو رو را
كه یعنی قصد دارم بیوفایی - چو بینی مر مرا نادیده آری
چنین باشد وفا و آشنایی - چو اول هم تویی و آخر تویی هم
ز كی دانم وفا و بیوفایی - تو عاشق باش تا عاشق شناسی
وفا كن تا ببینی باوفایی - ز طوفان فناام واخریدی
كه هم نوحی و هم كشتی جودی - چو دریای عتاب تو بجوشد
برآید موج طوفان از تنوری - ز مهجوران نمیجویی نشانی
كجا رفت آن وفا و مهربانی - چه بودی گر بدانستی مهی را
شكسته اختری در بیوفایی - بیا ای غم كه تو بس باوفایی
كه ابر قطرههای اشكهایی - دیدی كه چه كرد یار ما دیدی
منصوبه یار باوفا دیدی - بستان باغی اگر گلی دادی
برخور ز وفا اگر جفا دیدی - عمری تو و عمر را وفا نیست
بازم به وفا چه میفریبی - اندیشه و غم چه پای دارد
با آن قدح وفا كه دادی - گر یار لطیف و باوفایی
ور از دل و جان از آن مایی - جز دشت عدم قرارگه نیست
چون نیست وجود را وفایی - باجفا شو با كسی كو عاشق هشیاری است
تا بیابی ذوقها اندر وفای بیخودی - نی به بستان جمال او شكوفه تازهای
نی به پستان وفای آن سلیطه شیركی - ابر نیسان خود چه باشد نزد بحر فضل او
قاف تا قاف از میش خود موج طوفانیستی - من گمانها داشتم اندر وفای لطف تو
لیك در وهمم نیامد این وفا شاد آمدی - شمس تبریزی جفا كردی و دانم این قدر
كز میان هر جفایی صد وفا آوردهای - چو مرا درد دوا شد چو مرا جور وفا شد
چو مرا ارض سما شد چه كنم طال بقایی - چو وفا نبود در گل چو رهی نیست سوی كل
همه بر توست توكل كه عمادی و عمیدی - فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن
خمش و آب فرورو سمك بحر وفایی - نه دو قطره آب بودی كه سفینهای و نوحی
به میان موج طوفان چپ و راست میدوانی - می و نقل این جهانی چو جهان وفا ندارد
می و ساغر خدایی چو خداست جاودانی - شكر وفا بكاری سر روح را بخاری
ز زمانه عار داری به نهم فلك برآیی - هله عاشقان صادق مروید جز موافق
كه سعادتی است سابق ز درون باوفایی - همه مال و دل بداده سر كیسه برگشاده
به امید كیسه تو كه خلاصه وفایی - چو سگی چنین ز خود شد تو ببین كه شیر شرزه
چو وفا كند چه یابد ز رحیق آن اوانی - ز تو است ابر گریان ز تو است برق خندان
ز تو خود هزار چندان كه تو معدن وفایی - به وصال میبنالم كه چه بیوفا قرینی
به فراق میبزارم كه چه یار باوفایی - یك وفا میآر و میبر صد هزار
این چنین را آن چنان آید همی - كو وفاهای لطیفت كز نخست
در شكار جان ما آموختی - هر كجا زشتی جفاكاری رسید
خوبیش دادی وفا آموختی - باوفا یارا جفا آموختی
این جفا را از كجا آموختی - باوفاتر گشت یارم اندكی
خوش برآمد دی نگارم اندكی - چون سگ كهف آی در غار وفا
ای شكاری چون شكاری دیدهای - پیش شمس الدین تبریز آمدی
تا تجلیهاش مستوفاستی - قهر است كار آتش گریهست پیشه شمع
از ما وفا و خدمت وز یار بیوفایی - یا سادتی و قومی یوفون بالعهود
ما خاب من تحلی بالصدق و الوفا - گفت این حدیث خام است روی نكو كدام است
این رنگ و نقش دام است مكر است و بیوفایی - جان را به عشق واده دل بر وفای ما نه
در ما روی تو را به كز خویشتن برآیی - بگذر ز خشك و از تر بازآ به خانه زوتر
از جمله باوفاتر آخر چه بیوفایی - بی زخمه هیچ چنگی آب و نوا ندارد
میكش تو زخمه زخمه گر چنگ بوالوفایی - تو خاك آن جفا شدهای وین گزاف نیست
در زیر این جفا تو وفایی بدیدهای - دی لطفها بكرد خیال تو گفتمش
كای باوفا و عهد ز من باوفاتری - دانم ز شمس دین است تو را این همه وفا
تبریز این سلام بر جان ما بری - ور گلستان جان نبدی ممتحن نواز
من چون صبا ز باغ وفا كی رسولمی - میخندد آن لبت صنما مژده میدهد
كاندیشه كردهای كه از این پس وفا كنی - خواجه سلام علیك گنج وفا یافتی
دل به دلم نه كه تو گمشده را یافتی - یك نظری گر وفاست هم صدقات شماست
گر برسانی رواست شكر چنین توانگری - هم به منش ده مها مده به دگر كس
عهد و وفا كن كه شهریار وفایی - دمی به خاك درآمیزی از وفا و دمی
ز عرش و فرش و حدود دو كون برگذری - خوشست تلخی دارو و سیلی استاد
غنیمتست ز یار وفا جفاكاری - بگو به عشق كه ای عشق خوش گلوگیری
گه جفا و وفا خوب و خوب كرداری - ایا كسی كه خوشی با وفا و صحبت خلق
بپرسمت ز وفاهای بیوفا چونی - هوا گاه سردست و گه گرم و سوزان
وفا زو چه جویی ببین بیوفایی - آوخ آوخ چو من وفاداری
در تمنای چون تو خون خواری - لطفهایی كه كرد چندین گاه
یاد آور اگر وفاداری - مر چنین دلربای پنهان را
واجب آمد وفای پنهانی - همره بیوفا همیلنگد
همره راهوار بایستی - دوش ز هجر تو جفا دیدهام
ای كه تو سلطان وفا بودهای - مار اگر آب وفا یافتی
در دل آن بحر چو ماهیستی - اخلایی اخلایی، مرا جانیست سودایی
چو طوفان بر سرم بارد، غم و سودا ز بالایی - الغصة والصحو جزاء لشحیح
والقهوة والسكر وفاق لسعید - حقست ترا كه بیوفایی
یا معتمدی و یا شفایی - بس كن گفتار رها كن، باز شهی قصد هوا كن
باز رو ای باز بدان شه، با شه خود عهد و وفا كن - واركب خیل السخا، فهو حسان النهی
وادرس لوح الوفا وافهم ما یرقش - كیف هذاالجفا و انت وفا؟
كیف اردیتنی بنسیان - «وفا» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- از آتش عشق در جهان گرمیها
وز شیر جفاش در وفا نرمیها - پنهانشدهای ز خلق مانند وفا
دیریست ندیدهایم رخسار ترا - آمد بر من چو در کفم زر پنداشت
چون دید که زر نیست وفا را بگذاشت - آنجا که توئی همه غم و جنگ و جفاست
چون غرقهی ما شدی همه لطف و وفاست - درمان غم عشق نه صبر و نه ریاست
در عشق حقیقی نه وفا و نه جفاست - تا مهر نگار باوفایم بگرفت
من بودم و او چو کیمیایم بگرفت - در عهد و وفا چنانکه دلدار منست
خون باریدن بروز و شب کار منست - گویند وفای او چه لذت دارد
ز آنم خبری نیست جفاهاش خوش است - بگذاشتیم غم تو نگذاشت مرا
حقا که غمت از تو وفادارتر است - آن را منگر که ذوفنون آید مرد
در عهد و وفا نگر که چون آید مرد - بگذار که ساغر وفا در شکند
چون شیشه شکست پای مستان بخلد - چندان می لعل ریخت تا طوفان کرد
چندانکه وثاق عقل را ویران کرد - اندر دل بیوفا غم و ماتم باد
آن را که وفا نیست ز عالم کم باد - ای نرم دلانیکه وفا میکارید
بر خاک سیه در صفا میبارید - چون دیده برفت توتیای تو چه سود
چون دل همه گشت خون وفای تو چه سود - جانم ز جفا خرم و خندان باشد
زیرا ز جفا بوی وفای تو رسد - در عشق توام وفا قرین میباید
وصل تو گمانست و یقین میباید - در عشق توم وفا قرین میباید
وصل تو گمانست، یقین میباید - روز شادیست غم چرا باید خورد
امروز می از جام وفا باید خورد - معشوقه خانگی بکاری ناید
کو عشوه نماید و وفا ننماید - هر جا به جهان تخم وفا برکارند
آن تخم ز خرمنگه ما میآ رند - چون جمله یکید دو هوائی مکنید
فرمود وفا که بیوفائی مکنید - در خاک در وفای آن سیمین بر
میکار دل و دیده میندیش ز بر - در خاک ندا کردم خاکا زنهار
آن یار وفادار مرا نیکو دار - گویند که یار را وفا نیست دروغ
گویند پس از هجر لقا نیست دروغ - آن تاق که نیست جفتش اندر آفاق
با بنده بباخت تاق و جفتی به وفاق - یک چند میان خلق کردیم درنگ
ز ایشان بوفا نه بوی دیدیم نه رنگ - گر عمر وفا کند جفاهای ترا
در دل دارم که تا قیامت بکشم - از ثور فلک شیر وفا میدوشم
هرچند که از پنجهی او بخروشم - از درد همیشه من دوا میبینم
در قهر و جفا لطف و وفا میبینم - بر بوی وفا دست زنانت باشم
در وقت جفا دست گرانت باشم - بیکار شدم ای غم عشقت کارم
در بیکاری تخم وفا میکارم - من کاستهی وفای آن مهرویم
گر خواهد و گر نخواهد آنمه رویم - آنکو طمع وفا برد بر شکران
بر خویش بزد عیب و نزد بر شکران - ای جور تو بهتر از وفای دگران
دشنام تو بهتر از ثنای دگران - چندین به تو بر مهر و وفا بستهی من
ای خوی تو آزردن پیوستهی من - گر نیست ترا به عقل رایی میزن
حاصل هر دم، دم وفائی میزن - طوفان بلا اگر بگیرد عالم
بر من بدو جو که مست باشم خفته - اکنون بگشا در وفا گفت خموش
دیوانه کسی رها کند در خانه - گر سر ز خط وفای من برداری
واقف نیم از ضمیر دل پنداری - رو ای غم و اندیشه خطا میگوئی
از کان وفا چرا جفا میگوئی - هرکس کسکی دارد و هرکس یاری
آن یار وفادار کجا شد باری - فردوسی
- «وفا» در شاهنامه فردوسی
- و دیگر که گنجم وفادار نیست
همین رنج را کس خریدار نیست - سراسر جهان پیش او خوار بود
جوانمرد بود و وفادار بود - برین گفتهی من چو داری وفا
جهاندار باشی یکی پادشا - زمانه چنان شد که بود از نخست
به آب وفا روی خسرو بشست - نه من با پدر بیوفایی کنم
نه با اهرمن آشنایی کنم - چنین با پدر بیوفایی کنم
ز مردی و دانش جدایی کنم - خنیده به گیتی به مهر و وفا
ز آهرمنی دور و دور از جفا - و دیگر فرنگیس را خواستی
به مهر و وفا دل بیاراستی - جهان را یکی شهریار آوری
درخت وفا را به بار آوری - چنین گفت کاین بددل و بیوفا
گرفتار شد در دم اژدها - زمانه چنان شد که بود از نخست
بب وفا روی خسرو بشست - نگر تا چه بد ساخت آن بیوفا
مر او را چه پیش آورید از جفا - وفا کرد با او بسوگندها
بخوبی بدادش بسی پندها - ز ترکان تو تنها ازان انجمن
شناسی بمهر و وفا خویشتن - بدان تا شوم ایمن از کار تو
برآرد درخت وفا بار تو - بیاراست لشکر بسان بهشت
بباغ وفا سرو کینه بکشت - وزان اختر فیلسوفان روم
شگفتی که آید بدان مرز و بوم - سخن گوید از فیلسوفان روم
ز آباد و ویران هر مرز و بوم - مرا زور دادی که از مرگ پیش
ازین بیوفا خواستم کین خویش - بدان تا که کین گو پیلتن
بخواهم ازان بیوفا انجمن - ازان پس همه فیلسوفان شهر
هرانکس که بودش ازان شهر بهر - بشد مادر شاه با ترجمان
ده از فیلسوفان شیرینزبان - نشستند پس فیلسوفان بهم
گرفتند قرطاس و قیر و قلم - تو گفتی که از فیلسوفان شهر
ز دانش مرا خود فزونست بهر - بفرمود تا فیلسوفان روم
یکی پیل کردند پیشش ز موم - به جان یاد دارم وفای ترا
نجویم به چیزی جفای ترا - بدارم وفای تو تا زندهام
روان را به مهر تو آگندهام - سپه را سراسر هم آنجا بماند
خود و فیلسوفان رومی براند - یکی گفت زان فیلسوفان به شاه
که بر ژرف دریا ترا نیست راه - سکندر بیامد نگه کرد کوه
بیاورد زان فیلسوفان گروه - وفا و خرد نیست نزدیک تو
پر از رنجم از رای تاریک تو - به جهرم چو نزدیک شد پادشا
نهان گشت زو مهرک بیوفا - بگردند یکسر ز عهد و وفا
به بیداد یازند و جور و جفا - به رزم اندرون ژنده پیل بلاست
به بزم اندرون آسمان وفاست - تو از دانشی فیلسوفان روم
فراز آر چندی بران مرز و بوم - تو گرد بخردی خیز پیش من آی
خود و فیلسوفان پاکیزه رای - همه فیلسوفان بسیاردان
سخنگوی وز مردم کاردان - یکی مهر خوانند و دیگر وفا
خرد دور شد درد ماند و جفا - همه فیلسوفان ورا بندهاند
به دانایی او سرافگندهاند - جفا برگزیدی به جای وفا
وفا را جفا کی پسندی سزا - دل پارسی باوفا کی بود
چو آری کند رای او نی بود - دو شاه دلارای یزدانپرست
وفا را بسودند بر دست دست - وفادار باشیم تا جاودان
سخن بشنویم از لب بخردان - به شاه آنک تو کردی ای بیوفا
ببینی کنون زور تیغ جفا - چو گویی به سوگند پیمان کنم
که هرگز وفای تو را نشکنم - همی دانش آموخت و اندر گذشت
و زان فیلسوفان سرش برگذشت - خرد درجهان چون درخت وفاست
وزو بار جستن دل پادشاست - چو برگاه باشد سپهر وفاست
به آورد گه هم نهنگ بلاست - که با او چراکرد چندان جفا
ازان پس کزو دید مهر و وفا - وزان فیلسوفان رومی چهل
زبان برگشادند پر باد دل - که نزدیک او فیلسوفان بوند
بدان کوش تا یاوهیی نشنوند - مرا اندرین کار یاری کنید
برین بیوفا کامگاری کنید - به قیصر چنین گفت پس رهنمای
که از فیلسوفان پاکیزه رای - فرستاد کس قیصر نامدار
برفتند زان فیلسوفان چهار - وزان فیلسوفان رومی چهار
خردمند و با دانش ونامدار - ازان فیلسوفان رومی چهار
برفتند با هدیه وبا نثار - بیامد نیاطوس با رومیان
نشستند با فیلسوفان بخوان - همیگفتم ای خسرو انجمن
که شاخ وفا را تو از بن مکن - برفتیم با فیلسوفان بهم
بران تا نباشد کس از ما دژم - ببخشید بر فیلسوفان درم
ز دینار و هرگونهیی بیش وکم - چنین است رسم سرای جفا
نباید کزو چشم داری وفا - وفا کردن او و از ما جفا
تو خود کی شناسی جفا از وفا - همه گرد بر گرد او بخردان
همش فیلسوفان و هم موبدان - به گیتی کسی رانماند وفا
روان و زبانها شود پر جفا - چنین بیوفا گشت گردان سپهر
دژم گشت و ز ما ببرید مهر - ولیکن بدان کاخترت بیوفاست
چه گوییم کامروز روز بلاست