«گردن» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «گردن» در غزلیات حافظ شیرازی
- عقل اگر داند که دل دربند زلفش چون خوش است
عاقلان دیوانه گردند از پی زنجیر ما - کشته چاه زنخدان توام کز هر طرف
صد هزارش گردن جان زیر طوق غبغب است - من که سر درنیاورم به دو کون
گردنم زیر بار منت اوست - محراب ابرویت بنما تا سحرگهی
دست دعا برآرم و در گردن آرمت - فلک چو دید سرم را اسیر چنبر عشق
ببست گردن صبرم به ریسمان فراق - می نوش و جهان بخش که از زلف کمندت
شد گردن بدخواه گرفتار سلاسل - ای دوست دست حافظ تعویذ چشم زخم است
یا رب ببینم آن را در گردنت حمایل - گناه چشم سیاه تو بود و گردن دلخواه
که من چو آهوی وحشی ز آدمی برمیدم - نخست روز که دیدم رخ تو دل می گفت
اگر رسد خللی خون من به گردن چشم - تورانشه خجسته که در من یزید فضل
شد منت مواهب او طوق گردنم - زلف دل دزدش صبا را بند بر گردن نهاد
با هواداران ره رو حیله هندو ببین - گر تیغ بارد در کوی آن ماه
گردن نهادیم الحکم لله - و از برای صید دل در گردنم زنجیر زلف
چون کمند خسرو مالک رقاب انداختی - دل به می دربند تا مردانه وار
گردن سالوس و تقوا بشکنی - سعدی شیرازی
- «گردن» در غزلیات سعدی شیرازی
- سعدی قلم به سختی رفتست و نیکبختی
پس هر چه پیشت آید گردن بنه قضا را - چه کند بنده که گردن ننهد فرمان را
چه کند گوی که عاجز نشود چوگان را - گرت آرزوی آنست که خون خلق ریزی
چه کند که شیر گردن ننهد چو گوسفندت - دلشده پای بند گردن جان در کمند
زهره گفتار نه کاین چه سبب وان چراست - گیسوت عنبرینه گردن تمام بود
معشوق خوبروی چه محتاج زیورست - گردن نهم به خدمت و گوشت کنم به قول
تا خاطرم معلق آن گوش و گردنست - گفتم از جورت بریزم خون خویش
گفت خون خویشتن در گردنت - ما سپر انداختیم گردن تسلیم پیش
گر بکشی حاکمی ور بدهی زینهار - از پیش تو راه رفتنم نیست
گردن به کمند به که مهجور - چون نرود در پی صاحب کمند
آهوی بیچاره به گردن اسیر - تا چه خواهد کرد با من دور گیتی زین دو کار
دست او در گردنم یا خون من در گردنش - گردن افراشته ام بر فلک از طالع خویش
کاین منم با تو گرفته ره صحرا در پیش - مرغ جانم را به مشکین سلسله
طوق بر گردن نهادی چون حمام - چه کند بنده که بر جور تحمل نکند
بار بر گردن و سر بر خط فرمان بودم - گردنان را به سرانگشت قبولت ره نیست
چون قلم هستی خود را سر از آن اندازم - من بیچاره گردن به کمند
چه کنم گر به رکابش نروم - خلاف شرط یارانست سعدی
که برگردند روز تیرباران - چه خوش بود دو دلارام دست در گردن
به هم نشستن و حلوای آشتی خوردن - به تازیانه گرفتم که بی دلی بزنی
کجا تواند رفتن کمند در گردن - دست با سرو روان چون نرسد در گردن
چاره ای نیست بجز دیدن و حسرت خوردن - هیچ شک می نکنم کآهوی مشکین تتار
شرم دارد ز تو مشکین خط آهوگردن - این چشم و دهان و گردن و گوش
چشمت مرساد و دست و بازو - حاجت گوش و گردنت نیست به زر و زیوری
یا به خضاب و سرمه ای یا به عبیر و عنبری - عیب مسکینی مکن افتان و خیزان در پیت
کان نمی آید تو زنجیرش به گردن می بری - سعدی به هر چه آید گردن بنه که شاید
پیش که داد خواهی از دست پادشاهی - خیام نیشابوری
- «گردن» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «گردن» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- افغان و خون دیده بین صد پیرهن بدریده بین
خون جگر پیچیده بین بر گردن و روی و قفا - زد تیغ قهر و قاهری بر گردن دیو و پری
كو را ز عشق آن سری مشغول كردند از قضا - فرعون و نمرودی بده انی انا الله میزده
اشكسته گردن آمده در یارب و در ربنا - در گردن افكنده دهل در گردك نسرین و گل
كامشب بود دف و دهل نیكوترین كالای ما - می ده گزافه ساقیا تا كم شود خوف و رجا
گردن بزن اندیشه را ما از كجا او از كجا - شاد همیباش و ترش آب بگردان و خمش
باز كن از گردن خر مشغله زنگله را - پیش به سجده میشدم پست خمیده چون شتر
خنده زنان گشاد لب گفت درازگردنا - بین كه چه خواهی كردنا بین كه چه خواهی كردنا
گردن دراز كردهای پنبه بخواهی خوردنا - چو از تیغ حیات انگیز زد مر مرگ را گردن
فروآمد ز اسپ اقبال و میبوسید دستش را - برم تیغ و كفن پیشش چو قربانی نهم گردن
كه از من دردسر داری مرا گردن بزن عمدا - چه پیش آمد جان را كه پس انداخت جهان را
بزن گردن آن را كه بگوید كه تسلا - در گردن این فكنده آن دست
كان شاه من و حبیب و مولا - شمع طراز گشتیم گردن دراز گشتیم
فحل و فراخ كردی زین می گلوی ما را - به نفی لا لا گوید به هر دمی لالا
بزن تو گردن لا را بیار الا را - ای طوق هوای تو اندر همه گردنها
ما را همه شب تنها مگذار مخسب امشب - تا روز دلبر ما اندر برست چون دل
دستش به مهر ما را در گردنست امشب - خصوصا حلقهای كاندر سماعند
همیگردند و كعبه در میانست - ز بس خونها كه او دارد به گردن
خرد را طوق بسكستهست هیهات - اگر سایه كند گردن درازی
رخ خورشید آن دم در نقابست - مده پند و مبر خونم به گردن
كه چشم دلبر كین دار مستست - هین كه گردن سست كردی كو كبابت كو شرابت
هین كه بس تاریك رویی ای گرفته آفتابت - گفتمش آخر پی یك وصل چندین هجر چیست
گفت آری من قصابم گردران با گردنست - من اگر پیدا نگویم بیصفت پیداست آن
ذوق آن اندر سرست و طوق آن در گردنست - در گردنش درآر دو دست و كنار گیر
برخور از آن كنار كه مرفوع گردنیست - قفا همیخور و اندرمكش كلا گردن
چنان گلو كه تو داری سزای صفع و قفاست - هم بجهی از ما و منی هم دیو را گردن زنی
در دست پیچی پرچمش كالصبر مفتاح الفرج - بیزار گردند از شهی شاهان اگر بویی برند
زان بادهها كه عاشقان در مجلس دل میخورند - شد می و نقل خوردنش عشرت و عیش كردنش
سخت شكست گردنش سخت صبور میرود - جان و تنم بخست او شیشه من شكست او
گردن من به بست او تا به چه كار میكشد - شرابش ده بخوابانش برون بر از گلستانش
كه تا در گردن او فردا ز غم حبل مسد بیند - از آب حیات او آن كس كه كشد گردن
در عین حیات خود صد مرگ و اجل دارد - بار دگر آن آب به دولاب درآمد
وان چرخه گردنده در اشتاب درآمد - اكنون بزند گردن غمهای جهان را
كاقبال تو چون حیدر كرار درآمد - بزن گردن املها را به باده
كز آن هر قطره خنجر میتوان كرد - ز هر حلقه از آن زلفین پربند
پر گردن كشان غل میتوان كرد - همچو اسماعیل گردن پیش خنجر خوش بنه
درمدزد از وی گلو گر میكشد تا میكشد - جان ما همچون جهان بد جام جان چون آفتاب
از شراب جان جهان تا گردن اندر نور بود - رستم و حمزه فكنده تیغ و اسپر پیش او
او چو حیدر گردن هشام و اربق میزند - از میان دل صبوحی كفتابت تیغ زد
گردن جان را بزن گر چرخ را تمكین كند - شكرانند كه در معده نگردند ترش
شاكرانند و از آن یار چه برخوردارند - چون ستاره شب تاریك پی مه گردند
چو مه چارده رخسار منور گیرند - چون همه باز نظر از جز شه دوختهاند
گرد مردار نگردند نه ایشان خادند - آنك نقل و می او در ره صوفی نقدست
رسدش گر به نظر گردن فردا بزند - ترس را سر ببر و گردن تعظیم بزن
در مقامی كه عطاها و امان تو بود - باز از رضای رضوان درهای خلد وا شد
هر روح تا به گردن در حوض كوثر آمد - درد به پستی نشست صاف ز دردی برست
گردن گرگان شكست یوسف كنعان رسید - تا نشود گردنی گردن كس غل ندید
تا نشود پا روان كس نشود پای بند - فارغ و دلخوش بدم سرخوش و سركش بدم
بولهب غم ببست گردن من در مسد - وگر به قعر چهی درروی برای گریز
چو دلو گردن از او بسته رسن باشد - غم و اندیشه را گردن بریدند
كه آمد دور وصل و لطف و ایثار - در درون این قفص تن در سر سودا گداخت
وز قفص بیرون به هر دم گردنم این الفرار - تا كه از زهد و تقزز سخن آغاز كند
سر و گردن بتراشد چو كدو یا چو خیار - تیغ تا او بیش زد سر بیش شد
تا برست از گردنم سر صد هزار - گردنك را پیش كردم گفتمش
ساجدی را سر ببر از ذوالفقار - پیش این شاهد ما خوبان را
گردن بسته ز بلغار بیار - پس گردن ز چه رو میخاری
نك ظفر هست تو آهنگ بیار - آن كوی را نگر كه پرد زو مصورات
وان جوی را كز او شد گردنده چرخ پیر - تیغ زن ای آفتاب گردن شب را به تاب
ظلمت شبها ز چیست كوره خاك كدر - بتر ز گاوی كاین چرخ را نمیبینی
كه گردن تو ببستست از برای دوار - بزن از عشق گردنم بجوی مر مرا مخر
گفت من چیز دیگرم بجز این صورت بشر - به گردنامه سحرم به خانه بازآرد
خیال یار به اكراه اختیارآمیز - هر ناخوشی را در قود عدل رخت گردن بزد
كان ناخوشیها خورده بد در غیبت تو خون خوش - اوست یقین رهزن تو خون تو در گردن تو
دور شو از خیر و شرش دور شو از نیك و بدش - چون بزند گردنم سجده كند گردنش
شیر خورد خون من ذوق من از خوردنش - عقل كمالی كه او گردن شیران شكست
عاشق بیدست و پا گردن او بست دوش - چو عشق دست درآرد به گردنم چه كنم
كنار دركشمش همچنین میان سماع - آتش بزن به چرخه و پنبه دگر مریس
گردن چو دوك گشت این حرف چون پناغ - كس به درازگردنی بر سر كوه كی رسد
ور چه كنند عف عفی غم نخوریم ما ز عف - گر چه درازگردناند تا سر كوه كی رسند
ور چه كه عف عفی كنند غم نخوریم ما ز عف - چار طبیعت چو چار گردن حمال دان
همچو جنازه مبا بر سر چارم طواف - بستم من گردن جان بردم پیشش به نشان
مجرم عشق است مكن مجرم خود را تو بحل - عقل كل ار سری كند با دل چاكری كند
گردن عقل و صد چو او بسته به بند دام دل - بر گردن و بر دست من بربند آن زنجیر را
افسون مخوان ز افسون تو هر روز دیوانه ترم - امروز همچون آصفم شمشیر و فرمان در كفم
تا گردن گردن كشان در پیش سلطان بشكنم - دزدد غم گردن خود از حذر سیلی من
زانك من از بیشه جان حیدر كرار شدم - مثال باغبانانم نهاده بیل بر گردن
برای خوشه خرما به گرد خار می گردم - ببندم گردن غم را چو اشتر می كشم هر جا
بجز خارش ننوشانم چو در باغ ارم باشم - مرا وامی است در گردن كه بسپارم به عشقش جان
ولی نگزارمش تا از تقاضا ممتحن باشم - زهی سرده كه گردن زد اجل را
كه تا دنیا نبیند هیچ ماتم - به گرد نقطه خوبی و مستی
به سر گردنده چون پرگار بودیم - علم چون چادر گشاید در برم گیرد به لطف
حرفهای علم را بر گردن ابجد نهم - گر كسی منكر شود تو گردن او را ببند
می كشانش روسیه كه منكری را یافتم - ساقیا آب درانداز مرا تا گردن
زانك اندیشه چو زنبور بود من عورم - مرد غم در فرحش كه جبر الله عزاك
آن چنان تیغ چگونه نزند گردن غم - شمس تبریز چو در باغ صفا رو بنمود
زود در گردن عشقش همه آونگ شویم - گلبنان را جمله گردن می زنم
قصد شاخ تازه و تر می كنم - در جرم توبه كردن بودیم تا به گردن
از توبههای كرده این بار توبه كردم - ای نور هر دو دیده بیتو چگونه بینم
وی گردنم ببسته از تو كجا گریزم - در تاج خسروان به حقارت نظر كنم
تا شوق روی توست مها طوق گردنم - آن زمانی كه نام تو شنوم
مست گردند نام و القابم - طوق بر گردن كپی بستم
نام اعلا بر اسفلین گفتم - ای ریش خند رخنه جه یعنی منم سالار ده
تا كی جهی گردن بنه ور نی كشندت چون كمان - تا آب باشد پیشوا گردن بود این آسیا
تو بیخبر گویی كه بس كه آرد شد خروار من - گفتی كه جان بخشم تو را نی نی بگو بكشم تو را
تا زندهای باشم تو را چون شمع در گردن زدن - از قدم درشت او نرم شدهست گردنم
تا چه كشد دگر از او گردن نرمسار من - گردن آنك دست او دست حدث پرست او
تیره كند شراب ما تا بزنیم هین و هین - اگر جانباز و عیاری وگر در خون خود یاری
پس گردن چه می خاری چه می ترسی چو ترسایان - مرا باری عنایاتش خطابات و مراعاتش
شعاعات و ملاقاتش یكی طوقی است در گردن - چه خنجر می كشی این جا تو گردن پیش خنجر نه
كه تا زفتی نگنجی تو درون چشمه سوزن - تو از پس پرده دل ناگاه سری دركن
تا هر سر موی من گردند چو سرمستان - بی جا شو در وحدت در عین فنا جا كن
هر سر كه دوی دارد در گردن ترسا كن - ای حلقه زن این در در باز نتان كردن
زیرا كه تو هشیاری هر لحظه كشی گردن - گردن ز طمع خیزد زر خواهد و خون ریزد
او عاشق گل خوردن همچون زن آبستن - آن ساعد سیمین را در گردن ما افكن
بر سینه ما بنشین ای جان منت مسكن - نشاید از تو چندین جور كردن
نشاید خون مظلومان به گردن - چو پایت نیست تا از ما گریزی
بنه گردن رها كن سر كشیدن - بغلهایت بگیرم همچو پیران
چو طفلانت نهم گاهی به گردن - بنه سر چون قلم بر خط امرش
كه هر بیسر از او افراشت گردن - خرقه رقصان از تن است و جسم رقصان است ز جان
گردن جان را ببسته عشق جانان در رسن - لاله رخ افروخته وز خشم شد دل سوخته
سنبله پرسود و كژگردن ز اندیشه گران - طوق زر عشق او هم لایق این گردن است
بشكند از طوق عشقش گردن گردن كشان - چون درآرد ماه رویی دست خود در گردنت
ترك كن سالوس را تو خویش را بر وی فكن - زهره زهره درید و ماه را گردن شكست
شد عطارد خشك و بارد با رخ رخشان من - ساقیا چون مست گشتی خویش را بر من بزن
ذكر فردا نسیه باشد نسیه را گردن بزن - چون نهد پا در دماغ سركشان روزگار
در زمان سجده كنان گردند همچون خادمان - گر به مغرب بوی آن می از عدم یابد گشاد
مست گردند زاهدان اندر هری و طالقان - ای تو را گردن زده آن تسخرت بر گرد نان
ای سیاهی بر سیاهی جان تو از گرد نان - چو تویی آب حیاتی كی نماند باقی
چو تو باشی بت زیبا همه گردند شمن - غم نیارد گرد غمگین تو گشت
ور بگردد بایدش گردن زدن - چرخ گردنده تو را چون رام شد
مركب بیمركبی را رام كن - داد شمشیری به دست عشق و گفت
هرچ بینی غیر من گردن بزن - گفتم كه تا به گردن در لطفهات غرقم
قانع نگشت از من دلدار تا به گردن - رستی ز عالم اما از خویشتن نرستی
عار است هستی تو وین عار تا به گردن - گفتا كه سر قدم كن تا قعر عشق میرو
زیرا كه راست ناید این كار تا به گردن - عیاروار كم نه تو دام و حیله كم كن
در دام خویش ماند عیار تا به گردن - گفتم سر من ای جان نعلین توست لیكن
قانع شو ای دو دیده این بار تا به گردن - دامی است دام دنیا كز وی شهان و شیران
ماندند چون سگ اندر مردار تا به گردن - گفتا تو كم ز خاری كز انتظار گلها
در خاك بود نه مه آن خار تا به گردن - دامی است طرفهتر زین كز وی فتاده بینی
بیعقل تا به كعب و هشیار تا به گردن - گفتم كه خار چه بود كز بهر گلستانت
در خون چو گل نشستم بسیار تا به گردن - گر چه بسی نشستم در نار تا به گردن
اكنون در آب وصلم با یار تا به گردن - بس كن ز گفتن آخر كان دم بود بریده
كز تاسه نبود آخر گفتار تا به گردن - گفتا به عشق رستی از عالم كشاكش
كان جا همیكشیدی بیگار تا به گردن - امروز سركشان را عشقت جلوه كردن
آورد بار دیگر یك یك ببسته گردن - شمع و فتیله بسته با گردن شكسته
میگفت نرم نرمك با ما كه همچنین كن - چون گوش تو نداشت ببستند گردنش
گوشش اگر بدی بكشیدیش خوش طنین - جانا به حق آن شب كان زلف جعد را
در گردنم درافكن و سرمست میكشان - نبود هر گردنی لایق شمشیر عشق
خون سگان كی خورد ضیغم خون خوار من - دشنه تیز ار خلیل بنهد بر گردنت
رو بمگردان كه آن شیوه شاهی است آن - اگر چه از رگ گردن به بنده نزدیك است
خدای دور بود از بر خدادوران - دلا دو دست برآور سبك به گردن عشق
اگر چه دارد او خون خلق در گردن - چو تشنهای دود استاخ بر لب دریا
نه موج تیغ برآرد ببردش گردن - فرعون هوا چون شد حیوان
در گردن او رو زنگله كن - گردن غم را بزند تیغ می
كاین بكشد كان حلاوت ز كین - بیار آن جام خوش دم را كه گردن میزند غم را
بیار آن یار محرم را كه خاك او است صد خاقان - برون كردند سرها سبزپوشان
پر از طوق و جواهر گوش و گردن - همه گردن كشان شیردل را
كشیده سوی خود بیاختیار او - چون فدا گردند جاویدان شوند
ز آنك اكسیر است جان را كان تو - گردن بكشد جان همچو شتر
تا زنده شوم از بسمل تو - هر كی تو گردنش زدی گشت درازگردن او
خرمن هر كی سوختی گشت بزرگ خرمن او - زنجیر دیگر ساختی در گردنم انداختی
وز آسمان درتاختی تا رهزنی بر قافله - هم طالب و مطلوب او هم عاشق و معشوق او
هم یوسف و یعقوب او هم طوق و هم گردن شده - باده در آن جام فكن گردن اندیشه بزن
هین دل ما را مشكن ای دل و دلدار بده - صبر سوی نران رود نوحه سوی زنان رود
گردن اسب شاه را ننگ بود ز زنگله - قمررویان گردونی بدیده عكس رخسارش
خجل گشته از آن خوبی پس گردن بخاریده - باریك كند گردن ایمن كند از مردن
تخمه اثر خوردن مستی اثر روزه - چون اشتر مست است مرا جان ز پی تو
بر گردن اشتر تن من بسته قلاده - آن سلسله كو به دست دارد
بربندد گردن زمانه - حاجیان راه جان خسته نگردند از نشاط
اشترانشان زیر بار از راه اعضا كوفته - آن شه صلاح دین است كو پایدار بادا
دست عطاش دایم در گردنم قلاده - آن حلقههای زلفت حلق كه راست روزی
ای ما برون حلقه گردن دراز كرده - حیرانم اندر لطف تو كاین قهر چون سر میكشد
گردن چو قصابان مگر با گردران آمیختی - تا گردن شك میزند بر میر و بر بك میزند
بر عقل خنبك میزند یا بر فن مكارهای - سر نبرد هر آنك او سر كشد از هوای تو
ز آنك به گردن همه بستهتر از قلادهای - گردن عربده بزن وسوسه را ز بن بكن
باده خاص درفكن خاصبك خدا تویی - این خبر و مجادلی نیست نشان یك دلی
گردن این خبر بزن شحنه كبریا تویی - به پیش زخم تیغ من ملرزان دل بنه گردن
اگر خواهی سفر كردن ز دانایی به بینایی - چو طوافان گردونی همیگردند بر آدم
مگر ابلیس ملعونی كه بر آدم نمیگردی - بیا بنواز عاشق را كه تو جانی حقایق را
بزن گردن منافق را اگر از وی بیاشوبی - چه بالایی همیجوید می اندر مغز مستانش
چو گردند شیرگیر از وی مگر گویی پلنگستی - چو گرد راه هین برجه هلا پا دار و گردن نه
كه مردن پیش دلبر به تو را زین عمر سردستی - بگه امروز زنجیری دگر در گردنم كردی
زهی طوق و زهی منصب كه هست آن سلسله داری - بدیدم عقل كل را من نهاده ذبح بر گردن
بگفتم پیش این پرفن چو اسماعیل چون رامی - كه با شیران مری كردن سگان را بشكند گردن
نه مكری ماند و نی فن و نه دورویی نه صدتایی - به هنگامی كه هر جانی به جانی جفت میگردند
بفرمودند گر جانی به جان او نیامیزی - منم در وام عشق شاه تا گردن بحمدالله
مبارك صاحب وامی مبارك كردن وامی - الا ای طوق وصل او كه در گردن همیزیبی
چو قمری ناله میدارم كه در گردن نمیآیی - داریم سری كان سر بیتن بزید چون مه
گر گردن ما دارد در عشق تو باریكی - در عشق نشسته تن در عشرت تا گردن
تو روی ترش با من ای خواجه چرا داری - هر لحظه كمندی نو در گردنت اندازد
روزی كه به جد گیرد گردن ز كی پیچانی - حق است سلیمان را در گردن هر مرغی
مرغان همه پریدند آن جا تو چه میپایی - چو اندیشه به جاسوسی اسرار
درون سینهها گردنده باشی - كبوترها سراسر باز گردند
كه افتاد این شكاران را شكاری - چنان در بحر مستی غرق گردند
كه دل در عشق خوبی خوش عذاری - به جان تو پس گردن نخاری
نگویی میروم عذری نیاری - تجلی كن كه تا سرمست گردند
كنند اجزای عالم مست شوری - هزاران جان نثار جان او باد
كه تا گردند جانها جاودانی - از نیست تو خویش هست كردی
وین گردن خود تو میفشاری - چون بدیدم در سرم سودای تو سودای تو
آمدی در گردنم آویختی آویختی - كف موسی كو كه تا گردد عصا آن اژدها
گردن آن اژدها را گیرد او چون لمتری - چو خلیفه پسری تو بنه آن طبل ز گردن
بستان خنجر و جوشن كه سپهدار جلالی - چو فراق گشت سركش بزنی تو گردنش خوش
به قصاص عاشقانت كه تو صارم زمانی - برو ای عشق كه تا شحنه خوبان شدهای
توبه و توبه كنان را همه گردن زدهای - سره مردا چه پشیمان شدهای گردن نه
كه در این خوردن سیلی سره ابلیسی - بزنی گردن انجم تو به تیغ خورشید
بازشان هم تو فروز رخ عناب كنی - هین بیخ مرگ بركن زیرا كه نفخ صوری
گردن بزن خزان را چون نوبهار گشتی - میگرد چون خراسی خواهی و گر نخواهی
گردن مپیچ زیرا دربند احتباسی - آن چهره چو آتش در زیر زلف دلكش
گردن ببسته جان خوش در حلقههای دامی - ای نقد جان مگوی كه ایام بیننا
گردن مخار خواجه كه وامی است گردنی - ای نای همچو بلبل نالان آن گلی
گردن مخار كز گل بیخار آگهی - میزن و میخور چو شیر تا به شهادت رسی
تا بزنی گردن كافر ابخازیی - وگر ز چنبر گردون برون كشی سر و گردن
ز خرگله برهیدی فرشتهای و ز ناسی - اگر نه جرعه آن می بریختی بر خاك
ستارگان ز چه رو گرد خاك گردندی - برآر نعره ارنی به طور موسی وار
بزن تو گردن كافر غزا بكن چو علی - چو طوق موهبت آمد شكست گردن غم
رسید داد خدا و بمرد بیدادی - لگامها بكشیدند تا كه واگردند
نمود باز بدیشان فزودشان شادی - طوق گردن تویی و حلقه گوش
گردن و گوش را چه میخاری - بر خط من نقطهی دولت نهاد
ورنه چه گردنده چو پرگارمی؟ - گر نه شكار غم دلدارمی
گردن شیر فلك افشارمی - «گردن» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- از بادهی او بر کف جان بلبلههاست
در گردن دل ز زلف او سلسلههاست - چون بر سر پایند که با بیبرگی
نومید نگردند و ز پا میشینند - ناگاه به شربتی ترا مست کند
در گردن معشوق دگر دست کند - در حلقهی زلف او گرفتار بدیم
در گردن ما کمند دیگر آمد - از ذات و صفات خویش خالی گردند
وز لوح وجود اناالحق خوانند - هر روز بنو برآید آن دلبر عشق
در گردن ما درافکند دفتر عشق - گفتم سگ نفس را مگر پیر کنم
در گردن او ز توبه زنجیر کنم - من گردانم مطرب گردان خواهم
من زهرهی گردنده چو کیوان خواهم - ای گلشن جان و دیدهی روشن من
کی بینمت آویخته بر گردن من - این بنده مراعات نداند کردن
زیرا که به گل رفته فرو تا گردن - بر گردن ما بهانهای خواهی بستن
وز دام و دوال ما نخواهی رستن - توبه کردم ز توبه کردن ای جان
نتوان ز قضا کشید گردن ای جان - گه من آرم دو دست در گردن او
گه او کشدم چو دلربایان گردن - عمریست که آفتاب و مه میگردند
روزان و شبان در آرزوی شب تو - چون روشنی روز در آی از در من
بین گردن من بسوی در کژ مانده - دادی همه را به وعده خواب خرگوشی
وز تیغ فراق گردن خواب زدی - شمشیر اگر گردن جان ببریدی
بل احیاء بربهم که شنیدی - هرگز به مزاج خود یکی دم نزنی
تا از دم خویش گردن غم نزنی - فردوسی
- «گردن» در شاهنامه فردوسی
- گهرها یک اندر دگر ساخته
ز هرگونه گردن برافراخته - بدین نامه من دست بردم فراز
به نام شهنشاه گردنفراز - بدین نامه چون دست کردم دراز
یکی مهتری بود گردنفراز - ز مرغان مر آن را که بد نیک تاز
چو باز و چو شاهین گردن فراز - چو دیوان بدیدند کردار او
کشیدند گردن ز گفتار او - به فر جهاندار بستش میان
به گردن برآورد گرز گران - بماند به گردنت سوگند و بند
شوی خوار و ماند پدرت ارجمند - چنین گفت ابلیس نیرنگساز
که شادان زی ای شاه گردنفراز - دمان پیش ضحاک رفتی به جنگ
نهادی به گردن برش پالهنگ - به بالا شود چون یکی سرو برز
به گردن برآرد ز پولاد گرز - گشاد آن نگار جگر خسته راز
نهاده بدو گوش گردنفراز - بدو گفت کای شاه گردنکشان
به برگشتن کارت آمد نشان - دگر هفته مر بزم را کرد ساز
مهانی که بودند گردن فراز - جز از کهتری نیست آیین من
مباد آز و گردنکشی دین من - خروشید و بنمود یک یک نشان
به شیروی و گردان گردنکشان - یکی تیغ زد زود بر گردنش
بدو نیمه شد خسروانی تنش - چو آیند و پرسند گردنکشان
چه گویم ازین بچهی بدنشان - کند حلقه در گردن کنگره
شود شیر شاد از شکار بره - خداوند گردنده خورشید و ماه
روان را به نیکی نماینده راه - ز من گر نبودی به گیتی نشان
برآورده گردن ز گردن کشان - به زین اندرون گرزهی گاوسر
به بازو کمان و به گردن سپر - چنین گفت پس شاه گردن فراز
کزین هر چه گفتید دارید راز - نگه کرد تا کیست زیشان سوار
عنان پیچ و گردنکش و نامدار - به آواز گفتند گردنکشان
که مردم نبیند کسی زین نشان - به گردنکشان گفت شاه جهان
که با او که جوید نبرد از مهان - به شادیش بر شادمانی فزود
برافراخت گردن به چرخ کبود - چو گفته شد از گفتنیها همه
به گردنکشان و به شاه رمه - ز گفتار شاه آمد اکنون نشان
فراز آمد آن روز گردنکشان - به گرد اندرون یافت کلباد را
به گردن برآورد پولاد را - بزد گردن خسرو تاجدار
تنش را بخاک اندر افگند خوار - ز مادر همه مرگ را زادهایم
برینیم و گردن ورا دادهایم - خریدار این جنگ و این تاختن
به خورشید گردن برافراختن - یکی مشت زد نیز بر گردنش
کزان مشت برگشت لرزان تنش - تهمتن بدیشان چنین گفت باز
که ای نامداران گردن فراز - چو رستم ورا دید بفشارد ران
بگردن برآورد گرز گران - بدو گفت رو نزد دیو سپید
چنان رو که بر چرخ گردنده شید - کنون گردن شاه مازندران
همه خرد بشکن بگرز گران - مگر دست ارژنگ بسته چو سنگ
فگنده به گردنش در پالهنگ - نشانهای بند تو دارد تنم
به زیر کمند تو بد گردنم - به هشتم نشستند بر زین همه
جهانجوی و گردنکشان و رمه - بزد دست و برداشتش نره شیر
به گردن برآورد و افگند زیر - به نیک و به بد دادمان دستگاه
خداوند گردنده خورشید و ماه - مرا دید چون شاه مازندران
به گردن برآورده گرز گران - یکی نامداری ز مازندران
به گردن برآورده گرز گران - به جویان چنین گفت کای بد نشان
بیفگنده نامت ز گردنکشان - تهمتن فرو ماند اندر شگفت
سناندار نیزه به گردن گرفت - بزد گردن غم به شمشیر داد
نیامد همی بر دل از مرگ یاد - که ما شاه را چاکر و بندهایم
همه باژ را گردن افگندهایم - ز بس خود زرین و زرین سپر
به گردن برآورده رخشان تبر - چو در شاهه شد شاه گردنفراز
همه شهر بردند پیشش نماز - وگرنه بیارای جنگ مرا
به گردن بپیمای هنگ مرا - چو شه برگراید ز بربر عنان
به گردن برآریم یکسر سنان - به کام تو شد روی گیتی همه
شبانی و گردنکشان چون رمه - چو برزین گردنکش تیغ زن
گرازه کجا بد سر انجمن - به راه بیابان برون تاختند
همه جنگ را گردن افراختند - ز چنگ و بر و بازو و یال او
به گردن برآوردهی گوپال او - ز توران فراوان سران کشته شد
سر بخت گردنکشان گشته شد - که گر تا شب این جنگ هم زین نشان
میان دلیران و گردنکشان - پدر گر شناسد که تو زین نشان
شدستی سرافراز گردنگشان - یکی خواهرش بود گرد و سوار
بداندیش و گردنکش و نامدار - شگفت آمدش سخت و خیره بماند
دلیران و گردنکشان را بخواند - وزان مشت بر گردن ژندهرزم
کزان پس نیامد به رزم و به بزم - تهمتن یکی مشت بر گردنش
بزد تیز و برشد روان از تنش - بدو گفت کز تو بپرسم همه
ز گردنکشان و ز شاه و رمه - ازین نامداران گردنکشان
کسی هم برد سوی رستم نشان - که اکنون چه داری ز رستم نشان
که کم باد نامش ز گردنکشان - چه گویند گردان و گردنکشان
چو زین سان شود نزد ایشان نشان - چنین داد پاسخ که دیدم ترا
ز گردنکشان برگزیدم ترا - جهاندار نامش سیاوخش کرد
برو چرخ گردنده را بخش کرد - چو یک چند بگذشت و او شد بلند
سوی گردن شیر شد با کمند - خداوند خورشید و گردنده ماه
فرازندهی تاج و تخت و کلاه - سه روز و سه شب بود هم زین نشان
غمی شد سر و اسپ گردنکشان - چنین است کردار گردنده دهر
گهی نوش بار آورد گاه زهر - سیاوش چو پاسخ چنین داد باز
بپژمرد جان دو گردن فراز - یکی تیر زد بر میان نشان
نهاده بدو چشم گردنکشان - وزان پس بپیچید سوی دمور
گرفت آن بر و گردن او به زور - نهادند بر گردنش پالهنگ
دو دست از پس پشت بسته چو سنگ - بدو گفت کای شاه گردن فراز
چه سازی کنون زود بگشای راز - سیاووش را دست بسته چو سنگ
فگندند در گردنش پالهنگ - وگر همچنانم بود بسته چنگ
نهاده به گردن درون پالهنگ - به گردنکشان خسرو آواز کرد
که ای نامداران روز نبرد - نگه کرد هومان بدید از کران
به گردن برآورد گرز گران - چو چیره شدی بیگنه خون مریز
مکن چنگ گردون گردنده تیز - ز گردان ایران و گردنکشان
نیابد جز از گیو ازو کس نشان - چو گردن به اندیشه زیر آوری
ز هستی مکن پرسش و داوری - زدی گیو بیدار دل گردنش
به زیر گل و خاک کردی تنش - همه خسته و بسته گشتند باز
به نزدیک پیران گردن فراز - برانگیخت اسپ و بیفشارد ران
به گردن برآورد گرز گران - وزان جایگه شاد گشتند باز
فروزنده شد بخت گردن فراز - وزان جایگه شد سوی تخت باز
بر پهلوانان گردنفراز - ز گردان فراوان برون تاختند
نبرد وراگردن افراختند - چو بهرام داد از فرود این نشان
ز ره بازگشتند گردنکشان - سران را و گردنکشان را بخوان
می و خلعت آرای و بالا و خوان - که اندر جهان کینه را زین نشان
نبندد میان کس ز گردنکشان - وزان پس چنین گفت با سرکشان
که ای نامداران گردنکشان - ز نیروی گردنکشان تیغ تیز
خم آورد و در زخم شد ریز ریز - ز تو خشم گردنکشان دور باد
درین جنگ فرجام ما سور باد - ز گردنده خورشید تا تیره خاک
دگر باد و آتش همان آب پاک - ز هرچ آفریدست او بینیاز
تو در پادشاهیش گردن فراز - که من جنگ را گردن افراخته
سوی رود شهد آمدم ساخته - ز مادر همه مرگ را زادهایم
بناکام گردن بدو دادهایم - ولیکن چنینست گردنده دهر
گهی نوش یابند ازو گاه زهر - همه گردن گور زخم کمند
چه بیژن چه طهمورث دیوبند - وز آن جایگه پس بتابم عنان
بگردن برآرم ز دوده سنان - بریشان ببخشود خسرو بدرد
بگردان گردنکش آواز کرد - دلیران گردنکش از تازیان
بسیچیدهی جنگ شیر ژیان - بر و بوم و خویشانت آباد گشت
ز تیغ منت گردن آزاد گشت - برادرت هر دو سران سپاه
که همزمان برآرند گردن بماه - چو بازآمد از هر سوی رزمساز
چنین گفت با شاه گردن فراز - نیابیم بر چرخ گردنده راه
نه بر کار دادار خورشید و ماه - ز گردان گردنکشان سی هزار
فریبرز را داد جنگی سوار - ز بغداد و گردن فرازان کرخ
بفرمود تا با کمانهای چرخ - عنانها یک اندر دگر ساخته
همه جنگ را گردن افراخته - نشسته همه خلخ و سرکشان
همی سرفرازان و گردنکشان - که آرایش چرخ گردنده اوست
ببزم اندرون ابر بخشنده اوست - نگارندهی چرخ گردنده اوست
فرایندهی فره بنده اوست - چو از چرخ بفروخت گردنده شید
جوانان بیداردل پر امید - چو آواز او آن دو گردنفراز
شنیدند و بردند پیشش نماز - بر قیصر آمد سپه تاخته
به پیروزی و گردن افراخته - بگویش که گر باژ ایران دهی
به فرمان گرایی و گردن نهی - ولیکن مرا شاه زانسان نواخت
که گردن به کژی نباید فراخت - زریر سپهبد سپه را بماند
به بهرام گردنکش و خود براند - ازیشان نیابی فزونی بها
کنمشان همه سر ز گردن جدا - بپیچید و نامه بکردش نشان
بدادش بدان هر دو گردنکشان - زده باد گردنت خسته میان
به خاک اندرون ریخته استخوان - چنین تا بدانستی آن گرگسار
که گردن نیازد ابا شهریار - چو بر گردن آرند رخشنده گرز
همی تابد از گرزشان فر و برز - چو کردند زنجیر در گردنش
بفرمود بسته به در بردنش - دو دست از پس پشت بستش چو سنگ
گره زد به گردن برش پالهنگ - به نام جهانآفرین کردگار
بینداخت بر گردن گرگسار - به بند اندر آمد سر و گردنش
بخاک اندر افگند لرزان تنش - ندارد همی روشناییش باز
ز درویش وز شاه گردن فراز - بدان کس که گردن نهد گنج خویش
ببخشد نیندیشد از رنج خویش - جهانجوی چون چشمها باز کرد
به گردان گردنکش آواز کرد - بینداخت زنجیر در گردنش
بران سان که نیرو ببرد از تنش - بدو اندرون تیغزن سیهزار
سواران گردنکش و نامدار - چو گفتند او تیغ هندی به مشت
دو گردنکش سادهدل را بکشت - بزرگان دژ پیش باز آمدند
خریدار و گردنفراز آمدند - چنین است کردار گردنده دهر
گهی نوش یابیم ازو گاه زهر - ز بس نعره از هر سوی زین نشان
پر آواز شد گوش گردنکشان - اگر شاه پیروز بپسندد این
نهادیم بر چرخ گردنده زین - بران سان که هرکس که بیند ترا
ز گردنکشان برگزیند ترا - ازان سان که من گردن ژنده پیل
ببستم فگنده به دریای نیل - تو گردنکشان را کجا دیدهای
که آواز روباه بشنیدهای - دو گردن فرازیم پیر و جوان
خردمند و بیدار دو پهلوان - تو گردن بپیچی ز فرمان شاه
مرا تابش روز گردد سیاه - چنو پهلوانی ز گردنکشان
ندادست دانا به گیتی نشان - بترسم که این کار گردد دراز
به زشتی میان دو گردن فراز - به خورشید ماهیش بریان شدی
ازو چرخ گردنده گریان نشدی - نژادی ازین نامورتر کراست
خردمند گردن نپیچد ز راست - بدان گفتم این تا بدانی همه
تو شاهی و گردنکشان چون رمه - کنون کارهایی که من کردهام
ز گردنکشان سر برآوردهام - اگر من نرفتی به مازندران
به گردن برآورده گرز گران - چو بشنید گردنکش اسفندیار
بدو گفت کای رستم نامدار - به آوردگه گردن افراختند
چپ و راست هر دو همی تاختند - به رستم چنین گفت کای بدنشان
چنین بود پیمان گردنکشان - یکی تیغ زد بر سر و گردنش
بدو نیمه شد پیلپیکر تنش - بزد تیغ بر گردن اسپ خویش
سر بادپای اندرافگند پیش - که خواهد ز گردنکشان کین من
که گیرد دل و راه و آیین من - نجوید همی جز همه ناخوشی
به گفتار و کردار و گردنکشی - برون کرد پیکان شش از گردنش
نبد خسته گر بسته جایی تنش - چو آمد به نزدیک دریا فراز
فرود آمد آن مرغ گردنفراز - که تا من به گیتی کمر بستهام
بسی رزم گردنکشان جستهام - زواره فرامرز چو بیهشان
برفتند چندی ز گردنکشان - پس از روزگار منوچهر باز
نیامد چو تو نیز گردنفراز - که بنویس یک نامه نزدیک اوی
یکی سوی گردنکش کینهجوی - دلش باد شادان و تاجش بلند
به گردن بداندیش او را کمند - که از من پس از مرگ ماند نشان
ز گنج شهنشاه گردنکشان - در دخمه بستند و گشتند باز
شد آن نامور شیر گردنفراز - چو آیی به پیش تو آرم همه
تو شاهی و گردنکشانت رمه - که رستم فراز آورید آن به رنج
ز شاهان و گردنکشان یافت گنج - شما نیز یکسر چه گویید باز
هرانکس که هستید گردنفراز - چو داراب را دید با فر و برز
به گردن برآورده پولاد گرز - به پیروزی از رومیان گشت باز
به نزدیک سالار گردنفراز - یکی را ز گردنکشان مرز داد
سپه را همه چیز باارز داد - زن و کودک و مرد گردند اسیر
نماند برین بوم برنا و پیر - کسی کو ز فرمان ما بگذرد
همی گردن اژدها بشکرد - ولیکن برین گونه ناساخته
بیایم دمان گردن افراخته - همه بودنیها بگوید به شاه
ز گردنده خورشید و رخشنده ماه - فرستاده آمد به درگه فراز
بگفتند با فور گردن فراز - ز دارا بدین سان شدستی دلیر
کزو گشته بد چرخ گردنده سیر - همه لشکر هند گشتند باز
همان ژنده پیلان گردن فراز - ببرید پی بر بر و گردنش
ز بالا به خاک اندر آمد تنش - بفرمای تا گردن قیدروش
ببرد دژآگاه جنگی ز دوش - چنین هم به بند اندرون با زنش
به شمشیر هندی بزن گردنش - وگرنه بفرمود تا گردنم
زنند و به آتش بسوزد تنم - ندانم کسی را ز گردنکشان
که از چهر او من ندارم نشان - نشستند و پاسخ نوشتند باز
که دایم بزی شاه گردن فراز - که مردی ز گردنکشان روز جنگ
به چنگال او خاک شد بیدرنگ - جهانجوی چون دید بنواختشان
به خورشید گردن برافراختشان - چو آمد به لشکرگه خویش باز
برفتند گردان گردنفراز - چو دیدند گردنکشان زان نشان
ببردند پیش سکندر کشان - بگویم کنون با بزرگان روم
که چون بازگردند زین مرز و بوم - جهاندار سالار او میر نصر
کزو شادمانست گردنده عصر - بدو گفت گردنکشان بر درند
هر آنکس کجا مهتر کشورند - رکیبش گران شد سبک شد عنان
به گردن برآورد رخشان سنان - چو بشنید گردن فراز اردشیر
سخنهای بایسته و دلپذیر - به شمشیر هندی بزد گردنش
به آتش در انداخت بیسر تنش - بپیچید گردن ز جام نبید
که نوبت بدش جای مستی ندید - دگر بشکنی گردن آز را
نگویی به پیش زنان راز را - بگردند یکسر ز عهد و وفا
به بیداد یازند و جور و جفا - به بی چیزی و بدخویی یازد اوی
ندارد خرد گردن افرازد اوی - همان تا بدارند باده به دست
بدان تا بخسپند و گردند مست - به دژخیم فرمود تا گردنش
زند به آتش اندر بسوزد تنش - بدیدند هرگونه بازآمدند
بر شاه گردنفراز آمدند - همی بستر از خاک جوید تنش
همان خنجر هندوی گردنش - چو گردنکشی کرد شاه رمه
که از خویشتن دید نیکی همه - به یزدان گرای و بدو کن پناه
خداوند گردنده خورشید ماه - به ایران همی هرکسی دست آخت
به شاهنشهی تیز گردن فراخت - به ایران زمین در ابا یوز و باز
چنانچون بود شاه گردنفراز - وگر زین که گفتم بتابید یال
گزینید گردنکشی را همال - بشد خسرو و برد پیشش نماز
چنین گفت کای شاه گردنفراز - وزان پس بفرمود کارآگهان
یکی تا بگردند گرد جهان - بمالید شادان به چیزی تنش
یکی رشته بنهاد بر گردنش - بدین باغ بهرامشاه آمدست
نه گردنکشی با سپاه آمدست - سپه را ز سالار گردنکشان
جز از تازیانه نبودی نشان - ابا بازداران صد و شست باز
دو صد چرغ و شاهین گردنفراز - مبادا جز از داد آیین من
مباد آز و گردنکشی دین من - سپه را ز سالار گردنکشان
بجستند زان تازیانه نشان - بزد خنجری تیز بر گردنش
سر شیر نر کنده شد از تنش - سواران گردنکش اندر زمان
نکردند نامی به تیر و کمان - همان رنج ما بس گزیدست بهر
بیاییم و آزرده گردند شهر - کنون گردن گور گردد سبتر
دل شیر نر گیرد و رنگ ببر - ازیشان گزین کرد گردنکشان
کسی کو ز نخچیر دارد نشان - برفتند گردنکشان پیش اوی
ز بیگانه و آنک بد خویش اوی - به رزم اندرون او گرفتار شد
وزو چرخ گردنده بیزار شد - همه گردن سرکشان گشت نرم
زبان چرب و دلها پر از خون گرم - که ما شاه را یکسره بندهایم
همان باژ را گردن افگندهایم - خداوند گردنده چرخ بلند
خداوند ارمنده خاک نژند - کجا آن سواران گردنکشان
کزیشان نبینم به گیتی نشان - همه پاک در گردن پادشاست
که پیدا شود زو همه کژ و راست - به کردار شیرست آهنگ اوی
نپیچد کسی گردن از چنگ اوی - به تیغ و تبرزین بزد گردنش
به خاک اندر افگند بیجان تنش - نخست از جهانآفرین یاد کرد
ز وام خرد گردن آزاد کرد - چنین گفت یکسر بگردنکشان
که از پیش ترکان برین همنشان - همیگفت یک چند با خوشنواز
ازان شاه گردنکش و دیرساز - چو برخواند آن نامهی خوشنواز
پر از خشم شد شاه گردن فراز - جهاندیده از شهر شیراز بود
سپهبددل و گردنافراز بود - فرستادهای آمد از خوشنواز
به نزدیک سالار گردنفراز - نباشد مرا سوی ایران بسیچ
تو از عهد بهرام گردن مپیچ - رسیدند پس یک به دیگر فراز
فرود آمدند آن دو گردنفراز - چو کردند عهد آن دو گردن فراز
در گنج زر و درم کرد باز - که این کار گردد به ما بر دراز
میان دو شهزاد گردنفراز - تو را بندگانند و سالار هست
که سایند بر چرخ گردنده دست - ازین داد و بیداد در گردنم
به فرجام روزی بپیچد تنم - چنین داد پاسخ که میکن بنش
که خونیست ناکرده بر گردنش - برین برنهادند و گشتند باز
بایوان بشد شاه گردنفراز - برانگیخت اسب و بیفشارد ران
به گردن برآورد گرز گران - بسی انجمن کرد بر خویشتن
سواران گردنکش و تیغزن - بیاسود گردن ز بند زره
ز جوشن گشادند گردان گره - به روشن روان کار ایشان بساز
تویی درجهان شاه گردن فراز - به کوپال و تیغ و بتیر و کمان
بگشتند گردنکشان یک زمان - فرستادگان یک به دیگر به راز
بگفتند کین شاه گردنفراز - دل من بدین آشتی شاد کن
ز فام خرد گردن آزاد کن - ز گردنده هفت اختر اندر سپهر
یکی را ندیدم بدو رای ومهر - خردمند ودژخیم باز آمدند
بر شاه گردن فراز آمدند - چنین گفت کای مرد گردن فراز
چنین لشکری گشن وزین گونه ساز - بکام تو گردنده چرخ بلند
ز کردار بد دور و دور از گزند - طلایه چو گشت از لب کنده باز
بیامد بر شاه گردن فراز - همی رنگ شرم آید از گردنت
همی مشک بوید ز پیراهنت - چوعباس و چو حمزه شان پیشرو
سواران و گردن فرازان نو - و دیگر سواری ز گردنکشان
که از رزم دیرینه دارد نشان - چوپیدا شد این راز گردنده دهر
خرد را ببخشید بر چاربهر - نه آیین شاهان بود زین نشان
نه آن سواران گردنکشان - تو را کرد سالار گردنکشان
شدی مهتر اندر زمین کشان - شنیدند گردنکشان این سخن
که بهرام جنگ آور افگند بن - بگردنکشان گفت یاری کنید
برین دشمنان کامگاری کنید - فگندند ناگاه در گردنش
بیاویختند آن گرامی تنش - چنین است آیین گردنده دهر
گهی نوش بار آورد گاه زهر - بیاییم با تو به راه دراز
به نزدیک بهرام گردن فراز - فرستاد و گردنکشان را بخواند
برتخت شاهی به زانو نشاند - شنیدند گردنکشان این سخن
که آن نامور مهتر افکند بن - همه روم یکسر تو را کهترند
اگر چند گردنکش و مهترند - بدو گفت قیصر که بگشای راز
چه گفت آن خردمند گردن فراز - که پذرفت خسرو زیزدان پاک
ز گردنده خورشید تا تیره خاک - چو خورشید گردنده بیرنگ شد
ستاره به برج شباهنگ شد - ز خورشید گردنده بر بگذرند
چوما را ز دانندگان نشمرند - چنین گفت کای زیردستان شاه
سزد گر بر آرید گردن بماه - چو خسرو بدید آن گزیده سپاه
سواران گردنکش ورزمخواه - نوشت اندران نامههای دراز
که این مهتر گرد گردن فراز - یکی تیغ زد بر سر و گردنش
که تاسینه ببرید تیره تنش - چنان دان که هرکس که دارد فسوس
همو یابد از چرخ گردنده کوس - دوان اسپ با مرد گردن فراز
همیشد به لشکر گه خویش باز - بیامد ز گردنکشان ده هزار
همه جاثلیقان گرد و سوار - همان تیرباران گرفتند باز
برآشفت بهرام گردن فراز - گزین کرد گستهم ز ایران سوار
ده و چار گردنکش نامدار - ازین نامه کی بود نام ونشان
که گویی کنون پیش گردنکشان - بخندد برو هرک دارد خرد
کس اورا ز گردنکشان نشمرد - چو بر کام او گشت گردنده چرخ
ببخشید داراب گرد و صطرخ - به بهرام گردنکش آواز داد
که اکنون ز مردی چه داری بیاد - بزرگان چینی و گردنکشان
ز بهرام یل داشتندی نشان - همان چرخ گردندهی بی ستون
چرا نه به فرمان او در نه چون - زن چاره گر برد پیشش نماز
بدو گفت کای شاه گردن فراز - از آن پس شب و روز گردنده دهر
نشست و ببخشید بر چار بهر - نوشتی همه پاسخ نامه باز
بدادی بدان مرد گردن فراز - چو من شادمانم تو شادان بزی
که شاهی و گردنکشی را سزی - ز کیوان و تیر و ز گردنده ماه
پدیدار کرده ز هر دستگاه - هم از هفت کشور برو بر نشان
ز دهقان و از رزم گردنکشان - ز پرویز ترسان بد آن بدنشان
ز درگاه او هم ز گردنکشان - به دشنام لب را گشایید باز
چه بر من چه بر شاه گردن فراز - به شیروی گردنکش آواز داد
سبک پاسخش نامور باز داد - چو گردنده گردون به سر بر بگشت
شد آن شاه را سال بر سی و هشت - ببردیم بر دشمنان تاختن
نیارست کس گردن افراختن - همیتاختند به درگاه ما
نپیچید گردن کس از راه ما - چو جا ماسپ کاندر شمار سپهر
فروزندهتر بد ز گردنده مهر - برفتند گردنکشان پیش او
ز گردان بیگانه و خویش او - که خون چنان خسروی ریختی
همیکوه در گردن آویختی - فرستاد پاسخ به شیروی باز
که ای تاجور شاه گردن فراز - مکافات یابی ز کرده کنون
برانم ز گردن تو را جوی خون - ببستش بران باره بر همچوسنگ
فگنده به گردن درون پالهنگ - همه کار گردنده چرخ این بود
ز پروردهی خویش پرکین بود - چنین است کردار گردنده دهر
نگه کن کزو چند یابی تو بهر - چو روز اندر آید به روز دراز
شود ناسزا شاه گردن فراز - ز پیمان بگردند وز راستی
گرامی شود کژی و راستی - همان تیغ کز گردن پیل و شیر
نگشتی به آورد زان زخم سیر - یکی تیغ باریک بر گردنش
پدید آمده چاک پیراهنش - دگر تیغ زد بربر و گردنش
به خاک اندر افگند جنگی تنش - خداوند گردنده بهرام وهور
خداوند پیل و خداوند مور - همانا شنیدند گردنکشان
خنیده شد اندر جهان این نشان - کنون خواب راپاسخ آمد پدید
ز ما بخت گردن بخواهد کشید - بر انگشتری یزدگردست نام
به شمشیر بر من نگردند رام - بدین بد کنون گردن من بزن
بینداز در پیش این انجمن - ببرسام گفتند کاین را مبر
بباید زدن گردنش راتبر