«بلبل» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «بلبل» در غزلیات حافظ شیرازی
- در حلقه گل و مل خوش خواند دوش بلبل
هات الصبوح هبوا یا ایها السکارا - رونق عهد شباب است دگر بستان را
می رسد مژده گل بلبل خوش الحان را - شکفته شد گل حمرا و گشت بلبل مست
صلای سرخوشی ای صوفیان باده پرست - دلت به وصل گل ای بلبل صبا خوش باد
که در چمن همه گلبانگ عاشقانه توست - نشان عهد و وفا نیست در تبسم گل
بنال بلبل بی دل که جای فریادست - ناگشوده گل نقاب آهنگ رحلت ساز کرد
ناله کن بلبل که گلبانگ دل افکاران خوش است - کنون که بر کف گل جام باده صاف است
به صد هزار زبان بلبلش در اوصاف است - چو رای عشق زدی با تو گفتم ای بلبل
مکن که آن گل خندان برای خویشتن است - واله و شیداست دایم همچو بلبل در قفس
طوطی طبعم ز عشق شکر و بادام دوست - بنال بلبل اگر با منت سر یاریست
که ما دو عاشق زاریم و کار ما زاریست - بلبلی برگ گلی خوش رنگ در منقار داشت
و اندر آن برگ و نوا خوش ناله های زار داشت - بهار عمر خواه ای دل وگرنه این چمن هر سال
چو نسرین صد گل آرد بار و چون بلبل هزار آرد - سزدم چو ابر بهمن که بر این چمن بگریم
طرب آشیان بلبل بنگر که زاغ دارد - چو در رویت بخندد گل مشو در دامش ای بلبل
که بر گل اعتمادی نیست گر حسن جهان دارد - سحر بلبل حکایت با صبا کرد
که عشق روی گل با ما چه ها کرد - به هر سو بلبل عاشق در افغان
تنعم از میان باد صبا کرد - بلبلی خون دلی خورد و گلی حاصل کرد
باد غیرت به صدش خار پریشان دل کرد - این تطاول که کشید از غم هجران بلبل
تا سراپرده گل نعره زنان خواهد شد - آتش رخسار گل خرمن بلبل بسوخت
چهره خندان شمع آفت پروانه شد - چون صبا گفته حافظ بشنید از بلبل
عنبرافشان به تماشای ریاحین آمد - خود را بکش ای بلبل از این رشک که گل را
با باد صبا وقت سحر جلوه گری بود - بلبل عاشق تو عمر خواه که آخر
باغ شود سبز و شاخ گل به بر آید - چه جورها که کشیدند بلبلان از دی
به بوی آن که دگر نوبهار بازآید - صفیر مرغ برآمد بط شراب کجاست
فغان فتاد به بلبل نقاب گل که کشید - دیگر ز شاخ سرو سهی بلبل صبور
گلبانگ زد که چشم بد از روی گل به دور - ای گل بشکر آن که تویی پادشاه حسن
با بلبلان بی دل شیدا مکن غرور - بیا که بلبل مطبوع خاطر حافظ
به بوی گلبن وصل تو می سراید باز - زبور عشق نوازی نه کار هر مرغیست
بیا و نوگل این بلبل غزل خوان باش - باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش
بر جفای خار هجران صبر بلبل بایدش - فکر بلبل همه آن است که گل شد یارش
گل در اندیشه که چون عشوه کند در کارش - بلبل از فیض گل آموخت سخن ور نه نبود
این همه قول و غزل تعبیه در منقارش - دوشم ز بلبلی چه خوش آمد که می سرود
گل گوش پهن کرده ز شاخ درخت خویش - سحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ
که تا چو بلبل بی دل کنم علاج دماغ - چنان به حسن و جوانی خویشتن مغرور
که داشت از دل بلبل هزار گونه فراغ - ای گلبن جوان بر دولت بخور که من
در سایه تو بلبل باغ جهان شدم - حیف است بلبلی چو من اکنون در این قفس
با این لسان عذب که خامش چو سوسنم - صباح الخیر زد بلبل کجایی ساقیا برخیز
که غوغا می کند در سر خیال خواب دوشینم - حافظ این حال عجب با که توان گفت که ما
بلبلانیم که در موسم گل خاموشیم - صفیر بلبل شوریده و نفیر هزار
برای وصل گل آمد برون ز بیت حزن - گه چون نسیم با گل راز نهفته گفتن
گه سر عشقبازی از بلبلان شنیدن - ای گل خوش نسیم من بلبل خویش را مسوز
کز سر صدق می کند شب همه شب دعای تو - ای پیک راستان خبر یار ما بگو
احوال گل به بلبل دستان سرا بگو - به صوت بلبل و قمری اگر ننوشی می
علاج کی کنمت آخرالدواء الکی - نوای بلبلت ای گل کجا پسند افتد
که گوش و هوش به مرغان هرزه گو داری - نه گل از دست غمت رست و نه بلبل در باغ
همه را نعره زنان جامه دران می داری - ز جام گل دگر بلبل چنان مست می لعل است
که زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزی - به صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانی
به گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزی - رفتم به باغ صبحدمی تا چنم گلی
آمد به گوش ناگهم آواز بلبلی - می گشتم اندر آن چمن و باغ دم به دم
می کردم اندر آن گل و بلبل تاملی - گل یار حسن گشته و بلبل قرین عشق
آن را تفضلی نه و این را تبدلی - گوش بگشای که بلبل به فغان می گوید
خواجه تقصیر مفرما گل توفیق ببوی - بلبل ز شاخ سرو به گلبانگ پهلوی
می خواند دوش درس مقامات معنوی - می خواه و گل افشان کن از دهر چه می جویی
این گفت سحرگه گل بلبل تو چه می گویی - هر مرغ به دستانی در گلشن شاه آمد
بلبل به نواسازی حافظ به غزل گویی - سعدی شیرازی
- «بلبل» در غزلیات سعدی شیرازی
- ای گل خوش بوی اگر صد قرن بازآید بهار
مثل من دیگر نبینی بلبل خوشگوی را - گه نعره زدی بلبل گه جامه دریدی گل
با یاد تو افتادم از یاد برفت آن ها - هزار بلبل دستان سرای عاشق را
بباید از تو سخن گفتن دری آموخت - هر صبحدم نسیم گل از بوستان توست
الحان بلبل از نفس دوستان توست - تو که در خواب بوده ای همه شب
چه نصیبت ز بلبل سحرست - عشرت خوشست و بر طرف جوی خوشترست
می بر سماع بلبل خوشگوی خوشترست - سعدیا چندان که خواهی گفت وصف روی یار
حسن گل بیش از قیاس بلبل بسیارگوست - چون تو گلی کس ندید در چمن روزگار
خاصه که مرغی چو من بلبل بستان اوست - گر همه مرغی زنند سخت کمانان به تیر
حیف بود بلبلی کاین همه دستان اوست - کاش باری باغ و بستان را که تحسین می کنند
بلبلی بودی چو سعدی یا گلی چون روی دوست - ای که مانند تو بلبل به سخندانی نیست
نتوان گفت که طوطی به شکرخایی هست - نه تو را از من مسکین نه گل خندان را
خبر از مشغله بلبل سودایی هست - بر گلت آشفته ام بگذار تا در باغ وصل
زاغ بانگی می کنم چون بلبل آواییم نیست - که نه تنها منم ربوده عشق
هر گلی بلبلی غزل خوان داشت - بلبلانیم یک نفس بگذار
تا بنالیم در گلستانت - محبت با کسی دارم کز او باخود نمی آیم
چو بلبل کز نشاط گل فراغ از آشیان دارد - شاخ گل از اضطراب بلبل
با آن همه خار سر درآورد - دیگر این مرغ کی از بیضه برآمد که چنین
بلبل خوش سخن و طوطی شکرخا شد - شورش بلبلان سحر باشد
خفته از صبح بی خبر باشد - هر کو به همه عمرش سودای گلی بودست
داند که چرا بلبل دیوانه همی باشد - تا غمی پنهان نباشد رقتی پیدا نگردد
هم گلی دیدست سعدی تا چو بلبل می خروشد - گل را همه کس دست گرفتند و نخوانند
بلبل نتوانست که فریاد نخواند - آنان که ندانند پریشانی مشتاق
گویند که نالیدن بلبل به چه ماند - ای گل خندان نوشکفته نگه دار
خاطر بلبل که نوبهار نماند - گلبنان پیرایه بر خود کرده اند
بلبلان را در سماع آورده اند - درخت غنچه برآورد و بلبلان مستند
جهان جوان شد و یاران به عیش بنشستند - تا به بستان ضمیرت گل معنی بشکفت
بلبلان از تو فرومانده چو بوتیمارند - بلبلی بی دل نوایی می زند
بادپیمایی هوایی می زند - بنال سعدی اگر عشق دوستان داری
که هیچ بلبل از این ناله در قفس نکند - به گلستان نروم تا تو در آغوش منی
بلبل ار روی تو بیند طلب گل نکند - که بپسندد از باغبانان گل
که از بانگ بلبل به سودا روند - ای گل تو نیز شوخی بلبل معاف دار
کان جا که رنگ و بوی بود گفت و گو بود - باغبانان به شب از زحمت بلبل چونند
که در ایام گل از باغچه غوغا نرود - چشم عاشق نتوان دوخت که معشوق نبیند
پای بلبل نتوان بست که بر گل نسراید - گرم حیات بماند نماند این غم و حسرت
و گر نمیرد بلبل درخت گل به بر آید - مرا چو آرزوی روی آن نگار آید
چو بلبلم هوس ناله های زار آید - چه پروای سخن گفتن بود مشتاق خدمت را
حدیث آن گه کند بلبل که گل با بوستان آید - خواب از سر خفتگان به دربرد
بیداری بلبلان اسحار - هیچ بلبل نداند این دستان
هیچ مطرب ندارد این آواز - بهاری خرمست ای گل کجایی
که بینی بلبلان را ناله و سوز - بوی بهار آمد بنال ای بلبل شیرین نفس
ور پایبندی همچو من فریاد می خوان از قفس - بلبل که به دست شاهد افتاد
یاران چمن کند فراموش - بوی گل آورد نسیم صبا
بلبل بی دل ننشیند خموش - تو را که این همه بلبل نوای عشق زنند
چه التفات بود بر ادای منکر زاغ - به عمر خویش ندیدم شبی که مرغ دلم
نخواند بر گل رویت چه جای بلبل باغ - مرا رسد که برآرم هزار ناله چو بلبل
که احتمال ندارم ز دوستان ورقی گل - خبر برید به بلبل که عهد می شکند گل
تو نیز اگر بتوانی ببند بار تحول - وفا و عهد مودت میان اهل ارادت
نه چون بقای شکوفست و عشقبازی بلبل - ناله بلبل به مستی خوشترست
ساتکینی ساتکینی ای غلام - چو بلبل سحری برگرفت نوبت بام
ز توبه خانه تنهایی آمدم بر بام - بلبل باغ سرای صبح نشان می دهد
وز در ایوان بخاست بانگ خروسان بام - چو به منتها رسد گل برود قرار بلبل
همه خلق را خبر شد غم دل که می نهفتم - خوشا هوای گلستان و خواب در بستان
اگر نبودی تشویش بلبل سحرم - بر گل روی تو چون بلبل مستم واله
به رخ لاله و نسرین چه تمنا دارم - عشق من بر گل رخسار تو امروزی نیست
دیر سالست که من بلبل این بستانم - بلبل سماع بر گل بستان همی کند
من بر گل شقایق رخسار می کنم - تو همچون گل ز خندیدن لبت با هم نمی آید
روا داری که من بلبل چو بوتیمار بنشینم - چو بلبل آمدمت تا چو گل ثنا گویم
چو لاله لال بکردی زبان تحسینم - بلبل بوستان حسن توام
چون نیفتد سخن در افواهم - گر گلشن خوش بو تویی ور بلبل خوشگو تویی
ور در جهان نیکو تویی ما نیز هم بد نیستیم - گفتی به رنگ من گلی هرگز نبیند بلبلی
آری نکو گفتی ولی ما نیز هم بد نیستیم - همچو بلبل همه شب نعره زنان تا خورشید
روی بنمود چو خفاش نهان گردیدیم - خاموشی بلبلان مشتاق
در موسم گل ندارد امکان - دلم دربند تنهایی بفرسود
چو بلبل در قفس روز بهاران - باد بهار و بوی گل متفقند سعدیا
چون تو فصیح بلبلی حیف بود ز خامشان - بلبلان نیک زهره می دارند
با گل از دست باغبان گفتن - ای گل خوش بوی من یاد کنی بعد از این
سعدی بیچاره بود بلبل خوشگوی من - مجلس ما دگر امروز به بستان ماند
مطرب از بلبل عاشق به خوش آوازی به - گوش بر ناله مطرب کن و بلبل بگذار
که نگویند سخن از سعدی شیرازی به - چو بلبل روی گل بیند زبانش در حدیث آید
مرا در رویت از حیرت فروبسته ست گویایی - نفس خروس بگرفت که نوبتی بخواند
همه بلبلان بمردند و نماند جز غرابی - دگر با من مگوی ای باد گلبوی
که همچون بلبلم دیوانه کردی - من از جفای زمان بلبلا نخفتم دوش
تو را چه بود که تا صبح می خروشیدی - صبر بلبل شنیده ای هرگز
چون بخندد شکوفه سحری - دانی چه گفت مرا آن بلبل سحری
تو خود چه آدمیی کز عشق بی خبری - چونست حال بستان ای باد نوبهاری
کز بلبلان برآمد فریاد بی قراری - عیش در عالم نبودی گر نبودی روی زیبا
گر نه گل بودی نخواندی بلبلی بر شاخساری - در اشتیاق جمالش چنان همی نالم
چو بلبلی که بماند میان گلزاری - بگوی مطرب یاران بیار زمزمه ای
بنال بلبل مستان که بس خوش آوازی - چون سراییدن بلبل که خوش آید بر شاخ
لیکن آن سوز ندارد که بود در قفسی - ای بلبل اگر نالی من با تو هم آوازم
تو عشق گلی داری من عشق گل اندامی - آن بودی گل و سنبل و نالیدن بلبل
خوش بود دریغا که نکردند دوامی - سعدی گلت شکفت همانا که صبحدم
فریاد بلبلان سحرخیز می کنی - چون سعدی صد هزار بلبل
گلزار رخ تو را غزل گوی - با بلبلان سوخته بال ضمیر من
پیغام آن دو طوطی شکرفشان بگوی - خیام نیشابوری
- «بلبل» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «بلبل» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای طوطی عیسی نفس وی بلبل شیرین نوا
هین زهره را كالیوه كن زان نغمههای جان فزا - گل كرد بلبل را ندا كای صد چو من پیشت فدا
حارس بدی سلطان شدی تا كی زنی طال بقا - پای تویی دست تویی هستی هر هست تویی
بلبل سرمست تویی جانب گلزار بیا - بلبل با درخت گل گوید چیست در دلت
این دم در میان بنه نیست كسی تویی و ما - نی باز سپیدست او نی بلبل خوش نغمه
ویرانه دنیا به آن جغد غرابی را - تو بلبل گلزاری تو ساقی ابراری
تو سرده اسراری هم بیسر و بیپا را - رو در چمن و به روی گل بنگر
همدم شو بلبل بهاری را - بس كن ایرا بلبل عشقش نواها میزند
پیش بلبل چه محل باشد دم دراج را - بلبلان را مست گردان مطربان را شیرگیر
تا كه درسازند با هم نغمه داوود را - در نوای عشق آن صد نوبهار سرمدی
صد هزاران بلبلان اندر گل و گلزار ما - به نظربخش نظر كن ز میش بلبله تر كن
سوی آن دور سفر كن چه كنی دور زمان را - جغد نهای بلبلی از چه در این منزلی
باغ و چمن را چه شد سبزه و سرو و صبا - فاخته با كو و كو آمد كان یار كو
كردش اشارت به گل بلبل شیرین نوا - گفتمش از ما ببر زحمت اخبار ما
بلبلی مستی بكن هم ز بوتیمار ما - كو بلبل چمنها تا گفتمی سخنها
نگذشت بر دهانها یا دست هیچ كاتب - از گلشن خود بر سر من یار گل افشاند
وان بلبل وان نادره تكرار مرا یافت - گل صدبرگ دید آن روی خوبش
به بلبل گفت گل گلزار اینست - گل داند و بلبل معربد
رازی كه میان گلستان گفت - آن كس نه كه از طریق تحصیل
آموخت ز بانگ بلبلان گفت - هر بلبل مست بر نهالی
ماننده راح روح افزاست - زاغ اگر عاشق سرگین خر آمد گو باش
بلبلان را به چمن با گل رعنا چه خوشست - شاخ گل از بلبلان گویاترست
سرو رقصان گشته كاین بستان كیست - گویاترم ز بلبل اما ز رشك عام
مهرست بر دهانم و افغانم آرزوست - طوطی گویا شدم چون شكرستانم اوست
بلبل بویا شدم چون گل و گلزارم اوست - از هوس عشق او باغ پر از بلبلست
وز گل رخسار او مغز پر از بوست بوست - به حق غنچه و گلهای لعل روحانی
كه دام بلبل عقلست در گلستانت - زهره و مه دف زن شادی ماست
بلبل جان مست گلستان ماست - بلبل نالنده به گلشن به دشت
طوطی گوینده شكرخا خوشست - بنال ای بلبل دستان ازیرا ناله مستان
میان صخره و خارا اثر دارد اثر دارد - برآمد بر شجر طوطی كه تا خطبه شكر گوید
به بلبل كرد اشارت گل كه تا اشعار برگوید - به بلبل گفت گل بنگر به سوی سوسن اخضر
كه گر چه صد زبان دارد صبور و رازدار آمد - جوابش داد بلبل رو به كشف راز من بگرو
كه این عشقی كه من دارم چو تو بیزینهار آمد - سرهای درختان همه پربار چرا شد
كان بلبل خوش لحن به تكرار درآمد - كه طاووس آن طرف پر میفشاند
كه بلبل آن طرف تكرار دارد - دلم صدپاره شد هر پاره نالان
كه از هر پاره بلبل میتوان كرد - خامش كن و در خمش تماشا كن
بلبل از گفت پای بست آمد - هر چند كه بلبلان گزینند
مرغان دگر خمش نشینند - خمش ای بلبل جانها كه غبارست زبانها
كه دل و جان سخنها نظر یار تو دارد - چو پرید سوی بامت ز تنم كبوتر دل
به فغان شدم چو بلبل كه كبوترم نیامد - همه مرغان چمن هر طرفی میپرند
بلبل از واسطه گل ز چمن مینرود - خبرت هست كه بلبل ز سفر بازرسید
در سماع آمد و استاد همه مرغان شد - آه كان طوطی دل بیشكرستان چه كند
آه كان بلبل جان بیگل و بستان چه كند - همه مرغان ز چمن هر طرفی میپرند
بلبل بیدل یك دم ز چمن مینرود - شمس تبریز اگر بلبل باغ ارمی
باش تا قوت تو از روضه رضوان آرند - بلبلان مست و مستان الست
بر امید گل به گلزار آمدند - بلبل دل تا ابد سرمست باد
طوطی جان هم شكرخاینده باد - بلبل نگر كه جانب گلزار میرود
گلگونه بین كه بر رخ گلنار میرود - این هدهد از سپاه سلیمان همیپرد
وین بلبل از نواحی گلزار میرسد - حاصل مرا چو بلبل مستی ز گلشنیست
چون بلبلم جدایی گلزار میكشد - امسال بلبلان چه خبرها همیدهند
یا رب به طوطیان چه شكرها همیدهند - آن گل شیرین لقا شكر كند از خدا
بلبل سرمست ما بهر خماران رسید - نعره آن بلبلان از سوی بستان رسید
صورت بستان نهان بوی گلستان بدید - هزار بلبل مست و هزار عاشق بیدل
در آن مقام تحیر ز روی یار چه میشد - كسی كه جغدصفت شد در این جهان خراب
ز بلبلان ببرید و به گلستان نرسد - به باغ بلبل از این پس حدیث ما گوید
حدیث خوبی آن یار دلربا گوید - به باغ بلبل از این پس نوای ما گوید
حدیث عشق شكرریز جان فزا گوید - به حق گلشن اقبال كاندر او مستی
چو گل خموش كه تا بلبلت ثنا گوید - ز شمس دین طرب نوبهار بازآید
نشاط بلبله و سبزه زار بازآید - هر مقامی كه رنگ آن گل نیست
بلبل جانها بنسراید - بلبل مسكین كه چهها میكشد
آه از آن گل كه چهها میكند - گوید بلبل كه گل آن شیوهها
بهر من بیسر و پا میكند - ذكر گل و بلبل و خوبان باغ
جمله بهانهست چرا میكند - عاشق از دست شد نیست شد و هست شد
بلبل جان مست شد سوی گلستان رسید - یا می دهش از بلبله یا خود به راهش كن هله
زیرا میان گلرخان خوش نیست عفریت ای پسر - نداند گاو كردن بانگ بلبل
نداند ذوق مستی عقل هشیار - بیمی از شمس الحق تبریز مست گفتنم
طوطیم یا بلبلم یا سوسنم این الفرار - دم بلبل چو شنیدی سوی گلزار دویدی
چو بدان باغ رسیدی بدو اكنون به شجر بر - بانگ بلبل شنو ای گوش بهل نعره خر
در گلستان نگر ای چشم و پی خار مگیر - زهره در خویش نگنجد ز نواهای لطیف
همچو بلبل كه شود مست ز گل فصل بهار - هزار فاخته جویان ما كه كو كوكو
هزار بلبل و طوطی به سوی ما طیار - بلبل و قمری و دو صد نوع مرغ
جانب باغ آمده قادم یزار - یا می دهش از بلبله یا خود به راهش كن هله
زیرا میان گلرخان خوش نیست عفریت ای پسر - خود را مبین در من نگر كز جان شدستم بیاثر
مانند بلبل مست شو زو رخت بر گلزار كش - وگر این بلبل جانم بپرد ناگهان از تن
زهر خاری مپرسیدش در آن گلزار جوییدش - بلبل آن را بستاید كه زبانش آموخت
گل از او جامه دراند كه برافروخت خدش - گه نشاط انگیز همچون گلشنش
گه چو بلبل نال و خوش فریاد باش - آن روی گلستانش وان بلبل بیانش
وان شیوههاش یا رب تا با كیست آنش - گل نقل بلبلان و شكر نقل طوطیان
سبزهست و لاله زار و چمن كوری كلاغ - بلبلان ضمیر خود دگرند
نطق حس پیششان چو بانگ كلاغ - بس كه همراز بلبلان نبود
آنك بیرون بود ز باغ و ز راغ - خامش كن و شه را بین چون باز سپیدی تو
نی بلبل قوالی درمانده در این قالك - سوسن زبان گشاده و گفته به گوش سرو
اسرار عشق بلبل و حسن خصال گل - تو بلبل چمنی لیك می توانی شد
به فضل حق چمن و باغ با دو صد بلبل - خامش كه بلبل باز را گفتا چه خامش كردهای
گفتا خموشی را مبین در صید شه صدمردهام - ای عشق آخر چند من وصف تو گویم بیدهن
گه بلبلم گه گلبنم گه خضرم و گه اخضرم - چون بلبلم در باغ دل ننگست اگر جغدی كنم
چون گلبنم در گلشنش حیفست اگر خاری كنم - ای بلبل آمد داد تو من بنده فریاد تو
تو شاد گل ما شاد تو كی شكر این احسان كنیم - بشنو ز گلشن رازها بیحرف و بیآوازها
برساخت بلبل سازها گر فهم آن دستان كنیم - گاه چو سوسن پی گل شاعر و مداح شدم
گاه چو بلبل به سحر سخره تكرار شدم - باز در اسرار روم جانب آن یار روم
نعره بلبل شنوم در گل و گلزار روم - چون چنگ همیزارم چون بلبل گلزارم
چون مار همیپیچم چون بر سر گنجورم - نی خواجه بازارم نی بلبل گلزارم
ای خواجه تو نامم نه تا خویش بدان خوانم - چو گفتی بس بود خاموش كردیم
اگر چه بلبل گلزار و وردیم - مثل بلبل مستم قفس خویش شكستم
سوی بالا بپریدم كه من از چرخ بلندم - پس از این خموش باشم همه گوش و هوش باشم
كه نه بلبلم نه طوطی همه قند و شاخ وردم - همه بانگ زاغ آید به خرابههای بهمن
برهم از این چو بلبل صفت بهار گویم - می رسد در گوش بانگ بلبلان
بوی باغ و یاسمن می آیدم - بلبل مستم و در باغ طرب
جز به سوی گل تر می نروم - رنگ شاخ گل او برگ من است
زانك من بلبل آن بستانم - زاغ را بلبل چمن خواندم
خار را سرو و یاسمین گفتم - ناله بلبل بهار كنیم
تا بدان بلبلان شكار كنیم - مبسمه بلبلنی عابسه زلزلنی
ما شطه شیبنی غیبته الف هرم - كو بلبل شیرین فنم كو فاخته كوكوزنم
طاووس خوب چون صنم كو طوطیان كو طوطیان - بلبل رسد بربط زنان وان فاخته كوكوكنان
مرغان دیگر مطرب بخت جوان بخت جوان - هین كه خروس بانگ زد بوی صبوح می دهد
بر كف همچو بحر نه بلبله عقار من - با بلبل بستانی همدست شدن دستی
با طوطی روحانی اندر شكر افتادن - نرگس آمد سوی بلبل خفته چشمك می زند
كاندرآ اندر نوا عشق و هوا را تازه كن - بلبل این بشنید از او و با گل صدبرگ گفت
گر سماعت میل شد این بینوا را تازه كن - بلبل از عشق ز گل بوسه طمع كرد و بگفت
بشكن شاخ نبات و دل ما را مشكن - آن میر مطربان كه ورا نام بلبل است
مست است و عاشق گل از آن است خوش حنین - همچو تو جغدی كجا باغ ارم را سزد
بلبل جان هم نیافت راه به گلزار من - طوطی جان تو را سركه نوا كی دهد
بلبل مست تو را شرط بود گلستان - بلی ز گلشن معنی است چشمها مخمور
ولیك نغمه بلبل خوش است در گلشن - بس كن از این شرح و خمش كن كه تا
بلبل جان خطبه كند بر فنن - در هر صبوحی بلبلان افغان كنان چون بیدلان
بر پردههای واصلان در روضه خضرای تو - خامش رها كن بلبلی در گلشن آی و درنگر
بلبل نهاده پر و سر پیش گل خندان گرو - كی هلدم با خود كی میدهدم بر سر می
گل دهدم در مه دی بلبل گلزارم از او - بلبل مست تا به كی ناله كنی ز ماه دی
ذكر جفا بس است هی شكر كن از وفا بگو - آن بلبل مست ما بر گلشن ما نالان
چون فاخته ما پران فریادكنان كوكو - ای بلبل و ای هزاردستان
برگو صفت بهار برگو - چه كند سرو و باغ را چو نظر نیست زاغ را
تو ز بلبل فغان شنو كه وی است اختیار تو - خامش كن ای شیرین لقا رو مشك بربند ای سقا
زیرا نگنجد موجها اندر سبو و بلبله - خوش به میان صف درآ تنگ میا و دلگشا
هست ز تنگ آمدن بانگ گلوی بلبله - كوه از او سبك شده مغز از او گران شده
روح سبوكشش شده عقل شكسته بلبله - خود گلشن بخت است این یا رب چه درخت است این
صد بلبل مست این جا هر لحظه كند لانه - صد هزاران تشنه ز استسقا بگفته ترك جان
صد هزاران بلبل آن سو از چمن بگریخته - در جان بلبل گل نگر وز گل به عقل كل نگر
وز رنگ در بیرنگ پر تا بوك آن جا ره بری - بلبل چو مطرب دف زنی برگ درختان كف زنی
هر غنچه گوید چون منی باشد خوشی كشی تری - خاموش كن گر بلبلی رو سوی گلشن بازپر
بلبل به خارستان رود اما به نادر گه گهی - ای بلبل از گلشن بگو زان سرو و زان سوسن بگو
زان شاخ آبستن بگو پنهان مكن روشن بگو - ای بلبل ار چه یافتی از دولت گل لحن خوش
زینهار فراموشت شود در انس كم گفتاریی - نادره طوطی كه تویی كان شكر باطن تو
نادره بلبل كه تویی گلشنی و لعل خدی - گر چه نوای بلبلان هست دوای بیدلان
خامش تا دهد تو را عشق جز این جرایتی - بنال ای بلبل بیخود كه سوز دیگر آوردی
بدان دم نامه گل را نمیخوانی كه هر باری - خورشید چه غم دارد ار خشم كند گازر
خاموش كه بازآید بلبل به گلستانی - ای بلبل پوینده وی طوطی گوینده
گر قند و شكر خواهی نك قند و شكر باری - از شرم تو شاخ گل سر پیش درافكنده
وز زاری من بلبل وامانده شد از زاری - ای دلدل آن میدان چونی تو در این زندان
وی بلبل آن بستان با ناشنوا چونی - نی بلبل خوش لحنی نی طوطی خوش رنگی
نی فاخته طوقی نی در چمن مایی - ریحان گوید به سبزه رازی
بلبل طلبد ز گل نوایی - گلزار نقاب میگشاید
بلبل بگرفت باز زاری - ای بلبل مست از فغانت
میآید بوی آشنایی - بلبلان و همه مرغان خوش و شاد از چمنند
جغد و بوم و جعلی گر ز چمن بگریزی - بلبلا بر منبر گلبن بگو
هست محسن درخور احسان بلی - نغزرویان سوی زشتان كی روند
بلبل اندر گلبنان آید همی - مرغ مرگ اندیش را غم میدهی
بلبلان را مست و گویا میكنی - ای بلبل سحرگه ما را بپرس گه گه
آخر تو هم غریبی هم از دیار مایی - طوطی غذا شدیم كه تو كان شكری
بلبل نوا شدیم كه گلزار ما تویی - ای نای همچو بلبل نالان آن گلی
گردن مخار كز گل بیخار آگهی - بلبل مرغان گفت به بستان
دام شما راییم شكاری - بدی تو بلبل مستی میانه جغدان
رسید بوی گلستان به گل ستان رفتی - به باغ بلبل مستم صفیر من بشنو
مباش در قفصی و كناره بامی - بیامدیم دگربار سوی آن چمنی
كه هست بلبل او را غلام عنقایی - اگر تو همره بلبل ز بهر گلزاری
تو خار را همه گل بین چو بهر گل زاری - چه داند و چه شناسد نوای بلبل مست
كلاغ بهمنی و لك لك بیابانی - میان خار و گل این سینهها چو بلبل مست
ضمیر عشق دل اندر سحر به سحر آری - نهفته شد گل، و بلبل پرید از چمنم
بدرد خستهی خارم، تو نیز میدانی - دانی كه بر گل تو بلبل چه ناله كند
املی الهوی اسقا یوم النوی بدنی - در خانه بلبل داریم صلصل
كز سگ نیاید زیبانوایی - نك بلبل حر نك بلبله پر
برخیز سنقر تا چند پایی - بلبل مست سخت مخمورست
گلشن و سبزه زار بایستی - گوش موشان خانه كی شنود
نعره بلبل گلستانی - بلبل مست سخت مخمورست
گلشن و سبزه زار بایستی - گر نبدی رشك رخ چون گلشن
بلبل هر گلشن و گلزارمی - شو گوش خرد بركش، چون طفل دبستانی
تا پیر مغان بینی در بلبله گردانی - «بلبل» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- یاری کن و یار باش ای یار مخسب
ای بلبل سرمست به گلزار مخسب - باغ و گل و بلبل و سماع و شاهد
این جمله بهانه و همه مقصود اوست - از بادهی او بر کف جان بلبلههاست
در گردن دل ز زلف او سلسلههاست - چون بلبل مست داغ هجران دارد
مسکن شب و روز در گلستان دارد - میخندد گل به بلبلان میگوید
خاموش شوید و در خموشان نگرید - این حلقه چو باغست تو بلبل ما را
رقص بلبل میان باغ اولیتر - مرغان رفتند بر سلیمان بخروش
کاین بلبل را چرا نمیمالی گوش - بلبل گفتا به خون ما در بمجوش
سه ماه سخن گویم و نه ماه خموش - بسیار بگفت بلبل و سود نداشت
تا بو که صباا به جان دهد زنهارش - ای بندهی سردی به زمستان چون زاغ
محروم ز بلبل و گلستان ز باغ - بلبل آمد به باغ و رستیم ز زاغ
آئیم به باغ با تو ای چشم و چراغ - اینست دلا قاعده در فصل بهار
در بانگ شود گربه و آنگه بلبل - از باد همه پیام او میشنوم
وز بلبل مست نام او میشنوم - از بلبل سرمست نوائی شنوم
وز باد سماع دلربائی شنوم - هم عاشق و هم بیدل و دلدار خودیم
هم مجلس و هم بلبل گلزار خودیم - ای بلبل مست بوستانی برگو
مستی سر و راحت جانی برگو - درهای گلستان و چمن را بگشای
چون بلبل مست ز آشنائی برگو - ای گل تو ز لطف گلستان میخندی
یا از دم عشق بلبلان میخندی - دی بلبلکی لطیفکی خوش گوئی
میگفت ترانهای کنار جوئی - فردوسی
- «بلبل» در شاهنامه فردوسی
- نوازنده بلبل به باغ اندرون
گرازنده آهو به راغ اندرون - تو ای میگسار از می بابلی
بپیمای تا سر یکی بلبلی - زواره چو بلبل به کف برنهاد
هم از شاه کاووس کی کرد یاد - همان گوش از آوای او گشت سیر
همش لحن بلبل هم آوای شیر - بنالد همی بلبل از شاخ سرو
چو دراج زیر گلان با تذرو - می آورد و رامشگران را بخواند
وز آواز بلبل همی خیره ماند - خرامان بگرد گل اندر تذرو
خروشیدن بلبل از شاخ سرو - به پالیز بلبل بنالد همی
گل از نالهی او ببالد همی - شب تیره بلبل نخسپد همی
گل از باد و باران بجنبد همی - بخندد همی بلبل از هر دوان
چو بر گل نشیند گشاید زبان - که داند که بلبل چه گوید همی
به زیر گل اندر چه موید همی - نگه کن سحرگاه تا بشنوی
ز بلبل سخن گفتنی پهلوی - ز بلبل شنیدم یکی داستان
که برخواند از گفتهی باستان - ز گرگان بخ ساری و آمل شدند
به هنگام آواز بلبل شدند