«ساغر» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «ساغر» در غزلیات حافظ شیرازی
- ساغر می بر کفم نه تا ز بر
برکشم این دلق ازرق فام را - حدیث حافظ و ساغر که می زند پنهان
چه جای محتسب و شحنه پادشه دانست - هر آن که راز دو عالم ز خط ساغر خواند
رموز جام جم از نقش خاک ره دانست - آن روز شوق ساغر می خرمنم بسوخت
کآتش ز عکس عارض ساقی در آن گرفت - همین که ساغر زرین خور نهان گردید
هلال عید به دور قدح اشارت کرد - خدا را ای نصیحتگو حدیث ساغر و می گو
که نقشی در خیال ما از این خوشتر نمی گیرد - نصیحتگوی رندان را که با حکم قضا جنگ است
دلش بس تنگ می بینم مگر ساغر نمی گیرد - به کوی می فروشانش به جامی بر نمی گیرند
زهی سجاده تقوا که یک ساغر نمی ارزد - از آن ساعت که جام می به دست او مشرف شد
زمانه ساغر شادی به یاد میگساران زد - خوش آمد گل وز آن خوشتر نباشد
که در دستت بجز ساغر نباشد - شکر ایزد که میان من و او صلح افتاد
صوفیان رقص کنان ساغر شکرانه زدند - به روی ما زن از ساغر گلابی
که خواب آلوده ایم ای بخت بیدار - در غریبی و فراق و غم دل پیر شدم
ساغر می ز کف تازه جوانی به من آر - منکران را هم از این می دو سه ساغر بچشان
وگر ایشان نستانند روانی به من آر - بیار ساغر در خوشاب ای ساقی
حسود گو کرم آصفی ببین و بمیر - میل رفتن مکن ای دوست دمی با ما باش
بر لب جوی طرب جوی و به کف ساغر گیر - نگشاید دلم چو غنچه اگر
ساغری از لبش نبوید باز - به صدر مصطبه بنشین و ساغر می نوش
که این قدر ز جهان کسب مال و جاهت بس - زان باده که در میکده عشق فروشند
ما را دو سه ساغر بده و گو رمضان باش - ساقیا در گردش ساغر تعلل تا به چند
دور چون با عاشقان افتد تسلسل بایدش - وضع دوران بنگر ساغر عشرت برگیر
که به هر حالتی این است بهین اوضاع - بوی تو می شنیدم و بر یاد روی تو
دادند ساقیان طرب یک دو ساغرم - غم گیتی گر از پایم درآرد
بجز ساغر که باشد دستگیرم - قراری بسته ام با می فروشان
که روز غم بجز ساغر نگیرم - هرگز به یمن عاطفت پیر می فروش
ساغر تهی نشد ز می صاف روشنم - من نه آن رندم که ترک شاهد و ساغر کنم
محتسب داند که من این کارها کمتر کنم - لاله ساغرگیر و نرگس مست و بر ما نام فسق
داوری دارم بسی یا رب که را داور کنم - عهد و پیمان فلک را نیست چندان اعتبار
عهد با پیمانه بندم شرط با ساغر کنم - من ترک عشق شاهد و ساغر نمی کنم
صد بار توبه کردم و دیگر نمی کنم - بیا تا گل برافشانیم و می در ساغر اندازیم
فلک را سقف بشکافیم و طرحی نو دراندازیم - خورشید می ز مشرق ساغر طلوع کرد
گر برگ عیش می طلبی ترک خواب کن - فضول نفس حکایت بسی کند ساقی
تو کار خود مده از دست و می به ساغر کن - ای نور چشم من سخنی هست گوش کن
چون ساغرت پر است بنوشان و نوش کن - گرفته ساغر عشرت فرشته رحمت
ز جرعه بر رخ حور و پری گلاب زده - ذکرش به خیر ساقی فرخنده فال من
کز در مدام با قدح و ساغر آمدی - ساغر ما که حریفان دگر می نوشند
ما تحمل نکنیم ار تو روا می داری - بگذر از نام و ننگ خود حافظ
ساغر می طلب که مخموری - ساغری نوش کن و جرعه بر افلاک فشان
چند و چند از غم ایام جگرخون باشی - ساغر لطیف و دلکش و می افکنی به خاک
و اندیشه از بلای خماری نمی کنی - زین دایره مینا خونین جگرم می ده
تا حل کنم این مشکل در ساغر مینایی - سعدی شیرازی
- «ساغر» در غزلیات سعدی شیرازی
- خیام نیشابوری
- «ساغر» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «ساغر» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ساغر ز غم در سر فتد چون سنگ در ساغر فتد
آتش به خار اندرفتد چون گل نباشد خار را - خاموش كامشب زهره شد ساقی به پیمانه و به مد
بگرفته ساغر میكشد حمرای ما حمرای ما - زان می كه در سر داشتم من ساغری برداشتم
در پیش او میداشتم گفتم كه ای شاه الصلا - از كف سلطان رسدم ساغر و سغراق قدم
چشمه خورشید بود جرعه او را چو گدا - ز اول روز آمدی ساغر خسروی به كف
جانب بزم میكشی جان مرا كه الصلا - جان طرب پرست ما عقل خراب مست ما
ساغر جان به دست ما سخت خوش است ای خدا - بیا درده می احمر كه هم بحر است و هم گوهر
برهنه كن به یك ساغر حریف امتحانی را - بگو ای شمس تبریزی از آن میهای پاییزی
به خود در ساغرم ریزی نفرمایی غلامی را - یك قطره از این ساغر كار تو كند چون زر
جانم به فدا باشد این ساغر زرین را - ای ساقی جان پر كن آن ساغر پیشین را
آن راه زن دل را آن راه بر دین را - آن ساغر پرعقار برریز
بر وسوسه محال پیما - در خانه دل همیرسانند
آن ساغر باقی هنی را - ای نایب مصطفی بگردان
آن ساغر زفت كوثری را - وز ساغرهای چشم مستت
درده تو فلان بن فلان را - ساغری چند بخور از كف ساقی وصال
چونك بر كار شدی برجه و در رقص درآ - بی ساغر و پیاله درده میی چو لاله
تا گل سجود آرد سیمای روی ما را - داد دهی ساغر و پیمانه را
مایه دهی مجلس و میخانه را - گر نكند رام چنین دیو را
پس چه شد آن ساغر مردانه را - ساغر بر دست خرامان رسید
فخر من و فخر همه ماورا - ساغر اول چو دود بر سرت
سجده كند عقل جنون تو را - تا روز ساغر می در گردش است و بخشش
تا روز گل به خلوت با سوسنست امشب - هر لحظه و هر ساعت بر كوری هشیاری
صد رطل درآشامم بیساغر و بیآلت - چو یك ساغر ز دست عشق خوردند
یقینشان شد كه خود خمار اینست - عشق گردان كرد ساغرهای خاص
عشق میداند كه او گردان كیست - ای آنك بادههای لبش را تو منكری
در چشم من نگر كه پر از می چو ساغرست - ساغرها میشمرد وی بشده از شمار
گر بنشد از شمار ساغر پیشین كه راست - وجود من به كف یار جز كه ساغر نیست
نگاه كن به دو چشمم اگرت باور نیست - چو ساغرم دل پرخون من و تن لاغر
به دست عشق كه زرد و نزار و لاغر نیست - ساغر می قهقهه آغاز كرد
خابیه خونابه گرستن گرفت - دور به گرد ساغرش هست نصیب اسعدی
كو بحراك دست او دور سوار میكند - بدرم جبه مه را بریزم ساغر شه را
وگر خواهند تاوانم همو تاوان من باشد - وگر ساغر نداری می بیاور
دهان را همچو ساغر میتوان كرد - وان ساغرها كه درشكستیم
آخر نه به روی آن پری بود - عاشق چو پیاله پر ز خون بود
چون ساغر می به قهقه آمد - كاسه خورشید و مه از عربده درهم شكست
چونك ساغرهای مستان نیك باتوفیر بود - دوش ساغرهای ساقی جمله مالامال بود
ای كه تا روز قیامت عمر ما چون دوش باد - فخر جمله ساقیانی ساغرت در كار باد
چشم تو مخمور باد و جان ما خمار باد - سحری چو شاه خوبان به وثاق ما درآمد
به مثال ساقیان او به سبو و ساغر آمد - نه سبوی او بدیدم نه ز ساغرش چشیدم
كه هزار موج باده به دماغ من برآمد - ما نه زان محتشمانیم كه ساغر گیرند
و نه زان مفلسكان كه بز لاغر گیرند - ناامیدان كه فلك ساغر ایشان بشكست
چو ببینند رخ ما طرب از سر گیرند - هر كی بیند رخ تو جانب گلشن نرود
هر كی داند لب تو قصه ساغر نكند - كمترین ساغر بزم خوش او شد كوثر
دل چون شیشه ما هم قدح ایشان باد - ز اول روز كه مخموری مستان باشد
شیخ را ساغر جان در كف دستان باشد - وان كو ز چه برافتد در جام و ساغر افتد
مستیش در سر افتد پا را ز سر نداند - تو خفتهای و آب خضر بر تو میزند
كز خواب برجه و بستان ساغر خلود - هزار ساغر مینشكند خمار مرا
دلم چو مست چنان چشم پرخمار بود - رسید ساقی جان ما خمار خواب آلود
گرفت ساغر زرین سر سبو بگشود - نبشته بر رخ هر مست رو كه جان بردی
نبشته بر لب ساغر كه عاقبت محمود - وگر چو شیشه شكستی ز سنگ صوم و جهاد
می حلال سقا هم بكش ز ساغر عید - چه ساغرست كه هر دم به عاشقان آید
شما كشید چنین ساغری كه مردانید - به آفتاب جلالت كه ذره ذره عشق
نهان به زیر قبا ساغر و كدو دارد - و چون شدند همه سخره سال و جواب
شما به خلوت ساغر پر از شراب كنید - ساقی روح چون تویی كشتی نوح چون تویی
تا كه تهیست ساغرم خون چه پرست این جگر - به صد حیله كنم غافل از او خود را كنم جاهل
بیاید آن مه كامل به دست او چنین ساغر - از باده بسی ساغر فربه كن هر لاغر
هر چند سبك دستی ای دست از آن زوتر - ماییم معاشران دولت
هین بر كف ما نهید ساغر - رخ عاشقان مزعفر رخ جان و عقل احمر
منگر برون شیشه بنگر درون ساغر - میكدهست این سر من ساغر می گو بشكن
چون زرست این رخ من زر به خروار مگیر - هر دم دهد بت من نو ساغری به ساقی
كامروز بزم عامست این را به عاشقان بر - یك ساغر لطیفی كز غایت لطیفی
گویی همه شرابست خود نیست هیچ ساغر - زهی شراب و زهی ساغر و زهی ساقی
كه جانها و روانها نثار باد نثار - درآی مست و خرامان و ساغر اندر دست
روا مبین چو تو ساقی و ما چنین هشیار - ز دست خویش از آن ساغری كه میدانی
اگر چه نیك خرابم بیا بیار بیار - ننگ بگذار و با حریف بساز
جنگ بگذار جام و ساغر گیر - ساغر بازیچه فانی ببر
ساغر مردانه ما را بیار - پرورش جان به سقاهم بود
از می و از ساغر پروردگار - خاموش شو و محرم میخور می جان هر دم
در مجلس ربانی بیحلق و لب و ساغر - ما را سر صنعت و دكان نیست
ای ساقی جان كجاست ساغر - ترك قدح كن بیار ساغر زفت ای نگار
ساغر خردم سبوست من چه كنم كفجلیز - دست بنه بر دلم از غم دلبر مپرس
چشم من اندرنگر از می و ساغر مپرس - آن یار ترش رو را این سوی كشانیدش
زین ساغر خندان رو جامی بچشانیدش - ساغری آورد و بوسید و نهاد او بر كفم
پرمی رخشنده همچون چهره رخشان خویش - بهر او پر میكنم من ساغری
گر بنوشد برجهاند ساغرش - ساقیا از بهر جانت ساغری بر خلق ریز
یا صلا درده به سوی قامت و بالای عشق - رقص كنان در خضر لطف تو
نوش كنان ساغر صدق و وفاق - عرضه كند هر دمی ساغر جام بقا
شیشه شده من ز لطف ساغر او مال مال - گاه كند لاغرم همچو لب ساغرم
گاه كند فربهم تا نروم در جوال - باده چو زر ده كه زرم ساغر پر ده كه نرم
غرقه مقصود شدی تا چه كنی علم و عمل - دیدم آن جا قومی شنگان
گشته ز ساغر خیره و دنگان - ای بوالعلا ای بوالعلا مومی تو اندر كف ما
خنجر شوی ساغر كنم ساغر شوی خنجر كنم - ای سردهان ای سردهان بگشادهام زان سر دهان
تا هر دهان خشك را جفت لب ساغر كنم - دم به دم از خون جگر ساغر خونابه كشم
هر نفسی كوزه خود بر در ساقی شكنم - ساغر می خیال تو بر كف من نهاد دی
تا بندیدمت در او میل نشد به ساغرم - به نزد من یكی ساغر به از صد خانه پرزر
بریزم بر تن لاغر از آن باده یكی قمقم - بر مخمور یك ساغر به از صد خانه پرزر
بریزم بر تن لاغر از آن باده یكی قمقم - در مجلس آن رستم در عربده بنشستم
صد ساغر بشكستم آهسته كه سرمستم - بیاسب همه فارس و بیمی همه مستیم
از ساغر و از منت خمار رهیدیم - هین آن لب ساغر بنه اندر لب خشكم
وانگه بشنو سحر محقق ز دهانم - چو جوشد سنگ او هفتاد چشمه
سبو و كوزه و ساغر بگیریم - كاسه پرزهر بودم سوی تریاق آمدم
ساغری دردی بدم در آب حیوان ریختم - از شهنشه شمس دین من ساغری را یافتم
در درون ساغرش چشمه خوری را یافتم - تو مپرسم كه كیی تو بده آن ساغر شش سو
چو شدم مست ببینی چه كسستم چه كسستم - چو یكی ساغر مردی ز خم یار برآرم
دو جهان را و نهان را همه از كار برآرم - سوی خم آمده ساغر كه بكن تیمارم
خم سر خویش گرفتهست كه من رنجورم - تا نجوشیم از این خنب جهان برناییم
كی حریف لب آن ساغر و پیمانه شویم - كلههای عشق را از خنب جان
كیل باده همچو ساغر می كنم - ای می فروش این ده ساغر به دست من ده
من ننگ را شكستم وز عار توبه كردم - دوش از رخ نگاری دل مست گشت باری
تا پیش شهریاری من ساغری شكستم - نپذیرم ای سمن بر كمتر ز هجده ساغر
نرمی كن و حلیمی ای یار تند و تیزم - ساغر بیار و كم كن این لاغ و این ندیمی
من مست آن عروسم نی سخره جهیزم - ای دولت مصور پیش من آر ساغر
زودم به ره مكن جان من سخت دیرخیزم - ای گلعذار جام چو لاله به مجلس آر
كز ساغر چو لاله چو گل یاسمین بریم - بگو به ساغرش ای كف تو گر سوار منی
عجبتر اینك در این لحظه من سوار توام - همیخوریم می جان به حضرت سلطان
چنانك بیلب و ساغر نخست می خوردیم - از ساغر او گیج است سرم
از دیدن او جان است تنم - ساغر من تا لب و باقی به نیم
جان و دلم زفت و به تن لاغرم - چو جامم گه بگرداند چو ساغر گه بریزد خون
چو خمرم گه بجوشاند چو مستم گه كند ویران - دستی بنه ای چنگی بر نبض چنین پیری
وان خون دل زر را در ساغر صهبا كن - هم ساغر و هم باده سرمست از آن ساقی
هم جان و جهان حیران در جان و جهان من - از خون مسلمانان در ساغر رهبان كن
وز كافر زلفینت ویرانی دین می كن - اگر من محرم ساغر نباشم
مرا لا گیر و الا را بگردان - وگر آن مست نهد سر كه رباید ز تو ساغر
مده او را تو مرا ده كه منم بر در تحسین - سر گران گشته از آن باده بیساغر من
زعفران كشته بدین لاله بررسته من - پیش از آنك به حریفان دهی ای ساقی جمع
از همه تشنه ترم من بده آن ساغر من - از لعل می فروشت سرمست كن جهان را
بستان ز زهره چنگش بر جام و ساغرش زن - گفتا چه كنم چون ریخت قضا
خون همه را در ساغر من - باده نخورم ور ز آنك خورم
او بوسه دهد بر ساغر من - چیست مراد سر ما ساغر مردافكن او
چیست مراد دل ما دولت پاینده او - عشق و نشاط گستری با می و رطل ساغری
میرسد از كنارها غلغل وهای هوی او - سقاهم میدهد ساغر پیاپی
به تو ای ساقی ابرار از این سو - مخور تنها كه تنها خوش نباشد
یكی ساغر از آن خمار از این سو - تو نه نیك گو و نی بد بپذیر ساغر خود
بد و نیك او بگوید كه پناه هر بد است او - ز من چو میطلبی مطربی مستانه
تو نیز با من بیدل ز جام و ساغر گو - چو در بزم آیم به وقت نشاط
بود ساقی و مطرب و ساغر او - آن ساغر لاغرشده را داروی دل ده
دیر است كه محروم شد از ذوق وجود او - خرابات بتان درشد حریف رطل و ساغر شد
همه غیبش مصور شد زهی سرمست اندیشه - هر روز برون آید ساغر به كف و گوید
والله كه بنگذارم در شهر یك افسرده - در می شده من غرقه چون ساغر و چون كوزه
با یار درافتاده بیحاجب و بیپرده - هر گوشه یكی مستی دستی ز بر دستی
و آن ساقی هر هستی با ساغر شاهانه - ای دلبر بیصورت صورتگر ساده
وی ساغر پرفتنه به عشاق بداده - هلا ساقی بیا ساغر مرا ده
زرم بستان می چون زر مرا ده - هزار ساغر هستی شكسته این دل من
خمار نرگس مخمور تو نسازیده - ساغر تا لب میخور تا شب
اندر میدان فی ستر الله - چون ساغری پرداختم جامه حیا انداختم
عشقی عجب میباختم با غره غرارهای - گفتا مرا شاه جهان درداد یك ساغر نهان
خود را بدیدم ناگهان در شهر جان سیارهای - از بامدادان ساغری پر كرد خوش خمارهای
چون فرقدی عرعرقدی شكرلبی مه پارهای - آن نرگس سرمست او و آن طره چون شست او
و آن ساغری در دست او هر چاره بیچارهای - ای ساقی شیرین صلا جان علی و بوالعلا
بر كف بنه ساغر هلا بر رغم هر غم بارهای - برجهیی به نیم شب با شه غیب خوش لقب
ساغر باده طرب بر سر غم شكستیی - اگر خواهی كه حق گویم به من ده ساغر مردی
وگر خواهی كه ره بینم درآ ای چشم و بینایی - بیا ای یار در بستان میان حلقه مستان
به دست هر یكی ساغر چه شیرین است بیخویشی - زهی شمشیر پرگوهر كه نامش باده و ساغر
تویی حیدر ببر زوتر سر بیگانهای ساقی - به یك ساغر نگردم مست تو ساقی بیشتر گردان
خرابی گشتمی گر می ز جام شاه شنگستی - پیاپی ساقی دولت روان كردی می خلت
كه تا ساغر شدی سرمست وز می دن بخندیدی - مستند نه از ساغر بنگر به شتر بنگر
برخوان افلا ینظر معنیش بر این پی نی - هم دور قمر یارا چون بنده بدی ما را
هم ساغر سلطانی اندر دورانستی - از تابش تو جانا جان گشت چنین دانا
بسم الله مولانا چون ساغرها داری - بگشای دهانت را خاشاك مجو در می
خاشاك كجا باشد در ساغر هشیاری - آن ساغر پنهانی خواهم كه بگردانی
مستانه به پیش آیی بینخوت و جباری - ای ساغر پنهانی تو جامی و یا جانی
یا چشمه حیوانی یا صحت بیماری - آن ساغر و آن كوزه كو نشكندم روزه
اما نهلد در سر نی عقل نی هشیاری - آن ساغر جان كه ملك الموت اجل شد
نی شورش دل آرد و نی رنج خماری - مثل ساغر آخر تو خرابی عقولی
كه چو تحریمه اول سر اركان صلاتی - رسی از ساغر مردان به خیالات مصور
ز ره سینه خرامان كنساء خفرات - می و نقل این جهانی چو جهان وفا ندارد
می و ساغر خدایی چو خداست جاودانی - چو وصال گشت لاغر تو بپرورش به ساغر
همه چیز را به پیشت خورشی است رایگانی - در خراباتی كه مجنونان روند
زود بستان ساغر از دیوانگی - ساقی ما یاد این مستان كند
بار دیگر با می و ساغر بلی - بشكن سبوی قالب ساغر ستان لبالب
تا چند كاسه لیسی تا كی زبون لوسی - ای غمزههات مست چو ساقی تویی بده
یك دم خمش مباد چو ساغر گرفتهای - زهد من می جهاد من ساغر
چو مرا زهد و اجتهاد تویی - ساغر شاهانه گرفتی به كف
گلشكر نادره پروردهای - «ساغر» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- از بادهی لعل ناب شد گوهر ما
آمد به فغان ز دست ما ساغر ما - دیدم در خواب ساقی زیبا را
بر دست گرفته ساغر صهبا را - مستی ز ره آمد و بما در پیوست
ساغر میگشت در میان دست بدست - هر روز به نو برآید آن دلبر مست
با ساغر پرفتنهی پرشور بدست - بگذار که ساغر وفا در شکند
چون شیشه شکست پای مستان بخلد - چون خمر تو در ساغر ما در ریزند
پنهان شدگان این جهان برخیزند - امروز یکی گردش مستانه کنم
وز کاسهی سر ساغر و پیمانه کنم - در مجلس تو گر قدحی بشکستم
صد ساغر زرین بخرم بفرستم - با ساغر اقبال چو کرد او جفتم
سرمست شدم سر بنهادم خفتم - ای دل لب خود را که زند لاف بقا
جز بر لب آن ساغر پاینده مزن - در ده پرده بهر سحر ساغر جان
ای تو پدر جان من و مادر جان - در ساغر ما ز هر تغافل تا چند
تلخیش نماند بسکه شورش کردی