زن، زندگی، آزادی
«خنده» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خنده» در غزلیات حافظ شیرازی
- خنده جام می و زلف گره گیر نگار
ای بسا توبه که چون توبه حافظ بشکست - آن که ناوک بر دل من زیر چشمی می زند
قوت جان حافظش در خنده زیر لب است - ز دست جور تو گفتم ز شهر خواهم رفت
به خنده گفت که حافظ برو که پای تو بست - حافظ ز غم از گریه نپرداخت به خنده
ماتم زده را داعیه سور نماندست - گفتم آه از دل دیوانه حافظ بی تو
زیر لب خنده زنان گفت که دیوانه کیست - عکس روی تو چو در آینه جام افتاد
عارف از خنده می در طمع خام افتاد - دلا ز نور هدایت گر آگهی یابی
چو شمع خنده زنان ترک سر توانی کرد - چو پیش صبح روشن شد که حال مهر گردون چیست
برآمد خنده خوش بر غرور کامگاران زد - شهنشاه مظفر فر شجاع ملک و دین منصور
که جود بی دریغش خنده بر ابر بهاران زد - ای پسته تو خنده زده بر حدیث قند
مشتاقم از برای خدا یک شکر بخند - جایی که یار ما به شکرخنده دم زند
ای پسته کیستی تو خدا را به خود مخند - چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی
آن شب قدر که این تازه براتم دادند - یاد باد آن که در آن بزمگه خلق و ادب
آن که او خنده مستانه زدی صهبا بود - یاد باد آن که چو یاقوت قدح خنده زدی
در میان من و لعل تو حکایت ها بود - بگفتمش به لبم بوسه ای حوالت کن
به خنده گفت کی ات با من این معامله بود - به خنده گفت که حافظ خدای را مپسند
که بوسه تو رخ ماه را بیالاید - با لبی و صد هزاران خنده آمد گل به باغ
از کریمی گوییا در گوشه ای بویی شنید - پند حکیم محض صواب است و عین خیر
فرخنده آن کسی که به سمع رضا شنید - فرخنده باد طلعت خوبت که در ازل
ببریده اند بر قد سروت قبای ناز - کمان ابروی جانان نمی پیچد سر از حافظ
ولیکن خنده می آید بدین بازوی بی زورش - بیا که توبه ز لعل نگار و خنده جام
حکایتیست که عقلش نمی کند تصدیق - به خنده گفت که حافظ غلام طبع توام
ببین که تا به چه حدم همی کند تحمیق - مرحبا طایر فرخ پی فرخنده پیام
خیر مقدم چه خبر دوست کجا راه کدام - آن دم که به یک خنده دهم جان چو صراحی
مستان تو خواهم که گزارند نمازم - کو پیک صبح تا گله های شب فراق
با آن خجسته طالع فرخنده پی کنم - عشوه ای از لب شیرین تو دل خواست به جان
به شکرخنده لبت گفت مزادی طلبیم - خنده و گریه عشاق ز جایی دگر است
می سرایم به شب و وقت سحر می مویم - بر خود چو شمع خنده زنان گریه می کنم
تا با تو سنگ دل چه کند سوز و ساز من - برخاست بوی گل ز در آشتی درآی
ای نوبهار ما رخ فرخنده فال تو - تاب بنفشه می دهد طره مشک سای تو
پرده غنچه می درد خنده دلگشای تو - آن لعل دلکشش بین وان خنده دل آشوب
وان رفتن خوشش بین وان گام آرمیده - ذکرش به خیر ساقی فرخنده فال من
کز در مدام با قدح و ساغر آمدی - چو نقطه گفتمش اندر میان دایره آی
به خنده گفت که ای حافظ این چه پرگاری - شیرینتر از آنی به شکرخنده که گویم
ای خسرو خوبان که تو شیرین زمانی - سعدی شیرازی
- «خنده» در غزلیات سعدی شیرازی
- گر تو شکرخنده آستین نفشانی
هر مگسی طوطیی شوند شکرخا - جای خنده ست سخن گفتن شیرین پیشت
کآب شیرین چو بخندی برود از شکرت - زنهار از آن تبسم شیرین که می کنی
کز خنده شکوفه سیراب خوشترست - سرمست درآمد از درم دوست
لب خنده زنان چو غنچه در پوست - بختم نخفته بود که از خواب بامداد
برخاستم به طالع فرخنده فال دوست - بر خودم گریه همی آید و بر خنده تو
تا تبسم چه کنی بی خبر از مبسم دوست - ز خنده گل چنان به قفا اوفتاده باز
کو را خبر ز مشغله عندلیب نیست - آن شکرخنده که پرنوش دهانی دارد
نه دل من که دل خلق جهانی دارد - چو تلخ عیشی من بشنوی به خنده درآی
که گر به خنده درآیی جهان شکر گیرد - به خنده گفت که من شمع جمعم ای سعدی
مرا از آن چه که پروانه خویشتن بکشد - زان عارض فرخنده خو نه رنگ دارد گل نه بو
انگشت غیرت را بگو تا چشم عبهر برکند - به خنده گفت که سعدی از این سخن بگریز
کجا روم که به زندان عشق دربندم - وه کدامت زین همه شیرینترست
خنده یا رفتار یا لب یا سخن - قیمت گل برود چون تو به گلزار آیی
و آب شیرین چو تو در خنده و گفتار آیی - از خنده شیرین نمکدان دهانت
خون می رود از دل چو نمک خورده کبابی - بر بوستان گذشتی یا در بهشت بودی
شاد آمدی و خرم فرخنده بخت بادی - و گر به خنده درآیی چه جای مرهم ریش
که ممکنست که در جسم مرده جان آری - به خنده گفت که سعدی سخن دراز مکن
میان تهی و فراوان سخن چو طنبوری - مگر شمس فلک باشد بدین فرخنده دیداری
مگر نفس ملک باشد بدین پاکیزه اخلاقی - بر تلخ عیشی من اگر خنده آیدت
شاید که خنده شکرآمیز می کنی - مولوی
- «خنده» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- پیش به سجده میشدم پست خمیده چون شتر
خنده زنان گشاد لب گفت درازگردنا - پاهای تو بگشاید روشن به تو بنماید
تا تو همه تن چون گل در خنده شوی با ما - مجلس به تو فرخنده عشرت ز دمت زنده
چون شمع فروزنده تا روز مشین از پا - این خندههای خلقان برقیست دم بریده
جز خندهای كه باشد در جان ز رب اعلا - چو بوی یوسف معنی گل از گریبان یافت
دهان گشاد به خنده كههای یا بشرا - چو لب به خنده گشاید گشاده گردد دل
در آن لبست همیشه گشاد كار چرا - زهی تعلق جان با گشاد و خنده او
یكی دمش كه نبینم شوم نزار چرا - در شادی ما وهمی نرسد
كاین خنده گری پردهست مرا - خنده بیاموز گل سرخ را
جلوه كن آن دولت پاینده را - چند نهان داری آن خنده را
آن مه تابنده فرخنده را - بنده كند روی تو صد شاه را
شاه كند خنده تو بنده را - به شكرخنده اگر میببرد جان مرا
متع الله فوادی بحبیبی ابدا - از گریه آسمان درآمد
صد باغ به خنده مذهب - این گریه ابر و خنده خاك
از بهر من و تو شد مركب - وین گریه ما و خنده ما
از بهر نتیجه شد مرتب - تا خنده گیرد از تك آن لنگ برق را
و اندر شفاعت آید آن رعد خوش خطاب - جز در رخ جان مخند ای دل
بی او همه خنده گریه افزاست - من غره به سست خنده او
ایمن گشتم كه او خموش است - گر تو نازی میكنی یعنی كه من فرخندهام
نزد این اقبال ما فرخندگی جز عار نیست - بخند بر همه عالم كه جای خنده تو راست
كه بنده قد و ابروی تست هر كژ و راست - مفخر تبریز شهم شمس دین
با همه فرخنده و تنها خوشست - زنهار نخندی تو تا اوت نخنداند
زیرا كه همه خنده زین خنده همیخیزد - گل خواجه سوسن شد آرایش گلشن شد
زیرا كه از آن خنده رعنای تو میآید - آن كس كه ورا كرد به تقلید سجودی
فرخنده و بگزیده و محبوب زمان كرد - چون حور برآمد ز دل سیب بخندید
از خنده او حاجت رنجور برآمد - تو باشی خنده و یار تو شادی
كه بیشادی دهان كس نخندد - از لعل لبش شراب نوشید
وز خنده او شكر بخایید - نام آن كس بر كه مرده از جمالش زنده شد
گریههای جمله عالم در وصالش خنده شد - تو بخند خنده اولی كه روان شوی به مولی
كرمش روا ندارد به كریم بدگمان شد - خبرت هست كه ریحان و قرنفل در باغ
زیر لب خنده زنانند كه كار آسان شد - خنده از لطفت حكایت میكند
ناله از قهرت شكایت میكند - عشق گریان بیندم خندان شود
ای جهان از خندهاش پرخنده باد - امروز كعبه بین كه روان شد به سوی حاج
كز وی هزار قافله فرخنده میشود - غم مرد و گریه رفت بقای من و تو باد
هر جا كه گریه ایست كنون خنده میشود - چون جدا گشت عاشق از معشوق
نیمهای خنده بود و نیمی درد - باز شد خنده خانه این جا
رو بجو یار خندهای ای مرد - معدن صبرست تن معدن شكر است دل
معدن خندهست شش معدن رحمت جگر - مرا چو مست كنی زین شجر برآرم سر
به خنده دل بنمایم به خلق همچو انار - خرمش كن به یك شكرخنده
شكری را ز مصر كمتر گیر - كاری كه كند بنده تقدیر زند خنده
كای خفته بجو آخر این كار به آمیزش - به شكرخنده اگر میببرد جان رسدش
وگر از غمزه جادو برد ایمان رسدش - ز غیرتش گله كردم به خنده گفت مرا
كه هر چه بند كند او تو را براندازش - زهای و هوی ترشهای ماش خنده گرفت
حلاوت عجبی یافتهای و هوی ترش - آمد بهار و گفت به نرگس به خنده گل
چشم من و تو روشن بیروی زشت زاغ - هزار گل بنماید كه خار مست شود
هزار خنده برآرد ز غم زهی اقبال - فرخنده نامی ای پسر گر چه كه خامی ای پسر
تلخی مكن زیرا كه من از لطف بسیار آمدم - چون این بنا بركنده شد آن گریههامان خنده شد
چون در بنا بستم نظر آهنگ دربانی كنم - مرده بدم زنده شدم گریه بدم خنده شدم
دولت عشق آمد و من دولت پاینده شدم - از توام ای شهره قمر در من و در خود بنگر
كز اثر خنده تو گلشن خندنده شدم - باش چو شطرنج روان خامش و خود جمله زبان
كز رخ آن شاه جهان فرخ و فرخنده شدم - ای دل و جان بنده تو بند شكرخنده تو
خنده تو چیست بگو جوشش دریای كرم - منم عیسی خوش خنده كه شد عالم به من زنده
ولی نسبت ز حق دارم من از مریم نمیدارم - ای منكر هر زنده خنبك زنی و خنده
ای هم خر و خربنده آهسته كه سرمستم - شاگرد تو می باشم گر كودن و كژپوزم
تا زان لب خندانت یك خنده بیاموزم - از آن باده كه لطف و خنده بخشد
چو گل بیحلق و بیلب می چشیدم - چون بهارم از بهار شمس تبریزی خدیو
از درونم جمله خنده وز برون زاریدهام - خنده صایم به است از حال مفطر در سجود
زانك می بنشاندت بر خوان الرحمان صیام - وان شكرخنده خوبت كه شكر تشنه اوست
ز شكرخانه مجموع خصالت بردیم - ای تو ترش كرده رو تا كه بترسانیم
بسته شكرخنده را تا كه بگریانیم - از رخ آن یوسف شد قعر چاه
روشن و فرخنده چو باغ ارم - گلزار را پرخنده كن وان مردگان را زنده كن
مر حشر را تابنده كن هین العیان هین العیان - مرده و زنده دل من گریه و خنده دل من
خواجه و بنده دل من از تو چو دریا دل من - گفت بلی به گل نگر چون ببرد قضا سرش
خنده زنان سری نهد در قدم قضای من - گریه به باده خنده كن مرده به باده زنده كن
چونك چنین كنی بتا بس به نواست كار من - سربلندی سرو و خنده گل نوای عندلیب
میوههای گرم رو سر دم سرد خزان - لیك آن خنده چون برق او راست كو گرید چو ابر
ابر اگر گریان نباشد برق از او نبود جهان - ای تو در آیینه دیده روی خود كور و كبود
تسخر و خنده زده بر آینه چون ابلهان - به شكرخنده ببردی دل من
بشكن شكر دل را مشكن - گفتی مرا به خنده خوش باد روزگارت
كس بیتو خوش نباشد رو قصه دگر كن - پی رضای تو آدم گریست سیصد سال
كه تا ز خنده وصلش گشاده گشت دهن - به قدر گریه بود خنده تو یقین میدان
جزای گریه ابر است خندههای چمن - چند بوسه وظیفه تعیین كن
به شكرخندهایم شیرین كن - گفت به خنده كه برو شكر كن
عید مرا ای شده قربان من - ای تن و جان بنده او بند شكرخنده او
عقل و خرد خیره او دل شكرآكنده او - چون بجهد خنده ز من خنده نهان دارم از او
روی ترش سازم از او بانگ و فغان آرم از او - با ترشان لاغ كنی خنده زنی جنگ شود
خنده نهان كردم من اشك همیبارم از او - هر كی حقش خنده دهد از دهنش خنده جهد
تو اگر انكاری از او من همه اقرارم از او - قسمت گل خنده بود گریه ندارد چه كند
سوسن و گل میشكفد در دل هشیارم از او - بند مكن رونده را گریه مكن تو خنده را
جور مكن كه بنده را نیست كسی به جای تو - از آن سو در كف حوری شراب صاف انگوری
از این سو كرده رو بانو به خنده سوی روبانو - نباشد خنده جز از زعفرانش
بجز از عشق رویش شادمان كو - همچو گل خنده زد و گفت درآ تا بینی
همه آتش سمن و برگ و گیاه هیچ مگو - ز بدعهدی چه غم دارد شهنشاهی كه برباید
جهانی را به یك غمزه قرانی را به یك خنده - پیوسته حسد بودی پرغصه ولیك این دم
میجوشد و میروید از عین حسد خنده - خنده پدر و مادر در چرخ درآوردت
بنمود به هر طورت الطاف احد خنده - در من بنگر ای جان تا هر دو سلف خندیم
كان خنده بیپایان آورد مدد خنده - آن دم كه دهان خندد در خنده جان بنگر
كان خنده بیدندان در لب بنهد خنده - بربسته و بررسته غرقند در این رسته
تا با همگان باشد از عین ابد خنده - تا چند نهان خندم پنهان نكنم زین پس
هر چند نهان دارم از من بجهد خنده - ور تو پنهان داری ناموس تو من دانم
كاندر سر هر مویت درجست دو صد خنده - امروز بت خندان میبخش كند خنده
عالم همه خندان شد بگذشت ز حد خنده - هر ذره كه میپوید بیخنده نمیروید
از نیست سوی هستی ما را كی كشد خنده - چاكر خنده توام كشته زنده توام
گر نه كه بنده توام باده شادم مده - بخند جان و جهان چون مقام خنده تو راست
بكن كه هر چه كنی هست بس پسندیده - قند تو فرخنده بود خاصه كه در خنده بود
بزم ز آغاز نهم چون تو به آغاز دری - گفت حدیث چرب و خوش با گل و داد خندهاش
گفت به ابر نكته ای كرد دو چشم او تری - بر كرم و كرامت خنده آفتاب تو
ذره به ذره را بود نوع دگر شهادتی - گر سبكی كند دلم خنده زنی كه هین بپر
چونك به خود فروروم طعنه زنی كه لنگری - خنده كنم تو گوییم چون سر پخته خنده زن
گریه كنم تو گوییم چون بن كوزه میگری - خنده نصیب ماه شد گریه نصیب ابر شد
بخت بداد خاك را تابش زر جعفری - چو عیسی گر شكر خندی شكرخنده ببین از وی
چو موسی گر كمر بندی بر آن كوه كمر باری - نبیند خنده جان را مگر كه دیده جانها
نماید خدها در جسم آب و خاك اركانی - در حیرت تو ماندم از گریه و از خنده
با رفعت تو رستم از رفعت و از پستی - ای شاه شكرخندهای شادی هر زنده
دل كیست تو را بنده جان كیست گرفتاری - گفتا چو بپردازم من جمله دهان گردم
صدمرده همیخندم بیخنده دندانی - بر عاشق دوتاقد آن كس كه همیخندد
زان خنده چه بربندد ای مه تو كه را مانی - زان خنده و زان گفتن و زان شیوه شیرین
صد غلغله در سقف سماوات افندی - گر راه نبردهست دلت جانب گلزار
خوش بو و شكرخنده و دلدار چرایی - گر این سلطان ما را بنده باشی
همه گریند و تو در خنده باشی - وگر غم پر شود اطراف عالم
تو شاد و خرم و فرخنده باشی - به خنده گوید او دستت گرفتم
كه میدانم كه بس بیدست و پایی - كه غسل آرم برون آیم به پاكی
به خنده گفت موج بحر كاری - ز تو خنده همی پنهان كند او
كه او خمری است و تو مسكین خماری - مرا در خنده میآرد بهاری
مرا سرگشته میدارد خماری - مثال برق كوته خنده تو
از آن محبوس ظلمات سحابی - وز گریه ابر و خنده برق
در سنبل و سرو ارتقایی - تا لاله ستان عاشقان را
از گلبن حق به خنده آری - تو به گوش دل چه گفتی كه به خندهاش شكفتی
به دهان نی چه دادی كه گرفت قندخایی - چو بدان لطیف خنده همه را بكرده بنده
ز دم تو مرده زنده تو چنین شكر چرایی - به شكرخنده معنی تو شكر شو همگی
در صفات ترشی خواجه چرا بستیزی - به شكرخنده اگر میببرد دل ز كسی
میدهد در عوضش جان خوشی بوالهوسی - همچو گل ناف تو بر خنده بریدهست خدا
لیك امروز مها نوع دگر میخندی - تیغ را گر تو چو خورشید دمی رنده زنی
بر سر و سبلت این خنده زنان خنده زنی - خیز كامروز همایون و خوش و فرخندهست
خاصه كه چشم بر آن چهره فرخنده زنی - به شكرخنده بتا نرخ شكر میشكنی
چه زند پیش عقیق تو عقیق یمنی - به شكرخنده اگر میببرد جان ز كسی
میدهد جان خوشی پرطربی پرهوسی - ای شكر بنده تو زان شكرخنده تو
ای جهان زنده از تو غرقه زندگانی - تو به یك خنده چرا راه زنی
تو به یك غمزه چرا عقل بری - چون مو شدهست آن مه در خنده است و قهقه
چت كم شود كه گه گه از خوی ماه رندی - چون دید اشك بنده آغاز كرد خنده
شد شرق و غرب زنده زان لطف آشنایی - هر گریه خنده جوید و امروز خندهها
با چشم لابه گر كه بكایی بدیدهای - هین كز فراخنای دلت تا به عرش رفت
هیهای وصل و خنده و قهقه چه شستهای - خنده شیرین زد و ز شرم برافروخت
ماه غریب از چو من غریب شماری - غبغب غنچه در این چمن بنخندد
تا تو به خنده دهان او نگشایی - دی و بهار همه سال مار خاك خورد
اگر انار زند خنده تین كند تینی - پریر رفتم سرمست تو به خانه عشق
به خنده گفت بیا كز زحیر وارستی - بر این بنه دل خود را چو دخل خنده رسید
كه غم نجوید عشرت ز خرمن شادی - چگونه خنده بپوشم انار خندانم
نبات و قند نتاند نمود سماقی - گر نبدی خندهی صبح كذوب
هیچ دلی زار بنگریستی - «خنده» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- تنها نه همین خنده و سیماش خوشست
خشم و سقط و طعنه و صفراش خوشست - روزی ترش است و دیدهی ابرتر است
این گریه برای خندهی برگ و بر است - بر بنده بخند تا ثوابت باشد
وز بنده شکر خنده جوابت باشد - آن سرو چمن دعوی قامت میکرد
گل خندهزنان بر او قیامت میکرد - آندل که به صد هزار جان میندهم
یک خندهی تو به رایگان میببرد - گوید چونی خوشی و در خنده شود
چون باشد مردهی ای که او زنده شود - گفتم که زکوة حسن یک بوسه بده
برگشت و به خنده گفت سوداش نگر - ما نعرهزنان که آن شکارت مائیم
او خنده کنان که ما ترا میپائیم - بگشای بخنده آن لبان خود را
زیرا ز گشاد آن گشادی دارم - ما نعرهزنان که آن شکارت مائیم
او خندهکنان که ما ترا میپائیم - خندید و به خنده گفت دلجو یک من
ای ظالم مظلومک بدخو یک من - من کی خندم تات نبینم خندان
جان بندهی آن خندهی بیکام و دهان - افسوس که خندهی ترا میبینند
و آن خندهی تو ز چشم خلقان پنهان - ای جان جهان جان و جهان بندهی تو
شیرین شده عالم ز شکر خندهی تو - ترکی که دلم شاد کند خندهی او
دارد به غمم زلف پراکندهی او - فصلیست چو وصل دوست فرخنده شده
از مردن تن چراغ دل زنده شده - از خندهی برق ابر در گریه شده
وز گریهی ابر باغ در خنده شده - با خندهی بر بسته چرا خرسندی
چون گل باید که بیتکلف خندی - امروز مرا خنده فرو میگیرد
تا در دهنم چه خندهها کاشتهای - گیرم که چو غنچه خنده پنهان داری
گل را ز جمال خود تو خندان داری - فردوسی
- «خنده» در شاهنامه فردوسی
- سیامک بدش نام و فرخنده بود
کیومرث را دل بدو زنده بود - یکی جشن کرد آن شب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد - فرانک بدش نام و فرخنده بود
به مهر فریدون دل آگنده بود - دولب پر ز خنده دو رخ پر ز شرم
کیانی زبان پر ز گفتار نرم - همی گفت کاین روز فرخنده باد
دل بدسگالان ما کنده باد - جهانبخش را لب پر از خنده شد
تو گفتی مگر ایرجش زنده شد - خروشی بر آمد ز پرده سرای
که ای پهلوانان فرخنده رای - که بر سام یل روز فرخنده باد
دل بدسگالان او کنده باد - که فرخنده بادا پی این جوان
برین پاک دل نامور پهلوان - لب سرخ رودابه پرخنده کرد
رخان معصفر سوی بنده کرد - ز فرخنده رای جهان پهلوان
ز گفتار و دیدار روشن روان - همی گفت و لب را پر از خنده داشت
رخان هم چو گلنار آگنده داشت - که یزدان هر آنچت هوا بود داد
سرانجام این کار فرخنده باد - زبان تیز بگشاد دستان سام
لبی پر ز خنده دلی شادکام - بدیدند و با خنده پیش آمدند
که دو دشمن از بخت خویش آمدند - فرستاده آمد دوان سوی زال
ابا بخت پیروز و فرخنده فال - بر دختر آمد پر از خنده لب
گشاده رخ روزگون زیر شب - لب سام سیندخت پرخنده دید
همه بیخ کین از دلش کنده دید - همان پور فرخنده زال سوار
کزو ماند اندر جهان یادگار - بدو گفت کای جفت فرخنده رای
بیفروخت از رایت این تیره جای - به دستان نگه کرد فرخنده سام
بدانست کورا ازین چیست کام - خروشی برآمد ز پرده سرای
که آمد ز ره زال فرخندهرای - سپرد آن زمان پادشاهی به زال
برون برد لشکر به فرخنده فال - پر از خنده گشته لب زال و سام
ز گفتار مهراب دل شادکام - سر ماه نو هرمز مهرماه
بران تخت فرخنده بگزید راه - برو آفرین کرد فرخنده زال
که خرم بدی تا بود ماه و سال - لب رستم از خنده شد چون بسد
همی گفت نیکی ز یزدان سزد - چو بر تخت بنشست فرخنده زو
ز گیتی یکی آفرین خاست نو - به رستم چنین گفت فرخنده زال
که برگیر کوپال و بفراز یال - به تخت کیان اندر آورد پای
به داد و به آیین فرخندهرای - همیشه جهان بر تو فرخنده باد
مبادا که پند من آیدت یاد - همه پهلوانان فرخنده پی
نشستند بر تخت کاووس کی - نشست از بر چشمه فرخندهپی
یکی جام زر دید پر کرده می - رسید آنگهی نزد کاووس کی
یل پهلو افروز فرخنده پی - بدان خنده اندر بیفشارد چنگ
ببردش رگ از دست وز روی رنگ - ز خنده نیاسود لب یک زمان
ببودند روشن دل و شادمان - بران دشت فرخنده بر پهلوان
دو هفته همی بود روشنروان - که این ماه نو بر تو فرخنده باد
سر بدسگالان تو کنده باد - به بیشه یکی خوب رخ یافتند
پر از خنده لب هر دو بشتافتند - بگفتند با شاه کاووس کی
که برخوردی از ماه فرخندهپی - پذیره برفتند یکسر ز جای
به نزد سیاووش فرخنده رای - هشیوار و با جامهای سپید
لبی پر ز خنده دلی پرامید - همی بود یکچند با رود و می
به نزدیک دستان فرخنده پی - یکی آفرین کرد پرمایه کی
که ای نامداران فرخنده پی - برفتند با خنده و شادمان
به ره بر نجستند جایی زمان - مگر با سیاوش بدی روز و شب
ازو برگشادی به خنده دو لب - فرود آمد از باره بگشاد دست
پر از خنده بر تخت زرین نشست - ز توران سوی زابلستان کشید
به نزدیک فرخنده دستان کشید - تهمتن بران گشت همداستان
که فرخنده موبد زد این داستان - خریدارم این را گر آید بجای
به فرخنده نام و پی رهنمای - بدو گفت گیو ای جهاندار کی
سرافراز و بیدار و فرخنده پی - که روز و شبان بر تو فرخنده باد
سر بدسگالان تو کنده باد - زره خواهم از تو گر اسپ سیاه
پرستار و گر پور فرخنده ماه - چو زو آگهی یافت کاووس کی
که آمد ز ره پور فرخنده پی - برادر به من نیز ماننده بود
جوان بود و همسال و فرخنده بود - چو گیو و چو رهام کار آزمای
چو گرگین و خراد فرخنده رای - بیک دست مرطوس را کرد جای
منوشان خوزان فرخنده رای - به شاهی نشست تو فرخنده باد
همان جاودان نام تو زنده باد - چنین گفت با شوی و زن کدخدای
که خرسند باشید و فرخندهرای - ببینی بر و بوم فرخنده را
همان شاه با داد و بخشنده را - تو فرزند آنی که فرخنده شاه
بدو داد تاج از میان سپاه - جهانجوی گفتا به فرخ زریر
به فرخنده جاماسپ و پور دلیر - نیاید بدرگاه فرخنده شاه
نبندد میان پیش رخشنده گاه - بفرمود بردن ز پیش سپاه
درفش همایون فرخنده شاه - ازان شادمان گشت فرخنده شاه
دلش خیره آمد زبی مر سپاه - وزان کم بپرسید فرخنده شاه
ازین ژرف دریا و تاریک راه - همی کوفتشان هر سوی زیر پای
سپهدار ایران فرخنده رای - شوم زی برادرت فرخنده شاه
فرود آی گویمش از خوب گاه - چو بستور فرخنده و پاک تن
دگر فرش آورد شمشیر زن - کی نامبردار فرخنده شاه
سوی گاه باز آمد از رزمگاه - سپه را به بستور فرخنده داد
عجم را چنین بود آیین و داد - نشسته بد او پیش فرخنده شاه
رخ از درد زرد و دل از کین تباه - یکی ژرف خنده بخندید شاه
نیابم همی اندرین هیچ راه - به شادی پذیره شدندش به راه
ازو شادمان گشت فرخنده شاه - بیامد به نزدیک فرخ پدر
که فرخنده جاماسپ آمد به در - ورا راهبر پیش جاماسپ بود
که دستور فرخنده گشتاسپ بود - برفتند گردان فرخنده رای
برابر کشیدند پردهسرای - که روز و شبان بر تو فرخنده باد
همه مهتران پیش تو بنده باد - بدو گفت کای شاه فرخنده باش
جهاندار تا جاودان زنده باش - ز لهراسپ دارد همانا نژاد
پی او برین بوم فرخنده باد - سراپرده زد بر لب هیرمند
به فرمان فرخنده شاه بلند - لب مرد برنا پر از خنده شد
همی گوهر آن خنده را بنده شد - خوش آمد سخن شاه گشتاسپ را
بفرمود فرخنده جاماسپ را - که این تاج و این تخت فرخنده باد
دل بدسگالان ما کنده باد - نشست کیی بر تو فرخنده باد
سر بدسگالان تو کنده باد - به شادی خروشی برآمد ز کاخ
که نورسته دیدند فرخنده شاخ - ببستند آذین به شهر اندرون
پر از خنده لبها و دل پر ز خون - سکندر بیامد بران بارگاه
دو لب پر ز خنده دل از غم تباه - سکندر بیامد بران بارگاه
دو لب پر ز خنده دل از غم تباه - سرافراز محمود فرخندهرای
کزویست نام بزرگی به جای - بدو گفت فرخنده دستور اوی
که ای شاه روشندل و راهجوی - به دینار کم ناز و بخشنده باش
همان دادده باش و فرخنده باش - نبودم فراوان من از تخت شاد
همه روزگار تو فرخنده باد - سراینده باش و فزاینده باش
شب و روز بارامش و خنده باش - شما را شب و روز فرخنده باد
بداندیش را جان پراگنده باد - بدو گفت روز تو فرخنده باد
سرت برتر از بر بارنده باد - کزو یافتم جان و از کردگار
که فرخنده بادا برو روزگار - وگر شهریاری و فرخندهیی
بود بندهی پرهنر بندهیی - نشست تو بر گاه فرخنده باد
یلان جهان پیش تو بنده باد - که این تاج بر شاه فرخنده باد
همیشه دل و بخت او زنده باد - به خسرو سپردند و بنواختش
بر گاه فرخنده بنشاختش - نگه کرد فرخنده بهرام گور
جهان دید پرکشتمند و ستور - جهاندار بهرام هر هفت سال
بدان آب رفتی به فرخنده فال - پی مرزبان بر تو فرخنده باد
همه تاجداران ترا بنده باد - بدو گفت شب بر تو فرخنده باد
همه بدسگالان ترا بنده باد - شبان سیه بر تو فرخنده باد
سرت برتر از ابر بارنده باد - تو باخنده و رامشی باش زین
که بخشود بر ما جهانآفرین - چو برگشت و آمد به شهر فرب
پر از رنگ رخسار و پرخنده لب - بخندید و بر شاه کرد آفرین
بدو گفت فرخنده ایران زمین - به دستوری بازگشتن به جای
خود و نامداران فرخندهرای - یکی مژده بردند نزد قباد
که این پور بر شاه فرخنده باد - چو این نامه آرند نزد شما
که فرخنده باد اورمزد شما - در کاخ و فرخنده ایوان او
ببستند و کردند زندان او - چنین داد پاسخ که فرخندهرای
چو از پیش او من برفتم ز جای - بت آرای وفرخنده دستور من
هم آن گنج وپرمایه گنجور من - چو زو شد دل مهتران پر ز درد
فریدون فرخنده با او چه کرد - چوشد گردش روز هرمز بپای
تهی ماند زان تخت فرخنده جای - کجا خواندندیش یزدان سرای
پرستشگهی بود و فرخنده جای - چنین گفت پس با سکوبا که می
نداری تو ای پیرفرخنده پی - چواین نامه آرند نزد شما
که فرخنده باد او رمزد شما - نیاطوس جنگی بتابید چشم
ازان خندهی خسرو آمد بخشم - به خسرو چنین گفت کای نامدار
نه نیکو بود خنده درکارزار - چو فرخنده خورشید با اور مزد
که دشمن بدی پیش ایشان فرزد - وزان بیشه بهرام شد تابری
ابا او دلیران فرخنده پی - بدان کار بندوی بد کدخدای
جهاندیده و راد و فرخندهرای - بخنده به شیرین چنین گفت شاه
کزین زن جز از دوستداری مخواه - لب شاه ایران پر از خنده شد
همه کهتران خنده را بنده شد - جهان را بسه پور فرخنده داد
که اندر جهان او بد از داد شاد - پسر گفت کای باب فرخنده رای
چو دشمن کنی زو بپرداز جای