«امید» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «امید» در غزلیات حافظ شیرازی
- همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی
به پیام آشنایان بنوازد آشنا را - کمر کوه کم است از کمر مور این جا
ناامید از در رحمت مشو ای باده پرست - تو خود وصال دگر بودی ای نسیم وصال
خطا نگر که دل امید در وفای تو بست - دلم امید فراوان به وصل روی تو داشت
ولی اجل به ره عمر رهزن امل است - دارم امید عاطفتی از جناب دوست
کردم جنایتی و امیدم به عفو اوست - زلف او دام است و خالش دانه آن دام و من
بر امید دانه ای افتاده ام در دام دوست - ناامیدم مکن از سابقه لطف ازل
تو پس پرده چه دانی که که خوب است و که زشت - به ناامیدی از این در مرو بزن فالی
بود که قرعه دولت به نام ما افتد - ز خوف هجرم ایمن کن اگر امید آن داری
که از چشم بداندیشان خدایت در امان دارد - چشمه چشم مرا ای گل خندان دریاب
که به امید تو خوش آب روانی دارد - ساروان بار من افتاد خدا را مددی
که امید کرمم همره این محمل کرد - دل به امید صدایی که مگر در تو رسد
ناله ها کرد در این کوه که فرهاد نکرد - سحر چون خسرو خاور علم بر کوهساران زد
به دست مرحمت یارم در امیدواران زد - دلا ز رنج حسودان مرنج و واثق باش
که بد به خاطر امیدوار ما نرسد - صبح امید که بد معتکف پرده غیب
گو برون آی که کار شب تار آخر شد - لاله بوی می نوشین بشنید از دم صبح
داغ دل بود به امید دوا بازآمد - دل به امید روی او همدم جان نمی شود
جان به هوای کوی او خدمت تن نمی کند - به گردابی چو می افتادم از غم
به تدبیرش امید ساحلی بود - عشق می ورزم و امید که این فن شریف
چون هنرهای دگر موجب حرمان نشود - مقیم حلقه ذکر است دل بدان امید
که حلقه ای ز سر زلف یار بگشاید - به پیش خیل خیالش کشیدم ابلق چشم
بدان امید که آن شهسوار بازآید - ز نقش بند قضا هست امید آن حافظ
که همچو سرو به دستم نگار بازآید - دارم امید بر این اشک چو باران که دگر
برق دولت که برفت از نظرم بازآید - به لب رسید مرا جان و برنیامد کام
به سر رسید امید و طلب به سر نرسید - چو در میان مراد آورید دست امید
ز عهد صحبت ما در میانه یاد آرید - زاهد اگر به حور و قصور است امیدوار
ما را شرابخانه قصور است و یار حور - برنیامد از تمنای لبت کامم هنوز
بر امید جام لعلت دردی آشامم هنوز - کس به امید وفا ترک دل و دین مکناد
که چنانم من از این کرده پشیمان که مپرس - طرف کرم ز کس نبست این دل پرامید من
گر چه سخن همی برد قصه من به هر طرف - دریغ مدت عمرم که بر امید وصال
به سر رسید و نیامد به سر زمان فراق - مرا امید وصال تو زنده می دارد
و گر نه هر دمم از هجر توست بیم هلاک - امید در شب زلفت به روز عمر نبستم
طمع به دور دهانت ز کام دل ببریدم - سری دارم چو حافظ مست لیکن
به لطف آن سری امیدوارم - بر بوی کنار تو شدم غرق و امید است
از موج سرشکم که رساند به کنارم - برآی ای آفتاب صبح امید
که در دست شب هجران اسیرم - هست امیدم که علیرغم عدو روز جزا
فیض عفوش ننهد بار گنه بر دوشم - نیست امید صلاحی ز فساد حافظ
چون که تقدیر چنین است چه تدبیر کنم - بسته ام در خم گیسوی تو امید دراز
آن مبادا که کند دست طلب کوتاهم - در گوشه امید چو نظارگان ماه
چشم طلب بر آن خم ابرو نهاده ایم - عمری گذشت تا به امید اشارتی
چشمی بدان دو گوشه ابرو نهاده ایم - دلبر از ما به صد امید ستد اول دل
ظاهرا عهد فرامش نکند خلق کریم - چون غمت را نتوان یافت مگر در دل شاد
ما به امید غمت خاطر شادی طلبیم - خسروا پیرانه سر حافظ جوانی می کند
بر امید عفو جان بخش گنه فرسای تو - در انتظار رویت ما و امیدواری
در عشوه وصالت ما و خیال و خوابی - می بی غش است دریاب وقتی خوش است بشتاب
سال دگر که دارد امید نوبهاری - تشنه بادیه را هم به زلالی دریاب
به امیدی که در این ره به خدا می داری - حافظ از پادشهان پایه به خدمت طلبند
سعی نابرده چه امید عطا می داری - به یمن همت حافظ امید هست که باز
اری اسامر لیلای لیله القمر - چراغ دیده شب زنده دار من گردی
انیس خاطر امیدوار من باشی - حافظ مدار امید فرج از مدار چرخ
دارد هزار عیب و ندارد تفضلی - شده ام خراب و بدنام و هنوز امیدوارم
که به همت عزیزان برسم به نیک نامی - امید هست که زودت به بخت نیک ببینم
تو شاد گشته به فرماندهی و من به غلامی - امید در کمر زرکشت چگونه ببندم
دقیقه ایست نگارا در آن میان که تو دانی - دیده ما چو به امید تو دریاست چرا
به تفرج گذری بر لب دریا نکنی - امید هست که منشور عشقبازی من
از آن کمانچه ابرو رسد به طغرایی - سعدی شیرازی
- «امید» در غزلیات سعدی شیرازی
- خستگی اندر طلبت راحتست
درد کشیدن به امید دوا - هنوز با همه دردم امید درمانست
که آخری بود آخر شبان یلدا را - همچنان امید می دارم که بعد از داغ هجر
مرهمی بر دل نهد امیدوار خویش را - دل هر که صید کردی نکشد سر از کمندت
نه دگر امید دارد که رها شود ز بندت - بلا و زحمت امروز بر دل درویش
از آن خوشست که امید رحمت فرداست - خوشست با غم هجران دوست سعدی را
که گر چه رنج به جان می رسد امید دواست - گر چه بخواند هنوز دست جزع بر دعاست
ور چه براند هنوز روی امید از قفاست - با همه جرمم امید با همه خوفم رجاست
گر درم ما مسست لطف شما کیمیاست - خیال روی تو بیخ امید بنشاندست
بلای عشق تو بنیاد صبر برکندست - زنهار از این امید درازت که در دلست
هیهات از این خیال محالت که در سرست - سعدی خیال بیهده بستی امید وصل
هجرت بکشت و وصل هنوزت مصورست - بازآ که در فراق تو چشم امیدوار
چون گوش روزه دار بر الله اکبرست - ستمگرا دل سعدی بسوخت در طلبت
دلت نسوخت که مسکین امیدوار منست - صبحی مبارکست نظر بر جمال دوست
بر خوردن از درخت امید وصال دوست - دل زنده می شود به امید وفای یار
جان رقص می کند به سماع کلام دوست - شادی به روزگار گدایان کوی دوست
بر خاک ره نشسته به امید روی دوست - امید وصل مدار و خیال دوست مبند
گرت به خویشتن از ذکر دوست پرواییست - سعدی چو امید وصل باقیست
اندیشه جان و بیم سر نیست - ای که گفتی هیچ مشکل چون فراق یار نیست
گر امید وصل باشد همچنان دشوار نیست - تو نه مرد گل بستان امیدی سعدی
که به پهلو نتوانی به سر خار برفت - عشقت بنای عقل به کلی خراب کرد
جورت در امید به یک بار برگرفت - به راستی که نخواهم بریدن از تو امید
به دوستی که نخواهم شکست پیمانت - بخت نیکت به منتهای امید
برساناد و چشم بد مرساد - ز درد عشق تو دوشم امید صبح نبود
اسیر عشق چه تاب شب دراز آرد - مگر نسیم سحر بوی یار من دارد
که راحت دل امیدوار من دارد - خواب خوش من ای پسر دستخوش خیال شد
نقد امید عمر من در طلب وصل شد - دامن دولت جاوید و گریبان امید
حیف باشد که بگیرند و دگر بگذارند - امیدواران دست طلب ز دامن دوست
اگر فروگسلانند در که آویزند - چشم سعدی در امید روی یار
چون دهانش درفشانی می کند - خوش بود ناله دلسوختگان از سر درد
خاصه دردی که به امید دوای تو بود - امیدوار تو جمعی که روی بنمایی
اگر چه فتنه نشاید که روی بنماید - گلم ز دست به دربرد روزگار مخالف
امید هست که خارم ز پای هم به درآید - امیدوار چنانم که کار بسته برآید
وصال چون به سر آمد فراق هم به سر آید - دلا اگر چه که تلخست بیخ صبر ولی
چو بر امید وصالست خوشگوار آید - پس از تحمل سختی امید وصل مراست
که صبح از شب و تریاک هم ز مار آید - گلدسته امیدی بر جان عاشقان نه
تا ره روان غم را خار از قدم برآید - به کوی لاله رخان هر که عشقباز آید
امید نیست که دیگر به عقل بازآید - گر از حدیث تو کوته کنم زبان امید
که هیچ حاصل از این گفت و گو نمی آید - گر تو ز ما فارغی ما به تو مستظهریم
ور تو ز ما بی نیاز ما به تو امیدوار - اکنون که بی وفایی یارت درست شد
در دل شکن امید که پیمان شکست یار - یاری به دست کن که به امید راحتش
واجب کند که صبر کنی بر جراحتش - قوت شرح عشق تو نیست زبان خامه را
گرد در امید تو چند به سر دوانمش - خوشست درد که باشد امید درمانش
دراز نیست بیابان که هست پایانش - ز کعبه روی نشاید به ناامیدی تافت
کمینه آن که بمیریم در بیابانش - ز درد عشق تو امید رستگاری نیست
گریختن نتوانند بندگان به داغ - به خاک پای تو داند که تا سرم نرود
ز سر به درنرود همچنان امید وصال - شب دراز دو چشمم بر آستان امید
که بامداد در حجره می زند مأمول - چندان که می بینم جفا امید می دارم وفا
چشمانت می گویند لا ابروت می گوید نعم - گوش دلم بر درست تا چه بیاید خبر
چشم امیدم به راه تا که بیارد پیام - کجا روم که بمیرم بر آستان امید
اگر به دامن وصلت نمی رسد دستم - به امید آن که جایی قدمی نهاده باشی
همه خاک های شیراز به دیدگان برفتم - زنده می کرد مرا دم به دم امید وصال
ور نه دور از نظرت کشته هجران بودم - چه روزها به شب آورده ام در این امید
که با وجود عزیزت شبی به روز آرم - شب دراز به امید صبح بیدارم
مگر که بوی تو آرد نسیم اسحارم - در آب دو دیده از تو غرقم
و امید لب و کنار دارم - در آن نفس که بمیرم در آرزوی تو باشم
بدان امید دهم جان که خاک کوی تو باشم - آخر قصد من تویی غایت جهد و آرزو
تا نرسم ز دامنت دست امید نگسلم - گر نظری کنی کند کشته صبر من ورق
ور نکنی چه بر دهد بیخ امید باطلم - هر که بینی به جسم و جان زندست
من به امید وصل جانانم - ز اول هستی آوردم قفای نیستی خوردم
کنون امید بخشایش همی دارم که مسکینم - کنون دم درکش ای سعدی که کار از دست بیرون شد
به امید دمی با دوست وان دم هم نمی بینم - من از این جا به ملامت نروم
که من این جا به امیدی گروم - طمع وصل تو می دارم و اندیشه هجر
دیگر از هر چه جهانم نه امیدست و نه بیم - گر به خواری ز در خویش براند ما را
به امیدش بنشینیم و به درها نرویم - پایان فراق ناپدیدار
و امید نمی رسد به پایان - عاقل نکند شکایت از درد
مادام که هست امید درمان - چه خوشست بوی عشق از نفس نیازمندان
دل از انتظار خونین دهن از امید خندان - هر کو شراب فرقت روزی چشیده باشد
داند که سخت باشد قطع امیدواران - چه شکر گویمت ای باد مشک بوی وصال
که بوستان امیدم بخواست پژمردن - به جای خشک بمانند سروهای چمن
چو قامت تو ببینند در خرامیدن - خار تا کی لاله ای در باغ امیدم نشان
زخم تا کی مرهمی بر جان دردآگین من - نه امید از دوستان دارم نه بیم از دشمنان
تا قلندروار شد در کوی عشق آیین من - با همه جلوه طاووس و خرامیدن کبک
عیبت آنست که بی مهرتر از فاخته ای - گلبرگ عیش من به چه امید بشکفد
از بوستان وصل شمالی نیافته - میلت به چه ماند به خرامیدن طاووس
غمزت به نگه کردن آهوی رمیده - این همه جلوه طاووس و خرامیدن او
بار دیگر نکند گر تو به رفتار آیی - امید تو بیرون برد از دل همه امیدی
سودای تو خالی کرد از سر همه سودایی - امیدم هست اگر عطشان نمیرد
که بازآید به جوی رفته آبی - اگر چه دیر بماندم امید برنگرفتم
مضی الزمان و قلبی یقول انک آتی - شبان تیره امیدم به صبح روی تو باشد
و قد تفتش عین الحیوه فی الظلمات - دمی در صحبت یاری ملک خوی پری پیکر
گر امید بقا باشد بهشت جاودانستی - چنان مستم که پنداری نماند امید هشیاری
به هش بازآمدی مجنون اگر مست شرابستی - مرا چه بندگی از دست و پای برخیزد
مگر امید به بخشایش خداوندی - می خرامید و زیر لب می گفت
عاقل از فتنه می کند حذری - عمری دگر بباید بعد از فراق ما را
کاین عمر صرف کردیم اندر امیدواری - این چه رفتارست کارامیدن از من می بری
هوشم از دل می ربایی عقلم از تن می بری - سعدی به جفا دست امید از تو ندارد
هم جور تو بهتر که ز روی تو صبوری - امیدوارم اگر صد رهم بیندازی
که بار دیگرم از روی لطف بنوازی - همی زنم نفس سرد بر امید کسی
که یاد ناورد از من به سال ها نفسی - چه خوشست در فراقی همه عمر صبر کردن
به امید آن که روزی به کف اوفتد وصالی - در چکانیدی قلم بر نامه دلسوز من
گر امید صلح باری در جوابت دیدمی - من بر از شاخ امیدت نتوانم خوردن
غالب الظن و یقینم که تو بیخم بکنی - دفع غم دل نمی توان کرد
الا به امید شادمانی - امید از بخت می دارم بقای عمر چندانی
کز ابر لطف بازآید به خاک تشنه بارانی - به جولان و خرامیدن درآمد سرو بستانی
تو نیز ای سرو روحانی بکن یک بار جولانی - روی امید سعدی بر خاک آستانست
بعد از تو کس ندارد یا غایه الامانی - دی به امید گفتمش داعی دولت توام
گفت دعا به خود بکن گر به نیاز می کنی - خیام نیشابوری
- «امید» در رباعیات خیام نیشابوری
- فارغ ز امید رحمت و بیم عذاب
آزاد ز خاک و باد و از آتش و آب - چون نیست حقیقت و یقین اندر دست
نتوان به امید شک همه عمر نشست - هم دانه امید به خرمن ماند
هم باغ و سرای بی تو و من ماند - تا کی ز قدیم و محدث امیدم و بیم
چون من رفتم جهان چه محدث چه قدیم - از آمدن و رفتن ما سودی کو
وز تار امید عمر ما پودی کو - کاش از پی صد هزار سال از دل خاک
چون سبزه امید بر دمیدن بودی - بر شاخ امید اگر بری یافتمی
هم رشته خویش را سری یافتمی - مولوی
- «امید» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- مردم به امید و این ندیدم
در گور شدم بدین تمنا - هر كجا ویران بود آن جا امید گنج هست
گنج حق را مینجویی در دل ویران چرا - ناامیدانی كه از ایامها بفسردهاند
گرمی جانش برانگیزد ز جانشان طمعها - تخم امیدی كه كشتم از پی آن آفتاب
یك نظر بادا از او بر ما برای ینعها - با عدم تا چند باشی خایف و امیدوار
این همه تأثیر خشم اوست تا وقت رضا - پس به علت دوست دارد دوست را
بر امید خلد و خوف نار را - گفت قرنفل به بید من ز تو دارم امید
گفت عزبخانهام خلوت توست الصلا - امید وصل بود تا رگیش میجنبد
كه یافت دولت وصلت هزار دست جدا - عقلم برفت از جا باقیش را تو فرما
ای از درت نرفته كس ناامید و غایب - چو مغز خشك شود تازه مغزیت بخشد
كه جمله مغز شوی ای امیدوار مخسب - من از دماغ بریدم امید و از سر نیز
تو را دماغ تر و تازه مرتجاست بخسب - ز بعد وقت نومیدی امیدیست
به زیر كوری اندر سینه دیدیست - دل پرامید كن و صیقلیش ده به صفا
كه دل پاك تو آیینه خورشید فرست - پایم نمیرسد به زمین از امید وصل
هر چند از فراق توم دست بر سرست - جز فیض بحر فضل تو ما را امید نیست
جز گوهر ثنای تو ما را نثار نیست - امام فاتحه خواند ملك كند آمین
مرا چو فاتحه خواندم امید آمینست - وفا مباد امیدم اگر به غیر تو است
خراب باد وجودم اگر برای تو نیست - اندر پی خورشیدش شب رو پی امیدش
تا ماه بلند تو با مه شبهی یابد - بگشای به امیدی تو دیده جاویدی
تا تابش خورشیدش از عرش فرازآید - بر هر چه امیدستت كی گیرد او دستت
بر شكل عصا آید وان مار دوسر باشد - ز پس ظلم رسیده همه امید بریده
مثل دولت تابان دل بیدار برآمد - مبر امید كه عمرم بشد و یار نیامد
بگه آید وی و بیگه نه همه در سحر آید - مرغ جان هر نفسی بال گشاید كه پرد
وز امید نظر دوست ز تن مینرود - ناامیدان كه فلك ساغر ایشان بشكست
چو ببینند رخ ما طرب از سر گیرند - مرغ جان از قفص قالب من سیر شدست
وز امید نظر دوست ز تن مینرود - حلقه حلقه عاشقان و بیدلان
بر امید بوی دلدار آمدند - بلبلان مست و مستان الست
بر امید گل به گلزار آمدند - گر چه جان از وی ندید الا جفا
از وفاها بر امید او رمید - برنشین ای عزم و منشین ای امید
كز رسولانش پیاپی شد نوید - بار دگر به آب ده این رنگ و بوی را
كاین دم به رنگ دیگرم از بیم و از امید - تا چند خرقه بردرم از بیم و از امید
درده شراب و واخرام از بیم و از امید - ز آبی كه آب كوثر اندر هوای اوست
كاندر هوای كوثرم از بیم و از امید - پیش آر جام آتش اندیشه سوز را
كاندیشههاست در سرم از بیم و از امید - در عین آتشم چو خلیلم فرست آب
كزر مثال بتگرم از بیم و از امید - كشتی نوح را كه ز طوفان امان ماست
بنما كه زیر لنگرم از بیم و از امید - كوری چشم بد تو ز چشمم نهان مشو
كز چشمها نهانترم از بیم و از امید - آن زر سرخ و نقد طرب را بده كه من
رخسارزرد چون زرم از بیم و از امید - در آفتاب روی خودم دار زانك من
مانند این غزل ترم از بیم و از امید - در حلقه ز آنچ دادی در حلق من بریز
كخر چو حلقه بر درم از بیم و از امید - ز عشق عاشق مفلس عجب فتند لیمان
كه آنچ رشك شهان شد گدا امید چه دارد - وگر نكردی قربان عنایت یزدان
امید هست كه ذبحش كند به خنجر عید - به كاهلی پر و بال امید میپوسد
چو پر و بال بریزد دگر چه را شایید - بگرد بام تو گردان كبوتران سلام
كه بیپناه تو كس را نشاید آرامید - چو پر و بال ز تو یافتست هر مرغی
ز غیر تو به كجا باشدش امید مرید - عشق ایمن ولایتیست چنانك
ترس را نیست اندر او امید - ذره به ذره طمعها صف زده پیش خوان تو
سجده كنان و دم زنان بهر امید هر نفس - بر امید یار غار خلوتی
ثانی اثنین برو در غار باش - بر امید داد و ایثار بهار
مهرها میكار و در ایثار باش - ترس و امید تو را هست حواله به عقل
دانه و دام تو را هست شكاری وحوش - آب منست او نان منست او
مثل ندارد باغ امیدش - بگفت رو كه مرا پوستین چنان بگرفت
كه نیست امید رهایی ز چنگ جبارش - ولیك از كرم بینظیر شمس الدین
كجاست خاك رهش را امید و مرجو سنگ - امیدست ای دل غمگین كه ناگاهان درآید او
تو این جان را به صد حیله همیكن داردار ای دل - زیرا قفص با دوستان خوشتر ز باغ و بوستان
بهر رضای یوسفان در چاه آرامیدهام - چون بگشاید این دلم جز به امید عهد دوست
نامه عهد دوست را بر سر دل نهادهام - شه من گفت هر مسكین كه عمرش نیست من عمرم
بدین وعده من مسكین امید از عمر بركندم - زحمت سرما و برف ماه دی
بر امید نوبهاری می كشم - روز باران است و ما جو می كنیم
بر امید وصل دستی می زنیم - چرا شكفته نباشی چو برگ می لرزی
چه ناامیدی از ما كه را زیان كردیم - بر امید خیال گوهر تو
جاذب هر مسی چو قلابم - بر امید مسبب الاسباب
رهزن كاروان اسبابم - به خدا باز سپیدم كه به شاه است امیدم
سوی مردار چه گردم نه چو زاغم نه چو خادم - تلخ مكن امید من ای شكر سپید من
تا ندرم ز دست تو پیرهن كبود من - مسلم كن دل از هستی مسلم
امید نامسلم را رها كن - برخاست قیامت وصالش
تا كی به امید درنشستن - ناگهان در ناامیدی یا شبی یا بامداد
گوییم اینك برآ بر طارم بالای من - دل را گره گشای نسیم وصال توست
شاخ امید را به نسیمی همیفشان - دگرباره چو مه كردیم خرمن
خرامیدیم بر كوری دشمن - هست جهاز گلبنان حله سرخ و سبز تو
هست امید شب روان یقظت روزهای تو - چو امیدت به ما بود زاغ گیری هما بود
همه عذرت وفا بود كه سلام علیكم - تلخی باده را مبین عشرت مستیان نگر
محنت حامله مبین بنگر امید قابله - در بحر ناامیدی از خود طمع بریدی
زین بحر سر برآری مرجان من گرفته - گر چه غمت به خون من چابك و تیز میرود
هست امید جان كه تو در غم دل شكن رسی - ز شمس الدین تبریزی دلا این حرف میبیزی
به امیدی كه بازآید از آن خوش شاه شاهینی - گهی از خوف محرومی و هجران ابد سوزی
گهی اندر امید وصل یكتا زفت انعامی - از باغ تو جان و تن پر كرده ز گل دامن
آموخت خرامیدن با تو به سمن زاری - اندر حرم كعبه اقبال خرامید
از بادیه ایمن شده وز ناز مكاری - دو دیده در عدم دوز و عجب بین
زهی اومیدها در ناامیدی - بیا امید بین كه نیك نبود
در این امید بیحد ناامیدی - در دیده ناامید هر دم
ای دیده دل چه مینمایی - در عشق تو پاشكستگانند
دارند امید پرگشایی - دست در طاعت زنیم و چشم در ایمان نهیم
بر امید آنك بنمایی كه خود ایمان تویی - تو همه طمع بر آن نه كه در او نیست امیدت
كه ز نومیدی اول تو بدین سوی رسیدی - مه و مهر یار ما شد به امید تو خدا شد
كه زهی امید زفتی كه زند در خدایی - همه مال و دل بداده سر كیسه برگشاده
به امید كیسه تو كه خلاصه وفایی - همه را دكان شكسته ره خواب و خور ببسته
به امید آن نشسته كه ز گوشهای درآیی - به امید كس چه باشی كه تویی امید عالم
تو به گوش می چه باشی كه تویی می عطایی - بر امید كرم و رحمت بخشایش تو
از ره دور به سر آمده دانشمندی - شلغم پخته تو امید ببر زان تره زار
ز آنك در خدمت نان چون تره ابلیسی - ای صد هزار شمع نشسته بدین امید
گرد تنور عشق تو بهر زبانهای - میترسم از فراق دراز تو سنگ دل
تا نشكند سبوی امیدم ز آفتی - عقل از امید وصل چو مجنون روان شود
در عشق میرود به امید زیارتی - نی بیم و نی امید نه طاعت نه معصیت
نی بنده نی خدای نه وصف مجاوری - ببند از این سو دیده برو ره دزدیده
به غیب آرامیده به پر جان پریده - همگی امیدی شكری سپیدی
چو مرا بدیدی بكن آشنایی - تویی یار غارم امید تو دارم
كه سر را نخارم نگارا نرنجی - و آن كه نخرید دست میخاید
ناامید و فتاده و خواری - دل به اسباب این جهان به امید تو میرود
كه تو اسباب را همه بید خود مسببی - «امید» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- غم باد امید لیک بس بیمغز است
گر سر ننهد مغز برآریم او را - آنکس که امید یاری غم داده است
هان تا نخوری که او ترا دم داده است - این همدم اندرون که دم میدهدت
امید رسیدن به حرم میدهدت - هرچند فراق پشت امید شکست
هرچند جفا دو دوست آمال ببست - آن ذره که جز همدم خورشید نشد
بر نقد زد و سخرهی امید نشد - جانا گیرم که خونم آشامیدی
آخر به لب شهد تو بو میماند - مرگ آمد و بو کرد مرا بوی تو دید
زانروی اجل امید از من ببرید - ای دل سر آرزو به پای اندر بند
امید به فضل راهنمای اندر بند - از بوی تو رنگ و بوی مامید زدند
تا کار چنان شد که ز ما بوی نماند - کی گفت که آن زندهی جاوید بمرد
کی گفت که آفتاب امید بمرد - چون دید رخ زرد من آن شهره نگار
گفتا که دگر به وصلم امید مدار - گویند که عشق بانگ و نامست دروغ
گویند امید عشق خامست دروغ - نومید مشو امید میدار ای دل
در غیب عجایب است بسیار ای دل - جانها همه غرقهاند در بحر مقیم
یک قطره از او امید و باقی همه بیم - ای ظلمت شب مانع خورشید مشو
ای ابر حجاب روز امید مشو - گر عاشق روی قیصر روم شوی
امید بود که حی قیوم شوی - گر هیچ نشانه نیست اندر وادی
بسیار امیدهاست در نومیدی - ای دل مبر امید که در روضهی جان
خرما دهی، ار نیز درخت بیدی - تا جان دارم غم تو خواهم خوردن
بسیار امیدهاست در نومیدی - فردوسی
- «امید» در شاهنامه فردوسی
- گرفتار زو دل شده ناامید
نوان لرز لرزان به کردار بید - خورشها ز کبک و تذرو سپید
بسازید و آمد دلی پرامید - که گر از من این داستان بشنوید
شودتان دل از جان من ناامید - که اندر شب تیره خورشید بود
جهان را ازو دل پرامید بود - بسی کردشان نیز فرخ امید
بسی دادشان مهتری را نوید - جوان را بود روز پیری امید
نگردد سیهموی گشته سپید - به گیتی مدارید چندین امید
نگر تا چه بد کرد با جمشید - نمایندهی شب به روز سپید
گشایندهی گنج پیش امید - سیه شد رخ و دیدگان شد سپید
که دیدن دگرگونه بودش امید - از آن خوبرخ شد دلش پرامید
به کین پسر داد دل را نوید - جهان را ازو دل به بیم و امید
تو گفتی مگر زنده شد جمشید - خرامید و شد سوی آرامگاه
همی کرد گیتی به آیین و راه - چو فرزند را دید مویش سپید
ببود از جهان سر به سر ناامید - از آن ماهش امید فرزند بود
که خورشید چهر و برومند بود - امیدم به بخشایش تست بس
به چیزی دگر نیستم دسترس - به کشتی گذر کرد ترک سترگ
خرامید نزد پرستنده ترک - سپهبد خرامید تا گلستان
بر امید خورشید کابلستان - به دیار تو دادهایمش نوید
ز ما بازگشتست دل پرامید - به بخشایش امید و ترس از گناه
به فرمانها ژرف کردن نگاه - چنین گفت کز داور راد و پاک
دل ما پر امید و ترس است و باک - بدو باشد ایرانیان را امید
ازو پهلوان را خرام و نوید - فرود آمد از اسپ سیندخت و رفت
به پیش سپهبد خرامید تفت - برو مرغ پران چو خورشید دان
جهان را ازو بیم و امید دان - بخون گر شود لعل مویی سپید
شوند این دلیران همه ناامید - چو بیدار گشتم شدم پرامید
ازان تاج رخشان و باز سپید - پس از کردگار جهانآفرین
به تو دارد امید ایران زمین - چنین پاسخش داد دیو سپید
که از روزگاران مشو ناامید - نباید که ارژنگ و دیو سپید
به جان از تو دارند هرگز امید - مرا در غم خود گذاری همی
به یزدان چه امیدداری همی - به غار اندرون گاه دیو سپید
کزویند لشکر به بیم و امید - پزشکان به درمانش کردند امید
به خون دل و مغز دیو سپید - همیدون به دل گفت دیو سپید
که از جان شیرین شدم ناامید - به چیزی که دادی دلم را امید
همی باز خواهد امیدم نوید - دریدم جگرگاه دیو سپید
ندارد بدو شاه ازین پس امید - وگرنه چو ارژنگ و دیو سپید
دلت کرد باید ز جان ناامید - یکی نامهای بر حریر سپید
بدو اندرون چند بیم و امید - به مازندران دارد اکنون امید
چنین دادمش راستی را نوید - دژی بود کش خواندندی سپید
بران دژ بد ایرانیان را امید - سپهدار گودرز کشواد رفت
به نزدیک خسرو خرامید تفت - از امید سهراب شد ناامید
برو تیره شد روی روز سپید - مرا خوار شد جنگ دیو سپید
ز مردی شد امروز دل ناامید - بسی روز را داده بودم نوید
بسی کرده بودم ز هر در امید - چرا مهر باید همی بر جهان
چو باید خرامید با همرهان - وزان جایگه شاه لشکر براند
به ایران خرامید و رستم بماند - دگر روز شبگیر سودابه رفت
بر شاه ایران خرامید تفت - به نزدیک خواهر خرامید زود
که آن جایگه کار ناساز بود - سیاووش را داد و کردش نوید
ز خوبی بدادش فراوان امید - پراندیشه از تخت زرین برفت
به سوی شبستان خرامید تفت - به خوبی بپرسید و کردش امید
بسی روز را داد نیزش نوید - هشیوار و با جامهای سپید
لبی پر ز خنده دلی پرامید - به ایوان خرامید و بنشست شاد
کلاه کیانی به سر برنهاد - ز یزدان بران گونه دارم امید
که آید درود و خرام و نوید - سیاوش به ایوان خرامید شاد
به مستی ز ایران نیامدش یاد - بباشد امیدش به تو استوار
که خواهی بدن پیش او پایدار - سپهبد جزین کرد ما را امید
که بر من شب آرد به روز سپید - امیدستم از کردگار جهان
شناسندهی آشکار و نهان - به پیران نه زینگونه بودم امید
همی پند او باد بد من چو بید - به ایوان خرامید با او به هم
روانش ز بهر سیاوش دژم - تن پهلوان گشت لرزان چو بید
ز جان جوان پاک بگسست امید - نهادن چه باید بخوردن نشین
بر امید گنج جهانآفرین - چنان بد که روزی زواره برفت
به نخچیر گوران خرامید تفت - بمالید بر خاک ریش سپید
ز شاه جهاندار شد پرامید - بیاید به کردار دیو سپید
دل از جان شیرین شود ناامید - سیاوش چو گشت از جهان ناامید
برو تیره شد روی روز سپید - روان سیاوش چو خورشید باد
بدان گیتیش جای امید باد - خداوند بهرام و کیوان و شید
ازویم نوید و بدویم امید - خرامیدم از پیش آن انجمن
بدین انجمن تا چه خواهی ز من - ازو بستد آن چار پیل سپید
شدند آن سپاه از جهان ناامید - چو سالار هشیار بشنید رفت
بنزدیک خسرو خرامید تفت - نماند آنگهی جایگاه سخن
خرامید زان سایهی سروبن - از ایوان به میدان خرامید شاه
بیاراستند از بر پیل گاه - چنین گفت کز داور داد و پاک
پر امید باشید و با ترس و باک - چو بشنید گشتاسپ با او برفت
به ایوان قیصر خرامید تفت - چو از چرخ بفروخت گردنده شید
جوانان بیداردل پر امید - وزان روی چون باد میرین برفت
به نزدیک قیصر خرامید تفت - وزان جایگه شاد و خرم برفت
به سوی کتایون خرامید تفت - خود از پیش گاوان و گردون برفت
به نزدیک قیصر خرامید تفت - وزانجا خرامید تا رزمگاه
فرود آورید آن گزیده سپاه - گرامی خرامید با خشم تیز
دل از کینهی کشتگان پر ستیز - خرامیده نیزه به چنگ اندرون
ز پیش پدر سر فگنده نگون - چو بستور پور زریر سوار
ز خیمه خرامید زی اسپدار - بپوشید جوشن بدو بر نشست
ز پنهان خرامید نیزه به دست - ازین سان خرامید تا رزمگاه
سوی باب کشته بپیمود راه - خرامید تا رزمگاه سپاه
نشسته بران خوب رنگ سیاه - خرامید تا پیش لشکر ز شاه
نگهبان مرز و نگهبان گاه - خرامید تازان به آوردگاه
به سه بهره کرد آن کیانی سپاه - خرامید بر گاه و باره ببست
به کاخ شهنشاهی اندر نشست - همه لشکرش را به بهمن سپرد
وزانجا خرامید با چند گرد - ز شیرین روان دل شده ناامید
تن از بیم لرزان چو از باد بید - ز دور اژدها بانگ گردون شنید
خرامیدن اسپ جنگی بدید - چو بشنید گفتار او گرگسار
پرامید شد جانش از شهریار - شوم پیش او گر پذیرد نوید
به نیکی بود هرکسی را امید - وگر بازگرداندم ناامید
نباشد مرا روز با او سپید - بخاید ز من چنگ دیو سپید
بسی جاودان را کنم ناامید - تنش تیره بد موی و رویش سپید
چو دیدش دل سام شد ناامید - که کندی دل و مغز دیو سپید
که دارد به بازوی خویش این امید - بگویند کو با خرام و نوید
بیامد ورا کرد چندی امید - به کریاس گفت ای سرای امید
خنک روز کاندر تو بد جمشید - ستایش گرفتم به یزدان پاک
کزویست امید و زو بیم و باک - امید من آنست کاندر بهشت
دلافروز من بدرود هرچ کشت - امیدم نه این بود نزدیک تو
سزا این بد از جان تاریک تو - ترا شرم بادا ز ریش سپید
که فرزند کشتی ز بهر امید - به جامه بپوشید و آمد دمان
پرامید و شادان و روشنروان - خرامید داراب نزدیک اوی
پراندیشه بد جان تاریک اوی - مدارید ازین پس به گیتی امید
که شد روم ضحاک و ما جمشید - ز فرزند و خویشان شده ناامید
سیه شد جهان و دو دیده سپید - ز خویشان کسی نیست فریادرس
امیدم به پروردگارست و بس - گراینده باشد به یزدان پاک
بدو دارد امید و زو ترس و باک - نگردد پراگنده مویت سپید
ز گیتی سپیدی کند ناامید - چنین داد پاسخ که دارم امید
که گردد بدو تیره روزم سپید - پیامست از مرگ موی سپید
به بودن چه داری تو چندین امید - بدان تا نیاید بدین روی کوه
نینجامید از ما گروها گروه - چو آواز بشنید قیصر برفت
به نزدیک مرغان خرامید تفت - ز گفتار او شاد شد اردشیر
به ایوان خرامید خود با وزیر - نگر تا به شاهی ندارد امید
بخوان روز و شب دفتر جمشید - چو آمد به نزدیک پردهسرای
خرامید نزدیک آن پاکرای - چنین است امیدم به یزدان پاک
که چون سر بیارم بدین تیرهخاک - تن هرکسی گشت لرزان چو بید
که گوپال و شمشیرشان بد امید - چو او گور و شیر دلاور بکشت
به ایوان خرامید تیغی به مشت - نه این بود چشم امیدم به شاه
که زین سان کند سوی کهتر نگاه - ترا با شهنشاه بهرام گور
خرامید باید ابی جنگ و شور - بدو هستم امید و هم زو هراس
وزو دارم از نیکویها سپاس - یکی بارهیی تیزرو بر نشست
به هامون خرامید بازی به دست - بگفت این و زان جایگه برنشست
به ایوان خرم خرامید مست - ز پیش شهنشاه موبد برفت
از آنجا به ویران خرامید تفت - گهر هرک بستاند از جمشید
به گیتی مبادش به نیکی امید - ز بوی زنان موی گردد سپید
سپیدی کند در جهان ناامید - نیایش کنان پیش خورشید شد
ز یزدان دلی پر ز امید شد - چو یک موی گردد به سر بر سپید
بباید گسستن ز شادی امید - همانگاه بیرون خرامید شیر
دلاور شده خورده از گور سیر - به میدان خرامید تا شهریار
مگر بر شما نوکند روزگار - بگفت این به بازارگان و برفت
سوی گاه شاهی خرامید تفت - شه هندوان باره را برنشست
به میدان خرامید چوگان به دست - بباید خرامید سوی قباد
مگر کان سخنها نگیرد بیاد - بدیشان چنین گفت مزدک که شاه
نماید شما را بامید راه - به دیوان بابک خرامید شاه
نهاده ز آهن به سر بر کلاه - خرامید یکیک به درگاه شاه
به سر برنهاده ز آهن کلاه - دگر کو ز نادیدنیها امید
چنان بگسلد دل چو از باد بید - یکی بدره با هر یکی یار کرد
به برگشتن امید بسیار کرد - فرستاده از پیش کودک برفت
برتخت کسری خرامید تفت - تنش لرز لرزان به کردار بید
دل از جان شیرین شده نا امید - چنین گفت کان کو به یزدان پاک
فزون دارد امید و هم بیم و باک - گرانمایه دستی بپوشید و رفت
بر گاه کسری خرامید تفت - ازین دو یکی نیز جاوید نیست
ببودن تو را راه امید نیست - که ای خوب رخ کیست انباز تو
برین کش خرامیدن و ناز تو - پرامید دارد دل نیک مرد
دل بدکمنش را پراز بیم و درد - فرستاده از پیش کسری برفت
به نزدیک قیصر خرامید تفت - بپیرایه زرد وسرخ وسپید
مرا کردی از برگ گل ناامید - نبشتست بر پرنیان سپید
بدان باشد ایرانیان را امید - بنالید و سر سوی خورشید کرد
زیزدان دلش پرزامید کرد - چنین گفت کای روشن دادگر
درخت امید از تو آید ببر - چوپیدا شود چاک روز سپید
کنم دل زکار جهان ناامید - که از شاه ایران مشو ناامید
اگر تیره شد روز گردد سپید - بما بیش باید که دارد امید
سراسر به نیکی دهیدش نوید - نخستین کیومرث با جمشید
کزو بود گیتی ببیم وامید - بساسانیان تا ندارید امید
مجویید یاقوت از سرخ بید - بکردار بازارگانان برفت
بدرگاه خسرو خرامید تفت - همیخواندندیش بهرام چید
ببرید خسرو ز رومی امید - چو بر زد ز دریا درفش سپید
ستاره شد از تیرگی ناامید - نشست ازبرپشت پیل سپید
هم آوردش ازبخت شد ناامید - جفا پیشه برپیل تنها برفت
سوی قلب خسرو خرامید تفت - نخواهم درین کار یاری ز کس
امیدم به یزدان فریادرس - چومردان گزین کرد ز ایران دو هفت
ز لشکر بیک سو خرامید تفت - خرامید بندوی نزدیک شاه
کهای تاج تو برتو راز چرخ ماه - جهان جوی بندوی ز آنجا برفت
میان دو لشکر خرامید تفت - ببود و برآسود و ز آنجا برفت
به نزدیک خاقان خرامید تفت - خرامید خندان و برخوان نشست
بشد نیز بند وی برسم بدست - که بهرام دادش به ایران امید
سخن گفتن من شود باد و بید - چو امید خاقان بدو تیره گشت
به بیچارگی سوی خاتون گذشت - چو آگاهی آمد به شاه بزرگ
که از بیشه بیرون خرامید گرگ - نبد خسروی برتر از جمشید
کزو بود گیتی به بیم وامید - دل او ز تیمار خسته مباد
امید جهان زو گسسته مباد - شما را بدو چیست اکنون امید
کجا همچو هنگام با دست و بید - یکی تیغ هندی و پیل سپید
جزین هرچ بودم به گیتی امید - مبخشای بر هر که رنجست زوی
اگر چند امید گنجست زوی - چو هوشنگ و طهمورث و جمشید
کزیشان بدی جای بیم وامید - چو زین گونه بر من سرآید جهان
همی تیره گردد امید مهان - نباید که دارد بدو کس امید
که او پودهتر باشد از پوده بید - هیونان و بالا وپیل سپید
همه گشته از جان تو ناامید - کجا آن همه بزم وساز شکار
کجا آن خرامیدن کارزار - بیک روی برنام یزدان پاک
کزویست امید و زو ترس وباک