«هوس» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «هوس» در غزلیات حافظ شیرازی
- دل من در هوس روی تو ای مونس جان
خاک راهیست که در دست نسیم افتادست - ای صبا امشبم مدد فرمای
که سحرگه شکفتنم هوس است - از برای شرف به نوک مژه
خاک راه تو رفتنم هوس است - حال دل با تو گفتنم هوس است
خبر دل شنفتنم هوس است - همچو حافظ به رغم مدعیان
شعر رندانه گفتنم هوس است - طمع خام بین که قصه فاش
از رقیبان نهفتنم هوس است - شب قدری چنین عزیز و شریف
با تو تا روز خفتنم هوس است - وه که دردانه ای چنین نازک
در شب تار سفتنم هوس است - نه این زمان دل حافظ در آتش هوس است
که داغدار ازل همچو لاله خودروست - در خیال این همه لعبت به هوس می بازم
بو که صاحب نظری نام تماشا ببرد - جان علوی هوس چاه زنخدان تو داشت
دست در حلقه آن زلف خم اندر خم زد - بدان هوس که به مستی ببوسم آن لب لعل
چه خون که در دلم افتاد همچو جام و نشد - هزار حیله برانگیخت حافظ از سر فکر
در آن هوس که شود آن نگار رام و نشد - من گدا هوس سروقامتی دارم
که دست در کمرش جز به سیم و زر نرود - مقیم بر سر راهش نشسته ام چون گرد
بدان هوس که بدین رهگذار بازآید - عشقبازی کار بازی نیست ای دل سر بباز
زان که گوی عشق نتوان زد به چوگان هوس - پارسایی و سلامت هوسم بود ولی
شیوه ای می کند آن نرگس فتان که مپرس - حافظ که هوس می کندش جام جهان بین
گو در نظر آصف جمشید مکان باش - گل به جوش آمد و از می نزدیمش آبی
لاجرم ز آتش حرمان و هوس می جوشیم - شور شراب عشق تو آن نفسم رود ز سر
کاین سر پرهوس شود خاک در سرای تو - گفت مگر ز لعل من بوسه نداری آرزو
مردم از این هوس ولی قدرت و اختیار کو - عمر بگذشت به بی حاصلی و بوالهوسی
ای پسر جام می ام ده که به پیری برسی - تا بی سر و پا باشد اوضاع فلک زین دست
در سر هوس ساقی در دست شراب اولی - چون پیر شدی حافظ از میکده بیرون آی
رندی و هوسناکی در عهد شباب اولی - گر از آن آدمیانی که بهشتت هوس است
عیش با آدمی ای چند پری زاده کنی - تو مگر بر لب آبی به هوس بنشینی
ور نه هر فتنه که بینی همه از خود بینی - سعدی شیرازی
- «هوس» در غزلیات سعدی شیرازی
- هیچ کس عیب هوس باختن ما نکند
مگر آن کس که به دام هوسی افتادست - چشمش به کرشمه گفت با من
در نرگس مست من چه آهوست - دل در هوست خون شد و جان در طلبت سوخت
با این همه سعدی خجل از ننگ بضاعت - گویند برو تا برود صحبتت از دل
ترسم هوسم بیش کند بعد مسافت - عشق و سودا و هوس در سر بماند
صبر و آرام و قرار از دست رفت - روی در خاک رفت و سر نه عجب
که رود هم در این هوس بر باد - دگر سر من و بالین عافیت هیهات
بدین هوس که سر خاکسار من دارد - عاقبت سر به بیابان بنهد چون سعدی
هر که در سر هوس چون تو غزالی دارد - دلم دل از هوس یار بر نمی گیرد
طریق مردم هشیار بر نمی گیرد - هوس تو هیچ طبعی نپزد که سر نبازد
ز پی تو هیچ مرغی نپرد که پر نریزد - تا تو بازآمدی ای مونس جان از در غیب
هر که در سر هوسی داشت از آن بازآمد - در باغ حسن خوشتر از اینان درخت نیست
مرغان دل بدین هوس از بر پریده اند - چنان به پای تو در مردن آرزومندم
که زندگانی خویشم چنان هوس نکند - شهری اندر هوست سوخته در آتش عشق
خلقی اندر طلبت غرقه دریای غمند - این جا شکری هست که چندین مگسانند
یا بوالعجبی کاین همه صاحب هوسانند - نفسی وقت بهارم هوس صحرا بود
با رفیقی دو که دایم نتوان تنها بود - مرا چو آرزوی روی آن نگار آید
چو بلبلم هوس ناله های زار آید - گر پند می خواهی بده ور بند می خواهی بنه
دیوانه سر خواهد نهاد آن گه نهد از سر هوس - هر کسی را هوسی در سر و کاری در پیش
من بی کار گرفتار هوای دل خویش - عجب از طبع هوسناک منت می آید
من خود از مردم بی طبع عجب می مانم - جز عهد و وفای تو که محلول نگردد
هر عهد که بستم هوسی بود و هوایی - تا به امروز مرا در سخن این سوز نبود
که گرفتار نبودم به کمند هوسی - به هر چه درنگرم نقش روی او بینم
که دیده در همه عالم بدین صفت هوسی - مولوی
- «هوس» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- دیگر نخواهم زد نفس این بیت را میگوی و بس
بگداخت جانم زین هوس ارفق بنا یا ربنا - ای نفس نوح بیا وی هوس روح بیا
مرهم مجروح بیا صحت بیمار بیا - سوی دل ما بنگر كز هوس دیدن تو
دولت آن جا كه در او حسن تو بگشاد قبا - هر كسكی را هوسی قسم قضا و قدر است
عشق وی آورد قضا هدیه ره آورد مرا - بام و هوا تویی و بس نیست روی بجز هوس
آب حیات جان تویی صورتها همه سقا - چشمه سوزن هوس تنگ بود یقین بدان
ره ندهد به ریسمان چونك ببیندش دوتا - مرا حلوا هوس كردست حلوا
میفكن وعده حلوا به فردا - ای هوسهای دلم بیا بیا بیا بیا
ای مراد و حاصلم بیا بیا بیا بیا - ای هوسهای دلم باری بیا رویی نما
ای مراد و حاصلم باری بیا رویی نما - به میان حبس ناگه قمری مرا قرین شد
كه فكند در دماغم هوسش هزار سودا - خاصان خاص و پردگیان سرای عشق
صف صف نشسته در هوسش بر در سرا - گه خاك در لباس گیا رفت از هوس
گه آب خود هوا شد از بهر این ولا - بیست هزار آرزو بود مرا پیش از این
در هوسش خود نماند هیچ امانی مرا - ز هوسها گذشتیی به جنون بسته گشتیی
نه جنونی ز خلط و خون كه طبیبش دهد دوا - یعلم الجهر نقش این آهوست
ناف مشكین او و مایخفی - ز آفتاب غم یار ذره ذره شدیم
تو را كه این هوس اندر جگر نخاست بخسب - زان شاه كه او را هوس طبل و علم نیست
دیوانه شدم بر سر دیوانه قلم نیست - چو عقل كل بویی برد از وی
شب و روز از هوس اندر جنونست - چو در آن حلقه بگنجی زبر معدن و گنجی
هوس كسب بیفتد ز دل مكسبه كوشت - چند باشد غم آنت كه ز غم جان ببرم
خود نباشد هوس آنك بدانی جان چیست - غمزه چشم بهانهست و زان سو هوسیست
و آنك او در پس غمزهست دل خست كجاست - بنگر جان و جهان ور نتوانی دیدن
این جهان در هوسش درهم و شوریده خوش است - بس كه هر مستمعی را هوس و سودایی است
نه همه خلق خدا را صفت و فطرت تو است - نقدهایی كه نه نقد غم توست آن خاكست
غیر پیمودن باد هوس تو بادست - گر نه كژی همچو چنگ واسطه نای چیست
در هوس آن سری اوست كه هم پای ماست - از هوس عشق او باغ پر از بلبلست
وز گل رخسار او مغز پر از بوست بوست - هر كی به جد تمام در هوس ماست ماست
هر كی چو سیل روان در طلب جوست جوست - بر عدد ریگ هست در هوسش كوه طور
بر عدد اختران ماه ورا مشتریست - غصه در آن دل بود كز هوس او تهیست
غم همه آن جا رود كان بت عیار نیست - این رخ رنگ رنگ من هر نفسی چه میشود
بی هوسی مكن ببین كز هوسی چه میشود - دزد دلم به هر شبی در هوس شكرلبی
در سر كوی شب روان از عسسی چه میشود - تن تو همچو خاك آمد دم تو تخم پاك آمد
هوسها چون ملخها شد نفسها چون حبوب آمد - سر از بهر هوس باید چو خالی گشت سر چه بود
چو جان بهر نظر باشد روان بینظر چه بود - امروز جمال تو بر دیده مبارك باد
بر ما هوس تازه پیچیده مبارك باد - هر كجا یك تار مویت بر هوس سر مینهد
تار ما را پود باد و پود ما را تار باد - مالك الملك چنان سنجق عشاق فراشت
كه كسی را هوس ملكت سنجر نكند - سخن عشق چو بیدرد بود بر ندهد
جز به گوش هوس و جز به زبانی نرسد - در هوس این سماع از پس بستان عشق
سروقدان چون چنار دست زنان آمدند - جان سوی تبریز شد در هوس شمس دین
جان صدفست و سوی بحر گهر میرود - مژده دولت رسید در حق هر عاشقی
آتش دل میفروخت دیگ هوس میپزید - چشم چپم میپرد بازو من میجهد
شاید اگر جان من دیگ هوسها پزد - پلید پاك شود مرده زنده مار عصا
چو خون كه در تن آهوست مشك بو گردد - چو عشق را هوس بوسه و كنار بود
كه را قرار بود جان كه را قرار بود - چو خارخار دلم مینشیند از هوسش
كه گلشنش بر این خار خار بازآید - ز منزل هوسات ار دو گام پیش نهی
نزول در حرم كبریا توانی كرد - بوی گلشن به گل همیخواند
خود تو را این هوس نمیآید - جان و دل از جذبه میل و هوس
همصفت دلبر و جانان شود - ملالت نفزایید دلم را هوس دوست
اگر رهزندم جان ز جان گردم بیزار - دوش باغ عشق بودم آن هوس بر سر دوید
مهر او از دیده برزد تا روان شد جویبار - خنك آن قماربازی كه بباخت آن چه بودش
بنماند هیچش الا هوس قمار دیگر - من ندانم چه كسم كز شكرت پرهوسم
ای مگسها شده از ذوق شكرهات شكر - تیر غمزه چو رسید از سوی مه بر دل قوس
شب روی پیشه گرفت از هوسش عقرب وار - شكار را به دو صد ناز میبرد این شیر
شكار در هوس او دوان قطار قطار - ما یكی جمع عاشقان ز هوس
آمدیم از سفر ز راهی دور - من نبرم ز سرخوشان خاصه از این شكركشان
مرگ بود فراقشان مرگ كه را بود هوس - دل سوی تبریز رفت در هوس شمس دین
رو رو ای دل بجو زر به حرمدان خویش - در هوس گلرخان سست زنخ گشتهای
های اگر دیدیی روی چو گلنار خویش - در آن هوا كه هوا و هوس از او خیزد
چه دید مرغ دل از ما ز چیست پروازش - با سیب انار گفت كه شفتالویی بده
گفت این هوس پزند همه منبلان راغ - نگردم از هوسش گر ببارد از سر خشم
به سوی جان و دلم درشمار هر مو سنگ - حلقه دل زدم شبی در هوس سلام دل
بانگ رسید كیست آن گفتم من غلام دل - من قدر آن نشناختم آن را هوس پنداشتم
یا حسرتی من هجره یا غبنتی یا ذا الندم - نیم شبی همره مه روی نهادم سوی ره
در هوس خوبی او جانب گلزار شدم - تا كه فتادم چو صدا ناگه در چنگ غمت
از هوس زخمه تو كم ز یكی تار شدم - گفت كه با بال و پری من پر و بالت ندهم
در هوس بال و پرش بیپر و پركنده شدم - هر كسكی را كسكی هر جگری را هوسی
لیك كجا تا به كجا من ز هوایی دگرم - در هوس خیال او همچو خیال گشتهام
وز سر رشك نام او نام رخ قمر برم - گر هیچ گریزی بگریز از هوس خویش
زیرا همه رنج از هوس بیهده دیدیم - بزن ای مطرب قانون هوس لیلی و مجنون
كه من از سلسله جستم وتد هوش بكندم - ز جفای تو حزینم جز عشقت نگزینم
هوسی نیست جز اینم جز از این كار ندارم - هوسی است در سر من كه سر بشر ندارم
من از این هوس چنانم كه ز خود خبر ندارم - خیره از عشق ویم كز هوسش هر نفسی
عاشق سوخته خیره سری می رسدم - جان اخوان صفا اوست كه اندر هوسش
همه دردی جهان در سر خود مالیدم - آن چه خال است بر آن رخ كه اگر جلوه كند
زود بیگانه شود در هوسش خال زعم - هوس عشق ملك تاج من است
اگرم تاج دهی نستانم - ما جمع ماهیانیم بر روی آب رانیم
این خاك بوالهوس را بر روی خاك پاشیم - از هوس عشق او چرخ زند نه فلك
وز می او جان و دل نوش كند جام جام - ای تبریز از هوس شمس دین
چند رود سوی ثریا دلم - ماند یكی دو سه نفس چند خیال بوالهوس
نیست به خانه هیچ كس خانه مساز بر زمین - هر اندیشه كه برجوشد روان گردد پی صیدی
نمكها را هوس چه بود نمكدان را فریبیدن - در روده و سرگینی باد هوس و كینی
ای غافل آلوده رو كم تركوا برخوان - عقل از بهر هوسها دارداری می كند
زود چشمش را ببند و بهر او تو دار زن - دوش دیدم كز هوس صد تخم مار اندر رگی
درفكندم امتحان را تا چه گردد مار من - در دل تنگ هوس باده بقا ساكن نگشت
هر دلی كاین می در او بنشست میدانی است آن - دل بنه بر هوسی كه دل از آن برنكنی
شیرمردا دل خود را سگ هر كوی مكن - لاله زار و چمن ار چه كه همه ملك وی است
هوس و رغبت او بین تو به گلدسته من - بشنو از بوالهوسان قصه میر عسسان
رندی از حلقه ما گشت در این كوی نهان - شرم چه بود عاشقی و آن گاه شرم
جان چه باشد این هوس و آن گاه جان - هر تن و هر جان كه هست خاك تو بودهست مست
غافلشان كردهای زان هوس بینشان - ای هوس عشق تو كرده جهان را زبون
خیره عشقت چو من این فلك سرنگون - بساختی ز هوس صد هزار مقناطیس
كه نیست لایق آن سنگ خاص هر آهن - جان مرا در این جهان آتش توست در دهان
از هوس وصال تو وز طلب جهان تو - سنگ شكاف میكند در هوس لقای تو
جان پر و بال میزند در طرب هوای تو - ار چه خط این بوابت هوس شد در رقاع
رقعه عشقش بخوان بنمایدت بواب كو - شمس تبریز كه جان در هوس او بگریست
گشت زیبا و دلارام و لطیف و كش از او - آن چه آب است كز او عاشق پرآتش و باد
از هوس همچو زمین خاك شد و مفرش از او - غنچه گلزار جان روی تو را یاد كرد
چشم چه خوش برگشاد بر هوس خار تو - سبو سپرده به دو گوش با هزاران دل
بدان هوس كه خورد غوطه در میانه جو - پس از این جان كه دارمش به خموشی سپارمش
ز كجا خامشم هلد هوس جان سپار تو - طمع تن نوال تو طمع دل جمال تو
نظر تن بنان تو هوس دل بنان تو - از فرقت آن دریا چون زهر شده شكر
زهر از هوس دریا آب حیوان گشته - اندر هوس دریا ای جان چو مرغابی
چندان تو چنین گفته كز عشق چنان گشته - ای در هوست غرقه هم صوفی و هم خرقه
هم بنده بیچاره هم خواجه نسابه - تو همه روز برقصی پی تتماج و حریره
تو چه دانی هوس دل پی این بیت و حراره - صد نشاط است و هوس در سر آن سرمستی
كه رخ خود به كف پاش بود مالیده - خالی كنی سر از هوس گردی تو زنده بینفس
یاهو نگویی زان سپس چون غرقه یاهو شوی - چند جنون كرد خرد در هوس سلسلهای
چند صفت گشت دلم تا تو بر او برگذری - جان به فدای عاشقان خوش هوسی است عاشقی
عشق پرست ای پسر باد هواست مابقی - هر كی حدیث میكند بر لب او نظر كنم
از هوس دهان تو تا لب كی گزیدهای - لطف توام نمیهلد ور نه همه زمانه را
از هوس تو ای شكر همچو مگس برانمی - گر تو نمیخری مخر می به هوس همیخرم
عاشق و بیخودم مرا هرزه چه پند میدهی - ای برده هوسها را بشكسته قفصها را
مرغ دل ما خستی پس قصد هوا كردی - گر علم خرابات تو را همنفسستی
این علم و هنر پیش تو باد و هوسستی - آن جا بردت پای كه در سر هوسش بود
و آن جا بردت دیده كه آن جا نگریدی - ای از هوس بهار حسنت
در هر نفسم دم خزانی - نتوان ز تو عشق صبر كردن
صبرا تو در این هوس نشایی - تو نه این جایی نه آن جا لیك عشاق از هوس
میكنند آن جا نظر كان جاستی آن جاستی - خنك آن دم كه ز مستی سر زلف تو بشورد
دل بیچاره بگیرد به هوس حلقه شماری - هله ای جان و جهانم مدد نور نهانم
ستن چرخ و زمینی هوس خاصی و عامی - مشكی را مشكی را مشكی پرهوسی را
چه كشانی چه كشانی به مطارات همایی - تو نفس نفس بر این دل هوسی دگر گماری
چه خوش است این صبوری چه كنم نمیگذاری - چه بود حیات بیاو هوسی و چارمیخی
چه بود به پیش او جان دغلی كمین غلامی - چو طرب رمیده باشد چو هوس پریده باشد
چه گیاه و گل بروید چو تو خوش كنی سقایی - كه در آن زمان سری تو كه تو خویش دنب دانی
چو تو را سری هوس شد تو یقین بدانك دنبی - تو دلا چنان شدستی ز خرابی و ز مستی
سخن پدر نگویی هوس پسر نداری - بس كن و سحر مكن اول خود را برهان
كه اسیر هوس جادویی و شعبدهای - به شكرخنده اگر میببرد دل ز كسی
میدهد در عوضش جان خوشی بوالهوسی - لا یغرنك سد هوس عن رایی
كم قصور هدمت من عوج الا رآ - نیست روزی كه سپاه شبش آرد غارت
نیست دینار و درم یا هوس معدودی - به شكرخنده اگر میببرد جان ز كسی
میدهد جان خوشی پرطربی پرهوسی - گوید آن دلبر كه چون همدل شدی
با هوس همراه و هم منزل شدی - چون همیشه آتشت در نی فتد
رفت شكر زین هوس در جان نی - زان هوس شد پای دلها بستهای
زان طرب شد پر جان بگشادهای - برگ قفص نداری جز ما هوس نداری
یكتا چو كس نداری برخیز از دوتایی - هر شكری زین هوس عود كند خویش را
تا كه بسوزد بر او چونك به مجمر كشی - گنج دلت سر به مهر وین جگرت كان مهر
ای تو شكم خوار چند در هوس رودهای - هر كی دلی داشت زین هوس تو ببینش
بی دل و بیكار همچنانك تو دیدی - چو شب روان هوس را تو چشمی و تو چراغی
مسافران فلك را تو آتشی و تو آبی - بگفتمت چه كس است این بگفتیم هوس است این
خمش خمش كه بس است این چه آفتی چه بلایی - هوس چه باشد ای جان مرا مخند و مرنجان
رهم نما و بگنجان چه آفتی چه بلایی - تو آفتاب جهانی چرا سیاه دلی
كه تا دگر هوس عقده ذنب نكنی - هوس نشسته كه فردا چنین كنیم و چنان
خبر ندارد كو را نماند فردایی - همیزیم به ستیزه و این هم از گولیست
كه تا مرا نكشی ای هوس نیارامی - كه نسر طایر بگذشت از هوس آن سو
به اعتماد كه او راست بسته بال و پری - بر این صفت چو ز حد رفت هر كسی ز هوس
ز هم شدند جدا و بكرد وحادی - در هوس مشتریت عمر رفت
ماه ببین و بره از مشتری - لا یغرنك سد هوس عن رایی
كم قصور هدمت من عوج الارآء - «هوس» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- دل در هوس تو چون ربابست رباب
هر پاره ز سوز تو کبابست کباب - آنکو ز نهال هوست شبخیزانست
چون مست بهر شاخ در آویزنست - کس نیست که اندر هوسی شیدا نیست
کس نیست که اندر سرش این سودا نیست - مر وصل ترا هزار صاحب هوس است
تا خود به وصال تو که را دسترس است - از نخوت آن باد و زین باد هوس
هر ذره ز آفتاب پرهیز کند - جز صحبت عاشقان و مستان مپسند
دل در هوس قوم فرومایه مبند - دل با هوس تو زاد و بودی دارد
با سایهی تو گفت و شنودی دارد - هر کس هوس سخن فروشی داند
من بندهی آنم که خموشی داند - آن چشم چو پاسبان فروبست بخواب
وقت هوس شکر ربائی آمد - باز از هوس سوز خاکستر من
واگشت و هزار بار صورتها شد - تخم غم را کجا پذیرد چو زمین
آن کز هوسش فلک معلق باشد - یاران یاران ز هم جدائی مکنید
در سر هوس گریز پائی نکنید - در سر هوس عشق تو دارم همه روز
در عشق تو مست و بیقرارم همه روز - عمری به هوس در تک و تاز آمد دل
تا محرم جان دلنواز آمد دل - خون غم و اندیشه حلالست حلال
خواب و هوس خواب حرامست حرام - گاهی ز هوس دست زنان میباشم
گاه از دوری دست گزان میباشم - ای دل چه شدی ز دست دستی میزن
دست از هوس عشوهپرستی میزن - پالوده شوی در طلب پالودن
فرسوده شوید در هوس فرسودن - دل خون شد و شکر میکند زانکه بسی
دلها خون شد در هوس خون گشتن - سرمست شدم در هوس سرمستان
از دست شدم در ظفر آن دستان - هرچند در این هوس بسی باشی تو
بیقدر تو همچون مگسی باشی تو - من در هوس تو میپزم حلوائی
حلوا بنگر به صورت سودائی - تا در طلب گوهر کانی کانی
تا در هوس لقمهی نانی نانی - در عشق هر آن که برگزیند چیزی
از نفس هوس بر او نشیند چیزی - گر سوزش سینه را به کس میداری
وز مهر ضمیر پر هوس میداری - مادام که در راه هوا و هوسی
از کعبهی وصل هردمی باز پسی - نی گفت که پای من به گل بود بسی
ناگاه بریدند سرم در هوسی - فردوسی
- «هوس» در شاهنامه فردوسی