زن، زندگی، آزادی
«جوان» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «جوان» در غزلیات حافظ شیرازی
- نصیحت گوش کن جانا که از جان دوست تر دارند
جوانان سعادتمند پند پیر دانا را - ای صبا گر به جوانان چمن بازرسی
خدمت ما برسان سرو و گل و ریحان را - آن شمع سرگرفته دگر چهره برفروخت
وین پیر سالخورده جوانی ز سر گرفت - پیرانه سرم عشق جوانی به سر افتاد
وان راز که در دل بنهفتم به درافتاد - آن جوان بخت که می زد رقم خیر و قبول
بنده پیر ندانم ز چه آزاد نکرد - یا رب تو آن جوان دلاور نگاه دار
کز تیر آه گوشه نشینان حذر نکرد - نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد
عالم پیر دگرباره جوان خواهد شد - ای جوان سروقد گویی ببر
پیش از آن کز قامتت چوگان کنند - گفتم ز لعل نوش لبان پیر را چه سود
گفتا به بوسه شکرینش جوان کنند - ناموس عشق و رونق عشاق می برند
عیب جوان و سرزنش پیر می کنند - در غریبی و فراق و غم دل پیر شدم
ساغر می ز کف تازه جوانی به من آر - ز وصل روی جوانان تمتعی بردار
که در کمینگه عمر است مکر عالم پیر - عشق است و مفلسی و جوانی و نوبهار
عذرم پذیر و جرم به ذیل کرم بپوش - چندان بمان که خرقه ازرق کند قبول
بخت جوانت از فلک پیر ژنده پوش - نشاط و عیش و جوانی چو گل غنیمت دان
که حافظا نبود بر رسول غیر بلاغ - چنان به حسن و جوانی خویشتن مغرور
که داشت از دل بلبل هزار گونه فراغ - عشقبازی و جوانی و شراب لعل فام
مجلس انس و حریف همدم و شرب مدام - عاشق روی جوانی خوش نوخاسته ام
و از خدا دولت این غم به دعا خواسته ام - هر چند پیر و خسته دل و ناتوان شدم
هر گه که یاد روی تو کردم جوان شدم - ای گلبن جوان بر دولت بخور که من
در سایه تو بلبل باغ جهان شدم - جامی بده که باز به شادی روی شاه
پیرانه سر هوای جوانیست در سرم - به فریادم رس ای پیر خرابات
به یک جرعه جوانم کن که پیرم - قدح پر کن که من در دولت عشق
جوان بخت جهانم گر چه پیرم - گر چه پیرم تو شبی تنگ در آغوشم کش
تا سحرگه ز کنار تو جوان برخیزم - من آدم بهشتیم اما در این سفر
حالی اسیر عشق جوانان مه وشم - خسروا پیرانه سر حافظ جوانی می کند
بر امید عفو جان بخش گنه فرسای تو - جوانا سر متاب از پند پیران
که رای پیر از بخت جوان به - چشم فلک نبیند زین طرفه تر جوانی
در دست کس نیفتد زین خوبتر نگاری - خرد در زنده رود انداز و می نوش
به گلبانگ جوانان عراقی - جوانی باز می آرد به یادم
سماع چنگ و دست افشان ساقی - سعدی شیرازی
- «جوان» در غزلیات سعدی شیرازی
- چنین جوان که تویی برقعی فروآویز
و گر نه دل برود پیر پای برجا را - روز بازار جوانی پنج روزی بیش نیست
نقد را باش ای پسر کآفت بود تأخیر را - با جوانی سرخوشست این پیر بی تدبیر را
جهل باشد با جوانان پنجه کردن پیر را - می با جوانان خوردنم باری تمنا می کند
تا کودکان در پی فتند این پیر دردآشام را - اول پدر پیر خورد رطل دمادم
تا مدعیان هیچ نگویند جوان را - بادست غرور زندگانی
برقست لوامع جوانی - ندانستی که در پایان پیری
نه وقت پنجه کردن با جوانست - بخت جوان دارد آن که با تو قرینست
پیر نگردد که در بهشت برینست - زین گونه صد هزار کس از پیر و از جوان
مست از شراب عشق چو من بی خبر فتاد - گر من از عهدت بگردم ناجوانمردم نه مردم
عاشق صادق نباشد کز ملامت سر بخارد - مست شراب و خواب و جوانی و شاهدی
هر لحظه پیش مردم هشیار بگذرد - شاید که زمین حله بپوشد که چو سعدی
پیرانه سرش دولت روی تو جوان کرد - گر از رای تو برگردم بخیل و ناجوانمردم
روان از من تمنا کن که فرمانت روان باشد - پیر بودم ز جفای فلک و جور زمان
باز پیرانه سرم عشق جوان بازآمد - طفل گیا شیر خورد شاخ جوان گو ببال
ابر بهاری گریست طرف چمن گو بخند - درخت غنچه برآورد و بلبلان مستند
جهان جوان شد و یاران به عیش بنشستند - برف پیری می نشیند بر سرم
همچنان طبعم جوانی می کند - دور جوانی گذشت موی سیه پیسه گشت
برق یمانی بجست گرد بماند از سوار - اینست بهشت اگر شنیدی
کز دیدن آن جوان شود پیر - عشق پیرانه سر از من عجبت می آید
چه جوانی تو که از دست ببردی دل پیر - ای محتسب از جوان چه خواهی
من توبه نمی کنم که پیرم - نامه حسن تو بر عالم و جاهل خوانم
نامت اندر دهن پیر و جوان اندازم - گر سیاست می کند سلطان و قاضی حاکمند
ور ملامت می کند پیر و جوان آسوده ایم - تا همه شهر بیایند و ببینند که ما
پیر بودیم و دگرباره جوان گردیدیم - نشستم با جوانمردان اوباش
بشستم هر چه خواندم بر ادیبان - و گر خود من آنم که اینم سزاست
ببخش و مگیر ای جوانمرد من - با جوانان راه صحرا برگرفتم بامداد
کودکی گفتا تو پیری با خردمندان نشین - چو عندلیب چه فریادها که می دارم
تو از غرور جوانی همیشه در خوابی - دوستان معذور دارند از جوانمردی و رحمت
گر بنالد دردمندی یا بگرید بی قراری - گر یار با جوانان خواهد نشست و رندان
ما نیز توبه کردیم از زاهدی و پیری - چند از حدیث آنان خیزید ای جوانان
تا در هوای جانان بازیم عمر باقی - این پیر نگر که همچنانش
از یاد نمی رود جوانی - مرا گناه نباشد نظر به روی جوانان
که پیر داند مقدار روزگار جوانی - همه کس را تن و اندام و جمالست و جوانی
وین همه لطف ندارد تو مگر سرو روانی - نشنیده ام که ماهی بر سر نهد کلاهی
یا سرو با جوانان هرگز رود به راهی - خیام نیشابوری
- «جوان» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «جوان» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- الا ساقی به جان تو به اقبال جوان تو
به ما ده از بنان تو شراب ارغوانی را - دایم اقبالت جوان شد ز آنچ داد
این كف دست جوامردم تو را - شمس تبریزی جوانم كرد باز
تا ببینم بعد ستین شیوهها - بخشد بت نهانی هر پیر را جوانی
زان آشیان جانی اینست ارغوان را - پیر شدم از غمش لیك چو تبریز را
نام بری بازگشت جمله جوانی مرا - چو مرده زنده كنی پیر را جوان سازی
خموش كردم و مشغول میشوم به دعا - قضا چو خواب مرا بست ای جوان تو برو
كه خواب فوت شدت خواب را قضاست بخسب - ببستی چشم یعنی وقت خوابست
نه خوابست آن حریفان را جوانست - بخت جوان یار ما دادن جان كار ما
قافله سالار ما فخر جهان مصطفاست - پیر و جوان كو خورد آب حیات
مرگ بر او نافذ و میسور نیست - بسی خرگه سیه باشد در او تركی چو مه باشد
چه غم داری تو از پیری چو اقبالت جوان باشد - تا حال جوان چه بود كان آتش بیعلت
دراعه تقوا را بر پیر همیدرد - روزی گذرد ز هجر تو سالی
مسكین عاشق چنان جوان ماند - آن عشق جوان چو نوبهارت
جز پیران را جوان ندارد - از پیر مگو كه او جوان شد
وز پار مگو كه پار آمد - تن و جان از پس پیری ز وصالش چه جوان شد
همه را بعد كسادی چه خریدار برآمد - بده عجوزه زراق را هزار طلاق
دم عجوزه جوانیت را بفرساید - چون زلیخا ز غم شدم من پیر
كرد یوسف دعا جوانم كرد - ای خرف پیر جوان شو ز سر
تازه شد از یار هزاران قدید - گرمی خود را دگر جا خرج كردی ای جوان
هر كی آن جا گرم باشد این طرف باشد زحیر - مشتری اسب دوانید سوی پیر زحل
كه جوانی تو ز سر گیر و بر او مژده بیار - عشق چو بگشاد رخت سبز شود هر درخت
برگ جوان بردمد هر نفس از شاخ پیر - ببین به حال جوانان كهف كان خوردند
خراب سیصد و نه سال مست اندر غار - به اقبال جوان واگشت جانی
كه راه دین نزد این چرخ پیرش - مردار جانی میشود پیری جوانی میشود
مس زر كانی میشود در شهر ما نعم البدل - تو داوود جوانمردی امام قدرالسردی
چو من محصون آن سردم برون از گرم و از سردم - فلك پیر دوتایی پر از سحر و دغایی
به اقبال جوان تو از این پیر بجستم - با غمزه سرمست تو میریم و اسیریم
با عشق جوان بخت تو پیریم و جوانیم - از این باده جوان گر خورده بودی
نبودی پشت پیر چرخ را خم - از این باده جوان گر خورده بودی
نبودی پشت پیر چرخ را خم - مرا گویی در این عمرت چه دیدی
به از عمر و جوانی من چه دانم - ما عاشق و بیدل و فقیریم
هم كودك و هم جوان و پیریم - گر بپرسندت حكایت كن كه من بر جام لعل
عاشقی مستی جوانی می خوری را یافتم - نه می خام ستانم نه ز كس وام ستانم
نه دم و دام ستانم هله ای بخت جوانم - همه را به لطف جان كن همه را ز سر جوان كن
به شراب اختیاری كه رباید اختیارم - آن شاهدی نهایم كه فردا شود عجوز
ما تا ابد جوان و دلارام و خوش قدیم - پیر ما را ز سر جوان كردهست
لاجرم هم جوان و هم پیرم - پیر شدی در غم ما باك نیست
پیر بیا تا كه جوانت كنم - هر دم جوانتر می شوم وز خود نهانتر می شوم
همواره آنتر می شوم از دولت هموار من - بلبل رسد بربط زنان وان فاخته كوكوكنان
مرغان دیگر مطرب بخت جوان بخت جوان - پنهان ز همه عالم گرمابه زده هر دم
هم پیر خردپیشه هم جان جوان ای جان - صبحدم شد زود برخیز ای جوان
رخت بربند و برس در كاروان - مستی و عاشقی و جوانی و جنس این
آمد بهار خرم و گشتند همنشین - به جان پیر قدیمی كه در نهاد من است
كه باد خاك قدمهاش این جوانی من - از كف این نیكبخت میخورم همچون درخت
ور نه من سرسبز چون میروم مست و جوان - كیف اتوب یا اخی من سكر كارجوان
لیس من التراب بل معصره بلا مكان - دو دست و پا حنی كرده دو صد مكر و مری كرده
جوان پیداست در چادر ولیكن سخت پیر است او - تنتان را چو جان كنم دلتان را جوان كنم
عیبتان را نهان كنم كه سلام علیكم - بفشاریم شیره از شكرانگور باغ تو
بفشانیم میوهها ز درخت جوان تو - بر دار ملك جاودان بین كشتگان زنده جان
مانند منصور جوان در ارتضا آویخته - به نظاره جوانان بنشستهاند پیران
به می جوان تازه دو سه پیر را عصا ده - ملكان تاج زر از عشق ره ما بدهند
كه كمربخشتر از بخت جوانیم همه - برو برو كه خران گله گله جمع شدند
خر جوان و خر پیر و خر دو یك ساله - پیرا جوان گردی چو تو سرسبز این گلشن شدی
تیرا به صیدی دررسی چون با كمان آمیختی - ز تن تا جان بسی راه است و در تن مینماند جان
چنین دان جان عالم را كز او عالم جوانستی - آورد طبیب جان یك طبله ره آوردی
گر پیر خرف باشی تو خوب و جوان گردی - سر را چه محل باشد در راه وفاداری
جان خود چه قدر باشد در دین جوانمردی - آن طبع زرافشانی و آن همت سلطانی
پیران و جوانان را آموخت جوامردی - برخیز كه جان است و جهان است و جوانی
خورشید برآمد بنگر نورفشانی - هم آتش و هم باده و خرگاه چو نقد است
پیران طریقت بپذیرند جوانی - صد پیر دو صدساله از این یوسف خوش دم
مانند زلیخا شده در عشق جوانی - ای مرده بشو زنده و ای پیر جوان شو
وی منكر محشر هله تا ژاژ نخایی - بگرفت دلم در غمت ای سرو جوان بخت
شد پیر دلم پیروی پیر نكردی - جهان پیر را گفتم جوان شو
ببین بخت جوان تا كی قدیدی - جوان بختا بزن دستی و میگو
شبابی یا شبابی یا شبابی - ای شاه و وزیر را سعادت
وی عالم پیر را جوانی - زان باده پیر تلخ پاسخ
بفزای حلاوت جوانی - گر مرگم از او است مرگ من باد
آن مرگ به از دم جوانی - من گریبان میدرانم حیف میآید مرا
غمزه كمپیركی زد بر جوانی تیركی - چون میی در عشق او تا كهنهتر تو مستتر
كی جوانی یاد آرد جانت یا برناییی - به حمل رسید آخر به سعادت آفتابت
كه جهان پیر یابد ز تو تابش جوانی - چو بدان پیر روی بخت جوانت گوید
سرخر معده سگ رو كه همان را شایی - كی روا دارد انصاف و جوانمردی تو
كه به غم كشته شود بیهده دانشمندی - زیر سواد چشم روان كرده موج نور
و اندر جهان پیر جوانی نهادهای - چنانك گشت زلیخا جوان به همت یوسف
جهان كهنه بیابد از این ستاره جوانی - منم دل تو دل از خود مجوی از من جوی
مرید پیر شو ار دولت جوان داری - بیا كه دولت نو یافت از تو بخت جوان
بیا كه خلعت نو یافت از تو مشتاقی - شب جوانیت ای دوست چون سپیده دمید
تو مست، خفته و آگه نهای ز بیداری - ز سر گیرد این دل عروج منازل
ز سر گیرد این تن مزاج جوانی - چو از بامداد او سلامی بداد او
مرا از سلامش ابد شد جوانی - هر كی پیرست هم جوان گردد
چون دهد عشق آب حیوانی - كار به پیری و جوانیستی
پیر بمردی و جوان زیستی - ارواح درین گلشن چون سرو روانند
تو همچو بنفشه به جوانی چه خمیدی؟! - اسفا لقلبی یوما هجرالحبیب داری
و تحرقت ضلوعی و جوانحی بناری - «جوان» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- از آتش عشق تو جوانی خیزد
در سینه جمالهای جانی خیزد - بیمارم و غم در امتحانم دارد
اما غم او تر و جوانم دارد - عاشق که بناز و ناز کی فرد بود
در مذهب عاشقی جوانمرد بود - هم کفرم و هم دینم و هم صافم و درد
هم پیرم و هم جوان و هم کودک خرد - شد کودکی و رفت جوانی ز جوان
روز پیری رسید بر پر ز جهان - با نیک و بد و پیر و جوان همره شو
فرزین و پیاده باش آنگه شه شو - ابنالوقتی، جوانی و وقت بری
تا فوت نگردد این دم ما حضری - آموختیم جوانی اندر پیری
از بخت جوان صلای پیرآموزی - من پیر فنا بدم جوانم کردی
من مرده بدم ز زندگانم کردی - فردوسی
- «جوان» در شاهنامه فردوسی
- جوانی بیامد گشاده زبان
سخن گفتن خوب و طبع روان - جوانیش را خوی بد یار بود
ابا بد همیشه به پیکار بود - بدان خوی بد جان شیرین بداد
نبد از جوانیش یک روز شاد - گشتاده زبان و جوانیت هست
سخن گفتن پهلوانیت هست - جوان بود و از گوهر پهلوان
خردمند و بیدار و روشن روان - سراسر جهان پیش او خوار بود
جوانمرد بود و وفادار بود - بتابید ازآن سان ز برج بره
که گیتی جوان گشت ازآن یکسره - دل مهتر از راه نیکی ببرد
جوان گوش گفتار او را سپرد - جوان نیکدل گشت فرمانش کرد
چنان چون بفرمود سوگند خورد - جوانی برآراست از خویشتن
سخنگوی و بینادل و رایزن - به روز چهارم چو بنهاد خوان
خورش ساخت از پشت گاو جوان - چنان بد که هر شب دو مرد جوان
چه کهتر چه از تخمهی پهلوان - ازان روز بانان مردمکشان
گرفته دو مرد جوان راکشان - ازین گونه هر ماهیان سیجوان
ازیشان همی یافتندی روان - جز اینست آیین پیوند و کین
جهان را به چشم جوانی مبین - که هر کاو نبید جوانی چشید
به گیتی جز از خویشتن را ندید - پدرت آن گرانمایه مرد جوان
فدی کرده پیش تو روشن روان - به اسب اندر آمد به کاخ بزرگ
جهان ناسپرده جوان سترگ - به سوی فریدون نهادند روی
جوانان بینادل راه جوی - جوان را بود روز پیری امید
نگردد سیهموی گشته سپید - بگویم چو فرمایدم شهریار
پیام جوانان ناهوشیار - که ما را به گاه جوانی پدر
بدین گونه بفریفت ای دادگر - روان خون از آن چهرهی ارغوان
شد آن نامور شهریار جوان - فریدون سر شاه پور جوان
بیامد ببر برگرفته نوان - سپاهی که آن را کرانه نبود
بدان بد که اختر جوانه نبود - همه بودنیها به روشن روان
بدید آن گرانمایه مرد جوان - یکی داستان زد جهاندیده کی
که مرد جوان چون بود نیکپی - هر آنکس که بودند پیر و جوان
زبان برگشادند بر پهلوان - جوانی پدید آمدی خوب روی
سپاهی گران از پس پشت اوی - به سام آنگهی گفت زال جوان
که چون زیست خواهم من ایدر نوان - که فرخنده بادا پی این جوان
برین پاک دل نامور پهلوان - بگاه جوانی و کند آوری
یکی بیهده ساختم داوری - رخش پژمرانندهی ارغوان
جوان سال و بیدار و بختش جوان - گرش پیرخوانی همی گر جوان
مرا او بجای تنست و روان - بگفت آنچه بشنید با پهلوان
ز شادی دل پهلوان شد جوان - دو بیجاده بگشاد و آواز داد
که شاد آمدی ای جوانمرد شاد - جوان داردش گاه با رنگ و بوی
گهش پیر بینی دژم کرده روی - و دیگر که مایه ز دین خدای
ندیدم که ماندی جوان را بجای - چه نیکوتر از پهلوان جوان
که گردد به فرزند روشن روان - شود رام گویی منوچهر شاه
جوانی گمانی برد یا گناه - چنین گفت سیندخت با پهلوان
که با رای تو پیر گردد جوان - به پیر و جوان یک به یک ننگرد
شکاری که پیش آیدش بشکرد - بدو گفت شاه ای جوانمرد گرد
یک امروز نیزت بباید سپرد - چنان شاد شد زان سخن پهلوان
که با پیر سر شد به نوی جوان - به فرخ پی نامور پهلوان
جهان سر به سر شد به نوی جوان - که آن را میان و کرانه نبود
همان بخت نوذر جوانه نبود - ز چندان جوان مردم جنگجوی
یکی پیر جوید همی رزم اوی - که توران شه آن ناجوانمرد مرد
نگه کن که با شاه ایران چه کرد - جهان چون عروسی رسیده جوان
پر از چشمه و باغ و آب روان - نشان داد موبد مرا در زمان
یکی شاه با فر و بخت جوان - جوان از بر تخت خود برنشست
گرفته یکی دست رستم به دست - ز گفتار رستم دلیر جوان
بخندید و گفتش که ای پهلوان - درختان بسیار و آب روان
نشستنگه مردم نوجوان - جوانی به کردار تابنده ماه
نشسته بران تخت بر سایهگاه - نبینی که با گرز سام آمدست
جوانست و جویای نام آمدست - جوانی بد و نیکی روزگار
من امروز را دی گرفتم شمار - همه گنج تاراج و لشکر اسیر
جوان دولت و بخت برگشت پیر - هر آنکس که بینی ز پیر و جوان
تنی کن که با او نباشد روان - درخت و گیا دید و آب روان
چنان چون بود جای مرد جوان - که در دشت مازندران یافت خوان
می و جام، با میگسار جوان - جهانی ز پیری شده نوجوان
همه سبزه و آبهای روان - بدان مرز اولاد بد پهلوان
یکی نامجوی دلیر و جوان - چو بنشست سالار با رایزن
دو مرد جوان خواست از انجمن - جوانی و پیری به نزدیک مرگ
یکی دان چو اندر بدن نیست برگ - چو بسپرد دختر بدان پهلوان
همه شاد گشتند پیر و جوان - ز ترکان بگرد اندرش صد دلیر
جوان و سرافراز چون نره شیر - به رامش نشیند جهان پهلوان
برو بر بخندند پیر و جوان - بدو گفت نرم ای جوانمرد گرم
زمین سرد و خشک و سخن گرم و نرم - جوانی چنین ناسپرده جهان
نه گردی نه نامآوری از مهان - به زه بر نهادند هر دو کمان
جوانه همان سالخورده همان - میان جوان را نبود آگهی
بماند از هنر دست رستم تهی - اگرچه گوی سرو بالا بود
جوانی کند پیر کانا بود - همه مرگ راییم پیر و جوان
به گیتی نماند کسی جاودان - نه من کودکم گر تو هستی جوان
به کشتی کمر بستهام بر میان - دلیر جوان سر به گفتار پیر
بداد و ببود این سخن دلپذیر - یکی از دلی و دوم از زمان
سوم از جوانمردیش بیگمان - بدو گفت هومان گرد ای جوان
به سیری رسیدی همانا ز جان - چو سهراب شیراوژن او را بدید
ز باد جوانی دلش بردمید - وگر زین جهان این جوان رفتنیست
به گیتی نگه کن که جاوید کیست - خم آورد پشت دلیر جوان
زمانه بیامد نبودش توان - پدرش آن گرانمایهی پهلوان
چه گوید بدان پاکدخت جوان - بفرمود تا دیبهی خسروان
کشیدند بر روی پور جوان - جوان را بران جامه آن جایگاه
بخوابید و آمد به نزدیک شاه - همی گفت زار ای نبرده جوان
سرافراز و از تخمه پهلوان - کرا آمد این پیش کامد مرا
بکشتم جوانی به پیران سرا - به گیتی که کشتست فرزند را
دلیر و جوان و خردمند را - ز بهر پرستندهای گرمگوی
نگردد جوانمرد پرخاشجوی - بدو گفت شاه ای دلیر جوان
که پاکیزه تخمی و روشن روان - یکی شاد کن در نهانی مرا
ببخشای روز جوانی مرا - به پور جوان گفت شاه زمین
که رایت چه بیند کنون اندرین - که آمد سپاهی و شاهی جوان
از ایران گو پیلتن پهلوان - کجا چون شب تیره من دیدهام
ز پیر و جوان نیز نشنیدهام - به رستم چنین گفت گیرم که اوی
جوانست و بد نارسیده بروی - منه با جوانی سر اندر فریب
گر از چرخگردان نخواهی نهیب - سیاوش جوانست و با فرهی
بدو ماند آیین و تخت مهی - چنان چون نوازنده فرزند را
نوازد جوان خردمند را - که من با جوانی خرد یافتم
بهر نیک و بد نیز بشتافتم - ترا ای جوان تندرستی و بخت
همیشه بماناد با تاج و تخت - اگر بر دلت رای من تیره گشت
ز خواب جوانی سرت خیره گشت - مرا نیز گاه جوانی کمان
چنین بود و اکنون دگر شد زمان - چنین گفت کای شهریار جوان
مراگر بخواب این نمودی روان - نماند برو بر بسی روزگار
به روز جوانی سرآیدش کار - دوان خون بران چهرهی ارغوان
چنان روز نادیده چشم جوان - کجا پیلسم بود نام جوان
یکی پرهنر بود و روشن روان - بدو گفت گرسیوز ای هوشمند
بگفت جوانان هوا را مبند - ز آخر بیاورد پس پهلوان
ده اسپ سوار آزموده جوان - ز بهر جوان اسپ و بالای خواست
همان جامهی خسروآرای خواست - تن پهلوان گشت لرزان چو بید
ز جان جوان پاک بگسست امید - بپرسید کای نورسیده جوان
چه آگاه داری ز کار جهان - سپاه آفرین خواند بر پهلوان
بران نامبردار پور جوان - چنین بود اندیشهی پهلوان
که اهریمن آمد بر این جوان - سپاهی برین گونه گرد و جوان
برفتند بیدار دو پهلوان - چنان شاهزاده جوان را بکشت
ندانست جز گنج و شمشیر پشت - جوان جهانجوی بردش نماز
گرازان سوی تخت رفتند باز - تو این رنجها را که بردی برست
که خسرو جوانست و کندآورست - دو فرزند پرمایه را پیش خوان
سزاوار گاهند و هر دو جوان - سوی پهلو پارس بنهاد روی
جوان بود و بیدار و دیهیم جوی - پذیره شدش با رخی ارغوان
ز شادی دل پیر گشته جوان - چو بشنید زو شهریار جوان
سوی آتش آورد روی و روان - به روز جوانی تو کردی رها
مرا بیسپاه از دم اژدها - رخ شاه شد چون گل ارغوان
که دولت جوان بود و خسرو جوان - برادر به من نیز ماننده بود
جوان بود و همسال و فرخنده بود - فرود آمد از اسپ شاه جوان
نشست از بر سنگ روشنروان - چو بشنید ناکار دیده جوان
دلش گشت پر درد و تیره روان - بدو گفت بهرام کای شهریار
جوان و هنرمند و گرد و سوار - بر مادر آمد فرود جوان
بدو گفت کای مام روشنروان - فریبنده و ریمن و چاپلوس
دلیر و جوانست و داماد طوس - برفتند پویان تخوار و فرود
جوان را سر بخت بر گرد بود - جوان با تخوار سرایند گفت
که هر چت بپرسم نباید نهفت - فرودی تو ای شهریار جوان
که جاوید بادی به روشنروان - چو در پیش او کشته شد ریونیز
زرسپ آن جوان سرافراز نیز - بدو گفت خسرو که ای پهلوان
دلم پر ز تیمار شد زان جوان - جز او نیز چندی دلیر و جوان
که در جنگ سیر آمدند از روان - بدو گفت پیران که ای پهلوان
همیشه جوان باش و روشنروان - نه پیر و جوان ماند ایدر نه شاه
نه گنج و سپاه و نه تخت و کلاه - ز گفت پدر پس برآشفت سخت
جوان بود و هشیار و پیروز بخت - تو این گفتهها از من اندر پذیر
جوانم ولیکن باندیشه پیر - ز بهر فزونی وز بهر نام
براه جوان بر بگسترد دام - چو گرگین چنین گفت بیژن جوان
بجوشیدش آن گوهر پهلوان - بفرزند گفت این جوانی چراست
بنیروی خویش این گمانی چراست - گهی نام جست اندران گاه کام
جوان بد جوانوار برداشت گام - جوان گرچه دانا بود با گهر
ابی آزمایش نگیرد هنر - برفتند با پند افراسیاب
برام پیر و جوان بر شتاب - دو پر مایه بیدار و دو پهلوان
یکی پیر و باهوش و دیگر جوان - بدان گه که بد سال پنجاه و هفت
نوانتر شدم چون جوانی برفت - جوانی هنوز این بلندی مجوی
سخن را بسنج و به اندازه گوی - بترسید بوراب و گفت ای جوان
به زخم تو آهن ندارد توان - یکی پیرسر بود هیشوی نام
جوانمرد و بیدار و با رای و کام - جوانمرد را نام نستاو بود
دلیر و هشیوار و با تاو بود - درخت و گل و آبهای روان
نشستنگه شاد مرد جوان - بران سایه بنشست مرد جوان
پر از درد پیچان و تیرهروان - بدو گفت کای پاک مرد جوان
چرایی پر از درد و تیرهروان - بخفتند شادان دو اختر گرای
جوانمرد هزمان بجستی ز جای - چو از چرخ بفروخت گردنده شید
جوانان بیداردل پر امید - بترسم بروبر ز چنگال گرگ
که گردد تباه این جوان سترگ - یکی نامداری غریب و جوان
فدی کرد بر پیش میرین روان - چنو نیست مر قیصران را همال
جوانیست با فر و با برز و یال - چو تنگ اندر آمد بران اژدها
همی جست مرد جوان زو رها - به پوزش بیاراست قیصر زبان
بدو گفت بیداد رفت ای جوان - چو قیصر شنید این سخن زان جوان
پراندیشه شد مرد روشنروان - کیان زادگان و جوانان من
که هر یک چنانند چون جان من - چمانندهی چرمهی نونده جوان
یکی کوه پارست گوی روان - چو ایشان فگندند اسپ از میان
گوان و جوانان ایرانیان - کیان زادگان و جوانان خویش
به تابوتها در نهادند پیش - خردمند گفت ای شه پهلوان
به دانندگی پیر و بختت جوان - بدو گفت یزدان سپاس ای جوان
که دیدم ترا شاد و روشنروان - ز خون جوانان پرخاشجوی
به رخ بر نهاد از دو دیده دو جوی - کنون زین سپس هفتخوان آورم
سخنهای نغز و جوان آورم - ورا غول خوانند شاهان به نام
به روز جوانی مرو پیش دام - سراپرده زد شهریار جوان
به گردش دلیران روشنروان - پس از کلبه برخاست مرد جوان
به نزدیک ارجاسپ آمد دوان - سپاهش همه مانده زو در شگفت
که مرد جوان آن دلیری گرفت - سه پور جوان را سپهدار گفت
پراگنده باشید با گنج جفت - چو روی پدر دید شاه جوان
دلش گشت شادان و روشنروان - چو با زن پس پرده باشد جوان
بماند منش پست و تیرهروان - جهانجوی بگذشت بر هیرمند
جوانی سرافراز و اسپی بلند - ندانست مرد جوان زال را
بیفراخت آن خسروی یال را - یکی کوه بد پیش مرد جوان
برانگیخت آن باره را پهلوان - به مردی ز دل دور کن خشم و کین
جهان را به چشم جوانی مبین - جوانی همی سازد از خویشتن
ز سالش همانا نیامد شکن - دو گردن فرازیم پیر و جوان
خردمند و بیدار دو پهلوان - بدو گفت رستم که ای پهلوان
نوآیین و نوساز و فرخ جوان - بدان تا گو نامور پهلوان
نشیند بر شهریار جوان - مکن شهریارا جوانی مکن
چنین بر بلا کامرانی مکن - که رستم ز دست جوانی بخست
به زاول شد و دست او را ببست - که او شهریاری جوان را بکشت
بدان کو سخن گفت با او درشت - به دست جوانی چو اسفندیار
اگر تو شوی کشته در کارزار - کزین بد ترا تیره گردد روان
بپرهیز ازین شهریار جوان - چو نزدیک گشتند پیر و جوان
دو شیر سرافراز و دو پهلوان - گرامی دو پرخاشجوی جوان
یکی شاهزاده دگر پهلوان - تو اندر نبردی و ما پر ز درد
جوانان و کیزادگان زیر گرد - جوانی که نوش آذرش بود نام
سرافراز و جنگاور و شادکام - برادرش گریان و دل پر ز جوش
جوانی که بد نام او مهرنوش - همی گفت زارا دو گرد جوان
که جانتان شد از کالبد با توان - که چو تو سواری دلیر و جوان
سرافراز و دانا و روشنروان - به روز جوانی هلاک آمدش
سر تاجور سوی خاک آمدش - جوانان گرفتندش اندر کنار
همی خون ستردند زان شهریار - جوان شد به بالای سرو بلند
سواری دلاور به گرز و کمند - به می خوردن اندر مرا سرد گوی
میان کیان ناجوانمرد گوی - همه یاد دارید پیر و جوان
هرانکس که هستید روشنروان - هم از خون آن نامداران ما
جوانان و جنگی سواران ما - ازان نیکویها که ما کردهایم
ترا در جوانی بپروردهایم - برفتند و دیدند مردی جوان
خردمند و با چهرهی پهلوان - بدید آن جوانی که بد فرمند
به رخ چون بهار و به بالا بلند - جوانی و گنج آمد و رای زن
پدر مرده و شاه بیرایزن - چنین داد پاسخ به مادر جوان
که تو هستی از گوهر پهلوان - زن گازر و گازر آمد دوان
بگفتند کای شهریار جوان - همیشه جوان تا جوانی بود
همان زنده تا زندگانی بود - سپه را میان و کرانه نبود
همان بخت دارا جوانه نبود - بدو گفت کز خفت و خیز زنان
جوان پیر گردد به تن بیگمان - دو مردیم هر دو دلیر و جوان
سخن گوی و با مغز دو پهلوان - زنش هم چنان نیز با بوی و رنگ
گرفته جوان چنگ او را به چنگ - بدوزی به روز جوانی کفن
فرستادهیی سازی از خویشتن - جوانی که آید بمابر دراز
هم از روز پیری نیابد جواز - کسی کو جوان بود تاجی به دست
بر قیصر آمد سرافگنده پست - به روز جوانی برین مایه سال
چرا خاک را برگزیدی نهال - همه نیکوی باید و مردمی
جوانمردی و خوردن و خرمی - چو بودم جوان در برم داشتی
به پیری چرا خوار بگذاشتی - به بابک چنین گفت زان پس جوان
که من پور ساسانم ای پهلوان - بیاورد و بنهاد پیش جوان
جوان شد پرستندهی اردوان - پس آگاهی آمد سوی اردوان
ز فرهنگ وز دانش آن جوان - بفرمود تا پیش او شد دبیر
همان نورسیده جوان اردشیر - بگویم که اینک دل و دیده را
دلاور جوان پسندیده را - در گنج بگشاد بابک چو باد
جوان را ز هرگونهیی کرد شاد - بیامد هم اندر زمان اردوان
بدید آن گشاد و بر آن جوان - پر از خشم شد زان جوان اردوان
یکی بانگ برزد به مرد جوان - جوان را به مهر اردوان پیش خواند
ز بابک سخنها فراوان براند - که این کم خرد نورسیده جوان
چو رفتی به نخچیر با اردوان - ابا نامداران بیامد جوان
به جایی که فرموده بود اردوان - بدید اردوان و پسند آمدش
جوانمرد را سودمند آمدش - همی راند با اردوان اردشیر
جوانمرد را شاه بد دلپذیر - نگه کرد خندان لب اردشیر
جوان در دل ماه شد جایگیر - چو دریا برآشفت مرد جوان
که یک روز نشکیبی از اردوان - جوان با کنیزک چو باد دمان
نپردخت از تاختن یک زمان - جوانمرد پویان به گلنار گفت
که اکنون که با رنج گشتیم جفت - همی خواست کاید فرود اردشیر
دو مرد جوان دید بر آبگیر - جوانان به آواز گفتند زود
عنان و رکیبت بباید بسود - ازان پس کنی رزم با اردوان
که اختر جوانست و خسرو جوان - چو آگاهی آمد ز شاه اردشیر
ز شادی جوان شد دل مرد پیر - زبان برگشاد اردشیر جوان
که ای نامداران روشنروان - چنان سیر سر گشتم از اردوان
که از پیرزن گشت مرد جوان - جوانان ورا پاسخ آراستند
دل هوشمندش بپیراستند - چو برداشت زانجا جهاندار شاه
جوانان برفتند با او به راه - بجستند از جای هر دو جوان
پر از درد گشتند و تیرهروان - نشستند با شاه گردان به خوان
پرستش گرفتند هر دو جوان - سپهبدار ایران چو بگشاد راز
جوانانش بردند هر دو نماز - همان روستایی دو مرد جوان
که بودند روزی ورا میزبان - فرو ریخت ارزیز مرد جوان
به کنده درون کرم شد ناتوان - بشد با جوانان چو باد اردشیر
ابا گرز و شمشیر و گوپال و تیر - فرستادهیی جست با رای و هوش
جوانی که دارد به گفتار گوش - بدو گفت کای شاه کهتر نواز
جوانمرد روشندل و سرفراز - ز شادی چنان شد دل اردشیر
که گردد جوان مردم گشته پیر - چو بشنید بگزید شاه اردشیر
جوانی گرانمایه و تیزویر - یکی باغ بد کش و خرم سرای
جوان اندر آمد بدان سبز جای - جوان گفت با دختر چربگوی
چه دانی که شاپورم ای ماهروی - چو جنگ آمدی نورسیده جوان
برفتی ز درگاه با پهلوان - جهاندیدگان را همه خواستار
جوان و پسندیده و بردبار - جوانان دانا و دانشپذیر
سزد گر نشینند بر جای پیر - یکی خواندم خورهی اردشیر
که گردد زبادش جوان مرد پیر - خردمند و زیبا و چیرهسخن
جوانی بسال و بدانش کهن - که ما را فزونی خرد داد و شرم
جوانمردی و داد و آواز نرم - بدو گفت کای نازدیده جوان
مبر دست سوی بدی تا توان - همی گفت هرکس که این بد که کرد
مگر قیصر آن ناجوانمرد مرد - جوانی کجا یانسش بود نام
جهانجوی و بخشنده و شادکام - ورا نام بود اردشیر جوان
توانا و دانا به سود و زیان - جوانی که کهتر برادرش بود
به داد و خرد بر سر افسرش بود - به منذر چنین گفت روزی جوان
که ای مرد باهنگ و روشنروان - اگر تاجدارست اگر پهلوان
به زن گیرد آرام مرد جوان - همان زو بود دین یزدان به پای
جوان را به نیکی بود رهنمای - به پیش اندر آمدش آهو دو جفت
جوانمرد خندان به آزاده گفت - کدام آهو افگنده خواهی به تیر
که ماده جوانست و همتاش پیر - یکی مرد بد پیر خسرو به نام
جوانمرد و روشندل و شادکام - جوانوی را گفت کای پرخرد
هرانکس که بد کرد کیفر برد - جوانوی روی شهنشاه دید
وزو نیز چندی سخنها شنید - کجا نام آن گو جوانوی بود
دبیری بزرگ و سخنگوی بود - جوانوی دانا ز پیش سران
بیامد سوی دشت نیزهوران - فرستاد با او یکی نامدار
جوانوی شد تا در شهریار - بیامد جوانو سخنها بگفت
رخ منذر از رای او برشکفت - چو آگاهی این به ایران رسید
جوانوی نزد دلیران رسید - کزین سال ناخورده شاه جوان
چرایید پر درد و تیرهروان - و دیگر که من پیرم و او جوان
به چنگال شیر ژیان ناتوان - به هشتم چو بنشست فرمود شاه
جوانوی را خواندن از بارگاه - سراسر به نعمان و منذر سپرد
جوانوی رفت آن بدیشان شمرد - برادرش بد یکدل و یکزبان
ازو کهتر آن نامدار جوان - جوانوی بیدار با او بهم
که نزدیک او بد شمار درم - سقاایست این لنبک آبکش
جوانمرد و با خوان و گفتار خوش - که باشد زمین سبز و آب روان
چنانچون بود جای مرد جوان - به پور جوان گفت کاین هفت جام
بخور تا شوی ایمن و شادکام - جوانمرد را جام گستاخ کرد
بیامد در خانه سوراخ کرد - بران شیر غران پسر شیر بود
جوان از بر و شر در زیر بود - مرا تا جوان باشم و تن درست
چرا بایدم گنج جمشید جست - همین بار از بهر فرزند را
بباید جوان خردمند را - شود ماهیار ایدر امشب جوان
گروگان کند پیش مهمان روان - که من نیز گستاخ گشتم به شاه
به پیر و جوان از می آید گناه - جوان را شود گوژ بالای راست
ز کار زنان چندگونه بلاست - پدرم آنک زو دل پر از درد بود
نبد دادگر ناجوانمرد بود - کجا ناجوانمرد بود و درشت
چو سی و شش از شهریاران بکشت - چو سال جوان بر کشد بر چهل
غم روز مرگ اندرآید به دل - دگر هرک پیرست و بیکار و سست
همان کو جوانست و ناتن درست - جوان رفت و آورد خایه دویست
به استاد گفت ای گرامی مهایست - بیاورد خوان با خورشهای نغز
جوان بر منش بود و پاکیزهمغز - تهی بود پستان گاوش ز شیر
دل میزبان جوان گشت پیر - به هرجای زر برفشاند همی
هم ارج جوانی نداند همی - ز شادی جوان شد دل مرد پیر
به چشمه درون آبها گشت شیر - کسی کو جوانست شادی کنید
دل مردمان جوان مشکنید - کمان را به زه کرد مرد جوان
تو گفتی همی خوار گیرد روان - که جان بزرگان فدای تو باد
جوانی و شاهی روای تو باد - دل آگنده گردد جوان را به چیز
نبیند هم از شاه و موبد به نیز - ز بس جنگ و خون ریختن در جهان
جوانان ندانند ارج مهان - که باشد نگهبان تخت و کلاه
بلاش جوان را بود نیکخواه - همیگفت بر کینهی شهریار
بلاش جوان چون بود خواستار - چو بشکست پیمان شاهان داد
نبود از جوانیش یک روز شاد - جوانی بیآزار و زرمهر نام
که از مهر او بد پدر شادکام - جهانجوی چون روی دختر بدید
ز مغز جوان شد خرد ناپدید - جوان بود سالش سه پنج و یکی
ز شاهی ورا بهره بود اندکی - ورا نام کردند نوشین روان
که مهتر جوان بود و دولت جوان - دل شاد و بی غم پر از درد گشت
چنین روز ما ناجوانمرد گشت - چل و هشت بد عهد نوشین روان
تو بر شست رفتی نمانی جوان - بیاید بدرگاه نوشین روان
لب شاه خندان و دولت جوان - نبد دادگرتر ز نوشینروان
که بادا همیشه روانش جوان - فراوان بخندید نوشین روان
که دولت جوان بود و خسرو جوان - به موبد چنین گفت نوشینروان
که با داد ما پیر گردد جوان - جوان بیهنر سخت ناخوش بود
اگر چند فرزند آرش بود - نشست از بر تخت نوشین روان
خجسته دلفروز شاه جوان - مکافات باید بدان بد که کرد
نباید غم ناجوانمرد خورد - جوانی دل شاه کسری مسوز
مکن تیره این آب گیتیفروز - تن شهریار دلیر و جوان
دل و دیده شاه نوشینروان - چنین برگزیدی دلیر و جوان
میان شبستان نوشینروان - برفتند گویندگان سخن
جوان و جهاندیده مرد کهن - چنین گفت زن کین ز من کهترست
جوانست و با من ز یک مادرست - سرافراز بوزرجمهرجوان
بشد باحکیمان روشنروان - چو بشنید این گفته نوشینروان
شگفت آمدش کار هر دو جوان - یکی انجمن ماند اندر شگفت
که مرد جوان آن بزرگی گرفت - شبی خفته بد شاه نوشین روان
خردمند و بیدار و دولت جوان - زبان تیز بگشاد مرد جوان
که پاکیزه دل بود و روشنروان - بدو گفت کای شاه نوشینروان
تویی خفته بیدار و دولت جوان - شنیدند گفتار مرد جوان
فروبست فرتوت را زو زبان - ببردند خوان نزد نوشینروان
خردمند و بیدار هر دو جوان - چو بشنید زو شاه نوشینروان
نگه کرد روشن به هر دوجوان - جوانان ز پاکی وز راستی
نوشتند بر پشت دست آستی - چنان بد که یک روز هر دو جوان
ببردند خوان نزدنوشینروان - بخفتند برجای هر دو جوان
بدادند جان پیش نوشینروان - چنین گفت خندان به هر دو جوان
که ای ایمن از شاه نوشینروان - چنان کز پس مرگ نوشینروان
ز گفتار من داد او شد جوان - جوان زان خورش زود بگشاد روی
نگه کرد زروان ز دور اند روی - که اوشاد باشد بنوشینروان
بدو دولت پیر گردد جوان - بگفتی که چون شاه نوشینروان
بدیده نبینند پیر و جوان - همیگفت کای مرد روشنروان
جوان بادی و روزگارت جوان - که خواهید برخویشتن پادشا
که دانید زین دوجوان پارسا - نشسته همی دوجوان بر دو تخت
بگفت دو فرزانه نیکبخت - چنان بد که روزی دو شاه جوان
برفتند بیلشکر و پهلوان - زد نبر بیامد سرافراز مای
جوان بود و بینا دل وپاک رای - به لشکر گه آمد دوشاه جوان
همه بهر بیشی نهاده روان - پدر گر به روز جوانی بمرد
نه تخت بزرگی کسی راسپرد - برین برنهادند هر دو جوان
کزان پس ز گردان وز پهلوان - بیاورد مرد جوان آب گرم
همیریخت بر دست او نرم نرم - چنین داد پاسخ بمرد جوان
که روزم به از روز نوشینروان - یکی خویش بودش دلیر وجوان
پرستندهی شاه نوشینروان - که روز جوانی هنر داشتیم
بد و نیک را خوار نگذاشتیم - چنان هم که از داد نوشین روان
کجا خاک شد نام ماندش جوان - چنین داد پاسخ که دانای پیر
ز دانش جوانی بود ناگزیر - بر ابله جوانی گزینی رواست
که بیگور اوخاک او بینواست - چنین داد پاسخ که مرد جوان
نیندیشد از رنج و درد روان - بمردی و فرهنگ و پرهیز و رای
جوانان با دانش و دلگشای - سخن را مگردان پس و پیش هیچ
جوانمردی وداد دادن بسیچ - جوان نیز بد مهتر نونشست
فرستاده را نیز نبسود دست - که امروز قیصر جوانست و نو
به گوهر بدین مرزها پیشرو - بیامد فرستادهی خوش منش
جوان وخردمندی و نیکوکنش - چنین گفت گوینده پیشرو
که ای شاه قیصر جوانست و نو - سوی کشتمند آمد اسب جوان
نگهبان اسب اندر آمد دوان - موکل شد از بیم هرمز دوان
بدان کشت نزدیک اسب جوان - سه مرد از دبیران نوشین روان
یکی پیر ودانا و دیگر جوان - همیگفت کاکنون شود آگهی
بدین ناجوانمرد بیفرهی - بران مهر بر نام نوشینروان
که جاوید بادا روانش جوان - ز آشوب بغداد گفت آنچ دید
جوان شد چو برگ گل شنبلید - کنون من بسال ازشما کهترم
برای جوانی جهان نسپرم - ز آورد گه شد سوی نهروان
همیبود بر پیش فرخ جوان - گر او ازجوانی شود تیزوتند
مگردان تو درآشتی رای کند - اگر نیستی درمیان این جوان
نبودی من از داغ تیره روان - نکردی جوان جز برای تو کار
ندیدی دلت جز به روزگار - وزان روی شد شهریار جوان
چوبگذشت شاد از پل نهروان - همیراند ناکار دیده جوان
برین گونه بر تا پل نهروان - سپه بازگشت از پل نهروان
هرآنکس که بودند پیر و جوان - شده گرسنه مرد پیر وجوان
یکی بیشه دیدند و آب روان - چو خسرو جوان بود و برتر منش
بدیشان نکرد از بدی سرزنش - شنیدند آواز فرخ جوان
جهاندیده گردان روشن روان - جوانان و پیران رومی نژاد
سخنهای دیرینه کردند یاد - که یزدان پیروزگر یار ماست
جوانمردی و مردمی کارماست - نیای تو آن شاه نوشین روان
که از داد او پیر سر شد جوان - فرستادم او رابخان جوان
سوی آسمان شد روان جوان - جوانی و از گوهر پهلوان
مگر با تو او برگشاید زبان - فرود آمد از اسپ فرخ جوان
پیاده بران کوه برشد دوان - مگر همرهان جوان یافتی
که از پیش من تیز بشتافتی - جوان را چو شد سال برسی و هفت
نه بر آرزو یافت گیتی برفت - مرا بود نوبت برفت آن جوان
ز دردش منم چون تن بیروان - جوانان چین اندران مرغزار
یکی جشن سازند گاه بهار - برین شهر ما را جوانی نماند
همان نامور پهلوانی نماند - بران برنهادند یکسر گوان
که بگزید باید دو مردجوان - بدو گفت خاقان به شیرین زبان
دل مردم پیر گردد جوان - جوان گفت و آن پاکدامن شنید
ز گفتار او خامشی برگزید - وزان پس جوان و خردمند زن
به آرام بنشست با رای زن - سر خویش داد از نخستین بباد
جوانی که چون او ز مادر نزاد - بگفت آنچ فرمان پرویز بود
که شاه جوان بود و خونریز بود - ز هنگام کسری نوشین روان
که بادا همیشه روانش جوان - همیشه به دل شاد و روشن روان
همیشه خرد پیر و دولت جوان - جوانان داننده و باگهر
نگیرند بی آزمایش هنر - چو پرویز ناباک بود و جوان
پدر زنده و پور چون پهلوان - از ایوان خسرو برآمد ببام
به روز جوانی نبد شادکام - به روز جوانی شدی شهریار
بسی نیک و بد دیدی از روزگار - بدست چپ آن جوان سترگ
بریده یکی خشک چنگال گرگ - به فالش بد آمد هم آن چنگ گرگ
شخ گاو و رای جوان سترگ - بیازرد زو شهریار بزرگ
که کودک جوان بود و گشته سترگ - کزین سان سپاهی دلیر و جوان
نبینم کس اندر میان ناتوان - گرین بخت پرویز گردد جوان
نماند به ایران یکی پهلوان - گرامی بد این شهریار جوان
به نزد کنارنگ و هم پهلوان - بیاریم بیباک شیروی را
جوان و دلیر جهانجوی را - بگوید تو را زاد فرخ همین
جهان را به چشم جوانی مبین - سیاوش همان نامدار هژیر
که کشتش به روز جوانی دبیر - به گفتار زشت و به خون پدر
جوان را همیسوختندی جگر - بدو گفت که شیرویه بود این چنین
ز تیزی جوانان نگیرند کین - زبان برگشاد اردشیر جوان
چنین گفت کای کار دیده گوان - فرایین همان ناجوانمرد گشت
ابی داد و بیبخشش و خورد گشت - نبیره جهاندار نوشین روان
که با داد او پیرگردد جوان - وزان جایگاه چون فریدون برو
جوانی یکی کار بر ساز نو - گشاده تن شهریار جوان
نبیره جهاندار نوشین روان - دگر گفت کای شهریار جوان
بخفتی و بیدار بودت روان - دریغ آن سر تخمهی اردشیر
دریغ این جوان و سوار هژیر - سه پور جوانش به لشکر بدند
همان هر سه با تخت و افسر بدند