«خرابات» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خرابات» در غزلیات حافظ شیرازی
- ترسم این قوم که بر دردکشان می خندند
در سر کار خرابات کنند ایمان را - در خرابات طریقت ما به هم منزل شویم
کاین چنین رفته ست در عهد ازل تقدیر ما - خرقه زهد مرا آب خرابات ببرد
خانه عقل مرا آتش میخانه بسوخت - هر که آمد به جهان نقش خرابی دارد
در خرابات بگویید که هشیار کجاست - تا گنج غمت در دل ویرانه مقیم است
همواره مرا کوی خرابات مقام است - در عشق خانقاه و خرابات فرق نیست
هر جا که هست پرتو روی حبیب هست - بنده پیر خراباتم که لطفش دایم است
ور نه لطف شیخ و زاهد گاه هست و گاه نیست - چرا ز کوی خرابات روی برتابم
کز این به هم به جهان هیچ رسم و راهی نیست - حافظا روز اجل گر به کف آری جامی
یک سر از کوی خرابات برندت به بهشت - من ز مسجد به خرابات نه خود افتادم
اینم از عهد ازل حاصل فرجام افتاد - چو مهمان خراباتی به عزت باش با رندان
که درد سر کشی جانا گرت مستی خمار آرد - با خرابات نشینان ز کرامات ملاف
هر سخن وقتی و هر نکته مکانی دارد - رطل گرانم ده ای مرید خرابات
شادی شیخی که خانقاه ندارد - مقام اصلی ما گوشه خرابات است
خداش خیر دهاد آن که این عمارت کرد - گر ز مسجد به خرابات شدم خرده مگیر
مجلس وعظ دراز است و زمان خواهد شد - ای گدایان خرابات خدا یار شماست
چشم انعام مدارید ز انعامی چند - قدم منه به خرابات جز به شرط ادب
که سالکان درش محرمان پادشهند - یاد باد آن که خرابات نشین بودم و مست
وآنچه در مسجدم امروز کم است آن جا بود - دوش بر یاد حریفان به خرابات شدم
خم می دیدم خون در دل و پا در گل بود - همچو حافظ به خرابات روم جامه قبا
بو که در بر کشد آن دلبر نوخاسته ام - قسمت حوالتم به خرابات می کند
هر چند کاین چنین شدم و آن چنان شدم - مستی به آب یک دو عنب وضع بنده نیست
من سالخورده پیر خرابات پرورم - به فریادم رس ای پیر خرابات
به یک جرعه جوانم کن که پیرم - در خرابات مغان گر گذر افتد بازم
حاصل خرقه و سجاده روان دربازم - من اگر رند خراباتم و گر زاهد شهر
این متاعم که همی بینی و کمتر زینم - در خرابات مغان نور خدا می بینم
این عجب بین که چه نوری ز کجا می بینم - خیز تا خرقه صوفی به خرابات بریم
شطح و طامات به بازار خرافات بریم - نذر و فتوح صومعه در وجه می نهیم
دلق ریا به آب خرابات برکشیم - خشک شد بیخ طرب راه خرابات کجاست
تا در آن آب و هوا نشو و نمایی بکنیم - تو خانقاه و خرابات در میانه مبین
خدا گواه که هر جا که هست با اویم - به جان پیر خرابات و حق صحبت او
که نیست در سر من جز هوای خدمت او - مدام خرقه حافظ به باده در گرو است
مگر ز خاک خرابات بود فطرت او - آن کس که منع ما ز خرابات می کند
گو در حضور پیر من این ماجرا بگو - شست و شویی کن و آن گه به خرابات خرام
تا نگردد ز تو این دیر خراب آلوده - ای که در کوی خرابات مقامی داری
جم وقت خودی ار دست به جامی داری - چون عمر تبه کردم چندان که نگه کردم
در کنج خراباتی افتاده خراب اولی - ساقی بیار آبی از چشمه خرابات
تا خرقه ها بشوییم از عجب خانقاهی - سعدی شیرازی
- «خرابات» در غزلیات سعدی شیرازی
- سرمست درآمد از خرابات
با عقل خراب در مناجات - صافی چو بشد به دور سعدی
زین پس من و دردی خرابات - بر من که صبوحی زده ام خرقه حرامست
ای مجلسیان راه خرابات کدامست - هر که با مستان نشیند ترک مستوری کند
آبروی نیک نامان در خرابات آب جوست - به خرابات چه حاجت که یکی مست شود
که به دیدار تو عقل از سر هشیار برفت - خانه عشق در خراباتست
نیک نامی در او چه کار کند - جهد کردیم تا نیالاید
به خرابات دامن پرهیز - من خراباتیم و عاشق و دیوانه و مست
بیشتر زین چه حکایت بکند غمازم - گو خلق بدانید که من عاشق و مستم
در کوی خرابات نباشد سر و سامان - چون خراباتی نباشد زاهدی
کش به شب از در درآید شاهدی - هرگز نبرده ام به خرابات عشق راه
امروزم آرزوی تو درداد ساغری - گر پیر مناجاتست ور رند خراباتی
هر کس قلمی رفته ست بر وی به سرانجامی - مولوی
- «خرابات» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- آن یكی صوفی مقیم صومعه پاكی شده
وین مقامر در خراباتی نهاده رختها - وان مقیمان خراباتی از آن دیوانه تر
میشكستند خمها و میفكندند چنگ و نا - هرگز دل عشاق به فرمان كسی نیست
كو مست خرابست به فرمان خرابات - صد زهره ز اسرار به آواز درآمد
كز ابر برآ ای مه تابان خرابات - ما از لب و دندان اجل هیچ نترسیم
چون زنده شدیم از بت خندان خرابات - بر گاو نهد رخت و به عشق آید جان مست
كاین رخت گرو كن بر دربان خرابات - از اول امروز حریفان خرابات
مهمان توند ای شه و سلطان خرابات - هر جان كه به شمس الحق تبریز دهد دل
او كافر خویش است و مسلمان خرابات - امروز چه روزست بگو روز سعادت
این قبله دل كیست بگو جان خرابات - بده یك جام ای پیر خرابات
مگو فردا كه فی التأخیر آفات - بیا ای عشق این می از چه خمست
اشارت كن خرابات از چه سویست - پدر بر خم خمرم وقف كردست
سبیلم كرد مادر بر خرابات - گر خرابات ازل از تاب رویش پر نگشت
پس هزاران صومعه در محو جان آباد چیست - رو محو یار شو به خرابات نیستی
هر جا دو مست باشد ناچار عربدهست - ز آفتاب سعادت مرا شراباتست
كه ذرههای تنم حلقه خراباتست - كسی كه شب به خرابات قاب قوسینست
درون دیده پرنور او خمار لقاست - ابیت عند ربی نام آن خراباتست
نشان یطعم و یسقن هم از پیمبر ماست - زیر و زبر گشت خرابات ما
خنب نگون گشت و قرابه شكست - پیر خرابات چو آن شور دید
بر سر بام آمد و از بام جست - پرندوش پرندوش خرابات چه سان بد
بگویید بگویید اگر مست شبانید - گفتی به خرابات دگر كار ندارم
خود كار تو داری و دگر كار كی دارد - در كوی خرابات مرا عشق كشان كرد
آن دلبر عیار مرا دید نشان كرد - بدری زان كفن بر سینه بندی
خراباتی ز جانت درگشاید - پیش از آن كاین نفس كل در آب و گل معمار شد
در خرابات حقایق عیش ما معمور بود - در خرابات بقا اندر سماع گوش جان
ترك تكرار حروف ابجد و حطی كنید - نگفتمت به خرابات طرفه مستانند
كه عقل را هدف تیر ترهات كنند - ز بس كه خرقه گرو برد پیر باده فروش
كنون به كوی خرابات جمله بوالحسن اند - كسی خراب خرابات و مست میباشد
از او عمارت ایمان و خیر كی باشد - منم خراب خرابات و مست طاعت حق
درون شهر معظم ز نیك و بیباشد - عمارتیست خراباتیان شهر مرا
كه خانههاش نهان در زمین چو ری باشد - ما چو خرابیم و خراباتییم
خیز قدح پر كن و پیش آر زود - قوم رندانیم در كنج خرابات فنا
خواجه ما را با جهاز و مخزن و كالا چه كار - در خرابات مردان جام جانست گردان
نیست مانند ایشان هیچ خمار دیگر - در خرابات دلم اندیشههاست
در هم افتاده چو مستان ای پسر - مرا چو وقف خرابات خویش كردستی
توام خراب كنی هم تو باشیم معمار - مقیم شد به خرابات و جمله رندان را
خراب كرد و نشد از شراب باری سیر - میر خرابات تویی ای نگار
وز تو خرابات چنین بیقرار - جمله خرابات خراب تواند
جمله اسرار ز توست آشكار - جان خراباتی و عمر عزیز
هین كه بشد عمر چنین هوشیار - جان خراباتی و عمر بهار
هین كه بشد عمر چنین هوشیار - بخت و روزی هر كسی اندر خراباتی روید
من كیم غمخوارگی را یافتم من آن خویش - مرا دلیست خراب خراب در ره عشق
خراب كرده خراباتیی به یك بارش - صدر خرابات كسی را بود
كو رهد از صدر و ز نام و ز ننگ - دلم پر گشت از مهری كه بر چشمت از او مهری
اگر در پیش محرابم وگر كنج خراباتم - گر رفت زر و سیمم با سینه سیمینم
ور بیسر و سامانم سامان خراباتم - نی مرد شكم خوارم نی درد شكم دارم
زین مایده بیزارم بر خوان خراباتم - ای ساقی جان جانی شمع دل ویرانی
ویران دلم را بین ویران خراباتم - من همدم سلطانم حقا كه سلیمانم
كلی همه ایمانم ایمان خراباتم - گویی كه تو را شیطان افكند در این ویران
خوبی ملك دارد شیطان خراباتم - با عشق در این پستی كردم طرب و مستی
گفتم چه كسی گفتا سلطان خراباتم - من دلق گرو كردم عریان خراباتم
خوردم همه رخت خود مهمان خراباتم - هر گه كه خمش باشم من خم خراباتم
هر گه كه سخن گویم دربان خراباتم - هر جا كه همیباشم همكاسه اوباشم
هر گوشه كه می گردم گردان خراباتم - ای مطرب زیبارو دستی بزن و برگو
تو آن مناجاتی من آن خراباتم - گویی بنما معنی برهان چنین دعوی
روشنتر از این برهان برهان خراباتم - خواهی كه مرا بینی ای بسته نقش تن
جان را نتوان دیدن من جان خراباتم - رندان خرابات بخوردند و برفتند
ماییم كه جاوید بخوردیم و نشستیم - چو یارم در خرابات خراب است
چرا من خانه معمور خواهم - بده آن باده جانی ز خرابات معانی
كه بدان ارزد چاكر كه از آن باده دهندم - به خرابات بدستیم از آن رو مستیم
كوی دیگر نشناسیم در این كو زادیم - همه مستیم و خرابیم و فنای ره دوست
در خرابات فنا عاقله ایجادیم - ما خرابیم و خرابات ز ما شوریدهست
گنج عیشیم اگر چند در این ویرانیم - كدخدامان به خرابات همان ساقی و بس
كدخدا اوست و خدا اوست همو را دانیم - ز پیشگاه و ز درگاه نیستم آگاه
به پیشگاه خرابات روی آوردم - چه دانی تو خراباتی كه هست از شش جهت بیرون
خرابات قدیم است آن و تو نو آمده اكنون - این خانه جنات است یا كوی خرابات است
یا رب كه چه خانهست این یا رب كه چه كوی است این - زان خرابم كه ز اوقاف خرابات توام
در خرابی است عمارت شدن مخبر من - بنده اهل خرابات توایم
پشت ما را به خرابات مكن - دارد طامات ما بوی خرابات ما
هست شرابات ما از كف شاهنشهان - پیر خرابات هین از جهت شكر این
رو گرو میبنه خرقه و دستار من - بجز به حلقه عشاق روزگار مبر
بجز به كوی خرابات آشیانه مكن - بانگ برآمد ز خرابات من
چرخ دوتا شد ز مناجات من - بانگ برآمد ز خرابات من
یار درآمد به مراعات من - در خرابات حقیقت پیش مستان خراب
در چنان صافی نبینی درد و خس و انساب كو - می به قدح ریختی فتنه برانگیختی
كوی خرابات را تو چه كلیدی بگو - شور خرابات ما نور مناجات ما
پرده حاجات ما هم تو دریدی بگو - اندر خرابات فنا شاهنشهان محتشم
هم بیكله سرور شده هم بیقبا پا كوفته - خرابات بتان درشد حریف رطل و ساغر شد
همه غیبش مصور شد زهی سرمست اندیشه - تو وقف خراباتی دخلت می و خرجت می
زین وقف به هشیاران مسپار یكی دانه - جانا به خرابات آ تا لذت جان بینی
جان را چه خوشی باشد بیصحبت جانانه - در خرابات مفردان رفته
خرقه آب و گل گرو كرده - گر به خرابات بتان هر طرفی لاله رخی است
لاله رخا تو ز یكی لاله ستان دگری - همرنگ جماعت شو تا لذت جان بینی
در كوی خرابات آ تا دردكشان بینی - ماییم چو می جوشان در خم خراباتی
گر چه سر خم بسته است از كهگل پنداری - ما گوش شماییم شما تن زده تا كی
ما مست و خراباتی و بیخود شده تا كی - گر علم خرابات تو را همنفسستی
این علم و هنر پیش تو باد و هوسستی - با مست خرابات خدا تا بنپیچی
تا وا ننماید همه رگهات افندی - برخیز كه شورید خرابات افندی
مستان نگر و نقل و شرابات افندی - چون تنگ شكر میر خرابات درآمد
یا رب چه لطیف است ملاقات افندی - در خانه خمار و خرابات كی دیدهست
معراج و تجلی و مقامات افندی - این حلقه مستان خرابات خراب است
دور از لب و دندان تو ای خواجه صاحی - خراباتی است در همسایه تو
كه از بوهای می خمار گشتی - بگیر این بو و میرو تا خرابات
كه همچون بو سبك رفتار گشتی - برو خرقه گرو كن در خرابات
چو سالوسان چرا در ژنده باشی - ای دل تو مرو سوی خرابات
هر چند قلندر جهانی - سحری چون قمر آیی به خرابات درآیی
بت و بتخانه بسوزی دل و دلدار فریبی - مست و خندان ز خرابات خدا میآیی
بر شر و خیر جهان همچو شرر میخندی - در خراباتی كه مجنونان روند
زود بستان ساغر از دیوانگی - مرغان تشنه را به خرابات قرب خویش
خمها و بادههای معانی نهادهای - بزم و شراب لعل و خرابات و كافری
ملك قلندرست و قلندر از او بری - چون نروی زین جهان خوی خرابات جان
در عوض می بگیر بیمزه ترخینهای - بسی خمار كشیدی از این خمیر ترش
به عاقبت به خرابات جاودان رفتی - دلا به كوی خرابات ناز تو نخرند
مكن تو بینی و ناموس تا جهان بینی - به جان من به خرابات آی یك لحظه
تو نیز آدمیی مردمی و جان داری - «خرابات» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- با اهل خرابات نشاند ما را
تا غیر خرابات نداند ما را - این آتش عشق میپزاند ما را
هر شب به خرابات کشاند ما را - هر کو به خرابات نشد عنین است
زیرا که خرابات اصول دینست - آن خوبانی که فتنهی بتکدهاند
ما را به خرابات بتان ره زدهاند - وی اهل خرابات که در غرقابید
صد قافله بگذشت و شما در خوابید - ای اهل خرابات که در غرقابید
خیزید که روز و شب چرا در خوابید - پیران خرابات غمت بسیارند
چون چشم تو هم خفته و هم بیدارند - هم امت پرهیز ز ما پرهیزند
هم اهل خرابات ز ما بگریزند - در کوی خرابات تکبر نخرند
مردی ز سر کوی خرابات برند - قومی به خرابات تو اندر بندند
رندی چند و کس نداند چندند - مطرب خواهم که عاشق مست بود
در کوی خرابات تو پابست بود - در مصطبهها گر دو خرابات نگر
پیچیدن مستان به ملاقات نگر - در کوی خرابات گذر میکردم
وین دلق بشر دوخت بدر میکردم - در کوی خرابات نگاری دیدم
عشقش به هزار جان و دل بخریدم - روزی به خرابات تو می میخوردم
وین خرقهی آب و گل بدر میکردم - دیدم ز خرابات تو عالم معمور
معمور و خراب از آن چنین میکردم - در راه یگانگی چه طاعت چه گناه
در کوی خرابات چه درویش چه شاه - ای شادی راز تو هزاران شادی
وز تو به خرابات هزار آبادی - روزی به خرابات گذر میکردی
کژ کژ به کرشمهای نظر میکردی - گر نیستم از اهل مناجات رواست
از اهل خرابات تو هستم باری