«خروش» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «خروش» در غزلیات حافظ شیرازی
- خم ها همه در جوش و خروشند ز مستی
وان می که در آن جاست حقیقت نه مجاز است - هوا مسیح نفس گشت و باد نافه گشای
درخت سبز شد و مرغ در خروش آمد - صبحدم از عرش می آمد خروشی عقل گفت
قدسیان گویی که شعر حافظ از بر می کنند - حدیث عشق که از حرف و صوت مستغنیست
به ناله دف و نی در خروش و ولوله بود - بیا و کشتی ما در شط شراب انداز
خروش و ولوله در جان شیخ و شاب انداز - رموز مصلحت ملک خسروان دانند
گدای گوشه نشینی تو حافظا مخروش - با دل خونین لب خندان بیاور همچو جام
نی گرت زخمی رسد آیی چو چنگ اندر خروش - ارغنون ساز فلک رهزن اهل هنر است
چون از این غصه ننالیم و چرا نخروشیم - بیا و از غبن این سالوسیان بین
صراحی خون دل و بربط خروشان - برگ نوا تبه شد و ساز طرب نماند
ای چنگ ناله برکش و ای دف خروش کن - بزن در پرده چنگ ای ماه مطرب
رگش بخراش تا بخروشم از وی - سعدی شیرازی
- «خروش» در غزلیات سعدی شیرازی
- تا غمی پنهان نباشد رقتی پیدا نگردد
هم گلی دیدست سعدی تا چو بلبل می خروشد - خروشم از تف سینست و ناله از سر درد
نه چون دگر سخنان کز سر مجاز آید - ایمنی از خروش من گر به جهان دراوفتد
فارغی از فغان من گر به فلک رسانمش - خردمندان نصیحت می کنندم
که سعدی چون دهل بیهوده مخروش - بی کار بود که در بهاران
گویند به عندلیب مخروش - گر یکی از عشق برآرد خروش
بر سر آتش نه غریبست جوش - هر که دلی دارد از انفاس او
می شنود تا به قیامت خروش - دوری از بط در قدح کن پیش از آنک
در خروش آید خروس صبح بام - به زخم خورده حکایت کنم ز دست جراحت
که تندرست ملامت کند چو من بخروشم - من از جفای زمان بلبلا نخفتم دوش
تو را چه بود که تا صبح می خروشیدی - خیام نیشابوری
- «خروش» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «خروش» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- رهبر كن جانها را پرزر كن كانها را
در جوش و خروش آور از زلزله دریا را - فروپوش فروپوش نه بخروش نه بفروش
تویی باده مدهوش یكی لحظه بپالا - دریا به جوش از تو كه بیمثل گوهری
كهسار در خروش كه ای یار غار ما - هر دل كه به چنگ او درافتاد
چون چنگ همیشه در خروش است - چو در اسرار درآیی كندت روح سقایی
به فلك غلغله افتد ز هیاهوی و خروشت - چو جوش دیدی میدان كه آتشست ز جان
خروش دیدی میدانك شعله سوداست - جان ز تو جوش میكند دل ز تو نوش میكند
عقل خروش میكند بیتو به سر نمیشود - خروش و جوش هر مستی ز جوش خم می باشد
سبكساری هر آهن ز تو آهن ربا باشد - دلم از چنگ غمت گشت چو چنگ
نخروشد نترنگد چه كند - من خامشم ولیك ز هیهای طوطیان
هم نیشكر ز لطف خروشنده میشود - وگر نخفتی و از حال دوش آگاهی
بگو كه نیم شب آن نعره و خروش چه بود - در وقت سماع صوفیان را
از عرش رسد خروش دیگر - ای خروشیده ز دردم سنگ و آهن دم به دم
چون نجست از سنگ و آهن برق بخروشیده گیر - بحر از این روی جوشد مرغ از این رو خروشد
تا در این دام افتد هر دم آشكار دیگر - بحر از این دم به جوش كوه از این لعل پوش
نوح از این در خروش روح از این شرمسار - در خروش است آن خروس و تو همی در خواب خوش
نام او را طیر خوانی نام خود را اثربوس - سرنای توام مرا تو گویی
من در تو فرودمم تو مخروش - ای تن دهنت پر از شكر شد
پیشت گله نیست هیچ مخروش - میخروشم لیكن از مستی عشق
همچو چنگم بیخبر من از خروش - صبحدم از نردبان گفت مرا پاسبان
كز سوی هفتم فلك دوش شنیدم خروش - تو سمیع ضمیر و فكری و ما
لب ببسته همیزنیم خروش - هر لحظه بخروشانترم برجسته و جوشانترم
چون عقل بیپر می پرم زیرا چو جان بالاییم - هله زین پس نخروشم نكنم فتنه نجوشم
به دلم حكم كی دارد دل گویای تو دارم - اندرفكن ز بانگ و خروش خوشت صدا
در ما كه در وفای تو چون كوه مرمریم - مهر برآور به جوش وز دل چنگ آن خروش
پر كن از عیش گوش پر كن از می شكم - گهی صرفم بنوشاند چو چنگم درخروشاند
به شامم می بپوشاند به صبحم می كند یقظان - هر سو از او خروشی او ساكن و خموشی
سرسبز و سبزپوشی جانم بماند حیران - از تب چرا خروشم عیسی طبیب هوشم
وز سگ چرا هراسم میر شكار با من - خابیه جوش میكند كیست كه نوش میكند
چنگ خروش میكند در صفت و ثنای تو - بنوازیش كای حزین مخور اندوه بعد از این
كه خروشید آسمان ز خروش و فغان تو - همچو سرنا بخروشیم به شكر لب یار
همه دكان بفروشیم كه كانیم همه - مرا چو نی بنوازید شمس تبریزی
بهانه بر نی و مطرب ز غم خروشیده - یك نفسی خموش كن در خمشی خروش كن
وقت سخن تو خامشی در خمشی تو ناطقی - آن آب به جوش آمد هستی به خروش آمد
تا واشد و دریا شد این عالم چون چاهی - تا اول با خود نخروشید ربابی
در ناله نیارد همه را او به ربابی - آن شاه ز روی لطف برداشت
سرنای و در او بزد خروشی - همه اجزات خموشند ز تو اسرار نیوشند
همه روزی بخروشند كه بیا تا تو چه داری - همه مطربان خروشان همه از تو گشته جوشان
همه رخت خود فروشان خوششان همیفشاری - سرنای جانها را در می دمی تو دم دم
نی را چه جرم باشد چون تو همیخروشی - مرا چو دیك بجوشی مگو خمش چه خروشی
چه جای صبر و خموشی چه آفتی چه بلایی - ای دل تو به عشق چند جوشی؟!
تا كی تو ز عاشقی خروشی؟! - «خروش» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- سرنای دل از بسکه می لب نوشید
هم بر لب تو مست شد و بخروشید - وان نی ز تو از بسکه می لب نوشید
هم بر لب تو مست شد و بخروشید - شاهیست که تو هرچه بپوشی داند
بیکام و زبان گر بخروشی داند - از حسرت آنکه گیرمت در آغوش
هرجای کنم فغان و هر سوی خروش - مرغان رفتند بر سلیمان بخروش
کاین بلبل را چرا نمیمالی گوش - تا بتوانی تو جامهی عشق مپوش
چون پوشیدی ز هر بلائی مخروش - بر یاد تو کاس و طاس تا وقت سحر
میخوردم و میزدم همی دوش خروش - آواز گرفته است خروشان مینال
زیرا شنواست یار و واقف از حال - از ثور فلک شیر وفا میدوشم
هرچند که از پنجهی او بخروشم - بخروشیدم گفت خموشت خواهم
خاموش شدم گفت خروشت خواهم - من نای توام از لب تو مینوشم
تا نخروشی هر آینه نخروشم - فردوسی
- «خروش» در شاهنامه فردوسی
- درود آوریدش خجسته سروش
کزین بیش مخروش و بازآر هوش - خروشی برآمد ز لشکر به زار
کشیدند صف بر در شهریار - که من لشکری کرد خواهم همی
خروشی برآورد خواهم همی - از آن پس برآمد ز ایران خروش
پدید آمد از هر سویی جنگ و جوش - به پیش نگهبان آن مرغزار
خروشید و بارید خون بر کنار - خروشید و زد دست بر سر ز شاه
که شاها منم کاوهی دادخواه - خروشید کای پای مردان دیو
بریده دل از ترس گیهان خدیو - خروشید و برجست لرزان ز جای
بدرید و بسپرد محضر به پای - گرانمایه فرزند او پیش اوی
ز ایوان برون شد خروشان به کوی - همی بر خروشید و فریاد خواند
جهان را سراسر سوی داد خواند - هم آنگه یکایک ز درگاه شاه
برآمد خروشیدن دادخواه - خروشان همی رفت نیزه بدست
که ای نامداران یزدان پرست - خروشی برآمد ز آتشکده
که بر تخت اگر شاه باشد دده - بفرمود کردن به در بر خروش
که هر کس که دارید بیدار هوش - خروشید و بار غریبان ببست
ابر پشت شرزه هیونان مست - ز چندان گرانمایه گرد دلیر
خروشی برآمد چو آوای شیر - خروشیدن پهلوانان به درد
کنان گوشت تن را بران رادمرد - خروشی به زاری و چشمی پرآب
ز هر دام و دد برده آرام و خواب - خروشی برآورد دل سوگوار
یکی زر تابوتش اندر کنار - تبیره زنان پیش پیلان به پای
ز هر سو خروشیدن کره نای - ز کشور برآمد سراسر خروش
همی کرشدی مردم تیزگوش - خروشیدن تازی اسپان ز دشت
ز بانگ تبیره همی برگذشت - خروشی برآمد ز پیش سپاه
که ای نامداران و مردان شاه - همان پیش پیلان تبیره زنان
خروشان و جوشان و پیلان دمان - جز از جنگ و پیکار چاره ندید
خروش از میان سپه بر کشید - خروشید و بنمود یک یک نشان
به شیروی و گردان گردنکشان - درخشیدن آتش و باد خاست
خروش سواران و فریاد خاست - خروشی بر آمد ز پرده سرای
که ای پهلوانان فرخنده رای - رسید آنگهی تنگ در شاه روم
خروشید کای مرد بیداد شوم - یکی شیرخواره خروشنده دید
زمین را چو دریای جوشنده دید - به خواب اندرون بر خروشید سام
چو شیر ژیان کاندر آید به دام - خروشیدن کوس با کرنای
همان زنگ زرین و هندی درای - پدر زال را تنگ در برگرفت
شگفتی خروشیدن اندر گرفت - خروشیدن زنگ و هندی درای
برآمد ز دهلیز پرده سرای - چو آمد به نزدیکی بارگاه
خروش آمد از در که بگشای راه - چه مایه شبان دیده اندر سماک
خروشان بدم پیش یزدان پاک - همان سام نیرم برآرد خروش
ازین کار بر من شود او بجوش - دو بهره چو از تیره شب درگذشت
خروش سواران برآمد ز دشت - بپیچید و بنداخت او را بدست
خروشی برآورد چون پیل مست - خروش تبیره برآمد ز در
هیون دلاور برآورد پر - ز ساری و آمل برآمد خروش
چو دریای سبز اندر آمد به جوش - خروشی خروشیدم از پشت زین
که چون آسیا شد بریشان زمین - زمان تا زمان زو برآید خروش
شود رام گیتی پر از جنگ و جوش - بیامد به زین اندر آورد پای
برآمد خروشیدن کره نای - خروشان ز کابل همی رفت زال
فروهشته لفج و برآورده یال - برآید یکی باد با زلزله
ز گیتی برآید خروش و خله - خروشیدن مرد بالای گاه
یکایک برآمد ز درگاه شاه - خروشی برآمد ز پرده سرای
که آمد ز ره زال فرخندهرای - فرستاده تازان به کابل رسید
خروشی برآمد چنان چون سزید - چه آوای نای و چه آوای چنگ
خروشیدن بوق و آوای زنگ - چنان بد که یک روز ازو رفت هوش
از ایوان دستان برآمد خروش - خروشید سیندخت و بشخود روی
بکند آن سیه گیسوی مشک بوی - خروشیدن تازی اسپان و پیل
همی رفت آواز تا چند میل - برآمد ز درگاه زخم درای
ز پیلان خروشیدن کرنای - چو از روی کشور برآمد خروش
جهانی سراسر برآمد به جوش - به شبگیر هنگام بانگ خروس
برآمد خروشیدن بوق و کوس - خروشیدن آمد ز پردهسرای
ابا نالهی کوس و هندی درای - بینداخت سه جای سه چوبه تیر
برآمد خروشیدن دار و گیر - چو خورشید تابان ز بالا بگشت
خروش تبیره برآمد ز دشت - به شهر اندرون کوس با کرنای
خروشیدن زنگ و هندی درای - بیامد خروشان به خواهشگری
بیاراست با نامور داوری - خروشیدن کوس با کرنای
همان ژنده پیلان و هندی درای - برآمد خروش از دل زیر و بم
فراوان شده شادی اندوه کم - دگر روز برداشت لشکر ز جای
خروشیدن آمد ز پردهسرای - شماساس را دید گرد دلیر
که میبر خروشید چون نره شیر - برانگیخت آن رخش رویینه سم
برآمد خروشیدن گاو دم - چو آوای زنگ آمد از پشت پیل
خروشیدن کوس بر چند میل - گرفتش کمربند و بفگند خوار
خروشی ز ترکان برآمد بزار - برآمد خروشیدن دار و کوب
درخشیدن خنجر و زخم چوب - چرا نامدی نزد من با خروش
خروش توام چون رسیدی به گوش - همی کوفت بر خاک رویینه سم
چو تندر خروشید و افشاند دم - خروشید و جوشید و برکند خاک
ز نعلش زمین شد همه چاک چاک - بشد دشتبان پیش او با خروش
پر از خون به دستش گرفته دو گوش - چو یک نیمه بگذشت از تیره شب
خروش آمد از دشت و بانگ جلب - بدان جایگه باشد ارژنگ دیو
که هزمان برآید خروش و غریو - خروشیدن رخشم آمد به گوش
روان و دلم تازه شد زان خروش - به گاه قباد این خروشش نکرد
کجا کرد با شاه ترکان نبرد - چو آمد به شهر اندرون تاجبخش
خروشی برآورد چون رعد رخش - برآهیخت گرز و برآورد جوش
هوا گشت از آواز او پرخروش - چو آواز جویان به رستم رسید
خروشی چو شیر ژیان برکشید - خروش آمد و نالهی کرنای
بجنبید چون کوه لشکر ز جای - چو رعد خروشنده شد بوق و کوس
خور اندر پس پردهی آبنوس - برآمد همی تا به خورشید جوش
زن و مرد شد پیش او با خروش - برآمد خروش از در پیلتن
بزرگان لشکر شدند انجمن - خروش تبیره برآمد ز شهر
ز شادی به هرکس رسانید بهر - چو بر کوههی زین نهادند سر
خروش آمد و چاک چاک تبر - از ایران برآمد ز هر سو خروش
شد آرام گیتی پر از جنگوجوش - برآورد گرز گران را به دوش
برانگیخت رخش و برآمد خروش - برانگیخت اسپ و برآمد خروش
بران سان که دریا برآید بجوش - خروش آمد و نالهی مرد و زن
که کم شد هجیر اندر آن انجمن - به پیش سپاه اندر آمد چو گرد
چو رعد خروشان یکی ویله کرد - چو آمد خروشان به تنگ اندرش
بجنبید و برداشت خود از سرش - مگر با سواران بسیارهوش
ز زابل برانی برآری خروش - چو نزدیکی زابلستان رسید
خروش طلایه به دستان رسید - خروشی بلند آمد از دیدگاه
به سهراب گفتند کامد سپاه - یکی بر خروشید چون پیل مست
سپر بر سر آورد و بنمود دست - بیامد چو نزدیکی دژ رسید
خروشیدن نوش ترکان شنید - خروشان ازان درد بازآمدند
شگفتی فرو مانده از کار ژند - برو هر زمان برخروشد همی
تو گویی که در زین بجوشد همی - خروشید و بگرفت نیزه به دست
به آوردگه رفت چون پیل مست - ازان پس خروشید سهراب گرد
همی شاه کاووس را بر شمرد - خروشان بیامد به پردهسرای
به نیزه درآورد بالا ز جای - غمی گشت رستم چو او را بدید
خروشی چو شیر ژیان برکشید - بیامد خروشان بران دشت جنگ
به چنگ اندرون گرزهی گاورنگ - بپرسید زان پس که آمد به هوش
بدو گفت با ناله و با خروش - ز لشکر برآمد سراسر خروش
زمانه یکایک برآمد به جوش - بیامد به پیش سپه با خروش
دل از کردهی خویش با درد و جوش - همه برگرفتند با او خروش
زمین پر خروش و هوا پر ز جوش - چو آمد تهمتن به ایوان خویش
خروشید و تابوت بنهاد پیش - چو دیدند گردان گو پور شاه
خروش آمد و برگشادند راه - نهاد اندران بچهی اهرمن
خروشید و بفگند بر جامه تن - چو بشنید کاووس از ایوان خروش
بلرزید در خواب و بگشاد گوش - زمین گشت روشنتر از آسمان
جهانی خروشان و آتش دمان - که تا من ترا دیدهام بردهام
خروشان و جوشان و آزردهام - خروشی برآمد ز دشت و ز شهر
غم آمد جهان را ازان کار بهر - برآمد خروش از شبستان اوی
فغانش ز ایوان برآمد به کوی - چو از کوه آتش به هامون گذشت
خروشیدن آمد ز شهر و ز دشت - خروشید سودابه در پیش اوی
همی ریخت آب و همی کند موی - وزان پس خروشیدن نای و کوس
برآمد بیامد سپهدار طوس - ز دیده همی خون فرو ریختند
به زاری خروشی برانگیختند - خروشی برآمد ز افراسیاب
بلرزید بر جای آرام و خواب - پرستندگان تیز برخاستند
خروشیدن و غلغل آراستند - زمانی برآمد چو آمد به هوش
جهان دیده با ناله و با خروش - خروشیدمی من فراوان ز درد
مرا ناله و درد بیدار کرد - چو در شهر سالار ترکان رسید
خروش آمد و دیدهبانش بدید - درفش سپهدار پیران بدید
خروشیدن پیل و اسپان شنید - خروش تبیره ز میدان بخاست
همی خاک با آسمان گشت راست - سیاوش بران گوی بر داد بوس
برآمد خروشیدن نای و کوس - سیاووش چو بخروشد از روم و چین
پر از گرز و شمشیر بینی زمین - بلرزید وز خواب خیره بجست
خروشی برآورد چون پیل مست - به پیش پدر شد پر از درد و باک
خروشان به سر بر همی ریخت خاک - خروشید و شمعی برافروختند
برش عود و عنبر همی سوختند - نبینم همی یار با خود کسی
که بخروشدی زار بر من بسی - ز گیتی برآرد سراسر خروش
زمانه ز کیخسرو آید به جوش - سیاوش چو با جفت غمها بگفت
خروشان بدو اندر آویخت جفت - خروشان سرش را به بر در گرفت
لگام و فسارش ز سر برگرفت - سپاهی ز روم و سپاهی ز چین
همی هر زمان برخروشد زمین - ز خان سیاوش برآمد خروش
جهانی ز گرسیوز آمد به جوش - خروشش به گوش سپهبد رسید
چو آن ناله و زار نفرین شنید - بیآزار بردش به سوی ختن
خروشان همه درگه و انجمن - فرامرز جنگی چو او را بدید
خروشی چو شیر ژیان برکشید - که از شهر ایران برآمد خروش
همی خاک تیره برآمد به جوش - خروش سواران و گرد سپاه
چو شب کرد گیتی نهان گشت ماه - تهمتن چو بشنید زو رفت هوش
ز زابل به زاری برآمد خروش - سرش را به خنجر ببرید زار
زمانی خروشید و برگشت کار - همه برگرفتند با او خروش
تو گفتی که میدان برآمد به جوش - برآمد خروشیدن گاودم
دم نای رویین و رویینه خم - ز هر سو برآمد ز گردان خروش
همی کر شد از نالهی کوس گوش - زمین آمد از سم اسپان به جوش
به ابر اندر آمد فغان و خروش - برآمد خروش سپاه از دو روی
جهان شد پر از مردم جنگجوی - خروش آمد از لشکر هر دو سوی
ده و دار گردان پرخاشجوی - خروشیدن کوس بر پشت پیل
ز هر سو همی رفت تا چند میل - خروشان به سر بر پراگند خاک
همه جامه ها کرد بر خویش چاک - بزد بر سر شانهی پیلتن
به لشکر خروش آمد از انجمن - خروش آمد و نالهی کرنای
دم نای رویین و هندی درای - به ابر اندر آمد خروش سران
گراییدن گرزهای گران - خروش آمد و نالهی کرنای
تهمتن برانگیخت لشکر ز جای - همانگه چو نزد تهمتن رسید
خروشید چون روی او را بدید - خروشی برآورد برسان ابر
که تاریک شد مغز و چشم هژبر - همی هر زمان تیز و جوشان بدی
به نوی چو پیلی خروشان بدی - ابر شاه پیران گرفت آفرین
خروشان ببوسید روی زمین - خروش آمد و نالهی کرنای
دم نای رویین و هندی درای - چو آمد به نزدیک کاووس شاه
ز شادی خروش آمد از بارگاه - شد آن نامهی نامور ناپدید
خروش آمد و خاک دژ بردمید - تو گفتی که رعدست وقت بهار
خروش آمد از دشت و ز کوهسار - شب تیره تا برکشید آفتاب
خروشان همی بود دیده پرآب - سراپرده بردند ز ایوان بدشت
سپهر از خروشیدن آسیمه گشت - به ایران زن و مرد ازو با خروش
ز بس کشتن و غارت و جنگ و جوش - یکی مهره در جام بر دست شاه
بکیوان رسیده خروش سپاه - سر ماه باید که از کرنای
خروش آید و زخم هندی درای - چو از روز شد کوه چون سندروس
بابر اندر آمد خروش خروس - غریونده نای و خروشنده چنگ
بدست اندرون دستهی بوی و رنگ - خروش آمد و نالهی بوق و کوس
ز قلب سپه گیو و گودرز و طوس - ببستند بر پیل رویینه خم
برآمد خروشیدن گاودم - خروشان باسپ اندر آورد پای
بکردار آتش درآمد ز جای - ز کشور برآمد سراسر خروش
زمین پرخروش و هوا پر ز جوش - برت را بخفتان رومی بپوش
برو دل پر از جوش و سر پر خروش - که زیبد کز این غم بنالد پلنگ
ز دریا خروشان برآید نهنگ - بنزدیک پیران شد از رزمگاه
خروشی برآمد ز توران سپاه - ز لشکر همی برخروشید طوس
شب تیره تا گاه بانگ خروس - ز کین پدر بودم اندر خروش
دلش داشتم پر غم و درد و جوش - همی گفت چون من برایم بجوش
برانگیزم اسپ و برارم خروش - برو آفرین کرد و بر شد خروش
جهان آمد از بانگ اسپان بجوش - وزین روی لشکر سپهدار طوس
بیاراست برسان چشم خروش - یکی ابر بست از بر گرد سم
برآمد خروشیدن گاو دم - ز درد سیاوش خروشان بدم
چو بر آتش تیز جوشان بدم - بیامد بنزدیک ایران سپاه
خروشید کای مهتر رزم خواه - همی خون خروشم بجای سرشک
همیشه گرفتارم اندر پزشک - یکایک خروشیدن آمد ز دشت
همه اسپ یک بر دگر برگذشت - فرود آمد و خاک را داد بوس
خروش سپاه آمد و بوق و کوس - چو گرسیوز آمد بنزدیک در
از ایوان خروش آمد و نوش و خور - خروشیدم و خواستم زو چراغ
برفت آن بت مهربانم ز باغ - بدانگه که از بیشه خیزد خروش
تو بردار گرز و بجای آر هوش - خرامان بگرد گل اندر تذرو
خروشیدن بلبل از شاخ سرو - برآمد خروش از در پهلوان
ز بانگ تبیره زمین شد نوان - سپهدار چون گیو برگشت از وی
خروشان سوی جنگ بنهاد روی - ابا ترگ زرین و کوپال و تیغ
خروشان بکردار غرنده میغ - برآمد خروشیدن کرنای
بجنبد همی کوه گفتی ز جای - خروشی برآمد ز درگاه شاه
که ای پهلوانان ایران سپاه - ستاره سنان بود و خروشید تیغ
از آهن زمین بود وز گرز میغ - ز لشکر همه کشور آمد بجوش
زگیتی بر آمد سراسر خروش - بشبگیر گاه خروش خروس
ز هر سوی برخاست آوای کوس - نشست از بر تخت با تاج شاه
خروش آمد از دشت وز بارگاه - ز گردان گیتی برآمد خروش
زمین همچو دریا برآمد بجوش - خروشان فرود آمد از تخت عاج
بپیش بزرگان بینداخت تاج - خروشی ز لشکر بر آمد بدرد
رخ نامداران شد از درد زرد - ازان پس که گوشم شنید آن خروش
نهادم بران تیز آواز گوش - خروشان همی بود زین گفت و گوی
ز کیخسرو آگاهی آمد بروی - برآمد خروشیدن کرنای
بهامون کشیدند پردهسرای - همی بود گشتاسپ دل مستمند
خروشان و جوشان ز چرخ بلند - چو دیدنش از جای برخاستند
به زاری خروشیدن آراستند - شود پادشاه چون پدر بشنود
خروشان شود زان سپس نغنود - بماند پر از درد چون بیهشان
به هر کس خروشان و جویا نشان - بگفت این و بر بارگی برنشست
خروشان و جوشان و تیغی به دست - چو گرگ از در بیشه او را بدید
خروشی به ابر سیه برکشید - خروشان بغلتید بر خاک بر
به پیش خداوند پیروزگر - چو گاو اندر آمد به هامون ز کوه
خروشی بد اندر میان گروه - هرانکس که آن زخم شمشیر دید
خروشیدن گاو گردون شنید - ز بس بانگ اسپان و از بس خروش
همی نالهی کوس نشنید گوش - خروشی برآورد برسان شیر
که آورد خواهد ژیان گور زیر - بکوشید و اندر میانش آورید
خروش هژبر ژیان آورید - برآمد چکاچاک زخم تبر
خروش سواران پرخاشخر - درفشیدن تیغ و باران تیر
خروش یلان بود با دار و گیر - چو شب شد چو آهرمن کینهخواه
خروش جرس خاست از بارگاه - خروشی برآمد ز اسفندیار
بلرزید ز آواز او کوه و غار - خروش آمد و نالهی کرنای
برفتند گردان لشکر ز جای - خروشی برآمد ز درگاه شاه
شد از گرد خورشید تابان سیاه - پر آتش دل ابر و پر آب چشم
خروش مغانی و پرتاب خشم - به بالا برآمد جهانجوی مرد
چو رعد خروشان یکی نعره کرد - همآنگه خروش آمد از کرنای
پشوتن بیاورد پردهسرای - چو دیدند سیمرغ را بچگان
خروشان و خون از دو دیده چکان - چو بگذشت از تیره شب یک زمان
خروش کلنگ آمد از آسمان - چو یک پاس بگذشت از تیره شب
به پیش اندر آمد خروش جلب - همه لشکر اندر میان آورید
خروش هژبر ژیان آورید - بیامد ز دژ با صد و شست مرد
خروشان و جوشان به دشت نبرد - چو زخم خروش آمد از در سرای
دوان پیش آزادگان شد همای - چو شد کشته ارجاسپ آزردهجان
خروشی برآمد ز کاخ زنان - همی پاسبان برخروشید سخت
که گشتاسپ شاهست و پیروز بخت - چو ترکان شنیدند زان سان خروش
نهادند یکسر به آواز گوش - خروشی برآمد ز توران سپاه
ز سر برگرفتند گردان کلاه - ندانم که عاشق گل آمد گر ابر
چو از ابر بینم خروش هژبر - هوا پر خروش و زمین پر ز جوش
خنک آنک دل شاد دارد به نوش - ز نخچیرگاهش زواره بدید
خروشیدن سنگ خارا شنید - خروشید کای مهتر نامدار
یکی سنگ غلتان شد از کوهسار - ازین سو خروشی برآورد رخش
وزان روی اسپ یل تاجبخش - خروش آمد از بارهی هر دو مرد
تو گفتی بدرید دشت نبرد - خروشید کای فرخ اسفندیار
هماوردت آمد برآرای کار - برآویخت با او همی مهرنوش
دو رویه ز لشکر برآمد خروش - سیه شد جهان پیش چشمش به رنگ
خروشان همی تاخت تا جای جنگ - به پستی همی بود اسفندیار
خروشید کای رستم نامدار - ز نوشآذر گرد وز مهر نوش
خروشیدنی بود با درد و جوش - همانگه خروشی برآورد رخش
بخندید شادان دل تاجبخش - خروشید چون روی رستم بدید
که نام تو باد از جهان ناپدید - پشوتن بر و جامه را کرد چاک
خروشان به سر بر همی کرد خاک - تهمتن به گفتار او داد گوش
پیاده بیامد برش با خروش - خروشی برآمد ز آوردگاه
که تاریک شد روی خورشید و ماه - ازان پس به سالی به هر برزنی
به ایران خروشی بد و شیونی - خروشی برآمد ز ایوان به زار
جهان شد پر از نام اسفندیار - پشوتن غمی شد میان زنان
خروشان و گوشت از دو بازو کنان - برفتند یکسر ز بالین شاه
خروشان به نزدیک اسپ سیاه - به ابر اندر آمد خروش سپاه
پشوتن بیامد به ایوان شاه - خروشید و دیدش نبردش نماز
بیامد به نزدیک تختش فراز - ز دیبای زربفت کردش کفن
خروشان برو نامدار انجمن - همه سیستان زو شود پرخروش
همه شهر ایران برآید به جوش - خروشی برآمد ز زابلستان
ز بدخواه وز شاه کابلستان - چو روی پدر دید پور دلیر
خروشی برآورد بر سان شیر - زمانه شد از درد او با خروش
تو گفتی که هامون برآمد به جوش - خروشان همه زابلستان و بست
یکی را نبد جامه بر تن درست - سحرگه خروش آمد از کرنای
هم از کوس و رویین و هندی درای - دو جنگی چو نوشآذر و مهرنوش
که از درد ایشان برآمد خروش - خروشان و جوشان و دل پر ز درد
دو رخ زرد و لبها شده لاژورد - کنون غارت و کشتن و جنگ و جوش
مفرمای و مپسند چندین خروش - خروشی برآمد ز پردهسرای
که ای پهلوانان با داد و رای - بدانگه که شد کودک از خواب مست
خروشان بشد دایهی چرب دست - بدو گفت گازر که بازآر هوش
ترا زشت باشد ازین پس خروش - سیم بار آوازش آمد به گوش
شگفتی دلش تنگ شد زان خروش - بفرمود کو را بخوانید زود
خروشی برین سان که یارد شنود - یکی رعد و باران با برق و جوش
زمین پر ز آب آسمان پرخروش - ز ویران خروشی به گوش آمدش
کزان سهم جای خروش آمدش - دگر باره آمد ز ایوان خروش
که ای طاق چشم خرد را مپوش - خروشی به زاری برآمد ز روم
که بگذاشتند آن دلارام بوم - از آواز که آمد مر او را به گوش
ز تنگی که شد رشنواد از خروش - نباشد شگفت ار دل آید به جوش
به یک بد تو چندین چه داری خروش - به شادی خروشی برآمد ز کاخ
که نورسته دیدند فرخنده شاخ - خروشی برآمد ز هر پهلوی
تلی کشته دیدند بر هر سوی - تو گفتی هوا خون خروشد همی
زمین از خروشش بجوشد همی - خروشی برآمد ز پیش سپاه
که ای زیردستان گم کرده راه - خروشان پسر چو پدر را ندید
پدر همچنین چون پسر را ندید - خروشی برآمد ز ایران به زار
که گیتی نخواهیم بیشهریار - برآمد چنان از دو لشکر خروش
که چرخ فلک را بدرید گوش - خروشی بلند آمد از بارگاه
که ای مهتران نماینده راه - خروشی بد اندر میان سپاه
یکی را ندیدند بر سر کلاه - برآمد خروش سپاه از دو روی
بیآرام شد مردم جنگجوی - جهاندار دست سکندر گرفت
به زاری خروشیدن اندر گرفت - خروش آمد و گرد رزم او دو روی
برفتند گردان پرخاشجوی - خروشی برآمد ز لشکر به زار
فرو ریختند آلت کارزار - ز لشکر برآمد سراسر خروش
به زخم آوریدند پیلان به جوش - برآمد خروش از بر گاودم
دم نای سرغین و رویینه خم - همی گشت با او به آوردگاه
خروشی برآمد ز پشت سپاه - دل فور پر درد شد زان خروش
بران سو کشیدش دل و چشم و گوش - خروش آمد از روم کای دوستان
سر مایهی مرز هندوستان - ز شادی خروشیدن آراستند
کلاه کیانی بپیراستند - سکندر خروشید کای مرد تیز
همی جنگ رای آیدت گر گریز - چو از دور دیدند گرد سپاه
خروشی برآمد ز ابر سیاه - چو رعد خروشان برآمد غریو
برهنه سپاهی به کردار دیو - چو لشگر سوی آب حیوان گذشت
خروش آمد الله اکبر ز دشت - چو بر کوه روی سکندر بدید
چو رعد خروشان فغان برکشید - که ای بندهی آز چندین مکوش
که روزی به گوش آیدت یک خروش - چو آمد به تاریکی اندر سپاه
خروشی برآمد ز کوه سیاه - سپه سوی آواز بنهاد گوش
پراندیشه شد هرکسی زان خروش - بهاران کز ابر ا ندرآید خروش
همان سبز دریا برآید به جوش - چو تنین ازان موج بردارد ابر
هوا برخروشد بسان هژبر - خروش دمنده برآمد ز کوه
ستاره شد از تف آتش ستوه - خروش آمد از چشمهی آب شور
که ای آرزومند چندین مشور - وزان جایگه تیز لشکر براند
خروشان بسی نام یزدان بخواند - که آمد ز برگ درخت بلند
خروشی پر از سهم و ناسودمند - چو خورشید بر تیغ گنبد رسید
سکندر ز بالا خروشی شنید - بردند پیلان و هندی درای
خروش آمد و نالهی کرنای - نهاده بر اسپان نگونسار زین
تو گفتی همی برخروشد زمین - ز دیبای زربفت کردش کفن
خروشان بران شهریار انجمن - همه دشت یکسر خروشان شدند
چو بر آتش تیز جوشان شدند - بمابر کنون تلخ گردد جهان
خروشان شویم آشکار و نهان - ز لشکر سراسر برآمد خروش
ز فریاد لشکر بدرید گوش - بنالم ز تو پیش یزدان پاک
خروشان به سربر پراگنده خاک - به اصطخر بد بابک از دست اوی
که تنین خروشان بد از شست اوی - بتوفید کوه و بلرزید دشت
خروشش همی از هوا برگذشت - خروشان بشستش ز خاک نبرد
بر آیین شاهان یکی دخمه کرد - خروشان سپاه و درفشان درفش
سرافشان دل از تیغهای بنفش - برآمد خروشیدن گاودم
جهان پر شد از بانگ رویینه خم - خروش آمد از پس که ای بخت کرم
که رخشنده بادا سر از تخت کرم - هماندر زمان حقه را مهر کرد
بیامد خروشان و رخساره زرد - ازان پس خروشی برآورد سخت
کزو خیره شد شاه پیروز بخت - وزان پس یکی مرد بر پشت پیل
نشستی که رفتی خروشش دو میل - چو سرو دلارای گردد به خم
خروشان شود نرگسان دژم - به رزم آسمان را خروشان کند
چو بزم آیدش گوهرافشان کند - خروشی برآمد ز هر مرز و بوم
ز قیدافه برداشتند باژ روم - برفتند گردان بسیار هوش
پر از درد با ناله و با خروش - خروش آمد از راه اروندرود
به موبد چنین گفت هست این درود - بترسد چنین هرکس از بیم کوس
چنین برخروشند چون زخم کوس - برآمد خروشیدن داروگیر
ازیشان گرفتند چندی اسیر - حصاری شدند آن سپه در یمن
خروش آمد از کودک و مرد و زن - مهان را همه شاه در بر گرفت
ز بدها خروشیدن اندر گرفت - پس پای او شد که بنددش دم
خروشان شد آن بارهی سنگ سم - ز لشکر خروشی برآمد چو کوس
که شاها زمان آوریدت به طوس - برآمد دو هفته ز شهر یمن
خروشیدن کودک و مرد و زن - خروشی برآمد میان سران
دل هرکسی تیز گشت اندران - ز گیتی برآمد سراسر خروش
در آذر بد این جشن روز سروش - خروشید کای رنجدیده سوار
برین داستان کهن گوشدار - به ارزانیان داد چیزی که بود
خروشان همی رفت مرد جهود - پس انگه سوی ده روم من به هوش
ز من نشنود کس به مستی خروش - برو کهترانش خروشان شدند
وزان مجلس و جام جوشان شدند - همانگه برآمد ز درگه خروش
که ای نامداران با فر و هوش - خروشی برآمد همانگه ز در
که ای پهلوانان زرین کمر - خروشی برآمد ز پرمایه ده
ز شادی که گشتند همواره مه - ازان پس خروش آمد از جشنگاه
که جاوید ماناد بهرامشاه - شگفتی خروشی به گوش آمدم
کزان بیم جای خروش آمدم - همی اندران جای آواز سنج
خروشش همی ره نماید به گنج - همان چو ز گوینده بشنید مست
خروشان ازانجای برپای جست - زن چنگزن چنگ در بر گرفت
نخستین خروش مغان درگرفت - که گردد سراسر به گرد سپاه
همی برخروشد به بیراه و راه - به شادی برآمد ز ایران خروش
نهادند هر یک به آواز گوش - همی نو به هر بامدادی پگاه
خروشی بدی پیش درگاه شاه - خروشان برو آفرین خواندند
ورا پادشا زمین خواندند - سواران و پیلان بدربر به پای
خروشیدن زنگ با کرنای - یکایک همه هند زو پر خروش
از آواز او کر شدی تیز گوش - بزرگان ایران خروشان شدند
وزان اژدها نیز جوشان شدند - خروشی برآمد ز درگاه شاه
که ای نامداران با دستگاه - همی به آسمان اندر آمد خروش
ز بس مویه و درد و زاری و جوش - خروشی برآمد ز کشور بدرد
ازان شهر یاران آزادمرد - ز میدان خروشیدن گاودم
شنیدند و آوای رویینه خم - خروشی ز ایران برآمد که گوش
تو گفتی همی کر شود زان خروش - خروشی برآمد ز ایران بدرد
زن و مرد و کودک همی مویه کرد - همانگه که دید از تنش رفت هوش
برآمد به ناکام زو یک خروش - خروشان شد آن نرگسان دژم
همان سرو آزاده شد پشت خم - ز دیوان بابک برآمد خروش
نهادند یک سر برآواز گوش - خروشی برآمد ز درگاه شاه
که ای گرزداران ایران سپاه - به روز سه دیگر برآمد خروش
که ای نامداران با فر و هوش - شهنشاه کسری چو بگشاد گوش
ز دیوان بابک برآمد خروش - درمی فزون کرد روزی شاه
به دیوان خروش آمد از بارگاه - خروشی برآمد ز درگاه شاه
که هر کس که جوید سوی داد راه - همه رزمگه گشت زو پر خروش
دل رام برزین پر از درد و جوش - بدانگه که خیزد خروش خروس
ز درگاه برخاست آوای کوس - خروش آمد از شهروز مرد و زن
که بودند یک سر شدند انجمن - برآمد خروش از در نوشزاد
بجنبید لشکر چو دریا ز باد - تو گفتی مگر خاک جوشان شدست
هوا بر سر او خروشان شدست - خروشید کای نامور نوشزاد
سرت را که پیچید چونین ز داد - برفتند گردان لشکر ز جای
خروش آمد از کوس وز کرنای - چوخورشید برزد سر از برج گاو
ز هر سو برآمد خروش چگاو - زبان راندن و دیده بیآب شرم
گزیدن خروش اندر آواز نرم - خروش آمد و نالهی گاو دم
ببستند بر پیل رویینه خم - زمین پرخروش وهوا پر ز جوش
همی کر شد مردم تیزگوش - خروش آمد و ناله کرنای
هم از پشت پیلان جرنگ درای - بدیدند بر چهرهی شاه ماه
خروشی برآمد ز درگاه شاه - خروشی برآمد ز دانندگان
ز دانش پژوهان وخوانندگان - بر آمد خروشیدن گاو دم
ز دو رویه آواز رویینه خم - برآورد گه بر سرافشان کنم
همه لشکرش را خروشان کنم - برآمد خروشیدن کرنای
هم آواز کوس از دو پرده سرای - زگفت بدآموز جوشان شدند
به نزدیک مادرخروشان شدند - برآمد خروش از در هر دو شاه
یکی را نبود اندر آن شهر راه - شما را ستایش فزونست ازان
خروش و نیایش فزونست ازان - همه رومیان پیش موبد شدند
خروشان و با اختر بد شدند - ز کار وی ار خون خروشی رواست
که ناپارسایی برو پادشاست - شب آمد غمی شد ز گفتار شاه
خروش جرس خاست از بارگاه - منادیگری برکشیدی خروش
که این نامداران با فر و هوش - چو پنهان شد آن چادر آبنوس
بگوش آمد از دوربانگ خروش - هزیمت گرفت آن سپاه بزرگ
من از پس خروشان چودیو سترگ - همان زخم گوپال وباران تیر
خروش یلان بر ده ودار وگیر - شما بر خروشید و اندر دهید
سران را ز خون بر سرافسر نهید - خروش آمد از گرز و گوپال و تیغ
از آهن زمین بود وز گرد میغ - خروشید کای نامداران جنگ
زمانی دگر کرد باید درنگ - همیراندند آن دو تن نرم نرم
خروشید خسرو به آوای گرم - بدو گفت کای دخت قیصر نژاد
خردمند نخروشد از کار داد - چوخورشید برزد سراز تیره کوه
خروشی برآمد زهر دو گروه - توگفتی که دریا بجوشد همی
سپهر روان بر خروشد همی - هم آنگه چو از کوه برشد خروش
پدید آمد از راه فرخ سروش - فرشته بدو گفت نامم سروش
چو ایمن شدی دور باش از خروش - خروش آمد و نالهی گاودم
هم از کوههی پیل رویینه خم - خروشان همیتاخت تا قلبگاه
بجایی کجا شاه بد بیسپاه - هم آنگه خروش آمد از دیدهگاه
به بهرام گفتند کامد سپاه - خروشی برآورد کای بندگان
گنه کرده و بخت جویندگان - به تیره شبان چون برآمد خروش
نهادند هرکس به آواز گوش - مقاتوره پنداشت کو شد تباه
خروشید و برگشت زان رزمگاه - دو چنگش به کردار چنگ هژبر
خروشش همیبرگذشتی ز ابر - خروشی برآمد ز گردان چین
کز آواز گفت بلرزد زمین - همیرفت تا راز گوید بگوش
بزد دشنه وز خانه برشد خروش - همی خون خروشید خواهر ز درد
سخنهای او یک به یک یاد کرد - همه جامهی پهلوی کرد چاک
خروشان به سر بر همیریخت خاک - خروشان ازان جایگه بازگشت
تو گفتی که با باد انباز گشت - ز ایوان ازان پس خروشد آمدی
کز آوازها دل به جوش آمدی - بدیشان چنین گفت کامشب خروش
دگرگونهتر کرد باید ز دوش - بدو گفت شیرین که بگشای گوش
خروشیدن پاسبانان نیوش - کزان پس بود غارت و تاختن
خروش سواران و کین آختن - زمانی همیبود در پیش شاه
خروشان بیامد سوی بارگاه - شب آید یکی چشمه رخشان کند
نهفته کسی را خروشان کند - برآمد یکی ابر و برشد خروش
همی کر شد مردم تیزگوش - خروشی بر آمد به کردار رعد
ازین روی رستم وزان روی سعد - خروشی برآمد ز رستم چو رعد
یکی تیغ زد بر سر اسپ سعد - خروشان بر شهریار آمدند
همه دیده چون جویبار آمدند - ازو باز گشتند با درد و جوش
ز تیمار با ناله و با خروش - خروشی برآمد ز لشکر به زار
ز تیمار وز رفتن شهریار - بجستنش ترکان خروشان شدند
از آن باره و ساز جوشان شدند - خروشی برآید که بربند رخت
نبینی به جز دخمهی گور تخت - بیارم جزین نیز چیزی که هست
خروشان بود مردم تنگ دست - تو بیماری اکنون و ما چون پزشک
پزشک خروشان به خونین سرشک - چو بنشست گریان بشد مهرنوش
پر از درد با ناله و با خروش - خروشی بر آمد ز راهب به درد
که ای تاجور شاه آزاد مرد - بدانست ماهوی و از قلبگاه
خروشان برفت ازمیان سپاه