«صلاح» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «صلاح» در غزلیات حافظ شیرازی
- چه نسبت است به رندی صلاح و تقوا را
سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا - صلاح کار کجا و من خراب کجا
ببین تفاوت ره کز کجاست تا به کجا - مطلب طاعت و پیمان و صلاح از من مست
که به پیمانه کشی شهره شدم روز الست - هزار عقل و ادب داشتم من ای خواجه
کنون که مست خرابم صلاح بی ادبیست - اگر به مذهب تو خون عاشق است مباح
صلاح ما همه آن است کان تو راست صلاح - صلاح و توبه و تقوی ز ما مجو حافظ
ز رند و عاشق و مجنون کسی نیافت صلاح - من از رنگ صلاح آن دم به خون دل بشستم دست
که چشم باده پیمایش صلا بر هوشیاران زد - یاد باد آن که به اصلاح شما می شد راست
نظم هر گوهر ناسفته که حافظ را بود - صلاح ما همه دام ره است و من زین بحث
نیم ز شاهد و ساقی به هیچ باب خجل - زهد رندان نوآموخته راهی بدهیست
من که بدنام جهانم چه صلاح اندیشم - نیست امید صلاحی ز فساد حافظ
چون که تقدیر چنین است چه تدبیر کنم - بس که در خرقه آلوده زدم لاف صلاح
شرمسار از رخ ساقی و می رنگینم - صلاح از ما چه می جویی که مستان را صلا گفتیم
به دور نرگس مستت سلامت را دعا گفتیم - سعدی شیرازی
- «صلاح» در غزلیات سعدی شیرازی
- ما صلاح خویشتن در بی نوایی دیده ایم
هر کسی گو مصلحت بینند کار خویش را - عشق غالب شد و از گوشه نشینان صلاح
نام مستوری و ناموس کرامت برخاست - حکیم را که دل از دست رفت و پای از جای
سر صلاح توقع مدار و سامانش - نصیحتگوی ما عقلی ندارد
بر او گو در صلاح خویشتن کوش - بسم از قبول عامی و صلاح نیک نامی
چو به ترک سر بگفتم چه غم از کلاه دارم - چو تو را بدین شگرفی قدم صلاح باشد
نه مروتست اگر من نظر تباه دارم - مولوی
- «صلاح» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- شه صلاح الدین كه تو هم حاضری هم غایبی
ای عجوبه و اصلم بیا بیا بیا بیا - شه صلاح الدین كه تو هم حاضری هم غایبی
ای عجوبه واصلم باری بیا رویی نما - تو صلاح دل و دین را چو بدان چشم ببینی
به خدا روح امینی و امین مشعلهها را - صلاح الحق و دین نماید تو را
جمال شهنشاه و سلطان ما - از برای صلاح مجنون را
بازخوان ای حكیم افسون را - چون هست صلاح دین در این جمع
منصور و ابایزید با ماست - ای دل جاسوس من در پیش كیكاووس من
جز صلاح الدین ز دلها هوشیاری هست نیست - صلاح ذره صحرا و قطره دریا
بداند و مدد آرد كه علم او كر نیست - غزل رها كن از این پس صلاح دین را بین
از آنك خلعت نو را غزل رفوست بدست - صلاح الدین به صید آمد همه شیران بود صیدش
غلام او كسی باشد كه از دو كون حر باشد - نه آن باشد نه این باشد صلاح الحق و دین باشد
اگر همدم امین باشد بگویم كان فلان باشد - صلاح الدین یعقوبان جواهربخش زركوبان
كه او خورشید اسرارست و علام الغیوب آمد - مرا برید و خون آمد غزل پرخون برون آمد
برید از من صلاح الدین به سوی آن دیار آمد - گر شاه صلاح الدین پنهانست عجب نبود
كز غیرت حق هر دم لالای دگر دارد - از شاه صلاح الدین چون دیده شود حق بین
دل رو به صلاح آرد جان مشعله برباید - القاب صلاح الدین بر لوح چو پیدا شد
انصاف بسی منت بر لوح و قلم دارد - آن عنایت شه صلاح الدین بود كو یوسفیست
هم عزیز مصر باید مشتریش اندر مزاد - گر شبی خلوت كنی گویم من اندر گوش تو
لطفهایی را كه با ما شه صلاح الدین كند - چو صلاح دل و دین را همه دیدیت بگویید
كه چه خورشید عجایب كه ز اسرار برآمد - دوش در خواب بدیدم صلاح الدین را
گسترد سایه دولت چو همایی برسد - ای صلاح دل و دین تو ز برون جهتی
تا چنین شش جهت از نور تو رخشان باشد - بنده عشق تو در عشق كجا سرد شود
چون صلاح دل و دین آتش سوزان باشد - میدهد چون مه صلاح الدین ضیا
كارغنون را زهره جان ساز كرد - حكمتت از شه صلاح الدین رسد
آنك چون خورشید یكتا میرود - شیر حق شاه صلاح الدینست
نكند صید و نغرد چه كند - ای شه صلاح دین تو بیرون مشو ز صورت
بنما فرشتگان را تو كز بشر چه آید - چند پنهان خوری صلاح الدین
بوسههای نهان مبارك باد - جان عشق است شه صلاح الدین
كو ز اسرار كردگار بود - از الست آمد صلاح الدین تمام
تو ورا ز امروز و از فردا مگیر - نیست در آخرزمان فریادرس
جز صلاح الدین صلاح الدین و بس - ای صلاح جهان صلاح الدین
بر تو تا جاودان سلام علیك - هست صلاح دل و دین صورت آن ترك یقین
چشم فرومال و ببین صورت دل صورت دل - لطف صلاح دل و دین تافت میان دل من
شمع دل است او به جهان من كیم او را لگنم - ما دل به صلاح دین سپردیم
تا در دل او به یاد باشیم - چو صلاح دل و دین را مه خورشید یقین را
به تو افتاد محبت تو شدی جان و روانم - بهر صلاح دین را محروسه یقین را
منكر به عشق گوید ز انكار توبه كردم - گر بر فلك روانم ور لوح غیب خوانم
ای تو صلاح جانم بیتو چه در فسادم - ای شه صلاح الدین من ره دان من ره بین من
ای فارغ از تمكین من ای برتر از امكان من - ای شه صلاح الدین من ره دان من ره بین من
ای فارغ از تمكین من ای برتر از امكان من - سوی صلاح دل و دین آمده جبریل امین
در طلب نعمت جان بهر تقاضا دل من - خرابی دین و دنیا را نباشد هیچ اصلاحی
مگر از لطف بیپایان وز هنجار شمس الدین - جز صلاح الدین نداند این سخن را این سخن
من غلام زیركان و زیركان و زیركان - ز صلاح دل و دین زر برم و زر كوبم
تا مفرح شود آن را كه بود دیده جان - هزار آینه و صد هزار صورت را
دهم به عشق صلاح جهان صلاح الدین - چون صلاح الدین صلاح جان ماست
آن صلاح جانها را بازگو - صلاح دیده ره بین صلاح الدین صلاح الدین
برای او ز خود شاید كه بگریزیم مستانه - در روی صلاح دین تو بنگر
تا دریابی بیان خیره - شه صلاح الدین برفتی ای همای گرم رو
از كمان جستی چو تیر و آن كمان بگریسته - بر صلاح الدین چه داند هر كسی بگریستن
هم كسی باید كه داند بر كسان بگریسته - به صلاح دین به زاری برسی كه شهریاری
ملك و شراب داری ز شراب جان عطا ده - آن شه صلاح دین است كو پایدار بادا
دست عطاش دایم در گردنم قلاده - دهان گشاد ضمیر و صلاح دین را گفت
تویی حیات من ای دیده خدادیده - صلاح دین تو چو ماهی و فارغی زین شرح
كه فارغ است سر زلف حور از شانه - ای غوث هر بیچارهای واگشت هر آوارهای
اصلاح هر مكارهای مقصود هر افسانهای - چونك صلاح دل و دین مجلس دل را شد امین
مادر دولت بكند دختر جان را پدری - سرش را میشكافد او برای آنچ او داند
كه جالینوس به داند صلاح حال بیماری - گریزان شو به علیین دلا یعنی صلاح الدین
چو تو بیدست و بیپایی كه سبحان الذی اسری - بردار صراحی را بگذار صلاحی را
آن جام مباحی را دركش كه بیاسایی - در پیش چنین فتنه و در دست چنین می
یا رب چه شود جان مسلمان صلاحی - تو صلاح دل و دینی تو در این لطف چنینی
كه كمین خار فنا را سوی گلزار فریبی - كان زركوبان صلاح الدین كه تو
همچو مه از سیم خرمن كردهای - آستین شه صلاح الدین بگیر
ور نگیری باطل باطل شدی - كار زركوبان چو زر كردی چو زر
شه صلاح الدین كه تو صدمردهای - شه صلاح الدین برآ زین شش جهت
گر چه ظاهر اندر این شش میروی - بازآمدی به خانهای قبله زمانه
والله صلاح دینی پیوسته در ظهوری - چون رسیدی به شه صلاح الدین
گر فسادی سوی صلاح آیی - «صلاح» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- در کون و فساد چون عجب بنهادند
نوری که صلاح دین و دنیا همه اوست - اندر سر من نبود جز رای صلاح
اندر شب و روز پاک جویای صلاح - امسال چنانم که نیارم گفتن
یک سال دگر وای مرا وای صلاح - چندان بدود که در تنش رگ بیند
زیرا که صلاح خود را درین یک بیند - انوار صلاح دین برانگیخته باد
بر دیده و جان عاشقان ریخته باد - هر جان که لطیف گشت و از لطف گذشت
با خاک صلاح دین درآمیخته باد - ای پیر اگر تو روی با حق داری
یا همچو صلاح دست مطلق داری