«نسیم» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «نسیم» در غزلیات حافظ شیرازی
- همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی
به پیام آشنایان بنوازد آشنا را - می وزد از چمن نسیم بهشت
هان بنوشید دم به دم می ناب - ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست
منزل آن مه عاشق کش عیار کجاست - خیال روی تو در هر طریق همره ماست
نسیم موی تو پیوند جان آگه ماست - تا عاشقان به بوی نسیمش دهند جان
بگشود نافه ای و در آرزو ببست - ز کار ما و دل غنچه صد گره بگشود
نسیم گل چو دل اندر پی هوای تو بست - تو خود وصال دگر بودی ای نسیم وصال
خطا نگر که دل امید در وفای تو بست - تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست
دل سودازده از غصه دو نیم افتادست - دل من در هوس روی تو ای مونس جان
خاک راهیست که در دست نسیم افتادست - شیراز و آب رکنی و این باد خوش نسیم
عیبش مکن که خال رخ هفت کشور است - باغبان همچو نسیمم ز در خویش مران
کآب گلزار تو از اشک چو گلنار من است - کحل الجواهری به من آر ای نسیم صبح
زان خاک نیکبخت که شد رهگذار دوست - در آن زمین که نسیمی وزد ز طره دوست
چه جای دم زدن نافه های تاتاریست - تا به دامن ننشیند ز نسیمش گردی
سیل خیز از نظرم رهگذری نیست که نیست - کنون که می دمد از بوستان نسیم بهشت
من و شراب فرح بخش و یار حورسرشت - در گلستان ارم دوش چو از لطف هوا
زلف سنبل به نسیم سحری می آشفت - دل را که مرده بود حیاتی به جان رسید
تا بویی از نسیم می اش در مشام رفت - مدامم مست می دارد نسیم جعد گیسویت
خرابم می کند هر دم فریب چشم جادویت - نسیم مشک تاتاری خجل کرد
شمیم زلف عنبربوی فرخ - نمی دهند اجازت مرا به سیر و سفر
نسیم باد مصلا و آب رکن آباد - از رهگذر خاک سر کوی شما بود
هر نافه که در دست نسیم سحر افتاد - ز خاک کوی تو هر گه که دم زند حافظ
نسیم گلشن جان در مشام ما افتد - غبار راه راهگذارت کجاست تا حافظ
به یادگار نسیم صبا نگه دارد - بسوخت حافظ و کس حال او به یار نگفت
مگر نسیم پیامی خدای را ببرد - خوشش باد آن نسیم صبحگاهی
که درد شب نشینان را دوا کرد - می خواستم که میرمش اندر قدم چو شمع
او خود گذر به ما چو نسیم سحر نکرد - من ایستاده تا کنمش جان فدا چو شمع
او خود گذر به ما چو نسیم سحر نکرد - غنچه گلبن وصلم ز نسیمش بشکفت
مرغ خوشخوان طرب از برگ گل سوری کرد - گل مراد تو آن گه نقاب بگشاید
که خدمتش چو نسیم سحر توانی کرد - دلا چو غنچه شکایت ز کار بسته مکن
که باد صبح نسیم گره گشا آورد - نسیم باد صبا دوشم آگهی آورد
که روز محنت و غم رو به کوتهی آورد - چون ز نسیم می شود زلف بنفشه پرشکن
وه که دلم چه یاد از آن عهدشکن نمی کند - گفتم خوشا هوایی کز باد صبح خیزد
گفتا خنک نسیمی کز کوی دلبر آید - نسیم در سر گل بشکند کلاله سنبل
چو از میان چمن بوی آن کلاله برآید - نسیم زلف تو چون بگذرد به تربت حافظ
ز خاک کالبدش صد هزار لاله برآید - بسم حکایت دل هست با نسیم سحر
ولی به بخت من امشب سحر نمی آید - مگر نسیم خطت صبح در چمن بگذشت
که گل به بوی تو بر تن چو صبح جامه درید - به شکر آن که شکفتی به کام بخت ای گل
نسیم وصل ز مرغ سحر دریغ مدار - تا معطر کنم از لطف نسیم تو مشام
شمه ای از نفحات نفس یار بیار - دلا رفیق سفر بخت نیکخواهت بس
نسیم روضه شیراز پیک راهت بس - زهد گران که شاهد و ساقی نمی خرند
در حلقه چمن به نسیم بهار بخش - خوش خبر باشی ای نسیم شمال
که به ما می رسد زمان وصال - شممت روح وداد و شمت برق وصال
بیا که بوی تو را میرم ای نسیم شمال - ز کوی یار بیار ای نسیم صبح غباری
که بوی خون دل ریش از آن تراب شنیدم - چو غنچه بر سرم از کوی او گذشت نسیمی
که پرده بر دل خونین به بوی او بدریدم - دیده بخت به افسانه او شد در خواب
کو نسیمی ز عنایت که کند بیدارم - ای باد از آن باده نسیمی به من آور
کان بوی شفابخش بود دفع خمارم - ای نسیم سحری بندگی من برسان
که فراموش مکن وقت دعای سحرم - هوای منزل یار آب زندگانی ماست
صبا بیار نسیمی ز خاک شیرازم - ای نسیم منزل لیلی خدا را تا به کی
ربع را برهم زنم اطلال را جیحون کنم - ز تاب آتش دوری شدم غرق عرق چون گل
بیار ای باد شبگیری نسیمی زان عرق چینم - مگرش خدمت دیرین من از یاد برفت
ای نسیم سحری یاد دهش عهد قدیم - غنچه گو تنگ دل از کار فروبسته مباش
کز دم صبح مدد یابی و انفاس نسیم - شراب ارغوانی را گلاب اندر قدح ریزیم
نسیم عطرگردان را شکر در مجمر اندازیم - سرم خوش است و به بانگ بلند می گویم
که من نسیم حیات از پیاله می جویم - دل آزرده ما را به نسیمی بنواز
یعنی آن جان ز تن رفته به تن بازرسان - گه چون نسیم با گل راز نهفته گفتن
گه سر عشقبازی از بلبلان شنیدن - یا رب کی آن صبا بوزد کز نسیم آن
گردد شمامه کرمش کارساز من - ای گل خوش نسیم من بلبل خویش را مسوز
کز سر صدق می کند شب همه شب دعای تو - ما محرمان خلوت انسیم غم مخور
با یار آشنا سخن آشنا بگو - خنک نسیم معنبر شمامه ای دلخواه
که در هوای تو برخاست بامداد پگاه - با ضعف و ناتوانی همچون نسیم خوش باش
بیماری اندر این ره بهتر ز تندرستی - بگفتمی که چه ارزد نسیم طره دوست
گرم به هر سر مویی هزار جان بودی - ز کوی یار می آید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی - خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندی دهیم
کز نسیمش بوی جوی مولیان آید همی - ای نسیم سحری خاک در یار بیار
که کند حافظ از او دیده دل نورانی - چراغ افروز چشم ما نسیم زلف جانان است
مباد این جمع را یا رب غم از باد پریشانی - نسیم صبح سعادت بدان نشان که تو دانی
گذر به کوی فلان کن در آن زمان که تو دانی - سعدی شیرازی
- «نسیم» در غزلیات سعدی شیرازی
- بار دگر گر به سر کوی دوست
بگذری ای پیک نسیم صبا - هر صبحدم نسیم گل از بوستان توست
الحان بلبل از نفس دوستان توست - گل نیز در آن هفته دهن باز نمی کرد
و امروز نسیم سحرش پرده دریدست - بوی بهشت می گذرد یا نسیم دوست
یا کاروان صبح که گیتی منورست - آب از نسیم باد زره روی گشته گیر
مفتول زلف یار زره موی خوشترست - به یادگار کسی دامن نسیم صبا
گرفته ایم و دریغا که باد در چنگست - باد بهشت می گذرد یا نسیم صبح
یا نکهت دهان تو یا بوی لادنست - مگر نسیم سحر بوی زلف یار منست
که راحت دل رنجور بی قرار منست - بوی بهار می دمدم یا نسیم صبح
باد بهشت می گذرد یا پیام اوست - ای نسیم سحر از من به دلارام بگوی
که کسی جز تو ندانم که بود محرم دوست - ای نسیم صبح اگر باز اتفاقی افتدت
آفرین گویی بر آن حضرت که ما را بار نیست - غنچه دیدم که از نسیم صبا
همچو من دست در گریبان داشت - ای گلبن خرامان با دوستان نگه کن
تا بگذرد نسیمی بر ما ز بوستانت - که را مجال سخن گفتنست به حضرت او
مگر نسیم صبا کاین پیام بگذارد - مگر نسیم سحر بوی یار من دارد
که راحت دل امیدوار من دارد - به نسیم صبح باید که نبات زنده باشی
نه جماد مرده کان را خبر از صبا نباشد - سعدی حیوان را که سر از خواب گران شد
دربند نسیم خوش اسحار نباشد - کسان که در رمضان چنگ می شکستندی
نسیم گل بشنیدند و توبه بشکستند - دهان غنچه بدرد نسیم باد صبا
لبان لعل تو وقتی که ابتسام کنند - نسیم باد صبا بوی یار من دارد
چو باد خواهم از این پس به بوی او پیمود - نه زنده را به تو میلست و مهربانی و بس
که مرده را به نسیمت روان بیاساید - نه زنده را به تو میلست و مهربانی و بس
که مرده را به نسیمت روان بیاساید - مرا زمانه ز یاران به منزلی انداخت
که راضیم به نسیمی کز آن دیار آید - نسیم صبح را گفتم تو با او جانبی داری
کز آن جانب که او باشد صبا عنبرفشان آید - بوی گل آورد نسیم صبا
بلبل بی دل ننشیند خموش - دگر به گوش فراموش عهد سنگین دل
پیام ما که رساند مگر نسیم شمال - یا رب از فردوس کی رفت این نسیم
یا رب از جنت که آورد این پیام - دو سه بامداد دیگر که نسیم گل برآید
بتر از هزاردستان بکشد فراق جفتم - شب دراز به امید صبح بیدارم
مگر که بوی تو آرد نسیم اسحارم - خاک را زنده کند تربیت باد بهار
سنگ باشد که دلش زنده نگردد به نسیم - باغبان گر نگشاید در درویش به باغ
آخر از باغ بیاید بر درویش نسیم - گر نسیم سحر از خلق تو بویی آرد
جان فشانیم به سوغات نسیم تو نه سیم - ای نسیم صبا ز روضه انس
برگذر پیش از آن که درگذریم - این نسیم خاک شیرازست یا مشک ختن
یا نگار من پریشان کرده زلف عنبرین - سخنی که با تو دارم به نسیم صبح گفتم
دگری نمی شناسم تو ببر که آشنایی - صبای روضه رضوان ندانمت که چه بادی
نسیم وعده جانان ندانمت که چه بویی - ای باد صبح بستان پیغام وصل جانان
می رو که خوش نسیمی می دم که خوش عبیری - گر بکشی بنده ایم ور بنوازی رواست
ما به تو مستأنسیم تو به چه مستوحشی - به تربیت به چمن گفتم ای نسیم صبا
بگوی تا ندهد گل به خار چاووشی - دم عیسیست پنداری نسیم باد نوروزی
که خاک مرده بازآید در او روحی و ریحانی - مرحبا ای نسیم عنبربوی
خبری زان به خشم رفته بگوی - ای نسیم کوی معشوق این چه باد خرمست
تا کجا بودی که جانم تازه می گردد به بوی - و گر این شب درازم بکشد در آرزویت
نه عجب که زنده گردم به نسیم صبحگاهی - خیام نیشابوری
- «نسیم» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «نسیم» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ما همچو خرمن ریخته گندم به كاه آمیخته
هین از نسیم باد جان كه را ز گندم كن جدا - چو گل شكفته شوم در وصال گلرخ خویش
رسد نسیم بهارم چه خوش بود به خدا - نه بخندد نه بشكفد عالم
بی نسیم دم منور ما - یا نسیم الصبح انی عند ما بشرتنی
یا خیال الوصل روحی عند ما جمشتنا - نادی نسیم عشقك فی انفس الوری
احیاكم جلالی جل جلالیا - كی منتظر نسیم باشد
آن كس كه سبكتر از نسیمست - خارش حرص و طمع در جگر و جانش افكند
چون نسیم كرمش بر دل خرسند گذشت - بوی خوش این نسیم از شكن زلف اوست
شعشعه این خیال زان رخ چون والضحاست - فتحوا العیون بطیبه و نسیمه
سكروا به فاذا هم بملاح - هزاران سیمبر بینی گشاییده بر او سینه
چو آن عنبرفشان قصه نسیم آن سحر گوید - بیا و بزم سلطان بین ز جرعه خاك خندان بین
كه یاغی رفت و از نصرت نسیم مشك بیز آمد - یا رب این بوی خوش از روضه جان میآید
یا نسیمیست كز آن سوی جهان میآید - بس كه نسیمی به دل اندردمید
زان مدد نور كه آرد ولاد - فنسیم طرب اولهم
یهب السالك حولا و جلد - هر دل كه نسیم من بر او زد
شد گلشن و گلستان پرنور - ور میخواهی كه زنده گردیم
ما را به نسیم وصل بسپار - پیش او رو ای نسیم نرم رو
پیش او بنشین به رویش درنگر - بیامدیم دگربار چون نسیم بهار
برآمدیم چو خورشید با صد استظهار - به بوی آن گل بگشاد دیده یعقوب
نسیم یوسف ما را ز كرته خوار مگیر - بگویمت كه چرا خاك حور و ولدان زاد
كه داد بوی بهشتش نسیم عنبر عیش - غلط رفت غلط رفت كه این نقش نه ماییم
كه تن شاخ درختی است و ما باد نسیمیم - ولی جنبش این شاخ هم از فعل نسیم است
خمش باش خمش باش هم آنیم و هم اینیم - بیا تا نوبهار عشق باشیم
نسیم از مشك و از عنبر بگیریم - اینك دم ما نسیم آن گل
ما گلبن گلشن یقینیم - عالم پر شد نسیم آن گل
یعنی كه بیا كه ما چنینیم - یا رب این بوی طرب از طرف فردوس است
یا نسیمی است كه از روز وصالش رسدم - گفت جهان سلیم چیست خبر ای نسیم
گفت ندارم ز بیم جز نفسی والسلام - لیس یهدی قلبنا الا نسیم منكم
لیس یجلی طرفنا الا بقربی دوركم - گفتم بوی یوسفی چشم چگونه وادهد
چشم مرا نسیم تو داد ضیا كه همچنین - خوانها بر سر نسیم و كاسها بر كف صبا
با طبق پوشی كه پوشیدهست جز از اهل خوان - ز نسیمش شود آن جغد به از باز سپید
بهتر از شیر شود از دم او ماده زغن - دل را گره گشای نسیم وصال توست
شاخ امید را به نسیمی همیفشان - هر زمان چون مست گردد از نسیم خمر جان
تا در خمخانه میتازد ولیكن بار كو - الیوم من الوصل نسیم و سعود
الیوم اری الحب علی العهد فعودوا - نهادی سیر بر بینی نسیم گل همیجویی
زهی بیرزق كو جوید ز هر بیچارهای چاره - چو بدیدم بر سیمش ز زر و سیم نفورم
كه نفور است نسیمش ز كف سیم شماره - ای جزو چون بر میپری چون بیپری و بیسری
گفتا شكفته میشوم اندر نسیم یاریی - لاح صبوح سره فاح نسیم بره
جاء اوان دره برزه لمن یری - باغ و بهار خیره سر كز چه نسیم میوزی
سوسن و سرو مست تو تا چه گلی چه عبهری - حق نسیم بوی تو كان رسدم ز كوی تو
حق شعاع روی تو كو كندم نهاریی - از بهر نسیم زلف جعدت
یكتا زلفی كه جز دو تا نی - چو نسیم شاخهها را به نشاط اندرآرد
بوزد به دشت و صحرا دم نافه تتاری - چه عقل دارد آن گل كه پیش باد ستیزد
نه از نسیم ویستش جمال و نیك نهادی - روان شدهست نسیم از شكرستان وصال
كه از حلاوت آن گم كند شكر شكری - چو مجنون بیامد به وادی لیلی
كه یابد نسیمش ز باد صبایی - مشام محمد به ما داد صله
كشیم از یمن خوش نسیم خدایی - اجیبوا، اجیبوا هواكم عجیب
صفا من هواكم نسیم الهوایی - یا كه ز جنات نسیمی رسید
در پی رضوان رضا میروی - اذنالعشق تعالوا، لتذوقوا و تنالوا
هله ای مژده شیرین، چه نسیمی و چه بادی! - نسیمالصبح جد بابتشار
و بشر حین یأتی بانتشار - «نسیم» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «نسیم» در شاهنامه فردوسی