«صافی» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «صافی» در غزلیات حافظ شیرازی
- صوفی بیا که آینه صافیست جام را
تا بنگری صفای می لعل فام را - نقد صوفی نه همه صافی بی غش باشد
ای بسا خرقه که مستوجب آتش باشد - باده صافی شد و مرغان چمن مست شدند
موسم عاشقی و کار به بنیاد آمد - ما را که درد عشق و بلای خمار کشت
یا وصل دوست یا می صافی دوا کند - صوف برکش ز سر و باده صافی درکش
سیم درباز و به زر سیمبری در بر گیر - حافظ از مشرب قسمت گله ناانصافیست
طبع چون آب و غزل های روان ما را بس - بیا تا در می صافیت راز دهر بنمایم
به شرط آن که ننمایی به کج طبعان دل کورش - در این صوفی وشان دردی ندیدم
که صافی باد عیش دردنوشان - طریق صدق بیاموز از آب صافی دل
به راستی طلب آزادگی ز سرو چمن - ما مرد زهد و توبه و طامات نیستیم
با ما به جام باده صافی خطاب کن - ساقی که جامت از می صافی تهی مباد
چشم عنایتی به من دردنوش کن - پاک و صافی شو و از چاه طبیعت به درآی
که صفایی ندهد آب تراب آلوده - می ای دارم چو جان صافی و صوفی می کند عیبش
خدایا هیچ عاقل را مبادا بخت بد روزی - صافیست جام خاطر در دور آصف عهد
قم فاسقنی رحیقا اصفی من الزلال - بیا به شام غریبان و آب دیده من بین
به سان باده صافی در آبگینه شامی - سعدی شیرازی
- «صافی» در غزلیات سعدی شیرازی
- چون می روشن در آبگینه صافی
خوی جمیل از جمال روی تو پیدا - صافی چو بشد به دور سعدی
زین پس من و دردی خرابات - شراب خورده ساقی ز جام صافی وصل
ضرورتست که درد سر خمار کشم - صوفی چگونه گردد گرد شراب صافی
گنجشک را نگنجد عنقا در آشیانه - درون پیرهن از غایت لطافت جسم
چو آب صافی در آبگینه پیدایی - بسیار سفر باید تا پخته شود خامی
صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی - مولوی
- «صافی» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- گل را مجنبان هر دمی تا آب تو صافی شود
تا درد تو روشن شود تا درد تو گردد دوا - باد شمالی میوزد كز وی هوا صافی شود
وز بهر این صیقل سحر در میدمد باد صبا - گفتا چیست این ای فلان گفتم كه خون عاشقان
جوشیده و صافی چو جان بر آتش عشق و ولا - زهی صافی زهی حری مثال می خوشی مری
كسی دزدد چنین دری كه بگذارد عوانی را - یا صافیه الخمر فی آنیه المولی
اسكر نفرا لدا و السكر بنا اولی - تا از لب تو بوی لب غیر نیاید
تا عشق مجرد شود و صافی و یكتا - دل و جان را در این حضرت بپالا
چو صافی شد رود صافی به بالا - هم بزن بر صافیان آن درد دردانگیز را
هم بخور با صوفیان پالوده بیدود را - در دماغ اندرببافد خمر صافی تا دماغ
در زمان بیرون كند جولاه هستی باف را - امتزاج روحها در وقت صلح و جنگها
با كسی باید كه روحش هست صافی صفا - عمر اوانیست و وصل شربت صافی در آن
بی تو چه كار آیدم رنج اوانی مرا - رحیقا رقیقا صافیا متلالا
فنخلوا بها یوما و یوما علی الملا - بكش آب را از این گل كه تو جان آفتابی
كه نماند روح صافی چو شد او به گل مركب - نه عالم بد نه آدم بد نه روحی
كه صافی و لطیف و آبگونست - خضر وقت تو عشق است كه صوفی ز شكست
صافیست و مثل درد به پستی بنشست - بگرد آتش عشقش ز دور میگردی
اگر تو نقره صافی میانه را چه شدست - جان كه صافی شدست در قالب
جز كه آیینه دار جانان نیست - گر زحمت از تو بردهام پنداشتی من مردهام
تو صافی و من دردهام بیصاف دردی خوار شد - زان می صافی ز خم وحدتش ای باخودان
عقل و هوش و عاقبت بینی همه لاشیء كنید - نه به یك بار نشاید در احسان بستن
صافی ار میندهی كم ز یكی جرعه درد - از باده گزافی شد صاف صاف صافی
وز درد هر دو عالم جوشید و بر سر آمد - جانم اگر صافیست دردی لطف توست
لطف تو پاینده باد بر سر جان تا ابد - شراب صافی و سلطان ندیم و دولت یار
دگر نیارم گفتن كه در میانه چه بود - صافی آن باده چو ارواح خورد
كاسه آلوده به اجسام داد - صافی آن باده ز ارواح جو
زانك به اجسام همین نام داد - صافی انگور به میخانه رفت
چونك اجل خوشه تن را فشرد - تو بگو سخن كه جانی قصصات آسمانی
كه كلام تست صافی و حدیث من مكدر - چون شود قصد كه گیرند بپوشد ازرق
صوفیی گردد صافی صفت بیآزار - به بوی آن میشد آب روشن و صافی
چو مست سجده كنان میرود به سوی بحار - هست كسی صافی و زیبانظر
تا بكند جانب بالا نظر - یا شوق این العافیه كی اضطفر بالقافیه
عندی صفات صافیه فی جنبها نطقی كدر - یا شوق این العافیه كی اضطفر بالقافیه
عندی صفات صافیه فی جنبها نطقی كدر - ای عاشق صافی روان رو صاف چون آب روان
كاین آب صافی بیگره جان می فزاید دم به دم - به سربالای عشق این دل از آن آمد كه صافی شد
كه از دردی آب و گل من بیدل در این پستم - روزه چون روزت كند روشن دل و صافی روان
روز عید وصل شه را ساخته قربان صیام - تا سوی تبریز جان جانب شمس الزمان
آید صافی روان گوید ای من منم - ای دل صافی دم ثابت قدم
جت لكی تنذر خیر الامم - گه آب نیل صافی را به دشمن خون نمودم من
نمودم سنگ خاكی را به عامه گوهر و مرجان - دردی وجودت را صافی كن و پالوده
وان شیشه معنی را پرصافی صهبا كن - همچو نای انبان در این شب من از آن خالی شدم
تا خوش و صافی برآید نالهها و وای من - چونك هست او كل كل صافی صافی كمال
وصف او چون نوبهار و وصف اجزا یاسمن - بیگفت شو چو ماهی و صافی چو آب بحر
تا زود بر خزینه گوهر شوی امین - آتش نو را ببین زود درآ چون خلیل
گر چه به شكل آتش است باده صافی است آن - همچون كوثر صافی خوشتر
بیهر سودا بنشین بنشین - آب زلال ملك تو باغ و نهال ملك تو
جز ز زلال صافیت مینخورد نهال تو - در خرابات حقیقت پیش مستان خراب
در چنان صافی نبینی درد و خس و انساب كو - صافی شرم توست نهان در حجاب غیب
دردی بریخت بر رخ گلزار شرم تو - آن می صافی جام گزافی
درده و خندان برگو برگو - نباشد چاره جز صافی شرابی
باقداح یقلبها الكرام - زان می كه از او سینه صافی است چو آیینه
پیش آر و مده وعده بر شنبه و پنجشنبه - در جام رنج و شادی پوشیده اصل ما را
در مغز اصل صافیم باقی بمانده درده - میان نعرهها بشناخت آواز مرا آن شه
كه صافی گشته بود آوازم از انفاس حیوانی - ایا تبریز عقلم را خیال تو بشوراند
تو گویی باده صافی خیالت گویی بنگستی - ز رنج عام و لطف خاص حكمتها شود پیدا
كه تا صافی شود دردی كه تا خاصه شود عامی - نانی دهدت جانان بیمعده و بیدندان
آبی دهدت صافی زان بحر كه دررفتی - شد صافی بیدردی عقلی كه توش بردی
شد داروی هر خسته آن را كه توش خستی - در این دریا بسی رگهاست صافی
بسی رگهاست كان تیره است و تاری - صفای دل از آن رگهای صافی است
بدان رگ پی بری چون پر برآری - چون آب حیات خضر دیدی
چون صافی و آبگون نگشتی - چشم بگشا سوی ما آخر جوابی بازگو
كز درون بحر دانش صافیی نی دردهای - جوهری بیند صافی متحلی به حلل
متمكن شده در كالبد جانوری - پرویزن است عالم ما همچو آرد در وی
گر بگذری تو صافی ور نگذری سبوسی - ز جام شربت شافی شدم به عشق تو لافی
بیامدم زر صافی اگر تو كوره ناری - ز جام فلك پاك و صافیتری
كه برتر از این گنبد اعظمی - «صافی» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «صافی» در شاهنامه فردوسی