«جادو» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «جادو» در غزلیات حافظ شیرازی
- چشم جادوی تو خود عین سواد سحر است
لیکن این هست که این نسخه سقیم افتادست - گر بایدم شدن سوی هاروت بابلی
صد گونه جادویی بکنم تا بیارمت - مدامم مست می دارد نسیم جعد گیسویت
خرابم می کند هر دم فریب چشم جادویت - بده ساقی شراب ارغوانی
به یاد نرگس جادوی فرخ - آه از آن نرگس جادو که چه بازی انگیخت
آه از آن مست که با مردم هشیار چه کرد - از چشم شوخش ای دل ایمان خود نگه دار
کان جادوی کمانکش بر عزم غارت آمد - عالم از شور و شر عشق خبر هیچ نداشت
فتنه انگیز جهان غمزه جادوی تو بود - قیاس کردم و آن چشم جادوانه مست
هزار ساحر چون سامریش در گله بود - آن چشم جادوانه عابدفریب بین
کش کاروان سحر ز دنباله می رود - قرار برده ز من آن دو نرگس رعنا
فراغ برده ز من آن دو جادوی مکحول - هم جان بدان دو نرگس جادو سپرده ایم
هم دل بدان دو سنبل هندو نهاده ایم - تا سحر چشم یار چه بازی کند که باز
بنیاد بر کرشمه جادو نهاده ایم - سعدی شیرازی
- «جادو» در غزلیات سعدی شیرازی
- گویی دو چشم جادوی عابدفریب او
بر چشم من به سحر ببستند خواب را - بهای روی تو بازار ماه و خور بشکست
چنان که معجز موسی طلسم جادو را - نه وسمست آن به دلبندی خضیبست
نه سرمست آن به جادویی کحیلست - لاف مزن سعدیا شعر تو خود سحرگیر
سحر نخواهد خرید غمزه جادوی دوست - همشیره جادوان بابل
همسایه لعبتان کشمیر - خمار در سر و دستش به خون هشیاران
خضیب و نرگس مستش به جادویی مکحول - چشم جادوی تو بی واسطه کحل کحیل
طاق ابروی تو بی شائبه وسمه و سیم - چشمم بستی به زلف دلبند
هوشم بردی به چشم جادو - ای چشم تو دلفریب و جادو
در چشم تو خیره چشم آهو - لب خندان شیرین منطقش را
نشاید گفت جز ضحاک جادو - دلم به غمزه جادو ربود دوری کرد
کنون بماندم بی او چو نقش دیواری - اینک من و زنگیان کافر
وان ملعب لعبتان جادوی - مولوی
- «جادو» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- دل گفت حسن روی او وان نرگس جادوی او
وان سنبل ابروی او وان لعل شیرین ماجرا - ای سخت گرفته جادوی را
شیری بنموده آهوی را - فرمای به هندوان جادو
كز حد نبرند ساحری را - و آنك مستان خمار جادوی اویند نیز
چون ثنا گویند كز هستی فتادستند جدا - دم سخت گرم دارد كه به جادوی و افسون
بزند گره بر آب او و ببندد او هوا را - با منی وز من نمیداری خبر
جادوم من جادوی كردم تو را - با منی وز من نمیدانی خبر
چشم بستم جادوی كردم تو را - ور جادویی نماید بندد زبان مردم
تو چون عصای موسی بگشا برو زبانها - تو عشق را چون دیدهای از عاشقان نشنیدهای
خاموش كن افسون مخوان نی جادوی نی شعبدهست - اندر دلم ز غمزه غماز فتنههاست
فتنه نشان جادوی بیمارم آرزوست - آن میر مه رو را بگو وان چشم جادو را بگو
وان شاه خوش خو را بگو مستان سلامت میكنند - حاصل عصای موسوی عشقست در كون ای روی
عین و عرض در پیش او اشكال جادویی بود - بتی كو زهره و مه را همه شب شیوه آموزد
دو چشم او به جادویی دو چشم چرخ بردوزد - جز تا به چه بابل او را نبود منزل
تا جان نشود جادو جایی بنیاساید - باز هم در چنگ حق تاریست بس پنهان و خوش
كو به ناگه وصف آن دو نرگس جادو كند - جادوكانی ز فن چند عصا و رسن
مار كنند از فریب موسی و ثعبان رسید - گفتم جادو كسی سست بخندید و گفت
سحر اثر كی كند ذكر خدا میرود - شكار خسته اویم به تیر غمزه جادو
گرم به مهر بخواند كه ای شكار چه باشد - تبریز بگو آخر با غمزه شمس الدین
كای فتنه جادویان ای سحر حلالت خوش - به شكرخنده اگر میببرد جان رسدش
وگر از غمزه جادو برد ایمان رسدش - هاروتیی افروختی پس جادویش آموختی
ز آنم چنین می سوختی تا شمع تاریكی شوم - من این ایوان نه تو را نمیدانم نمیدانم
من این نقاش جادو را نمیدانم نمیدانم - زان غمزه مست تو زان جادو و جادوخو
خیره شده هر دیده نادان هم و دانا هم - جادوی بر خم نشیند می دواند شهر شهر
جادوان را ریش خندی می كند جادوی خم - صد چو هاروت و چو ماروت ز سحرش بستهست
مر مرا بسته این جادوی سحاره مكن - بس سینهها را خست او بس خوابها را بست او
بستهست دست جادوان آن غمزه جادوی او - چو چشمت بست آن جادوی استاد
درآ در آب جو و آب میجو - چشم گریانم ز گریه كند بود
یافت نور از نرگس جادوی تو - شاد آمدی شاد آمدی جادو و استاد آمدی
چون هدهد پیغامبری از پیش عنقا آمده - جادو و چشم بندی چشم كسش نبیند
سوداگری است موزون میزان من گرفته - شب به مثال هندوی روز مثال جادوی
عدل مثال مشعله ظلم چو كور یا كری - لعبت صورت مرا دوختهای به جادوی
سوزنهای بوالعجب در دل من خلیدهای - ز غمزه تیراندازش كرشمه ساحری سازش
هلا هاروت و ماروتم بیاموزید جادویی - چون سرمه جادویی در دیده كشی دل را
تمییز كجا ماند در دیده انسانی - آبی است به زیرش مه آبی است به زیرش كه
او چشم چنین بندد چون جادو دلخواهی - از غمزه جادواش شمس الحق تبریزی
در سحر نمیبندد جز سینه آگاهی - امروز در این شهر نفیر است و فغانی
از جادوی چشم یكی شعبده خوانی - برود فكرت جادو نهدت دام به هر سو
تو همه دام و فنش را به یكی فن بدرانی - بس كن و سحر مكن اول خود را برهان
كه اسیر هوس جادویی و شعبدهای - شد جادوی حرام و حق از جادوی بری
بر تو حرام نیست كه محبوب ساحری - میبند و میگشا كه همین است جادوی
میبخش و میربا كه همین است داوری - مست نیم ای حریف عقل نرفت از سرم
غمزه جادوش كرد جان مرا ساحری - دلی ز من بربودی كه دل نبود و تو بودی
چه آتشی و چه دودی چه جادوی چه فسونی - گره گشای خداوند شمس تبریزی
كه چشم جادوی او زد گره به سحاری - پیش آن چشمهای جادوی تو
چون نباشد حرام جادویی - «جادو» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «جادو» در شاهنامه فردوسی
- همه نره دیوان و افسونگران
برفتند جادو سپاهی گران - هنر خوار شد جادویی ارجمند
نهان راستی آشکارا گزند - بپروردشان از ره جادویی
بیاموختشان کژی و بدخویی - ببرم پی از خاک جادوستان
شوم تا سر مرز هندوستان - ابر کتف ضحاک جادو دو مار
برست و برآورد از ایران دمار - کنون کردنی کرد جادوپرست
مرا برد باید به شمشیر دست - چنان بد که ضحاک جادوپرست
از ایران به جان تو یازید دست - بدو گفت شاه آفریدون تویی
که ویران کنی تنبل و جادویی - بگفتند کاو سوی هندوستان
بشد تا کند بند جادوستان - وزان جادوان کاندر ایوان بدند
همه نامور نره دیوان بدند - سرانشان به گرز گران کرد پست
نشست از برگاه جادوپرست - چه مایه جهان گشت بر ما ببد
ز کردار این جادوی بیخرد - بدید آن سیه نرگس شهرناز
پر از جادویی با فریدون به راز - اگر جادویی باید آموختن
به بند و فسون چشمها دوختن - بپریم با مرغ و جادو شویم
بپوییم و در چاره آهو شویم - دو جادوش پر خواب و پرآب روی
پر از لاله رخسار و پر مشک موی - یکی جادوی ساخت با من به جنگ
که با چشم روشن نماند آب و رنگ - چپ و راست گفتی که جادو شدست
به آورد تا زنده آهو شدست - که آن خانهی دیو افسونگرست
طلسمست و ز بند جادو درست - چنان زار و خوارند بر چشم من
چه جادو چه دیوان آن انجمن - تن و جان فدای سپهبد کنم
طلسم دل جادوان بشکنم - بینداخت از باد خم کمند
سر جادو آورد ناگه ببند - نشست از بر زین و ره برگرفت
خم منزل جادو اندر گرفت - میانش به خنجر به دو نیم کرد
دل جادوان زو پر از بیم کرد - خور جادوان بد چو رستم رسید
از آواز او دیو شد ناپدید - به گوش زن جادو آمد سرود
همان نالهی رستم و زخم رود - ندانست کاو جادوی ریمنست
نهفته به رنگ اندر اهریمنست - چو آواز داد از خداوند مهر
دگرگونهتر گشت جادو به چهر - بدانجا که کاووس لشکر کشید
ز دیوان جادو بدو بد رسید - بدو گفت پنهان ازین جادوان
همی رخش را کرد باید روان - مگر یار باشدت یزدان پاک
سر جادوان اندر آری به خاک - ز دیوان نبینی نشسته یکی
جز از جادوان پاسبان اندکی - سر دیو جادو هزاران هزار
بیفگند باید به خنجر به زار - سزای تو دیدی که یزدان چه کرد
ز دیو و ز جادو برآورد گرد - شد از جادویی تنش یک لخت کوه
از ایران بروبر نظاره گروه - بدو گفت ار ایدونک پیدا شوی
به گردی ازین تنبل و جادوی - بخوردی و در آتش انداختی
برین گونه بر جادویی ساختی - زنی بود با او سپرده درون
پر از جادوی بود و رنگ و فسون - همه جادوی زال کرد اندرین
نخواهم که داری دل از من بکین - دو بچه چنان چون بود دیوزاد
چه گونه بود بچه جادو نژاد - برین کار بگذشت یک هفته نیز
ز جادو جهان را برآمد قفیز - چنین گفت جادو که من بیگناه
چه گویم بدین نامور پیشگاه - که این هر دو کودک ز جادو زنند
پدیدند کز پشت اهریمنند - یکی جادوی سازد اندر نهان
بدو بگرود شهریار جهان - و گر جاودان راست این دستگاه
مرا خود به جادو نباید سپاه - چو پیکار کیخسرو آمد پدید
ز من جادویها بباید شنید - برو تیز بر سوی هندوستان
مبادا بر و بوم جادوستان - بر آن جادوی چارها ساختند
نه سود آمد از هرچ انداختند - یکی جادو آمد به دین آوری
به ایران به دعوی پیغمبری - همه پیش آن دین پژوه آمدند
ازان پیر جادو ستوه آمدند - یکی نام او بیدرفش بزرگ
گوی پیر و جادو ستنبه سترگ - دگر جادوی نام او نام خواست
که هرگز دلش جز تباهی نخواست - ازان پس که ایزد ترا شاه کرد
یکی پیر جادوت بی راه کرد - من از تخمهی ایرج پاک زاد
وی از تخمهی تور جادو نژاد - که پاسخ کنم جادو ارجاسپ را
پسند آمد این شاه گشتاسپ را - بینداخت نامه بگفتا روید
مرین را سوی ترک جادو برید - دبیرش مران نامه را برگشاد
بخواندش بران شاه جادو نژاد - بدادش بدان جادوی خویش کام
کجا نام خواست و هزارانش نام - کجا باشد آن جادوی خویش کام
کجا خواست نام و هزارانش نام - بیامد پس آن بیدرفش سترگ
پلید و بد و جادوی و پیر گرگ - چو شد جادوی زشت ناباکدار
سوی آن خردمند گرد سوار - سر جادوان جهان بیدرفش
مر او را بیفگند و برد آن درفش - ازان جادوی پیر بیرون کشید
سرش را ز نیمهتن اندر برید - سر پیر جادوش بنهاد پیش
کشنده بکشت اینت آیین و کیش - کجا باشد آن جادوی بیدرفش
که بردست آن جمشیدی درفش - یکی جادوی بود نامش ستوه
گذارنده راه و نهفته پژوه - به هر حملهیی جادوی زان سران
سپردی زمین را به گرز گران - همه بیرهان را بدین آورم
سر جادوان بر زمین آورم - فریب زن جادو و گرگ و شیر
فزونست از اژدهای دلیر - زن جادو از خویشتن شیر کرد
جهانجوی آهنگ شمشیر کرد - تو فردا چو در منزل آیی فرود
به پیشت زن جادو آرد درود - چو جادو بمرد آسمان تیره گشت
بران سان که چشم اندران خیره گشت - که من با زن جادوان آن کنم
که پشت و دل جادوان بشکنم - نه با زخم تو پای دارد نهنگ
نه ترک و نه جادو نه شیر و پلنگ - زن جادو آواز اسفندیار
چو بشنید شد چون گل اندر بهار - پر آژنگ رویی بی آیین و زشت
بدان تیرگی جادویها نوشت - یکی نغز پولاد زنجیر داشت
نهان کرده از جادو آژیر داشت - نبیند ز برداشتن هیچ رنج
تو او را چو گرگ و چو جادو مسنج - بدو گفت کای ترک برگشته بخت
سر پیر جادو ببین از درخت - دگر منزل اکنون چه بینم شگفت
کزین جادو اندازه باید گرفت - پدیدست نامت به هندوستان
به روم و به چین و به جادوستان - سر جادوان را بکندم ز تن
ستودان ندیدند و گور و کفن - شنیدم که دستان جادوپرست
به هنگام یازد به خورشید دست - چو خشم آرد از جادوان بگذرد
برابر نکردم پس این با خرد - بپرسید طینوش کاین چون کنی
بدین جادوی بر چه افسون کنی - بکشت و ز سرشان برآهخت پوست
بدان جادوی داده دل مرد دوست - بدانست کای جادوی کار اوست
بدو بد رسیدن ز کردار اوست - بخارید گوش آهو اندر زمان
به تیر اندر آورد جادو کمان - بیامد بدینسان به هندوستان
گذشت از بر آب جادوستان - نماند بر و بوم هندوستان
به ایران کشد خاک جادوستان - ز نیرنگ وز تنبل و جادویی
ز کردار کژی وز بدخویی - سخن رفت چندی ز افسون و بند
ز جادوی و آهرمن پرگزند - سخن جز به یزدان و از دین مگوی
ز نیرنگ جادو شگفتی مجوی - ز جادو سخن هرچ گویند هست
نداند جز از مرد جادوپرست - ز جادو سخن رفت وز شهد و شیر
بدو گفت شد این سخن دلپذیر - شگفت اندرو مرد جادو بماند
دلش را به اندیشه اندر نشاند - نبودست جز جادوی پرفریب
که اندر بلندی نمودت نشیب - شنیدی که ضحاک شد ناسپاس
ز دیو و ز جادو جهان پرهراس - ازان جادویی در شگفتی بماند
فرستاد و گستهم را پیش خواند - چوبهرام آواز خسرو شنید
باندیشه آن جادوی را بدید - نمودم همه پیشت این جادویی
نه از تنبل و مکر وز بدخویی - همه جادویی دانی و بدخویی
به ایران گنکار ترکس تویی - کجا در جهان جادویی جز بنام
شنو دست و بو دست زان شادکام - وگر شاه ازین رسم و اندازه بود
که رای وی از جادوی تازه بود - که جادو بدی کس به مشکوی شاه
به دیده به دیدی همان روی شاه - تو گفتی که من بد تن و جادوام
ز پا کی و از راستی یک سوام - به شیرین فرستاد شیروی کس
که ای نره جادوی بیدست رس