«گنبد» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «گنبد» در غزلیات حافظ شیرازی
- زین قصه هفت گنبد افلاک پرصداست
کوته نظر ببین که سخن مختصر گرفت - گفتم این جام جهان بین به تو کی داد حکیم
گفت آن روز که این گنبد مینا می کرد - از صدای سخن عشق ندیدم خوشتر
یادگاری که در این گنبد دوار بماند - ما می به بانگ چنگ نه امروز می کشیم
بس دور شد که گنبد چرخ این صدا شنید - عاقبت منزل ما وادی خاموشان است
حالیا غلغله در گنبد افلاک انداز - جرعه جام بر این تخت روان افشانم
غلغل چنگ در این گنبد مینا فکنم - گوی زمین ربوده چوگان عدل اوست
وین برکشیده گنبد نیلی حصار هم - سعدی شیرازی
- «گنبد» در غزلیات سعدی شیرازی
- مولوی
- «گنبد» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- چندان دعا كن در نهان چندان بنال اندر شبان
كز گنبد هفت آسمان در گوش تو آید صدا - خرم كن و روشن كن این مفرش خاكی را
خورشید دگر بنما این گنبد خضرا را - به گوش جان بشنو از غریو مشتاقان
هزار غلغله در جو گنبد خضرا - اگر تو مشترییی گرد مه گرد
بگرد گنبد دوار امشب - ساكنان آب و گل گر عشق ما را محرمند
پس درون گنبد دل غلغله و فریاد چیست - بت پرستانه تو را پای فرورفت به گل
تو چه دانی كه بر این گنبد مینا چه خوشست - آن آفتاب كز دل در سینهها بتافت
بر عرش و فرش و گنبد خضرا مباركست - دودی برآید از فلك نی خلق ماند نی ملك
زان دود ناگه آتشی بر گنبد اعظم زند - پیدا شود سر نهان ویران شود نقش جهان
موجی برآید ناگهان بر گنبد اخضر زند - در آن دریای پرمرجان یكی قومند همچون جان
ورای گنبد گردان براق جان همیرانند - در مشهد اعظم به تشهد بنشینید
هش را به سوی گنبد دوار مدارید - تو باشی چون صدا و یار غارت
چو آوازی به نزد كوه و گنبد - شمهای گر ز تو در عالم علوی برسد
قدسیان رقص بر این گنبد گردان آرند - آفتاب ار ندهد تابش و نور
پس بدین نادره گنبد چه كند - زهی سخاوت و ایثار شمس تبریزی
كه شمس گنبد خضرا از او عطا خواهد - كرد مرا خشم مه و بر رخم
گنبد نیلی سره نیلی كشید - عاشق روی تو را گنبد گردون نكشد
مگرش جای دهی بر سر گردون دگر - خرمن خاكم و آن ماه بگردم گردان
تو مرا همتك این گنبد دوار مگیر - برادرا سر و كار تو با كی افتادست
كز اوست بیسر و پا گشته گنبد دوار - بیا تو مفخر تبریز شمس دین به حق
كمینه چاكر تو شمس گنبد دوار - فلك از بهر عاشقان گردد
بهر عشقست گنبد دوار - خلق را زیر گنبد دوار
چشمها كور و دیدنی بسیار - غلغلهای می شنوم روز و شب از قبه دل
از روش قبه دل گنبد دوار شدم - چون براق عشق عرشی بود زیر ران ما
گنبدی كردیم و سوی چرخ گردون تاختیم - هله ای گنبد گردون بشنو قصهام اكنون
كه چو تو همره ماهم بر و پهنای تو دارم - ای شعلههای گردان در سینههای مردان
گردان به گرد ماهت چون گنبد كبودم - از من گذر چو كردی از عقل و جان گذشتم
در من اثر چو كردی بر گنبد اثیرم - نی در جهان خاك قرار است روح را
نی در هوای گنبد این چرخ خم به خم - با نور روی مفخر تبریز شمس دین
از شمس چرخ گنبد دوار فارغیم - ما در جهان موافقت كس نمیكنیم
ما خانه زیر گنبد اطلس نمیكنیم - گر تخت نهی ما را بر سینه دریا نه
ور دار زنی ما را بر گنبد اعظم زن - كو عاشق شیرین خد زر بدهد و جان بدهد
چون مرغ دل او پرد زین گنبد بیروزن - چرخ خواهی صحبت عیسی گزین
ور نه قصد گنبد خضرا مكن - از آتش عشق نردبان ساز
بر گنبد چرخ نردبان نه - عالم از سركشی آن مه سرگشته شدند
مدتی گردش این گنبد دوارش ده - برپر به پر روزه زین گنبد پیروزه
ای آنك در این سودا بس شب كه نخفتستی - در چرخ درآوردم نه گنبد نیلی را
استیزه چه میبافی ای شیخ لت انبانی - بربند دهان برگو در گنبد سر خود
تا ناله در آن گنبد یابی تو مثنایی - ای جان گذركرده از این گنبد ناری
در سلطنت فقر و فنا كار تو داری - خاك باشی خواهد آن معشوق ما ور نی از او
جای هر عاشق ورای گنبد خضراستی - ای شمس حق مفخر تبریز شمس دین
خود آفتاب گنبد دوار ما تویی - ای جان و ای دو دیده بینا چگونهای
وی رشك ماه و گنبد مینا چگونهای - ز جام فلك پاك و صافیتری
كه برتر از این گنبد اعظمی - «گنبد» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «گنبد» در شاهنامه فردوسی
- پدید آمد این گنبد تیزرو
شگفتی نمایندهی نوبهنو - نگه کن بدین گنبد تیزگرد
که درمان ازویست و زویست درد - تو گفتی که بر گنبد لاژورد
بگسترد خورشید یاقوت زرد - چو خورشید بر تیغ گنبد رسید
نه آیین دژ بد نه دژبان پدید - از آن گنبد سیم سر بر زمین
فرو هشته بر گل کمند از کمین - تو با این سپه پیش من راندهای
همی گو ز برگنبد افشاندهای - چو خورشید تابان ز گنبد بگشت
تهمتن نیامد به لشکر ز دشت - همه زر به عنبر برآمیختند
ز گنبد به سر بر همی ریختند - چنین گردد این گنبد تیزرو
سرای کهن را نخوانند نو - یکی نامجوی و یکی شادروز
مرا بخت بر گنبد افشاند گوز - چو خورشید بر تیغ گنبد شود
گه خواب و خورد سپهبد شود - بفرمود خسرو بدان جایگاه
یکی گنبدی تا به ابر سیاه - که داند کزین گنبد تیزگرد
درو سور چند است و چندی نبرد - شگفت اندرین گنبد لاژورد
بماند چنین دل پر از داغ و درد - پراگنده اندر جهان موبدان
نهاد از بر آذران گنبدان - سوی گنبد آذر آرید روی
به فرمان پیغمبر راستگوی - بفرمود تا بر در گنبدش
بدادند جاماسپ را موبدش - چهارم بدش نام نوشاذرا
نهادی کجا گنبد آذرا - فرستاده سوی دژ گنبدان
گرفته پس و پیش اسپهبدان - چو آمد به نزد دژ گنبدان
رهانید خود را ز دست بدان - دگر گفت کو از دژ گنبدان
سپه برد و شد بر ره هفتخوان - چو خورشید تابان ز گنبد بگشت
خریدار بازار او در گذشت - همان نیزهی جنگ دارد به چنگ
که در گنبدان دژ تو دیدی به جنگ - بیامد ز هر گنبدی میگسار
به نزدیک آن نامور شهریار - سوی گنبدان دژ فرستادیم
ز خواری به بدکارگان دادیم - دژ گنبدان بود راهش یکی
دگر سوی ز اول کشید اندکی - همی ماهی از آب برداشتی
سر از گنبد ماه بگذاشتی - کنون بودنی بود و ما دل به درد
چه داریم ازین گنبد لاژورد - چو خورشید تابان ز گنبد بگشت
گه بار بیگانه اندر گذشت - چو خورشید بر تیغ گنبد رسید
سکندر ز بالا خروشی شنید - پدر بر پدر شهریارست و شاه
بنازد بدو گنبد هور و ماه - چو خورشید تابان به گنبد رسید
به جایی پی گور و آهو ندید - شکیبا نبد گنبد تیزگرد
سر خفته از خواب بیدار کرد - یکی گنبد از آبنوس وز عاج
به پیکر ز پیلسته و شیز و ساج - یکی مادرش سخت سوگند خورد
که بیزارم از گنبد لاژورد - ندارد شهنشاه ازو کین و درد
که شادست ازو گنبد لاژورد - چه جوییم زین گنبد تیزگرد
که هرگز نیاساید از کارکرد - همان نیزده بدره دینار زرد
فشانم برین گنبد لاژورد - برین گونه تا خور ز گنبد بگشت
از اندازه آویزش اندر گذشت - ز لشکر گه آمد به آذرگشسپ
به گنبد نگه کرد و بگذاشت اسپ - سواران ناباک روز نبرد
شدندی بران گنبد لاژورد - چه جوییم ازین گنبد تیزگرد
که هرگز نیاساید از کارکرد - دژ گنبدین کوه تا خرمنه
دگر لاژوردین ز بهر بنه