«آشنا» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «آشنا» در غزلیات حافظ شیرازی
- ندانم از چه سبب رنگ آشنایی نیست
سهی قدان سیه چشم ماه سیما را - کشتی شکستگانیم ای باد شرطه برخیز
باشد که بازبینیم دیدار آشنا را - همه شب در این امیدم که نسیم صبحگاهی
به پیام آشنایان بنوازد آشنا را - ای که در زنجیر زلفت جای چندین آشناست
خوش فتاد آن خال مشکین بر رخ رنگین غریب - گفت حافظ آشنایان در مقام حیرتند
دور نبود گر نشیند خسته و مسکین غریب - آشنایی نه غریب است که دلسوز من است
چون من از خویش برفتم دل بیگانه بسوخت - ز دیده ام شده یک چشمه در کنار روان
که آشنا نکند در میان آن ملاح - حدیث دوست نگویم مگر به حضرت دوست
که آشنا سخن آشنا نگه دارد - دیدم و آن چشم دل سیه که تو داری
جانب هیچ آشنا نگاه ندارد - من از بیگانگان دیگر ننالم
که با من هر چه کرد آن آشنا کرد - مغبچه ای می گذشت راه زن دین و دل
در پی آن آشنا از همه بیگانه شد - بی معرفت مباش که در من یزید عشق
اهل نظر معامله با آشنا کنند - بر خاک راه یار نهادیم روی خویش
بر روی ما رواست اگر آشنا رود - بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید
از یار آشنا سخن آشنا شنید - عشرت شبگیر کن می نوش کاندر راه عشق
شب روان را آشنایی هاست با میر عسس - تا نگردی آشنا زین پرده رمزی نشنوی
گوش نامحرم نباشد جای پیغام سروش - هر چند غرق بحر گناهم ز صد جهت
تا آشنای عشق شدم ز اهل رحمتم - آشنایان ره عشق گرم خون بخورند
ناکسم گر به شکایت سوی بیگانه روم - ما محرمان خلوت انسیم غم مخور
با یار آشنا سخن آشنا بگو - آشنایان ره عشق در این بحر عمیق
غرقه گشتند و نگشتند به آب آلوده - رفیقان چنان عهد صحبت شکستند
که گویی نبوده ست خود آشنایی - سلامی چو بوی خوش آشنایی
بدان مردم دیده روشنایی - سعدی شیرازی
- «آشنا» در غزلیات سعدی شیرازی
- قصه دردم همه عالم گرفت
در که نگیرد نفس آشنا - یا رب تو آشنا را مهلت ده و سلامت
چندان که بازبیند دیدار آشنا را - به جان دوست که دشمن بدین رضا ندهد
که در به روی ببندند آشنایی را - مجال خواب نمی باشدم ز دست خیال
در سرای نشاید بر آشنایان بست - تا مرا با نقش رویش آشنایی اوفتاد
هر چه می بینم به چشمم نقش دیوار آمدست - از هر چه می رود سخن دوست خوشترست
پیغام آشنا نفس روح پرورست - ای باد بوستان مگرت نافه در میان
وی مرغ آشنا مگرت نامه در پرست - این بوی عبیر آشنایی
از ساحت یار مهربانست - ای یار آشنا علم کاروان کجاست
تا سر نهیم بر قدم ساربان دوست - به کام دشمن و بیگانه رفت چندین روز
ز دوستان نشنیدم که آشنایی هست - ما را نمی برازد با وصلت آشنایی
مرغی لبقتر از من باید هم آشیانت - ای بوی آشنایی دانستم از کجایی
پیغام وصل جانان پیوند روح دارد - دگری همین حکایت بکند که من ولیکن
چو معاملت ندارد سخن آشنا نباشد - آشنایان را جراحت مرهمست
زان که شمشیر آشنایی می زند - می کند با خویش خود بیگانگی
با غریبان آشنایی می کند - غریب مشرق و مغرب به آشنایی تو
غریب نیست که در شهر ما مقام کنند - ای آشنای کوی محبت صبور باش
بیداد نیکوان همه بر آشنا رود - هر کس میان جمعی و سعدی و گوشه ای
بیگانه باشد از همه خلق آشنای یار - هر که را با گل آشنایی بود
گو برو با جفای خار بساز - شراب وصل تو در کام جان من ازلیست
هنوز مستم از آن جام آشنایی باز - خوشا و خرما آن دل که هست از عشق بیگانه
که من تا آشنا گشتم دل خرم نمی بینم - همه بیگانگان چنین دانند
که منت آشنای درگاهم - بهل تا در حق من هر چه خواهند
بگویند آشنایان و غریبان - آن را که هلاک می پسندی
روزی دو به خدمت آشنا کن - سخنی که با تو دارم به نسیم صبح گفتم
دگری نمی شناسم تو ببر که آشنایی - به شمشیر از تو بیگانه نگردم
که هست از دیرگه باز آشنایی - نه ره گریز دارم نه طریق آشنایی
چه غم اوفتاده ای را که تواند احتیالی - مولوی
- «آشنا» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- جانها چو سیلابی روان تا ساحل دریای جان
از آشنایان منقطع با بحر گشته آشنا - دعوی خوبی كن بیا تا صد عدو و آشنا
با چهرهای چون زعفران با چشم تر آید گوا - ای عاشقان ای عاشقان امروز ماییم و شما
افتاده در غرقابهای تا خود كه داند آشنا - آن دم موسی ز دل برون كرد
همسایه و خویش و آشنا را - با همه بیگانهای و با غمش
آشنایی آشنایی آشنایی آشنا - جهان جوی و صفا بحر و تو ماهی
در این جو آشنایی مصلحت نیست - بیگانه شدند آشنایان
دل نیز به دشمنی چه برخاست - میان موج حوادث هر آنك استادست
به آشنا نرهد چونك آشنای تو نیست - آشنایان اگر ز ما گشتند
غرقه را آشنا در آن دریاست - پرنور شو چون آسمان سرسبزه شو چون بوستان
شو آشنا چون ماهیان كان بحر عمان میرسد - ای شه حسام الدین ما ای فخر جمله اولیا
ای از تو جانها آشنا مستان سلامت میكنند - عالم پر از حمد و ثنا از طوطیان آشنا
مرغ دلم بر میپرد چون ذكر مرغان میرود - چشم كشید خنجری لعل نمود شكری
بو كه میان كش مكش هدیه به آشنا رسد - در بحر گریخت این مقالات
زیرا هنگام آشنا بود - ز فلك فتاد طشتم به محیط غرقه گشتم
به درون بحر جز تو دلم آشنا ندارد - به حرم به خود كشید و مرا آشنا ببرد
یك یك برد شما را آنك مرا ببرد - در آشنا عجمی وار منگرید چنین
فرشتهاید به معنی اگر به تن بشرید - جهان را بدیدم وفایی ندارد
جهان در جهان آشنایی ندارد - یك به یك بیگانگان را از میان بیرون كنید
تا كنارم گیرد آن دم آشنایی سیر سیر - شب غریب چو آواز آشنا شنوی
رهی ز ضربت مار و جهی ز وحشت مور - گویند آن كسی كه بود در سرشت خاك
با اهل آسمان نشود آشنا دروغ - به وقت خواندن آن نامههای خون آلود
بخوان ز جانب این آشنا سلام علیك - گه همچو باز آشنا بر دست تو پر می زنم
گه چون كبوتر پرزنان آهنگ بامت می كنم - خیالات همه عالم اگر چه آشنا داند
به خون غرقه شود والله اگر این راه بگشایم - ما زنده به نور كبریاییم
بیگانه و سخت آشناییم - نگفتمت مرو آن جا كه آشنات منم
در این سراب فنا چشمه حیات منم - همچو ماهی زره ز خود سازم
تا به بحر آشنا بیاموزم - خیره چون دشمنان مكش ما را
كخر ای دوست آشنای توییم - خیز بر آسمان برآ با ملكان شو آشنا
مقعد صدق اندرآ خدمت آن ستانه كن - از درون سو آشنا و از برون بیگانه رو
این چنین پرمهر دشمن من ندیدم در جهان - مرغ شب چون روز بیند گوید این ظلمت ز چیست
زانك او گشتهست با شب آشنا و همنشین - چیست با عشق آشنا بودن
بجز از كام دل جدا بودن - آن چون نهنگ آیان شده دریا در او حیران شده
وین بحری نوآشنا در آشنا آویخته - مست كرده جمله را زان غمزه مخمور خویش
تا ز مستی اجنبی با آشنا آمیخته - ز شراب آسمانی كه خدا دهد نهانی
بنهان ز دست خصمان تو به دست آشنا ده - گر ز فلك نهان بود در ظلمات كان بود
گوهر سنگ را بود با فلك آشناییی - وگر خضری دراشكستی به ناگه كشتی تن را
در این دریا همه جانها چو ماهی آشنایستی - چو بینی مر مرا نادیده آری
چنین باشد وفا و آشنایی - رسول غم اگر آید بر تو
كنارش گیر همچون آشنایی - در آن بحرید كاین عالم كف او است
زمانی بیش دارید آشنایی - تو دریایی و میگویی جهان را
درآ در من بیاموز آشنایی - از باد زند گیاه موجی
در بحر هوای آشنایی - نادیده مكن چو دیدهای تو
بیگانه مرو چو آشنایی - ای بلبل مست از فغانت
میآید بوی آشنایی - درج بد بیگانهای با آشنا در هر دمم
خون آن بیگانه را بر آشنا میریختی - بنگر به نور دیده كه زند بر آسمانها
به كسی كه نور دادش بنمای آشنایی - ز تو است این تقاضا به درون بیقراران
و اگر نه تیره گل را به صفا چه آشنایی - به خدا تو را نسوزد رخ تو چو زر فروزد
كه خلیل زادهای تو ز قدیم آشنایی - ای دل از عالم چنین بیگانگی
هم ز یار آشنا آموختی - ای آشنای شاهان در پرده سپاهان
بنواز جان ما را از راه آشنایی - چون دید اشك بنده آغاز كرد خنده
شد شرق و غرب زنده زان لطف آشنایی - ای جان آشنا كه در آن بحر میروی
وی آنك همچو تیر از این چرخ میجهی - ز دشمنان و ز بیگانگان زیانت نیست
كه از دو چشم تو دورند ز آشنا چونی - همگی امیدی شكری سپیدی
چو مرا بدیدی بكن آشنایی - وگر آشنایی، تو دو چشم مایی
كنمت غلامی، اگرم پذیری - چو موسی كه نگرفت پستان دایه
كه با شیر مادر بدش آشنایی - بس بود، این قدر بدان گفتم
كه درین كوچه آشنا داری - «آشنا» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- دل در بر من زنده برای غم تست
بیگانهی خلق و آشنای غم تست - آنکس که شد آشنای دل از ره درد
با خویشتنش هزار بیگانگیست - ای جان جهان و روشنائی همه خوش
آرام دلی و آشنائی همه خوش - در آب همه خیال یاری بینم
وز گل همه بوی آشنائی شنوم - از خاک در تو چون جدا میباشم
با گریه و ناله آشنا میباشم - با درد بساز چون دوای تو منم
در کس منگر که آشنای تو منم - درهای گلستان و چمن را بگشای
چون بلبل مست ز آشنائی برگو - فردوسی
- «آشنا» در شاهنامه فردوسی
- بدین چاره تا آن لب لعل فام
کند آشنا با لب پور سام - گر ایدون که شمشیر با بوی شیر
چنین آشنا شد تو هرگز ممیر - چنین گفت بهرام نیکو سخن
که با مردگان آشنایی مکن - نه من با پدر بیوفایی کنم
نه با اهرمن آشنایی کنم - ز توران به ایران جدایی نبود
که باکین و جنگ آشنایی نبود - که با شیر جنگ آشنایی دهد
ز نر پر کرگس گوایی دهد - بهستی یزدان گواهی دهند
روان ترا آشنایی دهند - بدست چپ و پای کرد آشناه
بدیگر ز دشمن همی جست راه - بیابان و دریا و اسپان یله
به ناآشنا چون سپارم گله - ز دیده ببارید چندان سرشک
که با درد او آشنا شد پزشک - بزرگان به آتش نیابند راه
ز دریا گذر نیست بیآشناه - دل زنده از کشته بریان شود
سر از آشناییش گریان شود - بدان راستی دل گواهی دهد
مرا با پسر آشنایی دهد - به هستی یزدان گوایی دهیم
روان را بدین آشنایی دهیم - به هستی یزدان گوایی دهند
روان تو را آشنایی دهند - ببد برتن من گوایی مده
چنین دیو را آشنایی مده - تو با شهریار آشنایی مکن
خریده نداری بهایی مکن