«شیخ» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «شیخ» در غزلیات حافظ شیرازی
- حافظ به خود نپوشید این خرقه می آلود
ای شیخ پاکدامن معذور دار ما را - حافظ مرید جام می است ای صبا برو
وز بنده بندگی برسان شیخ جام را - ترسم که صرفه ای نبرد روز بازخواست
نان حلال شیخ ز آب حرام ما - ورای طاعت دیوانگان ز ما مطلب
که شیخ مذهب ما عاقلی گنه دانست - بنده پیر خراباتم که لطفش دایم است
ور نه لطف شیخ و زاهد گاه هست و گاه نیست - گر مرید راه عشقی فکر بدنامی مکن
شیخ صنعان خرقه رهن خانه خمار داشت - رطل گرانم ده ای مرید خرابات
شادی شیخی که خانقاه ندارد - فغان که نرگس جماش شیخ شهر امروز
نظر به دردکشان از سر حقارت کرد - مرید پیر مغانم ز من مرنج ای شیخ
چرا که وعده تو کردی و او به جا آورد - بیا ای شیخ و از خمخانه ما
شرابی خور که در کوثر نباشد - محتسب شیخ شد و فسق خود از یاد ببرد
قصه ماست که در هر سر بازار بماند - گر جلوه می نمایی و گر طعنه می زنی
ما نیستیم معتقد شیخ خودپسند - می خور که شیخ و حافظ و مفتی و محتسب
چون نیک بنگری همه تزویر می کنند - گر مدد خواستم از پیر مغان عیب مکن
شیخ ما گفت که در صومعه همت نبود - ترسم که روز حشر عنان بر عنان رود
تسبیح شیخ و خرقه رند شرابخوار - بیا و کشتی ما در شط شراب انداز
خروش و ولوله در جان شیخ و شاب انداز - احوال شیخ و قاضی و شرب الیهودشان
کردم سؤال صبحدم از پیر می فروش - زلف دلدار چو زنار همی فرماید
برو ای شیخ که شد بر تن ما خرقه حرام - ساقی چو یار مه رخ و از اهل راز بود
حافظ بخورد باده و شیخ و فقیه هم - ما را به رندی افسانه کردند
پیران جاهل شیخان گمراه - ما شیخ و واعظ کمتر شناسیم
یا جام باده یا قصه کوتاه - در سرای مغان رفته بود و آب زده
نشسته پیر و صلایی به شیخ و شاب زده - بد رندان مگو ای شیخ و هش دار
که با حکم خدایی کینه داری - ز رهم میفکن ای شیخ به دانه های تسبیح
که چو مرغ زیرک افتد نفتد به هیچ دامی - احمد الله علی معدله السلطان
احمد شیخ اویس حسن ایلخانی - سعدی شیرازی
- «شیخ» در غزلیات سعدی شیرازی
- مولوی
- «شیخ» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- ای شیخ ما را فوطه ده وی آب ما را غوطه ده
ای موسی عمران بیا بر آب دریا زن عصا - ای شیخ نمیبینی این گوهر شیخی را
این شعشعه نو را این جاه و جلالت را - مدوزان خرقه ما را مدران
نشاید شیخ خرقه دوز ما را - مباركی دگر كان به گفت درناید
نثار شادی اولاد شیخ و مهتر ما - یا فراق الشیخ شمس الدین من تبریزنا
كم تری فی وجهنا آثار ما حرشتنا - دی شیخ با چراغ همیگشت گرد شهر
كز دیو و دد ملولم و انسانم آرزوست - شیخ شیوخ عالمست آن كه تو راست نومرید
آن كه گرفت دست تو خاصبك زمان بود - آن صبح چو صادق شد عذرای تو وامق شد
معشوق تو عاشق شد شیخ تو مرید آمد - ز اول روز كه مخموری مستان باشد
شیخ را ساغر جان در كف دستان باشد - جمله دل عاشقان حلقه زده گرد فقر
فقر چو شیخ الشیوخ جمله دلها مرید - چو زندگی ابد هست اندر آب حیات
به ترك عمر به صد رنگ شیخ و شاب كنید - وگر تو با من هم خرقهای و همرازی
بگو كه صورت آن شیخ خرقه پوش چه بود - گفت سنقر برو آن كحل عزیزی به من آر
گفت درد شكم و كحل خه ای شیخ كبیر - روزی از معرفت و فقه بسوزد ما را
كه بگویم كه جنیدست و ز شیخان كبار - تو را هر آنك بیازرد شیخ و واعظ توست
كه نیست مهر جهان را چو نقش آب قرار - خزان مرید بهارست زرد و آه كنان
نه عاقبت به سر او رسید شیخ بهار - تو چشم شیخ را دیدن میاموز
فلك را راست گردیدن میاموز - شیخ هندو به خانقاه آمد
نی تو تركی درافكن از بامش - مكن شیخی دروغی بر مریدان
ار آن ناز و كرشمه ای فسردك - توبه ما جان عمو توبه ماهیست ز جو
از دل و جان توبه كند هیچ تن ای شیخ اجل - گفت كه شیخی و سری پیش رو و راهبری
شیخ نیم پیش نیم امر تو را بنده شدم - چو به حال خویش شادی تو به من كجا فتادی
پس كار خویشتن رو كه نه شیخ و نه مریدم - از ماجرا گذر كن گو عقل ماجرا را
چنگ است ورد و ذكرم بادهست شیخ و پیرم - تو معذوری در انكارت كه آن جا می شود حیران
جنید و شیخ بسطامی شقیق و كرخی و ذاالنون - ای شیخ پر از دعوی وی صورت بیمعنی
نابوده و بنموده رو كم تركوا برخوان - تو مرا دستور ده تا بگویم حال ده
گر چه ازرق پوش شد شیخ ما چون آسمان - ملك البصیره من ممالك شیخنا
یعطی و یمنع ما یشا بمراده - نقشی كه بر دل میزند بر دیده گر پیدا شدی
هر دست و رو ناشستهای چون شیخ ذاالنون آمدی - در قدم روندگان شیخ و مرید بیعدد
در نفس یگانگی شیخ نه و مرید نی - جز خویش نمیدیدی در خویش بپیچیدی
شیخا چه ترنجیدی بیخویش شو و رستی - در عالم بیرنگی مستی بود و شنگی
شیخا تو چو دلتنگی با غم چه هواداری - در چرخ درآوردم نه گنبد نیلی را
استیزه چه میبافی ای شیخ لت انبانی - والله كه در آن زاویه كاوراد الست است
آموخت تو را شاه تو شیخی و مریدی - حدیث جان توست این و گفت من چو صداست
اگر تو شیخ شیوخی وگر مریدستی - مثال مریدی كه او شیخ جوید
كشد از دهانها دم اولیایی - «شیخ» در دیوان شمس - رباعیات مولوی