«پهلوان» در غزلستان
- مولوی
- «پهلوان» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- پهلوی او نشین كه امیر است و پهلوان
گل در رهش بكار كه سروی و سوسنی است - گرم خوش رو به پیش تیغ اجل
بانگ برزن كه پهلوان آمد - هستی است آن زنان و كار مردان نیستی است
شكر كاندر نیستی ما پهلوان برخاستیم - عاشقم از عاشقان نگریختم
وز مصاف ای پهلوان نگریختم - پیشه مردی ز حق آموختیم
پهلوان عشق و یار احمدیم - پهلو بنه ای ذوالبیان با پهلوان كاهلان
بیزار گشتم زین زبان وز قطعه و اشعار من - چون نماز و روزه‌ات مقبول شد
پهلوانی پهلوانی پهلوان - خصوص مركب تازی كه تو بر او باشی
نشسته‌ای شه هیجا و پهلوان زمن - ای سر الله الصمد ای بازگشت نیك و بد
پهلو تهی كردی ز خود با پهلوان آمیختی - عاقبت از عاشقان بگریختی
وز مصاف ای پهلوان بگریختی - وگر تو خود سرطانی چو پهلوی شیری
یقین ز پهلوی او خوی پهلوان گیری - فردوسی
- «پهلوان» در شاهنامه فردوسی
- یکی پهلوان بود دهقان نژاد
دلیر و بزرگ و خردمند و راد - جوان بود و از گوهر پهلوان
خردمند و بیدار و روشن روان - چنان بد که هر شب دو مرد جوان
چه کهتر چه از تخمه‌ی پهلوان - ز لشگر گه پهلوان تا دو میل
کشیده دو رویه رده ژنده‌پیل - جهان پهلوان سام بر پای خاست
چنین گفت کای خسرو داد راست - برو و بازوی شیر و خورشید روی
دل پهلوان دست شمشیر جوی - شبستان آن نامور پهلوان
همه پیش آن خرد کودک نوان - یکی دایه بودش به کردار شیر
بر پهلوان اندر آمد دلیر - چنان پهلوان زاده‌ی بیگناه
ندانست رنگ سپید از سیاه - هر آنکس که بودند پیر و جوان
زبان برگشادند بر پهلوان - پدر سام یل پهلوان جهان
سرافرازتر کس میان مهان - چو بر پهلوان آفرین خواندند
ابر زال زر گوهر افشاندند - چو نوذر بر سام نیرم رسید
یکی نو جهان پهلوان را بدید - چو بنشنید شاه این سخن شاد شد
دل پهلوان از غم آزاد شد - چو این عهد و خلعت بیاراستند
پس اسپ جهان پهلوان خواستند - که فرخنده بادا پی این جوان
برین پاک دل نامور پهلوان - یکی نامدار از میان مهان
چنین گفت کای پهلوان جهان - در پهلوان را بیاراستند
چو بالای پرمایگان خواستند - بر پهلوان اندرون رفت گو
بسان درختی پر از بار نو - چو روشن دل پهلوان را بدوی
چنان گرم دیدند با گفت‌وگوی - ز فرخنده رای جهان پهلوان
ز گفتار و دیدار روشن روان - کمان ترک گلرخ به زه بر نهاد
به دست جهان پهلوان در نهاد - خرامد مگر پهلوان با کمند
به نزدیک دیوار کاخ بلند - پرستنده پرسید کای پهلوان
سخن گوی و بگشای شیرین زبان - بگفت آنچه بشنید با پهلوان
ز شادی دل پهلوان شد جوان - بدیشان سپردند زر و گهر
پیام جهان پهلوان زال زر - دگر چون تو ای پهلوان دلیر
بدین برز بالا و بازوی شیر - چنین گفت گوینده با پهلوان
که از کاخ مهراب روشن روان - سر جعد آن پهلوان جهان
چو سیمین زره بر گل ارغوان - به دیدار شد چون گل ارغوان
سهی قد و زیبا رخ و پهلوان - جز از پهلوان جهان زال زر
که با تخت و تاجست وبا زیب و فر - بدیدند مر پهلوان را پگاه
وزان جایگه برگرفتند راه - به شادی بر پهلوان آمدند
خردمند و روشن روان آمدند - چه نیکوتر از پهلوان جوان
که گردد به فرزند روشن روان - یکی نامه باید سوی پهلوان
چنان چون تو دانی به روشن روان - چه فرماید اکنون جهان پهلوان
گشایم ازین رنج و سختی روان - بدو باشد ایرانیان را امید
ازو پهلوان را خرام و نوید - پیام آوریدی سوی پهلوان
هم از پهلوان سوی سرو روان - بزرگست پور جهان پهلوان
همش نام و هم رای روشن روان - که بیدار دل پهلوان شاد باد
روانش گراینده‌ی داد باد - بدو گفت سیندخت اگر پهلوان
کند بنده را شاد و روشن روان - چو با پهلوان کار بر ساختند
ز بیگانه خانه بپرداختند - چنین گفت سیندخت با پهلوان
که با رای تو پیر گردد جوان - بدو گفت سیندخت کای پهلوان
سر پهلوانان و پشت گوان - که من خویش ضحاکم ای پهلوان
زن گرد مهراب روشن روان - زمین را ببوسید و کرد آفرین
ابر شاه و بر پهلوان زمین - سخنها چو بشنید ازو پهلوان
زنی دید با رای و روشن روان - یکایک همه پیش سام آورید
سر پهلوان خیره شد کان بدید - ازو بستد آن نامه‌ی پهلوان
بخندید و شد شاد و روشن روان - که ای نامور پهلوان دلیر
به هر کار پیروز برسان شیر - چنان شاد شد زان سخن پهلوان
که با پیر سر شد به نوی جوان - چنین داد پاسخ که ای پهلوان
گر ایدون که بینی به روشن روان - گرفتش جهان پهلوان در کنار
بپرسیدش از گردش روزگار - که ای پهلوان جهان شاد باش
ز شاخ توام من تو بنیاد باش - جهان پهلوان پیش نوذر به پای
پرستنده او بود و هم رهنمای - مران پهلوان جهاندیده را
سرافراز گرد پسندیده را - شناسد مگر پهلوان جهان
سخنها هم از آشکار و نهان - چه باشد اگر سام یل پهلوان
نشیند برین تخت روشن روان - به فرخ پی نامور پهلوان
جهان سر به سر شد به نوی جوان - جهان پهلوان پورش افراسیاب
بخواندش درنگی و آمد شتاب - که دو پهلوان آمد ایدر بجنگ
ز ترکان سپاهی چو دشتی پلنگ - زمان خواهم از نامور پهلوان
بدان تا فرستم هیونی دوان - تن پهلوان را نیارم به رنج
فرستمش هرگونه آگنده گنج - ازین سو دل پهلوان را ببست
وزان در سوی چاره یازید دست - همی گفت هرچند کز پهلوان
بود بخت بیدار و روشن روان - پس از سام تا تو شدی پهلوان
نبودیم یک روز روشن روان - چنان شد ز گفتار او پهلوان
که گفتی برافشاند خواهد روان - به پیش اندرون رستم پهلوان
پس پشت او سالخورده گوان - کجا بد علفزار و آب روان
فرود آمد آن جایگه پهلوان - چو دیدند مر پهلوان را به راه
پذیره شدندش ازان سایه‌گاه - بدو گفت رستم که از پهلوان
پیام آوریدم به روشن روان - ز گفتار رستم دلیر جوان
بخندید و گفتش که ای پهلوان - درودی رسانم به شاه جهان
ز زال گزین آن یل پهلوان - شهنشه چنین گفت با پهلوان
که خوابی بدیدم به روشن روان - رده برکشیده بسی پهلوان
به رسم بزرگان کمر بر میان - بدو گفت رستم که ای پهلوان
تو از من مدار ایچ رنجه روان - چراگاه بگذاشت رخش آنزمان
نیارست رفتن بر پهلوان - بدرید کتفش بدندان چو شیر
برو خیره شد پهلوان دلیر - بدان مرز اولاد بد پهلوان
یکی نامجوی دلیر و جوان - جهاندار مر پهلوان را بخواند
همه گفت فرهاد با او براند - ترا با چنین پهلوان تاو نیست
اگر رام گردد به از ساو نیست - نگه کرد رستم به روشن روان
به شاه و سپاه و رد و پهلوان - چو بشنید ازو این سخن پهلوان
بیامد به کردار شیر ژیان - فرستاد هر سو یکی پهلوان
جهاندار و بیدار و روشن‌روان - سران جهاندار برخاستند
ابا پهلوان خواهش آراستند - چنین گفت پس گیو با پهلوان
که ای نازش شهریار و گوان - بران دشت فرخنده بر پهلوان
دو هفته همی بود روشن‌روان - بدان پهلوان داد آن دخت خویش
بدان سان که بودست آیین و کیش - چو بسپرد دختر بدان پهلوان
همه شاد گشتند پیر و جوان - ز شادی بسی زر برافشاندند
ابر پهلوان آفرین خواندند - برفتند بیدار دو پهلوان
به نزدیک سهراب روشن‌روان - دگر آفرین کرد بر پهلوان
که بیدار دل باش و روشن روان - چو گودرز برخاست از پیش اوی
پس پهلوان تیز بنهاد روی - ستایش گرفتند بر پهلوان
که جاوید بادی و روشن‌روان - کسی کاو بود پهلوان جهان
میان سپه در نماند نهان - به رامش نشیند جهان پهلوان
برو بر بخندند پیر و جوان - اگر پهلوان را نمایی به من
سرافراز باشی به هر انجمن - برو بر نشسته یکی پهلوان
ابا فر و با سفت و یال گوان - چو کاووس کی پهلوان را بدید
بر خویش نزدیک جایش گزید - زواره بیامد خلیده روان
که چون بود امروز بر پهلوان - چو آن نامور پهلوان کشته شد
مرا نیز هم روز برگشته شد - چو برگشت ازان جایگه پهلوان
بیامد بر پور خسته روان - همان نیز مادر به روشن روان
فرستاد با من یکی پهلوان - به گودرز گفت آن زمان پهلوان
کز ایدر برو زود روشن روان - همی گفت زار ای نبرده جوان
سرافراز و از تخمه پهلوان - پدرش آن گرانمایه‌ی پهلوان
چه گوید بدان پاک‌دخت جوان - بپرسید زو پهلوان از نژاد
برو سروبن یک به یک کرد یاد - سپاهی برفتند با پهلوان
ز زابل هم از کابل و هندوان - که آمد سپاهی و شاهی جوان
از ایران گو پیلتن پهلوان - مرا پیش کاووس بردی دوان
یکی بادسر نامور پهلوان - جز از تخت زرین که او شاه نیست
تن پهلوان از در گاه نیست - بدو گفت کای پهلوان سپاه
چرا رنجه کردی روان را به راه - که از دختر پهلوان سپاه
یکی کودک آمد به مانند شاه - ز آخر بیاورد پس پهلوان
ده اسپ سوار آزموده جوان - نباید که آید برو برگزند
بیاویزدم پهلوان بلند - بران تیرگی پهلوان را بخواند
گذشته سخنها فراوان براند - تن پهلوان گشت لرزان چو بید
ز جان جوان پاک بگسست امید - چو بیدار شد پهلوان سپاه
دمان اندر آمد به نزدیک شاه - بخندید خسرو ز گفتار اوی
سوی پهلوان سپه کرد روی - بیامد به در پهلوان شادمان
بدل بر همه نیک بودش گمان - که من زین سرافراز شیر یله
سوی پهلوان آمدم با گله - همانا به فرمان شاه آمدی
گر از پهلوان سپاه آمدی - سپاه آفرین خواند بر پهلوان
بران نامبردار پور جوان - ورازاد بد نام آن پهلوان
دلیر و سپه تاز و روشن روان - به پیران چنین گفت پس پیلسم
کزین پهلوان دل ندارد دژم - به گودرز گفت ای جهان پهلوان
دلیر و سرافراز و روشن روان - به پیرزو بخت جهان پهلوان
نیایم جز از شاد و روشن روان - همی گفت مانا که دیو پلید
بر پهلوان بد که آن خواب دید - بدو گفت کلباد کای پهلوان
به پیش تو گر برگشایم زبان - که شاید که اندیشه‌ی پهلوان
کنم آشکارا به روشن روان - که دو پهلوان دلیر و سوار
چنین لشکری از در کارزار - چنین بود اندیشه‌ی پهلوان
که اهریمن آمد بر این جوان - ببوسید پیشش زمین پهلوان
بدو گفت کای مهتر بانوان - همان ترگ و پرمایه برگستوان
سلیحی که بود از در پهلوان - سپاهی برین گونه گرد و جوان
برفتند بیدار دو پهلوان - چنان دان که این پیرسر پهلوان
خردمند و رادست و روشن روان - بدان گشت همداستان پهلوان
به سوگند بخرید اسپ و روان - پدر پهلوانست و من پهلوان
به شاهی نپیچیم جان و روان - گریزان ازو پهلوان بلند
ز فتراک بگشاد پیچان کمند - سر پهلوان اندر آمد به بند
ز زین برگرفتش به خم کمند - بپرسید کاین پهلوان با سپاه
کی آمد ز ایران بدین رزمگاه - چو نزدیکتر شد نگه کرد شاه
چنان خسته بد پهلوان سپاه - پیامش همی گفت و نامه بداد
جهان پهلوان نامه بر سر نهاد - سوی خانه‌ی پهلوان آمدند
همه شاد و روشن روان آمدند - سرافراز دو پهلوان با سپاه
پس ما بیامد چو آتش به راه - بینداخت بر یال او بر کمند
سر پهلوان اندر آمد به بند - کسی را که چون او بود پهلوان
بود جاودان شاد و روشن روان - فرستاده‌ی گیو روشن روان
نخستین بیامد بر پهلوان - ز لشکر ببین تا سزاوار کیست
یکی پهلوان از در کار کیست - برانگیخت کیخسرو اسپ سیاه
چنین گفت با پهلوان سپاه - کجا پهلوان خواند افراسیاب
به بیداری او شود سیر خواب - چو تو پهلوان یار دشمن مباد
درخشنده جان تو بی‌تن مباد - پس آگاهی آمد بر شهریار
که آمد ز ره پهلوان سوار - ببر زد بدین گیو گودرز دست
میان رزم آن پهلوان را ببست - به رستم چنین گفت کای پهلوان
همیشه بدی شاد و روشن‌روان - رخ پهلوان گشت ازان آبدار
بسی آفرین خواند بر شهریار - به نخچیر شد شهریار جهان
ابا رستم نامور پهلوان - سزاوار بنوشت نام گوان
چنانچون بود درخور پهلوان - یکی سور سازم چنانچون توان
ببینم بشادی رخ پهلوان - سزد گر بگویی تو با پهلوان
که آید برین سنگ روشن‌روان - بدو گفت بهرام کای پهلوان
مکن هیچ برخیره تیره روان - چنین گفت پس پهلوان با زرسپ
که بفروز دل را چو آذرگشسپ - که دیدم ترا شاد و روشن‌روان
هنرمند و بینادل و پهلوان - بگفت آنچ بشنید با پهلوان
ز طوس و ز گودرز روشن‌روان - تو با خویش وپیوند و چندین سوار
همه پهلوان و همه نامدار - بپیران چنین گفت کای پهلوان
تو بگشای بند سلیح گوان - بروبر یلان آفرین خواندند
ورا پهلوان زمین خواندند - جهانگیر چون طوس نوذر مباد
چنو پهلوان پیش لشکر مباد - بدو گفت خسرو که ای پهلوان
دلم پر ز تیمار شد زان جوان - مران نامور پهلوان را تو نام
شوی بازجویی فرستی پیام - بدو گفت رستم که ای پهلوان
درودت ز خورشید روشن روان - پر از دردم ای پهلوان از دو روی
ز دو انجمن سر پر از گفتگوی - به پیروزگر بر تو ای پهلوان
که از من نباشی خلیده‌روان - بدو گفت پیران که ای پهلوان
همیشه جوان باش و روشن‌روان - همه نامداران ایران زمین
گرفتند بر پهلوان آفرین - بران کو چنان پهلوان آفرید
کسی این شگفتی بگیتی ندید - بیژن چنین گفت پس پهلوان
که ای نامور گرد روشن‌روان - همه بیشه و باغ و آب روان
یکی جایگه از در پهلوان - چو گرگین چنین گفت بیژن جوان
بجوشیدش آن گوهر پهلوان - کلاه تهم پهلوان بر سرش
درفشان ز دیبای رومی برش - چنین گفت با گیو پس پهلوان
که پیران بسیری رسید از روان - چو طوس و چو رستم یل پهلوان
فریبرز و شاپور شیر دمان - برآمد خروش از در پهلوان
ز بانگ تبیره زمین شد نوان - بگفت این سخن پهلوان با پسر
که بر خوان بپیران همه دربدر - بگیو آنگهی گفت برخیز و رو
سوی پهلوان سپه باز شو - برادرکه روشن جهان منست
گزیده پسر پهلوان منست - دو پر مایه بیدار و دو پهلوان
یکی پیر و باهوش و دیگر جوان - دگر نامور رستم پهلوان
پسندیده و راد و روشن روان - چو رستم که بد پهلوان بزرگ
چو گودرز بینادل آن پیر گرگ - دگر پهلوان طوس زرینه کفش
کجا بود با کاویانی درفش - جز از پهلوان رستم نامدار
به گیتی نبینیم چون او سوار - جهان پهلوان بود آن روزگار
که کودک بد اسفندیار سوار - نه استد کس آن پهلوان شاه را
ستوه آورد شاه خرگاه را - جهان پهلوان آن زریر سوار
سواران ترکان بکشتند زار - چو سالار چین دید بستور را
کیان زاده آن پهلوان پور را - بفرمود تا نامور پهلوان
همی گشت هر سو به گرد جهان - خردمند گفت ای شه پهلوان
به دانندگی پیر و بختت جوان - نگهبان او کرد پس‌اند مرد
گو پهلوان زاده با داغ و درد - جو آنجا رسید آن گرانمایه شاه
پذیره شدش پهلوان سپاه - که او مر سو پهلوان را ببست
تن پیل وارش به آهن بخست - بدو گفت جاماسپ کای پهلوان
پدرت از جهان تیره دارد روان - بدو گفت کای پهلوان جهان
اگر تیره گردد دلت با روان - فرود آمد از باره‌ی دژ دوان
چنین گفت کای نامور پهلوان - چو بشنید نوش آذر از پهلوان
بیامد بران باره‌ی دژ دوان - چنین داد پاسخ که ای پهلوان
ز گشتاسپم من خلیده‌روان - تو پدرود باش ای جهان پهلوان
که جاوید بادی و روشن‌روان - چو نزدیک شد راند اندر کمان
بزد بر بر و سینه‌ی پهلوان - همه شب همی خلعت آراستند
همی باره‌ی پهلوان خواستند - بیامد دمان پهلوان شادکام
فراوان برآورد هیزم به بام - ازان گفتم این با توای پهلوان
که او از تو آزرده دارد روان - پیامی رسانم ز اسفندیار
اگر بشنود پهلوان سوار - یکی کوه بد پیش مرد جوان
برانگیخت آن باره را پهلوان - نگه کرد بهمن به نخچیرگاه
بدید آن بر پهلوان سپاه - ورا پهلوان زود در بر گرفت
ز دیر آمدن پوزش اندر گرفت - که یزدان سپاس ای جهان پهلوان
که دیدم ترا شاد و روشن‌روان - بدو گفت رستم که ای پهلوان
جهاندار و بیدار و روشن‌روان - همه از من انگار ای پهلوان
بدی ناید از شاه روشن‌روان - دو گردن فرازیم پیر و جوان
خردمند و بیدار دو پهلوان - بدو گفت رستم که ای پهلوان
نوآیین و نوساز و فرخ جوان - بسی پهلوان جهان بوده‌ام
سخنها ز هر گونه بشنوده‌ام - بدان تا گو نامور پهلوان
نشیند بر شهریار جوان - همی پهلوان بودم اندر جهان
یکی بود با آشکارم نهان - چو تو شاه باشی و من پهلوان
کسی را به تن در نباشد روان - بیامد بدر پهلوان سوار
پس‌اندر همی دیدش اسفندیار - بدو گفت کای نامور پهلوان
چه گفتی کزان تیره گشتم روان - چو نزدیک گشتند پیر و جوان
دو شیر سرافراز و دو پهلوان - گرامی دو پرخاشجوی جوان
یکی شاهزاده دگر پهلوان - بدو گفت سیمرغ کای پهلوان
مباش اندرین کار خسته‌روان - برفتد هر دو پیاده دوان
ز پیش سپه تا بر پهلوان - که یزدان سپاس ای جهان پهلوان
که ما از تو شادیم و روشن‌روان - کجا نامه‌ی خسروان داشتی
تن و پیکر پهلوان داشتی - ز دیدار او شاد شد پهلوان
چو دیدش خردمند و روشن‌روان - چو شد کار لشکر همه ساخته
دل پهلوان گشت پرداخته - بدرید پهلوی رخش سترگ
بر و پای آن پهلوان بزرگ - همی گفت کای پهلوان بلند
به رویت که آورد زین سان گزند - همه نامداران روشن‌روان
برفتند یکسر بر پهلوان - بگفتند کای گرد روشن‌روان
پدر بر پدر بر توی پهلوان - برفتند و دیدند مردی جوان
خردمند و با چهره‌ی پهلوان - به پیش سپهبد بگفت آنچ دید
دل پهلوان زان سخن بردمید - چو زو رشنواد آن شگفتی بدید
ز شادی دل پهلوان بردمید - چنین داد پاسخ به مادر جوان
که تو هستی از گوهر پهلوان - چنین است آیین چرخ روان
اگر شهریارم و گر پهلوان - دو مردیم هر دو دلیر و جوان
سخن گوی و با مغز دو پهلوان - که دهقان ورا نام حیوان نهاد
چو از بخشش پهلوان کرد یاد - به بابک چنین گفت زان پس جوان
که من پور ساسانم ای پهلوان - یکی نامه بنوشت پس اردوان
سوی بابک نامور پهلوان - فرستاد نزدیک شاه اردوان
فرستاده‌ی بابک پهلوان - چنین گفت پس شاه با پهلوان
که ایدر همی باش روشن‌روان - بیامد سبک پهلوان با سپاه
بیاورد لشکر به نزدیک شاه - یکی پهلوان خواستی نامجوی
خردمند و بیدار و آرامجوی - چو جنگ آمدی نورسیده جوان
برفتی ز درگاه با پهلوان - برانوش بد نام آن پهلوان
سواری سرافراز و روشن‌روان - همان راز بگشاد با کدخدای
یک پهلوان گرد با داد و رای - فرستاده‌یی جست روشن‌روان
فرستاد موبد بر پهلوان - فرستاده‌ی موبد آمد دوان
ز جایی که بد تا در پهلوان - کنارنگ با پهلوان و ردان
همان دانشی پرخرد موبدان - نه موبد بود شاد و نه پهلوان
نه او در جهان شاد روشن‌روان - اگر تاجدارست اگر پهلوان
به زن گیرد آرام مرد جوان - کنارنگ با موبد و پهلوان
هشیوار دستور روشن‌روان - به ایران رد و موبد و پهلوان
هرانکس که بودند روشن‌روان - ورا پهلوان کرد بر لشکرش
بدان تا به آیین بود کشورش - خرد شاه باید زبان پهلوان
چو خواهی که بی‌رنج ماند روان - به پرده‌سرای آمد از بیشه شاه
ابا موبد و پهلوان سپاه - یکی پهلوان گفت کای شهریار
نگه کن بدین لشکر نامدار - بدو پهلوان گفت کای شهریار
مبیناد چشمت بد روزگار - کجا پهلوان بود و دستور بود
چو رزم آمدی پیش رنجور بود - طلایه نه و دیده‌بان نیز نه
به مرز اندرون پهلوان نیز نه - گر این مرد بهرام را خویش نیست
گر از پهلوان نام او بیش نیست - به خشکی رسیدند چون روز گشت
جهان پهلوان گیتی افروز گشت - چو شب تیره شد پهلوان سپاه
به پیلان آسوده بربست راه - فرستاده را خواند پس پهلوان
سخن گفت با او به شیرین زبان - بدان پهلوان دل همی شاد کرد
روان را ز اندیشه آزاد کرد - بدآنگه که پیروز شد سوی جنگ
یکی پهلوان جست با رای و سنگ - چو برخواند آن نامه را پهلوان
به دشنام بگشاد گویا زبان - چنین داد پاسخ بدو پهلوان
که داند مرا شهریار جهان - بکردند پس پهلوان را تباه
شد آن گرد فرزانه و نیک‌خواه - همه کار او پهلوان راندی
کس را بر شاه ننشاندی - فرستادم اینک یکی پهلوان
ز کردار تو چند باشم نوان - چو برخواند آن نامه را پهلوان
بپژمرد و شد کند و تیره‌روان - چو بشنید کو کشته شد پهلوان
غریوان به بالین او شد دوان - برین برنهادند هر دو جوان
کزان پس ز گردان وز پهلوان - چنان بد که روزی دو شاه جوان
برفتند بی‌لشکر و پهلوان - چنین بود تا گاه نوشین‌روان
همو بود شاه و همو پهلوان - دگر گفت انوشه بدی سال و ماه
به مرو اندرون پهلوان سپاه - چنین گوید از دفتر پهلوان
که پرسید موبد ز نوشین‌روان - ولیکن نگه کن بروشن روان
که بهرام چو بینه شد پهلوان - نظاره بران از دو رویه سپاه
که تا پهلوان چون رود نزد شاه - زیک روی خسرو دگر پهلوان
میان اندرون نهروان روان - نخواهم که چون تو یکی پهلوان
بتندی تبه گردد و ناتوان - چو پاسخ شنید آن فرستاده مرد
سوی لشکر پهلوان شد چو گرد - بدو گفت کاین پهلوان سوار
که او را گزین کردی ای شهریار - کنون گر دهیدم به جان زینهار
بیایم بر پهلوان سوار - چنین گفت کاین نامور پهلوان
بزرگست و با داد و روشن روان - جوانی و از گوهر پهلوان
مگر با تو او برگشاید زبان - همه باد بد گفتن پهلوان
که زن بی‌زبان بود و تن بی‌روان - بشد پرده دار گرامی دوان
چنین تا در خانه پهلوان - چو پرویز ناباک بود و جوان
پدر زنده و پور چون پهلوان - گرین بخت پرویز گردد جوان
نماند به ایران یکی پهلوان - گرامی بد این شهریار جوان
به نزد کنارنگ و هم پهلوان - بیامد گلینوش نزد گوان
بگفت این سخن گفتن پهلوان - به ایران چو باشد چنو پهلوان
بمانید شادان و روشن روان - که تامن شدم پهلوان از میان
چنین تیره شد بخت ساسانیان - بر سعد وقاص شد پهلوان
از ایران بزرگان روشن روان - به عنوان بر از پور هرمزد شاه
جهان پهلوان رستم نیک خواه - فرود آوریدندش اندر زمان
بپرسید سعد از تن پهلوان - چو شعبه مغیره بگفت آن زمان
که آید بر رستم پهلوان - ز ایران یکی نامداری ز راه
بیامد بر پهلوان سپاه - نهادند زرین یکی زیرگاه
نشست از برش پهلوان سپاه - نشست از بر خاک و کس را ندید
سوی پهلوان سپه ننگرید - سپاه از دو رویه خودآگاه نه
کسی را سوی پهلوان راه نه - همی‌جست مر پهلوان را سپاه
برفتند تا پیش آوردگاه - بدو گفت ماهوی کای پهلوان
مرا شاه چشمست و روشن روان - یکی پهلوان بود گسترده کام
نژادش ز طرخان و بیژن بنام - که ای پهلوان زاده‌ی بی‌گزند
یکی رزم پیش آمدت سودمند - یکی پهلوان گفت کاین کار تست
سخن گر درستست گر نادرست