«سوگند» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «سوگند» در غزلیات حافظ شیرازی
- سعدی شیرازی
- «سوگند» در غزلیات سعدی شیرازی
- قسم به جان تو گفتن طریق عزت نیست
به خاک پای تو وان هم عظیم سوگندست - سوگند به جانت ار فروشم
یک موی به هر که در جهانت - و آنان که به دیدار چنان میل ندارند
سوگند توان خورد که بی عقل و خسانند - به جانت کز میان جان ز جانت دوستتر دارم
به حق دوستی جانا که باور دار سوگندم - اگر چه مهر بریدی و عهد بشکستی
هنوز بر سر پیمان و عهد و سوگندم - به خاک پای تو سوگند و جان زنده دلان
که من به پای تو در مردن آرزومندم - به دلت کز دلت به درنکنم
سختتر زین مخواه سوگندی - نمودی چند بار از خود که حافظ عهد و پیمانم
کنونت بازدانستم که ناقض عهد و سوگندی - سعدی از جان می خورد سوگند و می گوید به دل
وعده هایش را وفا باری نمودی کاشکی - مولوی
- «سوگند» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- بسی خوردم سوگند كه خاموش كنم لیك
مگر هر در دریای تو گویاست خدایا - سوگند به جان تو كه جز دیدن رویت
گر ملك زمینست فسونست و فسانهست - به جان تو كه سوگند عظیمست
كه جانم بیتو دربند عظیمست - سوگند به سایه لطیفت
سوگند نمیخورم به ذاتت - و آنك سوگند خورم جز به سر او نخورم
و آنك سوگند من و توبهام اشكست كجاست - دعوی عشق كردم سوگندها بخوردم
كز عشق یاوه كردم من ملكت و شهامت - همه سوگند بخورده كه دگر دم نزنند
مست گشتند صبوحی سوی گفتار شدند - سوگند خورده بودم كز دل سخن نگویم
دل آینهست و رو را ناچار مینماید - گفتم به آسمان كه چنین ماه دیدهای
سوگند خورد و گفت مرا نیست هیچ یاد - گفتم كه چشم چرخ چنین چشم هیچ دید
سوگند خورد و گفت مرا نیست هیچ یاد - هزار توبه و سوگند بشكنند آن دم
كه غمزههای دلارام طبل حسن زنند - عهد و سوگند سخت سست شود
مرد را كار چون به جان آمد - ز جهل توبه و سوگند میتند غافل
چه حیله دارد مقهور در كف قهار - به سر توست شاه را سوگند
با چنین سر چه میكنی دستار - جان من و جان تو گویی كه یكی بودهست
سوگند بدین یك جان كز غیر تو بیزارم - از جسم گریزان شدم از روح بپرهیز
سوگند ندانم نه از اینم نه از آنم - بر مصحف عثمان بنهم دست به سوگند
كز لولوی آن دلبر لالای دمشقیم - من دوش به تازه عهد كردم
سوگند به جان تو بخوردم - وقت آن آمد كه من سوگندها را بشكنم
بندها را بردرانم پندها را بشكنم - نمیخورم به حلال و حرام من سوگند
به جان عشق كه بالاست از حلال و حرام - با این همه كو قند تو كو عهد و كو سوگند تو
چون بوریا بر می شكن ای یار خوش پیمان من - دی عهد نكردی بروم بازبیایم
سوگند نخوردی كه بجویم دل مستان - چه وعده میدهی و چه سوگند میخوری
سوگند و عشوه را تو سپر میكنی مكن - نه مرا وعده كردهای نه كه سوگند خوردهای
كه به هنگام برشدن برسد نردبان تو - دل گفت به زیر لب من جان نبرم از وی
سوگند به جان دل كان كار چنان گشته - فریاد ز یار خشم كرده
سوگند به خشم و كینه خورده - مصحف آریم و به ساقی همه سوگند خوریم
كه جز از دست و كفت مینستانیم همه - جان گفت كه ای فردم سوگند بدین دردم
سوگند بدان زلفی عاشق كش سودایی - كجا شد عهد و پیمانی كه كردی
كجا شد قول و سوگندی كه خوردی - خوری سوگند كه فردا بیایم
چه دامن گیردت سوگند خواری - تو با سوگند كاری پختهای سر
كه بر اسرار پنهانی سواری - به تو سوگند بخوردم كه از این شیوه نگردم
بكنم شور و بگردم به خدا و به خدایی - سوگند میخورم به جمال و كمال او
كز چشم خویش هم پنهان است آن یكی - سوگند خوردهای كه از این پس جفا كنی
سوگند بشكنی و جفا را رها كنی - چشم ببند و بكن بار دگر رحمتی
بشكن سوگند را گر به خدا خوردهای - چه جای گرمی و سوگند پیش آن بینا
و كیف یصرع صقر بصوله الخرب - ز عجز خوردم سوگندها و گرم شدم
به ذات پاك خدا و به جان پاك نبی - چه سوگند خوردی؟! چه دل سخت كردی
كه گویی كه هرگز مرا خود ندیدی - «سوگند» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- میفرمائی که عهد و سوگند تو کو
بیعهد مرا نه عهد و سوگند تو کرد - سوگند به اعتقاد خود میخوردند
کاین یوسف ثانیست که باز آوردند - این صورت باغست و در او نیست ثمر
تو رنجه مشو بیهده سوگند مخور - سوگند بدان دل که شده است او پستش
سوگند بدان جان که شده است او مستش - سوگند بدان دم که مرا میدیدند
پیمانه به دستی و به دستی دستش - با سرکشی عشق اگر سرد آرم
بالله به سوگند که بس سر دارم - سوگند به عشقی که عدوی کار است
کانروز که بیکار نیم بیکارم - سوگند بدان عشق که بطال گر است
کانروز که طبال نیم بطالم - سوگند خورم و گر تو باور نکنی
سوگند چرا خورم چرا می نخورم - سوگند خورم که زندگانی بیتو
مرگست به نام زندگانی ای جان - سوگند بسر مینبرم لیک خوش است
سوگند به نام دوست خوردن ای جان - سوگند بدان روی تو و هستی تو
گر میدانم نه از تو این پستی تو - سوگند همی خورد پریر آن ساقی
میگفت به حق صحبت مشتاقی - فردوسی
- «سوگند» در شاهنامه فردوسی
- بدوگفت گر بگذری زین سخن
بتابی ز سوگند و پیمان من - بماند به گردنت سوگند و بند
شوی خوار و ماند پدرت ارجمند - جوان نیکدل گشت فرمانش کرد
چنان چون بفرمود سوگند خورد - چو بشنید سیندخت سوگند او
همان راست گفتار و پیوند او - یکی سخت سوگند خوردم به بزم
بدان شب کجا کشته شد ژندهرزم - چنین است سوگند چرخ بلند
که بر بیگناهان نیاید گزند - بدانگاه سوگند پرمایه شاه
چنین بود آیین و این بود راه - به سوگند پیمان کن اکنون یکی
ز گفتار من سر مپیچ اندکی - که چندین به سوگند پیمان کند
زبان را به خوبی گروگان کند - چو گردآورد مردم کینه جوی
بتابد ز پیمان و سوگند روی - به خیره همی جنگ فرمایدم
بترسم که سوگند بگزایدم - بدین گونه پیمان که من کردهام
به یزدان و سوگندها خوردهام - نخستین به پیمان مرا شاد کن
ز سوگند شاهان یکی یاد کن - یکی سخت سوگند شاهانه خورد
به روز سپید و شب لاژورد - برین بند و سوگند تو ایمنم
کنون یافت آرام جان و تنم - به دادار دارنده سوگند خورد
که هرگز تنم بیسلیح نبرد - زواره یکی سخت سوگند خورد
فرو ریخت از دیدگان آب زرد - بدان گشت همداستان پهلوان
به سوگند بخرید اسپ و روان - یکی سخت سوگند خوردم به ماه
به تاج و به تخت شه نیکخواه - بدو گفت کیخسرو ای شیرفش
زبان را ز سوگند یزدان مکش - کنونش به سوگند گستاخ کن
به خنجر وراگوش سوراخ کن - بشد گیو و گوشش به خنجر بسفت
ز سوگند برتر درشتی نگفت - به سوگند یابی مگر باره باز
دو دستت ببندم به بند دراز - زمانی سر وپایم اندر کمند
به دیگر زمان زیر سوگند و بند - مرا داد زینگونه سوگند سخت
بخوردم چو دیدم که برگشت بخت - ازان پس به مغز اندر افگند باد
به دشنام و سوگند لب برگشاد - به دادار دارنده سوگند خورد
به روز سپید و شب لاژورد - به زنهار بر دست رستم نهاد
چنان خط و سوگند و آن رسم و داد - کنون از تو سوگند خواهم یکی
نباید که پیچی ز داد اندکی - بگویم که بنیاد سوگند چیست
خرد را و جان ترا پند چیست - وفا کرد با او بسوگندها
بخوبی بدادش بسی پندها - بنالید و برزد یکی باد سرد
پس آنگه یکی سخت سوگند خورد - بخورد اهرن آن سخت سوگند اوی
بپذرفت سرتاسر آن بند اوی - به اهرن چنین گفت کز کار گرگ
بگویم چو سوگند یابم بزرگ - به سوگند ازان مرز برگاشتش
به خواهش سوی روم بگذاشتش - کجا آن همه عهد و سوگند و بند
به یزدان و آن اختر سودمند - بخوردم من آن سخت سوگندها
بپذرفتم آن ایزدی پندها - ز بس بند و سوگند و پیمان تو
همی نگذرم من ز فرمان تو - برآشفت یک روز و سوگند خورد
به روز سپید و شب لاژورد - به جان و سر شاه سوگند خورد
به خورشید و شمشیر و دشت نبرد - برآشفت رودابه سوگند خورد
که هرگز نیابد تنم خواب و خورد - به دادار دارنده سوگند خورد
بدین مسیحا و گرد نبرد - چو سوگند شد خورده قیدافه گفت
که این پند بر تو نشاید نهفت - نگه کرد قیدافه سوگند اوی
یگانه دل و راست پیوند اوی - به سوگند پیمانت خواهم یکی
کزان نگذری جاودان اندکی - کنیزک به دادار سوگند خورد
به زنار شماس هفتاد گرد - چو بشنید زو شاه سوگند خورد
به خراد برزین و خورشید زرد - بگویی که من بندهی ناتوان
زده دام سوگند پیش روان - بخوردند سوگندهای گران
هرانکس که بودند ایرانیان - بخوردند سوگند یکسر سپاه
کزان تخمه هرگز نخواهیم شاه - همه زیر سوگند و بند وییم
که گوید که اندر گزند وییم - زبان شما را به سوگند سخت
ببندیم تا بازیابیم بخت - چو سوگند شد خورده و ساخته
دل شاه زان رنج پرداخته - چو گویی به سوگند پیمان کنم
که هرگز وفای تو را نشکنم - بدانگه کجا شاه در بند بود
به یزدان مرا سخت سوگند بود - یکی مادرش سخت سوگند خورد
که بیزارم از گنبد لاژورد - یکی سخت سوگند خواهم بماه
به آذرگشسپ و بتخت و کلاه - بگفت این و پس دفتر زند خواست
به سوگند بندوی رابند خواست - چوبشنید بهرام سوگند او
بدید آن دل پاک و پیوند او - مرا ایمنی ده ز گفتار اوی
چوسوگند خوردم بهانه مجوی - ز فرمان و سوگند و پیمان و عهد
تو اندر سخن یاد کن همچو شهد - بدین نیز بهرام سوگند خواست
زیان بود بر جان او بند خواست - نکوهش کند هرک این بشنود
ازین پس به سوگند من نگرود - پر از عهد و پیوند و سوگندها
ز هر گونهیی لابد و پندها - برین برخورم سخت سوگند نیز
فزایم برین بندها بند نیز - اگر پیچم این دل ز سوگند من
مبادا ز من شاد پیوند من - کجا آن همه بند و پیوندما
کجا آن همه عهد و سوگند ما