«پیران» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «پیران» در غزلیات حافظ شیرازی
- مولوی
- «پیران» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- نه كودكان به قیامت سپیدمو خیزند
قیامت تو سیه موی كرد پیران را - آن عشق جوان چو نوبهارت
جز پیران را جوان ندارد - چنین بود شب و روز اجتهاد پیران را
كه خلق را برهانند از عذاب و فساد - بغل‌هایت بگیرم همچو پیران
چو طفلانت نهم گاهی به گردن - به نظاره جوانان بنشسته‌اند پیران
به می جوان تازه دو سه پیر را عصا ده - آن طبع زرافشانی و آن همت سلطانی
پیران و جوانان را آموخت جوامردی - هم آتش و هم باده و خرگاه چو نقد است
پیران طریقت بپذیرند جوانی - چشم پیران كور كی بیند
شیوه شاهدان روحانی - «پیران» در دیوان شمس - رباعیات مولوی
- فردوسی
- «پیران» در شاهنامه فردوسی
- چو بر خواند کاوه همه محضرش
سبک سوی پیران آن کشورش - به شهر اندرون هر که برنا بدند
چه پیران که در جنگ دانا بدند - چو پیران ز افراسیاب این شنید
چو از باد آتش دلش بردمید - ز پیران بپرسید افراسیاب
که این دشت رزم‌ست گر جای خواب - کرا آمد این پیش کامد مرا
بکشتم جوانی به پیران سرا - چنین داد پاسخ به پیران پیر
که هست اینک گفتی همه دلپذیر - بدو گفت پیران کاندر خرد
یکی شاه کندآوران بنگرد - چنین گفت کز نزد افراسیاب
گذشتست پیران بدین روی آب - چو پیران بیامد تهی کرد جای
سخن رفت با نامور کدخدای - بدو گفت پیران که ای شهریار
انوشه بدی تا بود روزگار - چو سالار گفتار پیران شنید
چنان هم همه بودنیها بدید - یکی روز پیران به به روزگار
سیاووش را گفت کای نامدار - چو پیران و نستیهن جنگجوی
چو هومان که بردارد از آب گوی - ز پیران بپیچید و پوشید روی
سپهبد بدید آن غم و درد اوی - سیاوش به پیران نگه کرد و گفت
که فرمان یزدان نشاید نهفت - سیاوش یکی روز و پیران بهم
نشستند و گفتند هر بیش و کم - نگه کرد پیران به دیدار او
نشست و بر و یال و گفتار او - بدو گفت پیران که با روزگار
نسازد خرد یافته کارزار - بدو گفت پیران کزین بوم و بر
چنانی که باشد کسی برگذر - بدو گفت پیران که مندیش زین
چو اندر گذشتی ز ایران زمین - بدو گفت پیران که ای شهریار
دلت را بدین کار غمگین مدار - ز خویشان گزین کرد پیران هزار
پذیره شدن را برآراست کار - پس آنگاه پیران ز نزدیک اوی
سوی خانه‌ی خویش بنهاد روی - بخوردن نشستند یک با دگر
سیاوش پسر گشت و پیران پدر - درفش سپهدار پیران بدید
خروشیدن پیل و اسپان شنید - چو پیران ز پیش سیاوش برفت
به نزدیک گلشهر تازید تفت - ازان پس به پیران چنین گفت رد
که کاووس تندست و اندک خرد - ببوسید پیران سر و پای او
همان خوب چهر دلارای او - ورا نام کردند فرخ فرود
به تیره شب آمد چو پیران شنود - ز پیران یکی بود کهتر به سال
برادر بد او را و فرخ همال - همانا که پیران بیاید پگاه
ازو بشنود داستان نیز شاه - درودی ز من سوی پیران رسان
بگویش که گیتی دگر شد بسان - به پیران نه زین‌گونه بودم امید
همی پند او باد بد من چو بید - بیاید سپهدار پیران به در
بخواهش بخواهد ترا از پدر - سپهدار پیران بدان شاد شد
از اندیشه و درد آزاد شد - به پیران رسیدند هر سه سوار
رخان پر ز خون همچو ابر بهار - چو پیران به گفتار بنهاد گوش
ز تخت اندرافتاد و زو رفت هوش - همانگاه پیران بیامد چو باد
کسی کش خرد بوی گشتند شاد - چو چشم گرامی به پیران رسید
شد از خون دیده رخش ناپدید - ز اسپ اندر افتاد پیران به خاک
همه جامه‌ی پهلوی کرده چاک - بتازیم و نزدیک پیران شویم
به تیمار و درد اسیران شویم - بفرمود تا پیش او شد به مهر
نگه کرد پیران بران فر و چهر - چنان دید سالار پیران به خواب
که شمعی برافروختی ز آفتاب - بدو گفت پیران که ای شهریار
ترا خود نباید کس آموزگار - بدو گفت پیران که برخیز و رو
خرامنده پیش فرنگیس شو - ز پیران چو بشینید افراسیاب
سر مرد جنگی درآمد ز خواب - بیامد به شادی به پیران بگفت
که اینت به آیین خور و ماه جفت - زمین را ببوسید پیران و گفت
که ای دادگر شاه بی‌یار و جفت - شبان اندر آمد ز کوه و ز دشت
بنالید و نزدیک پیران گذشت - همی رفت پیش اندرون شاه گرد
سپهدار پیران ورا پیش برد - چو بشنید پیران بخندید و گفت
نماند نژاد و هنر در نهفت - چو بشنید پیران غمی گشت سخت
بیامد بر شاه خورشید بخت - به پیران چنین گفت پس پیلسم
کزین پهلوان دل ندارد دژم - ببارید پیران ز مژگان سرشک
تن پیلسم دور دید از پزشک - به پیران چنین گفت کایرانیان
بدی را ببستند یکسر میان - چو بشنید پیران غمی گشت سخت
بلرزید برسان برگ درخت - همه خسته و بسته گشتند باز
به نزدیک پیران گردن فراز - چو ترکان به نزدیک پیران شدند
چنان خسته و زار و گریان شدند - برآشفت پیران به کلباد گفت
که چونین شگفتی نشاید نهفت - برآشفت پیران بدو گفت بس
که ننگست ازین یاد کردن به کس - نماند این سخن یک زمان در نهفت
کس آمد به نزدیک پیران بگفت - چنین گفت پیران ازان پس به شاه
که کلباد شد بی‌گمان با سپاه - بدیشان چنین گفت پیران که زود
عنان تگاور بباید بسود - تو با شاه برشو به بالای تند
ز پیران و لشکر مشو هیچ کند - چو بشنید پیران برآورد خشم
دلش گشت پرخون و پرآب چشم - دمان تا به نزدیک پیران رسید
همی خواست از تن سرش را برید - ابر شاه پیران گرفت آفرین
خروشان ببوسید روی زمین - سواران گزین کرد پیران هزار
همه جنگجوی و همه نامدار - که برد آگهی نزد آن دیوزاد
که کس را دل و مغز پیران مباد - سپهدار پیران به پیش اندرون
سرو روی و یالش همه پر ز خون - بدو گفت پیران که شیر ژیان
نه درنده گرگ و نه ببر بیان - یکی بانگ برزد ز پیشش براند
بپیچید پیران و خامش بماند - ازان پس که پیران بیامد چو شیر
میان بسته و بادپایی به زیر - پسر بودش از دخت پیران یکی
که پیدا نبود از پدر اندکی - بدو داد پیران مرا از نخست
وگر نه ز ترکان همی زن نجست - بجایست پیران و افراسیاب
بخواهد شدن خون من رود آب - سراینده‌ی پاسخ آمد چو باد
بنزدیک پیران ویسه نژاد - بنزدیک پیران شد از رزمگاه
خروشی برآمد ز توران سپاه - که پیران نداند سخن جز فریب
چو داند که تنگ اندر آمد نهیب - غمی گشت پیران ز توران سپاه
ز ترکان تهی ماند آوردگاه - هیونی بکردار باد دمان
بدش نزد پیران هم اندر زمان - مرا شاه ایران چنین داد پند
که پیران نباید که یابد گزند - چو بشنید پیران غمی گشت سخت
فروبست بر پیل ناکام رخت - همان رزم پیران نه بر آرزوست
که او راد و آزاده و نیک خوست - سپهدار پیران یکی چرپ گوی
ز ترکان فرستاد نزدیک اوی - ز کار گذشته بسی کرد یاد
ز پیران و گردان ویسه‌نژاد - ز پیران چو بشنید رستم سخن
نه بر آرزو پاسخ افگند بن - بدو گفت پیران که ای رزمساز
بترسم که روز بد آید فراز - بدل گفت پیران که ژرفست کار
ز توران شدن پیش آن شهریار - همی رفت پیران پر از درد و بیم
شد از کار رستم دلش به دو نیم - چنین گفت هومان به پیران شیر
که امروز شد جانم از رزم سیر - بدو گفت پیران که ای پهلوان
همیشه جوان باش و روشن‌روان - چنین داد پاسخ که پیران منم
سپهدار این شیر گیران منم - ز پیران مرا دل بسوزد همی
ز مهرش روان برفروزد همی - چو بشنید پیران دلش خیره گشت
ز آواز ایشان رخش تیره گشت - چو بشنید پیران ز پیش سپاه
بیامد بر رستم کینه خواه - چه دانی تو پیران و کلباد را
گروی زره را و پولاد را - بدو گفت پیران که ای پیلتن
درودت ز یزدان و از انجمن - بگویی به پیران که من با سپاه
بزیبد رسیدم بفرمان شاه - دگر پنجه از نامداران چین
بفرمود تا کرد پیران گزین - چو پیران بدید آن سپاه بزرگ
بخون تشنه هر یک بکردار گرگ - که پیران بدان شهر بد با سپاه
که دیهیم ایران همی جست و گاه - سر مرز توران به پیران سپرد
سپاهی فرستاد با او نه خرد - دمان از پس گیو پیران دلیر
سپه را همی راند برسان شیر - فرستاده چون سوی پیران رسید
سپدار ایران سپه را بدید - جهاندیده‌ای سوی پیران فرست
هشیوار وز یادگیران فرست - چنین گفت با گیو پس پهلوان
که پیران بسیری رسید از روان - چو بشنید پیران برافراخت کوس
شد از سم اسبان زمین آبنوس - که از جان پیران برآریم دود
بران سان که گرد پی پیل بود - همه مهر پیران بترکان برست
بشوید همی شاه ازو پاک دست - ز هر گونه گفتند و پیران شنید
گنهکاری آمد ز ترکان پدید - بدان تا بنزدیک پیران شوی
بگویی و گفتار او بشنوی - چو پیران سپاه از کنابد براند
بروز اندرون روشنایی نماند - چو پیران و گرسیوز رهنمون
قراخان و چون شیده و گرسیون - فرستاد نزدیک پیران سوار
ز گردان شمشیر زن سی هزار - چو رویین و پیران ز مادر نزاد
چو فرشیدورد گرامی نژاد - چو شد کار پیران ویسه بسر
بجنگ دگر شاه پیروزگر - همی خواست کید بپشت سپاه
بنزدیک پیران بدان رزمگاه - سحر گه سواری بیامد چو گرد
سخنهای پیران همه یاد کرد - ز پیران و لهاک و فرشیدورد
وزان نامداران روز نبرد - بدان درد و زاری سپه را بخواند
ز پیران فراوان سخنها برآند - پدر پیر سر شد تو برنادلی
ز دیدار پیران چرا بگسلی - چه گویید پیران که با این پسر
چه نیکو بود کار کردن پدر - ز بهمن رسد بد به زابلستان
بپیچند پیران کابلستان - چنانچون ز پیران شنیدیم دوش
دلم گشت پر خون و جان پر ز جوش - بدیدند پیران رخ دخت شاه
درفشان ازو یاره و تخت و گاه - چو من نامه یابم ز پیران خویش
جهاندیده و رازداران خویش - فرستاده برگشت زان مرز و بوم
بیامد به نزدیک پیران روم - گزین کرد پیران صد از هندوان
خردمند و گویا و روشن‌روان - چنین گفت پیران میلاد را
که من عهد کید از پی داد را - نگه کن بدین تا پسند آیدت
به پیران سر این سودمند آیدت - بماندند پیران ابی پای و پر
بشد آلت ورزش و ساز و بر - برفتم بگفتم به پیران ده
که ای مهتران بر شما نیست مه - بیاریم پیران داننده را
شکیبا دل و چیز خواننده را - به ایران هرانکس که بد پیش‌رو
ز پیران و از نامداران نو - ز ترکان هرانکس که بد پیش رو
ز پیران و خنجرگزاران تو - به کشور ز پیران شایسته مرد
یکی انجمن کرد و بنهاد نرد - جوانان و پیران رومی نژاد
سخنهای دیرینه کردند یاد - به بیداد کردند جنگ ار بداد
نگر تا ز پیران که دارد بیاد - برفتند پیران به نزدیک اوی
چودیدند کردار تاریک اوی - ز دیدار پیران فرو ماندند
خیو زیر لبها برافشاندند - نوندی برافگند پویان به راه
به نزدیک پیران ایران سپاه - به دیدار پیران و فرهنگیان
بزرگان که‌اند از کنارنگیان