«جمشید» در غزلستان
- حافظ شیرازی
- «جمشید» در غزلیات حافظ شیرازی
- قدح به شرط ادب گیر زان که ترکیبش
ز کاسه سر جمشید و بهمن است و قباد - بیفشان جرعه ای بر خاک و حال اهل دل بشنو
که از جمشید و کیخسرو فراوان داستان دارد - صبا از عشق من رمزی بگو با آن شه خوبان
که صد جمشید و کیخسرو غلام کمترین دارد - سرود مجلس جمشید گفته اند این بود
که جام باده بیاور که جم نخواهد ماند - آخر ای خاتم جمشید همایون آثار
گر فتد عکس تو بر نقش نگینم چه شود - دل در جهان مبند و به مستی سؤال کن
از فیض جام و قصه جمشید کامگار - حافظ که هوس می کندش جام جهان بین
گو در نظر آصف جمشید مکان باش - ای حافظ ار مراد میسر شدی مدام
جمشید نیز دور نماندی ز تخت خویش - در زوایای طربخانه جمشید فلک
ارغنون ساز کند زهره به آهنگ سماع - تاج شاهی طلبی گوهر ذاتی بنمای
ور خود از تخمه جمشید و فریدون باشی - جمشید جز حکایت جام از جهان نبرد
زنهار دل مبند بر اسباب دنیوی - خیام نیشابوری
- «جمشید» در رباعیات خیام نیشابوری
- مولوی
- «جمشید» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- فردوسی
- «جمشید» در شاهنامه فردوسی
- به جمشید بر گوهر افشاندند
مران روز را روز نو خواندند - به جمشید بر تیرهگون گشت روز
همی کاست آن فر گیتیفروز - گرانمایه جمشید فرزند او
کمر بست یکدل پر از پند او - چو جمشید را بخت شد کندرو
به تنگ اندر آمد جهاندار نو - سیه گشت رخشنده روز سپید
گسستند پیوند از جمشید - سپه کرده و جنگ را ساخته
دل از مهر جمشید پرداخته - سوی تخت جمشید بنهاد روی
چو انگشتری کرد گیتی بروی - دو پاکیزه از خانهی جمشید
برون آوریدند لرزان چو بید - که جمشید را هر دو دختر بدند
سر بانوان را چو افسر بدند - جهانجوی با فر جمشید بد
به کردار تابنده خورشید بود - به گیتی مدارید چندین امید
نگر تا چه بد کرد با جمشید - جهان را ازو دل به بیم و امید
تو گفتی مگر زنده شد جمشید - که جمشید با فر و انگشتری
به فرمان او دیو و مرغ و پری - که گیتی سپنجست و جاوید نیست
فری برتر از فر جمشید نیست - نیایش همی کرد خورشید را
چنان بوده بد راه جمشید را - برو بر نگارید جمشید را
پرستنده مر ماه و خورشید را - ورا برگزید از گزینان خویش
ز جمشیدیان مر ترا داشت پیش - کجا باشد آن جادوی بیدرفش
که بردست آن جمشیدی درفش - به کریاس گفت ای سرای امید
خنک روز کاندر تو بد جمشید - سراپرده را گفت بد روزگار
که جمشید را داشتی بر کنار - نه من بیش دارم ز جمشید فر
که ببرید بیور میانش به ار - مدارید ازین پس به گیتی امید
که شد روم ضحاک و ما جمشید - نگر تا به شاهی ندارد امید
بخوان روز و شب دفتر جمشید - بیامد سر موبدان چون شنید
بران گاو بر مهر جمشید دید - به شاه جهان گفت کردم نگاه
نوشتست بر گاو جمشید شاه - ز گنجی که جمشید بنهاد پیش
چرا کرد باید مرا گنج خویش - مرا تا جوان باشم و تن درست
چرا بایدم گنج جمشید جست - گهر هرک بستاند از جمشید
به گیتی مبادش به نیکی امید - خردمند هم نیز جاوید نیست
فری برتر از فر جمشید نیست - به نامه درون پندها یاد داد
ز جمشید و کیخسرو کیقباد - که جمشید برتر منش را بکشت
به بیداد بگرفت گیتی بمشت - نخستین کیومرث با جمشید
کزو بود گیتی ببیم وامید - کیومرث و جمشید تا کی قباد
کسی از مسیحا نکردند یاد - نبد خسروی برتر از جمشید
کزو بود گیتی به بیم وامید - چو هوشنگ و طهمورث و جمشید
کزیشان بدی جای بیم وامید