زن، زندگی، آزادی
«اژدها» در غزلستان
- مولوی
- «اژدها» در دیوان شمس - غزلیات مولوی
- آن كو ز شیران شیر خورد او شیر باشد نیست مرد
بسیار نقش آدمی دیدم كه بود آن اژدها - غم جمله را نالان كند تا مرد و زن افغان كند
كه داد ده ما را ز غم كو گشت در ظلم اژدها - فرعون و شدادی شده خیكی پر از بادی شده
موری بده ماری شده وان مار گشته اژدها - عشق از سر قدوسیی همچون عصای موسیی
كو اژدها را می‌خورد چون افكند موسی عصا - از آن سو كه عصایی اژدها شد
به دوزخ برد او فرعونیان را - افكند و عصاش اژدها شد
بگریخت چو دید اژدها را - پاره چوبی بدم و از كفت
گشته‌ام ای موسی جان اژدها - آن مار زشت را تو كنون شیر می‌دهی
نك اژدها شود كه به طبع آدمی خوریست - عاشق چو اژدها و تو یك كرم نیستی
عاشق چو گنج‌ها و تو را یك تسوی نیست - ما موسییم و تو مها گاهی عصا گه اژدها
ای شاهدان ارزان بها چون غارت بلغار شد - هر كه حدیث جان كند با رخ تو نمایمش
عشق تو چون زمردی گر چه كه اژدها بود - جام چو عصاش اژدها شد
بر قبطی عقل می‌گمارد - آهوی می‌تاخت آن جا بر مثال اژدها
بر شمار خاك شیران پیش او نخجیر بود - منكر مباش بنگر اندر عصای موسی
یك لحظه آن عصا بد یك لحظه اژدها شد - دو جوی نور نگر از دو پیه پاره روان
عجب مدار عصا را كه اژدها سازد - كان زمردیم ما آفت چشم اژدها
آنك لدیغ غم بود حصه اوست وااسف - دهان اژدها را بردریدم
طریق عشق را آباد كردم - چونك حزین غم شوم عشق ندیمیم كند
عشق زمردی بود باشد اژدها حزن - گر اژدهاست بر ره عشقی است چون زمرد
از برق این زمرد هی دفع اژدها كن - عاقلان از مور مرده دركشند از احتیاط
عاشقان از لاابالی اژدها را كوفته - ای خداوند شمس دین فریاد از این حرف رهی
ز آنك هر حرفی از این با اژدها آمیخته - از فرعونی چو احولی دادت
آن بود عصا و اژدها دیدی - صورت او چون عصا و باطن او اژدها
چون نه‌ای موسی مرو بر اژدهای قاهری - كف موسی كو كه تا گردد عصا آن اژدها
گردن آن اژدها را گیرد او چون لمتری - عشق را گفتم فروخوردی مرا
این مگر از اژدها آموختی - فردوسی
- «اژدها» در شاهنامه فردوسی
- نهان گشته بود از بد اژدها
نیامد به فرجام هم زو رها - شنودند کانجا یکی مهترست
پر از هول شاه اژدها پیکرست - بکشتی و مغزش بپرداختی
مران اژدها را خورش ساختی - به جای سرش زان سری بی‌بها
خورش ساختند از پی اژدها - سر بابت از مغز پرداختند
همان اژدها را خورش ساختند - که گر اژدها را کنم زیر خاک
بشویم شما را سر از گرد پاک - بر آن محضر اژدها ناگزیر
گواهی نوشتند برنا و پیر - تو شاهی و گر اژدها پیکری
بباید بدین داستان داوری - ببرم پی اژدها را ز خاک
بشویم جهان را ز ناپاک پاک - برو خوب رویان گشادند راز
مگر که اژدها را سرآید به گاز - بدان تا جهان از بد اژدها
بفرمان گرز من آید رها - بترسم که در چنگ این اژدها
روان یابد از کالبدتان رها - یکی را دم اژدها ساختی
یکی را به ابر اندار افراختی - ولیکن چو جانی شود بی‌بها
نهد پر خرد در دم اژدها - هژبر جهانسوز و نر اژدها
ز دام قضا هم نیابد رها - بینداختم چون یکی اژدها
بریدم سرش از تن بی‌بها - نباید که او یابد از بد رها
که او ماند از بچه‌ی اژدها - همان کن کجا با خرد درخورد
دل اژدها را خرد بشکرد - چنان اژدها کو ز رود کشف
برون آمد و کرد گیتی چو کف - مرا کرد پدرود هرکو شنید
که بر اژدها گرز خواهم کشید - جهانی بران جنگ نظاره بود
که آن اژدها زشت پتیاره بود - یکی روی آن بچه‌ی اژدها
مرا نیز بنمای و بستان بها - مگر زنده از چنگ این اژدها
تن یک جهان مردم آید رها - ز چوپان بپرسید کاین اژدها
به چندست و این را که خواهد بها - ز ترکان بپرسید کین اژدها
بدین گونه از بند گشته رها - برآویخت با او به جنگ اژدها
نیامد به فرجام هم زو رها - دلش زان شگفتی به دو نیم بود
کش از رستم و اژدها بیم بود - چو زور تن اژدها دید رخش
کزان سان برآویخت با تاجبخش - چنان ساخت روشن جهان‌آفرین
که پنهان نکرد اژدها را زمین - بمالید گوش اندر آمد شگفت
بلند اژدها را به دندان گرفت - بدان اژدها گفت بر گوی نام
کزین پس تو گیتی نبینی به کام - ز دشت اندر آمد یکی اژدها
کزو پیل گفتی نیابد رها - چنین گفت دژخیم نر اژدها
که از چنگ من کس نیابد رها - همان نیز کامد نیابد رها
ز چنگ بداندیش نر اژدها - بدو اژدها گفت نام تو چیست
که زاینده را بر تو باید گریست - دگر باره چون شد به خواب اندرون
ز تاریکی آن اژدها شد برون - همه جنگ با شیر و نر اژدهاست
کجا اژدها از کفش نا رهاست - همه دشت سرتاسر آهرمنست
وگر اژدها خفته بر جوشنست - گر ایدونک از چنگ این اژدها
بریده پی و پوست یابم رها - اگر شاه کاووس یابد رها
تو رستی ز چنگ و دم اژدها - سپهبد عنان اژدها را سپرد
به خشم از جهان روشنایی ببرد - درفشی بدید اژدها پیکرست
بران نیزه بر شیر زرین سرست - بدان چاره از چنگ آن اژدها
همی خواست کاید ز کشتن رها - ز شادی مبادا دل او رها
شدم من ز غم در دم اژدها - کسی کاو دم اژدها بسپرد
ز رای جهان آفرین نگذرد - کسی سوی دوزخ نپوید به پا
و گر خیره سوی دم اژدها - چو خواهی که یابی ز تنگی رها
وزین نامور ترک نر اژدها - سزد گر من از چنگ این اژدها
به بخت و به فر تو یابم رها - ز دام بلا یافتم من رها
تو چندین مشو در دم اژدها - چنین گفت کاین بددل و بی‌وفا
گرفتار شد در دم اژدها - به روز جوانی تو کردی رها
مرا بی‌سپاه از دم اژدها - که اینت بهای سر بی‌بها
پلاشان دژخیم نر اژدها - سبک بیژن گیو بر پای جست
میان کشتن اژدها را ببست - بفرمان گرسیوز کم خرد
سر اژدها را کسی نسپرد - نه دیو و نه شیر و نه نر اژدها
ز شمشیر تیزم نیابد رها - یکی گرگ بیند به کردار نیل
تن اژدها دارد و زور پیل - همی اژدها خوانم این را نه گرگ
تو گرگی مدان از هیونی بزرگ - به گشتاسپ بنمود به انگشت راست
که آن اژدها را نشیمن کجاست - چو گشتاسپ آن اژدها را بدید
کمان را به زه کرد و اندر کشید - بگفتیم و پاسخ چنین داد باز
که در کوه با اژدها رزم ساز - همی اژدها دام اهرن کند
بکوشد کزان بدنشان تن کند - کنون چون کند رزم نر اژدها
به چاره نیابد مگر زو رها - یکی اژدها بر سر تیغ کوه
شده مردم روم زو در ستوه - اگر کم کنی اژدها را ز روم
سپارم ترا دختر و گنج و بوم - به اهرن چنین گفت کان اژدها
بدین خنجر تیز شد بی‌بها - یکی آنک نر اژدها را بکشت
فراوان بلا دید و ننمود پشت - چنین اژدها من بسی دیده‌ام
که از رزم او سر نپیچیده‌ام - نه از من که نر اژدها دیده‌ام
گر آواز آن گرگ بشنیده‌ام - بشد اهرن و گاو گردون ببرد
تن اژدها کهتران را سپرد - بران اژدها بر یکی جشن کرد
ز شبگیر تا شد جهان لاژورد - چو تنگ اندر آمد بران اژدها
همی جست مرد جوان زو رها - که نر اژدها با سرافراز گرگ
تبه شد به دست دو مرد سترگ - فرستاد میرین به قیصر پیام
که این اژدها نیست کاید به دام - چو بر در چنین اژدها باشدش
ازیرا منش بابها باشدش - نشانی شدست او به روم اندرون
چو نر اژدها شد به چنگش زبون - بگوی این همه سر بسر پیش من
نهان چیست زان اژدها کیش من - به مردی شوی در دم اژدها
کنی خواهران را ز ترکان رها - پر از شیر و گرگست و پر اژدها
که از چنگشان کس نیابد رها - دو اسپ گرانمایه بسته بر اوی
سوی اژدها تیز بنهاد روی - ز دور اژدها بانگ گردون شنید
خرامیدن اسپ جنگی بدید - همی جست اسپ از گزندش رها
به دم درکشید اسپ را اژدها - یکی اژدها پیشت آید دژم
که ماهی برآرد ز دریا به دم - همی گفت کین اژدها را که کشت
مگر آنک بودش جهاندار پشت - ببینی که از چنگ من اژدها
ز شمشیر تیزم نیابد رها - چو شد جنگ آن اژدها ساخته
جهانجوی زین رنج پرداخته - به پیروزی اژدها باز گرد
نباید که نام اندرآری به گرد - نبیند جز از شیر و نر اژدها
ز چنگ بلاها نیابد رها - می خسروانی سه جامش بداد
بخندید و زان اژدها کرد یاد - بدو گفت کای بد تن بی‌بها
ببین این دمهنج نر اژدها - به مردی شدم در دم اژدها
کنون زور کردن نیارد بها - هرانکس که شد در دم اژدها
بکوشید و هم زو نیامد رها - ازین بر شده تیز چنگ اژدها
به مردی و دانش که آمد رها - جهان از بداندیش بی‌بیم کرد
تن اژدها را به دو نیم کرد - بکشتش به طوس اندرون اژدها
که از چنگ او کس نیابد رها - به رستم من از چنگ آن اژدها
ندانم کزین خسته آیم رها - به بیشه درون شیر و نر اژدها
ز چنگ زمانه نیابد رها - کسی کو ز فرمان ما بگذرد
همی گردن اژدها بشکرد - برین راه من بی‌شما بگذرم
دل اژدها را به پی بسپرم - کجا آورد دانش تو بها
چو آیی چنین در دم اژدها - سر پایها چون سر اژدها
ندانست کس گوهرش را بها - چه پرهیزی از تیز چنگ اژدها
که گرزآهنی زو نیابی رها - وزان جایگه تیز لشکر براند
تن اژدها را هم‌انجا بماند - چو آن اژدها را خورش بود گاه
ز مردان لشکر گزین کرد شاه - بیاگند چرمش به زهر و به نفت
سوی اژدها روی بنهاد تفت - چو نزدیکی اژدها رفت شاه
بسان یکی ابر دیدش سپاه - چو گاو از سر کوه بنداختند
بران اژدها دل بپرداختند - چو گاه خورش درگذشت اژدها
بیامد چو آتش بران تند جا - فرو برد چون باد گاو اژدها
چو آمد ز چنگ دلیران رها - چو کوه از تبیره پرآواز گشت
بترسید ازان اژدها بازگشت - که رستی ز کام و دم اژدها
کنون آب خوردن نیارد بها - چه دانست راز جهاندار شاه
که آوردی این اژدها را به راه - چو شیر اژدها دید بر پای خاست
ز بالا دو دست اندر آورد راست - که مرغی خریدی فزون از بها
نهادی مرا در دم اژدها - به نخچیر شد شهریار دلیر
یکی اژدها دید چون نره شیر - کمان را به زه کرد و تیر خدنگ
بزد بر بر اژدها بی‌درنگ - فرود آمد و خنجری برکشید
سراسر بر اژدها بردرید - بشد شاه بهرام و رخ را بشست
کزان اژدها بود ناتن درست - همان شیر درنده را بشکرد
به خواری تن اژدها بسپرد - که زاید برآن خاک چونین سوار
که با اژدها سازد او کارزار - بزرگان ایران خروشان شدند
وزان اژدها نیز جوشان شدند - فرستمش فردا بر اژدها
کزو بی‌گمانی نیابد رها - بران اژدها تیرباران گرفت
چپ و راست جنگ سواران گرفت - نباشم نکوهیده‌ی کار اوی
چو با اژدها خود شود جنگجوی - تن اژدها گشت زان تیر سست
همی خاک را خون زهرش بشست - به فرمان دارنده یزدان پاک
پی اژدها را ببرم ز خاک - یکی تیغ زهرآبگون برکشید
به تندی دل اژدها بردرید - فرستاد شنگل یکی راه‌جوی
که آن اژدها را نماید بدوی - به گردون سرش سوی شنگل کشید
چو شاه آن سر اژدها را بدید - همی تاخت تا پیش دریا رسید
به تاریکی آن اژدها را بدید - یکی اژدها بود بر خشک و آب
به دریا بدی گاه بر آفتاب - رهانیده‌ی ماست از اژدها
نه کشتن بود رنج او را بها - بدین بوم ما اژدها کشت و کرگ
به تن زندگانی فزایش نه مرگ - کجا کرگ و آن نامور اژدها
ز شمشیر تیزت نیامد رها - از آواز گردان پرخاشخر
بدرید مر اژدها را جگر - دم اژدها دارد و چنگ شیر
بخاید کسی را که آرد بزیر - چو آن اژدها شورش او شنید
بران شاخ باریک شد ناپدید - همه چهره‌ی اژدها داشتند
همه نیزه بر ابر بگذاشتند - چو بهرام بر دشمن اسپ افکند
بدریا دل اژدها بشکند - هرآنکس که گیرد بدست اژدها
شد او کشته و اژدها زو رها - کنون این سخنها نیارد بها
که باشد سراندر دم اژدها - همی چاره جستند زان اژدها
که تا چین کی آید ز چنگش رها - بخواهد مگر ز اژدها کین من
برو بشنود درد و نفرین من - بپردازم از اژدها جشنگاه
چو بشگیر ما را نمایند راه - چو بر اژدها برشدی موی‌تر
نبودی برو تیر کس کارگر - وزان پس بشمشیر یازید مرد
تن اژدها را به دونیم کرد - کنون من شنیدم که کردی رها
مرد آن را که بد بتر از اژدها - خردمند گوید نیارد بها
هر آنکس که ایمن شد از اژدها