آگاهى بهرام از لشگرکشى خاقان چين بار دوم

غزلستان :: نظامی :: هفت پيکر

افزودن به مورد علاقه ها
چون به تثليث مشترى و زحل
شاه انجم ز حوت شد به حمل
سبزه خضر وش جوانى يافت
چشمه آب زندگانى يافت
ناف هر چشمه رود نيلى شد
هر سبيلى به سلسبيلى شد
مشک برگشت خاک عودى پوش
نافه خر گشت باد نافه فروش
اعتدال هواى نوروزى
راست رو شد به عالم افروزى
باد نوروزى از قباله نو
با رياحين نهاد جان به گرو
رستنى سر برون زد از دل خاک
زنگ خورشيد گشت از آينه پاک
شبنم از دامن اثير نشست
گرمى اندام زمهرير شکست
برف کافورى از گريوه کوه
رود را زاب ديده داد شکوه
سبزه گوهر زدود بينش را
داد سرسبزى آفرينش را
نرگس تر به چشم خواب آلود
هر کرا چشم بود خواب ربود
باد صبح از نسيم نافه گشاى
بر سواد بنفشه غاليه ساى
سرو کز سايه بادبانه زده
جعد شمشاد را به شانه زده
چشم نيلوفر از شکنجه خواب
جان در انداخته به قلعه آب
غنچه هاى نو از شکوفه شاخ
کرده لؤلوا چو برگ لاله فراخ
سوسن از بهر تاج نرگس مست
شوشه زر نهاده بر کف دست
از شمايل شمامه هاى بهار
بى قيامت ستاره کرده نثار
شنبليد سرشک در ديده
زعفران خورده باز خنديده
کاتب الوحى گل به آب حيات
بر شقايق به خون نوشته برات
برگ نسرين به گوهر آمودن
شاخ سوسن به توتيا سودن
جعد بر جعد بسته مرزنگوش
ديلم آسا فکنده بر سر دوش
گشته هم برگ و هم گيا راضى
اين به مقراضه آن به مقراضى
سنبل از خوشهاى مشگ انگيز
برقرنفل گشاده عطسه تيز
داده خيرى به شرط هم عهدى
ياسمن را خط وليعهدى
بوى سيسنبر از حرارت خويش
عقرب چرخ را گداخته نيش
غنچه با چشم گاو چشم به ناز
مرغ با گوش پيلگوش به راز
گل کافور بوى مشک نسيم
چون بناگوش يار در زر و سيم
مشک بيد از درخت عود نشان
گاه کافور و گاه مشک فشان
ارغوان و سمن برابر ديد
رايتى برکشيده سرخ و سپيد
ز آفت بيد برگ بادخزان
شاخ پر برگ بيد دست گزان
گل کمر بسته در شهنشاهى
خاک چون باد در هوا خواهى
بلبل آواز برکشيده چو کوس
همه شب تا به وقت بانگ خروس
سرخ گل را به سبز ميدانى
پنج نوبت زنان به سلطانى
برسر سرو بانگ فاختگان
چون طرب رود دلنواختگان
ناى قمرى به ناله سحرى
خنده برده ز کام کبک درى
بانگ دراج بر حوالى کشت
کرده تقطيع بيتهاى بهشت
زند باف از بهشت نامه زند
در شب آورد و خواند حرفى چند
عندليب از نواى تيز آهنگ
گشته باريک چون بريشم چنگ
باغ چون لوح نقشبند شده
مرغ و ماهى نشاط مند شده
شاه بهرام در چنين روزى
کرد شاهانه مجلس افروزى
از نمودار هفت گنبد خويش
گنبدى ز آسمان فراخته بيش
چاربندى رسيد پيکى چست
راه شش طاق هفت گنبد جست
چون درآمد در آن بهشتى کاخ
شد دلش چون در بهشت فراخ
کرد بر خسروآفرين دراز
کافرين کرده بود برد نماز
گفت باز از نگارخانه چين
جوش لشگر گرفت روى زمين
ماند پيمان شاه را فغفور
شد دگر ره ز نيک عهدى دور
چينيان را وفا نباشد و عهد
زهرناک اندرون و بيرون شهد
لشگرى تيغ برکشيده به اوج
تا به جيحون رسيده موج به موج
سيلى آمد گرفت صحرائى
هر نهنگى درو چو دريائى
گر شه اين شغل را بدارد پاس
چينيان خون ما خورند به طاس
شه چو از فتنه يافت آگاهى
در بلا ديد عافيت خواهى
پيشتر زانکه در سرآيد دام
دامن از مى کشيد و دست از جام
راى آن زد که از کفايت و راى
خصم را چون به سر درارد پاى
جز به گنج و سپه نديد پناه
کالت نصرت است گنج و سپاه
چون سپه باز جست پنج نديد
چون به گنجينه رفت گنج نديد
هم تهى ديد گنج آکنده
هم سليح و سپه پراکنده
ماند عاجز چو شير بى دندان
طوق زنجير و مملکت زندان
شه شنيدم که داشت دستورى
ناخدا ترسى از خدا دورى
نام خود کرده زان جريده که خواست
راست روشن ولى نه روشن و راست
روشن و راستيش بس باريک
راستى کوژ و روشنى تاريک
داده شه را به نام نيک غرور
واو ز تعليق نيکنامى دور
تا وزارت به حکم نرسى بود
در وزارت خداى ترسى بود
راست روشن چو زو وزارت برد
راستى ها و روشنى ها مرد
شه چو مشغول شد به نوش و به ناز
او به بيداد کرد دست دراز
فتنه مى ساخت مصلحت مى سوخت
ملک مى جست و مال مى اندوخت
نايب شاه را به زر و به زيب
داد بر کيمياى فتنه فريب
گفت خلق آرزو طلب شده اند
شوخ و گستاخ و بى ادب شده اند
نعمت ما ز راه سيريشان
داده در کار ما دليريشان
گر نماليمشان به رأى و به هوش
ملک را چشم بد بمالد گوش
مردمانى بدند و بد گهرند
يوسفانى ز گرگ و سگ بترند
گرگ را گرگ بند بايد کرد
رقص روباه چند بايد کرد
خاکيانى که زاده ز ميند
ددگانى به صورت آدميند
ددگان بر وفا نظر ننهند
حکم را جز به تيغ سرننهند
خوانده باشى ز درس غمزدگان
که سياوش چه ديد از ددگان
جاه جمشيد خوار چون کردند
سر دارا به دار چون کردند
مالشان حوضه است و ايشان سير
گندد آب را به حوض ماند دير
آب کز خاک تيره فش گردد
هم به تدبير خاک خوش گردد
شاه اگر مست خصم هشيارست
شحنه گر خفته دزد بيدارست
چون سياست زياد شاه شود
پادشاهى برو تباه شود
از شهى کو سياست انگيزد
دشمن و ديو هر دو بگريزد
ديو باشد رعيت گستاخ
چون گذارى نهند پاى فراخ
جهد آن کن که از سياست خويش
نشکنى رونق رياست خويش
نفريبى به آشنائى کس
کس خود تيغ خودشناسى و بس
شه به اميد ماست باده پرست
من قلم دارم و تو تيغ به دست
از تو قهر آيد و زمن تدبير
هر که گويم گرفتنى است بگير
محتشم را به مال مالش کن
بيدرم را به خون سگالش کن
نيک و بد هر دو هست بر تو حلال
از بدان جان ستان ز نيکان مال
خوار کن خلق را به جاه و به چيز
تا بمانى به چشم خلق عزيز
چون رعيت زبون و خوار بود
ملک پيوسته برقرار بود
نايب شه ز روى سرمستى
کرد با او به جور همدستى
به جفائى که او نمودش راه
جور مى کرد بر رعيت شاه
تا به حدى که خوارى از حد برد
هيچکس را به هيچ کس نشمرد
در ستمکارگى پى افشردند
مى گرفتند و خانه مى بردند
در ده و شهر جز نفير نبود
سخنى جز گرفت و گير نبود
تا در آن مملک به اندک سال
هيچکس را نه ملک ماند و نه مال
همه را راست روشن از کم و بيش
راست و روشن ستد به رشوت خويش
از زر و گوهر و غلام و کنيز
در ولايت نماند کس را چيز
اوفتاد از کمى نه از بيشى
محتشم تر کسى به درويشى
خانه داران ز جور خانه بران
خانه خويش مانده بر دگران
شهرى و لشگرى ز جان بستوه
همه آواره گشته کوه به کوه
در نواحى نه گاو ماند و نه کشت
دخل را کس فذالکى ننوشت
چون ولايت خراب شد حالى
دخل شاه از خزانه شد خالى
جز وزيرى که خانه بودش و گنج
حاصل کس نبود جز غم و رنج
شاه را چون به ساز کردن جنگ
گنج و لشگر نبود شد دلتنگ
منهيان را يکان يکان به درست
يک به يک حال آن خرابى جست
کس ز بيم وزير عالم سوز
آنچه شب رفت و انگفت به روز
هرکسى عذرى از دروغ انگيخت
کاين تهى دست گشت و آن بگريخت
بر زمين هيچ دخل و دانه نماند
لاجرم گنج در خزانه نماند
شد ز بى مکسبى و بى مالى
ملک شه از مؤديان خالى
شه چو شفقت برد فراز آيند
بر عملهاى خويش باز آيند
شاه را آن بهانه سير نکرد
ليک بى وقت جنگ شير نکرد
از بد گنبد جفا پيشه
کرد چندانکه بايد انديشه
ره به سامان کار خويش نبرد
جهد خود با زمانه پيش نبرد



مشاهده برنامه در فروشگاه اپل




نظرات نوشته شده



نظر بدهید