«ضحاک» در غزلستان
- سعدی شیرازی
- «ضحاک» در غزلیات سعدی شیرازی
- فردوسی
- «ضحاک» در شاهنامه فردوسی
- جهانجوی را نام ضحاک بود
دلیر و سبکسار و ناپاک بود - چو ضحاک بشنید اندیشه کرد
ز خون پدر شد دلش پر ز درد - فرومایه ضحاک بیدادگر
بدین چاره بگرفت جای پدر - چو ضحاک دست اندر آورد و خورد
شگفت آمدش زان هشیوار مرد - چو ضحاک بشنید گفتار اوی
نهانی ندانست بازار اوی - بسان پزشکی پس ابلیس تفت
به فرزانگی نزد ضحاک رفت - همیدون به ضحاک بنهاد روی
نبودش به جز آفرین گفت و گوی - چو بشنید ضحاک بنواختش
ز بهر خورش جایگه ساختش - سواران ایران همه شاهجوی
نهادند یکسر به ضحاک روی - به ایوان ضحاک بردندشان
بران اژدهافشن سپردندشان - چو ضحاک شد بر جهان شهریار
برو سالیان انجمن شد هزار - پس آیین ضحاک وارونه خوی
چنان بد که چون میبدش آرزوی - بدو گفت ضحاک ناپاک دین
چرا بنددم از منش چیست کین - چو بشنید ضحاک بگشاد گوش
ز تخت اندر افتاد و زو رفت هوش - دمان پیش ضحاک رفتی به جنگ
نهادی به گردن برش پالهنگ - بپیچید ضحاک بیدادگر
بدریدش از هول گفتی جگر - چنین گفت ضحاک را ارنواز
که شاها چه بودت نگویی به راز - دلش تنگتر گشت و ناباک شد
گشاده زبان پیش ضحاک شد - زمین کرده ضحاک پر گفت و گوی
به گرد جهان هم بدین جست و جوی - گرفتند و بردند بسته چو یوز
برو بر سر آورد ضحاک روز - خبر شد به ضحاک بدروزگار
از آن گاو برمایه و مرغزار - نشد سیر ضحاک از آن جست جوی
شد از گاو گیتی پر از گفتگوی - چنان بد که ضحاک جادوپرست
از ایران به جان تو یازید دست - ابر کتف ضحاک جادو دو مار
برست و برآورد از ایران دمار - بپویم به فرمان یزدان پاک
برآرم ز ایوان ضحاک خاک - جهاندار ضحاک با تاج و گاه
میان بسته فرمان او را سپاه - چنان بد که ضحاک را روز و شب
به نام فریدون گشادی دو لب - کسی کاو هوای فریدون کند
دل از بند ضحاک بیرون کند - فریدون چو گیتی برآن گونه دید
جهان پیش ضحاک وارونه دید - بتازی کنون خانهی پاک دان
برآورده ایوان ضحاک دان - منم پور آن نیکبخت آبتین
که بگرفت ضحاک ز ایران زمین - بکشتش به زاری و من کینه جوی
نهادم سوی تخت ضحاک روی - کجا هوش ضحاک بر دست تست
گشاد جهان بر کمربست تست - طلسمی که ضحاک سازیده بود
سرش به آسمان برفرازیده بود - نهاد از بر تخت ضحاک پای
کلاه کی جست و بگرفت جای - بدو گفت ضحاک شاید بدن
که مهمان بود شاد باید بدن - بدو گفت ضحاک چندین منال
که مهمان گستاخ بهتر به فال - برآشفت ضحاک برسان کرگ
شنید آن سخن کارزو کرد مرگ - چوکشور ز ضحاک بودی تهی
یکی مایه ور بد بسان رهی - نشست از بر بارهی راه جوی
سوی شاه ضحاک بنهاد روی - سوی لشکر آفریدون شدند
ز نیرنگ ضحاک بیرون شدند - بیاورد ضحاک را چون نوند
به کوه دماوند کردش ببند - نخواهیم برگاه ضحاک را
مرآن اژدهادوش ناپاک را - ازو نام ضحاک چون خاک شد
جهان از بد او همه پاک شد - پس آنگاه ضحاک شد چاره جوی
ز لشکر سوی کاخ بنهاد روی - دو رخساره روز و دو زلفش چو شب
گشاده به نفرین ضحاک لب - جهاندار ضحاک ازان گفتگوی
به جوش آمد و زود بنهاد روی - ببردند ضحاک را بسته خوار
به پشت هیونی برافگنده زار - همه در هوای فریدون بدند
که از درد ضحاک پرخون بدند - بران گونه ضحاک را بسته سخت
سوی شیر خوان برد بیدار بخت - ز ضحاک شد تخت شاهی تهی
سرآمد برو روزگار مهی - نهاد آن سرش پست بر خاک بر
همی خواند نفرین به ضحاک بر - شنیدستم از مردم راهجوی
که ضحاک را زو چه آمد بروی - ز ضحاک تازی گهر داشتی
به کابل همه بوم و برداشتی - که ضحاک مهراب را بد نیا
دل شاه ازیشان پر از کیمیا - همانا که باشد به روز شمار
فریدون و ضحاک را کارزار - فریدون ز ضحاک گیتی بشست
بترسم که آید ازان تخم رست - سر از تن جدا کن زمین را بشوی
ز پیوند ضحاک و خویشان اوی - کنم زنده آیین ضحاک را
به پی مشک سارا کنم خاک را - ز ضحاک تازیست ما را نژاد
بدین پادشاهی نیم سخت شاد - من از جم و ضحاک و از کیقباد
فزونم به بخت و به فر و به داد - شنیدی که از آفریدون گرد
ستمگاره ضحاک تازی چه برد - ز هوشنگ و جم و فریدون گرد
که از تخم ضحاک شاهی ببرد - ز تخت اندرآورد ضحاک را
سپرد آن سر و تاج او خاک را - که ضحاک بودیش پنجم پدر
ز شاهان گیتی برآورده سر - که ضحاک را از پی خون جم
ز نامآوران جهان کرد کم - مدارید ازین پس به گیتی امید
که شد روم ضحاک و ما جمشید - کجا شد فریدون و ضحاک و جم
فراز آمد از باد و شد سوی دم - نکوهیدهتر شاه ضحاک بود
که بیدادگر بود و ناپاک بود - کجا شد فریدون و ضحاک و جم
مهان عرب خسروان عجم - نگه کن که ضحاک بیدادگر
چه آورد زان تخت شاهی به سر - بدو گفت کز آفریدون گرد
که از تخم ضحاک شاهی ببرد - شنیدی که ضحاک شد ناسپاس
ز دیو و ز جادو جهان پرهراس - ز ضحاک تازی نخست اندرآی
که بیدادگر بود و ناپاک رای - ز شاهان ز ضحاک بتر کسی
نیامد پدیدار بجویی بسی - سرمایهی آن ز ضحاک بود
که ناپارسا بود و ناپاک بود - ز بد دست ضحاک تازی ببست
به مردی زچنگ زمانه نجست - چو بر دست ضحاک جم کشته شد
چه مایه سپهر از برش گشته شد - چو ضحاک بگرفت روی زمین
پدید آمد اندر جهان آبتین - شنیدی که ضحاک بیدادگر
چه آورد از آن خویشتن را به سر