«منوچهر» در غزلستان
- فردوسی
- «منوچهر» در شاهنامه فردوسی
- می روشن آمد ز پرمایه جام
مر آن چهر دارد منوچهر نام - سراسر سزای منوچهر دید
دل خویش را زو پر از مهر دید - اگر بر منوچهرتان مهر خاست
تن ایرج نامورتان کجاست - کنون چون ز ایرج بپرداختید
به کین منوچهر بر ساختید - فرستاده آن هول گفتار دید
نشست منوچهر سالار دید - منوچهر را با سپاه گران
فرستد به نزدیک خواهشگران - و دیگر ز کردار گردان سپهر
که دارد همی بر منوچهر مهر - خجسته منوچهر بر دست شاه
نشسته نهاده به سر بر کلاه - منوچهر چون زاد سرو بلند
به کردار طهمورث دیوبند - ز کردار بد پوزش آراستن
منوچهر را نزد خود خواستن - منوچهر خندید و گفت آنگهی
که چونین نگوید مگر ابلهی - چو لشکر منوچهر بر ساده دشت
برون برد آنجا ببد روز هشت - منوچهر گفت ای سرافراز شاه
کی آید کسی پیش تو کینه خواه - منوچهر با قارن پیلتن
برون آمد از بیشهی نارون - رده بر کشیده ز هر سو سپاه
منوچهر با سرو در قلبگاه - بدو گفت نزد منوچهر شو
بگویش که ای بیپدر شاه نو - بفرمود پس تا منوچهر شاه
ز پهلو به هامون گذارد سپاه - منوچهر برخاست از قلبگاه
ابا جوشن و تیغ و رومی کلاه - همه چیزگی با منوچهر بود
کزو مغز گیتی پر از مهر بود - منوچهر بشنید و بگشاد گوش
سوی چاره شد مرد بسیار هوش - دمان از پس ایدر منوچهر شاه
رسید اندر آن نامور کینه خواه - چو کارآگهان آگهی یافتند
دوان زی منوچهر بشتافتند - رسیدند پیش منوچهر شاه
بگفتند تا برنشاند سپاه - فریدون همی بر منوچهر بر
یکی آفرین خواست از دادگر - کز ایدر درفش منوچهر شاه
سوی دژ فرستد همی با سپاه - سپهبد منوچهر بنواختشان
براندازه بر پایگه ساختشان - درفش درفشان چو آمد پدید
سپاه منوچهر صف بر کشید - بفرمود پس تا منوچهر شاه
نشست از بر تخت زر با کلاه - بفرمود پس تا منوچهر شاه
ببخشید یکسر همه با سپاه - پس اندر سپاه منوچهر شاه
دمان و دنان برگرفتند راه - منوچهر بنهاد تاج کیان
بزنار خونین ببستش میان - بگفتند تازی منوچهر شاه
شوم گرم و باشد زبان سپاه - منوچهر یک هفته با درد بود
دو چشمش پر آب و رخش زرد بود - بهشتم بیامد منوچهر شاه
بسر بر نهاد آن کیانی کلاه - همه پهلوانان روی زمین
منوچهر را خواندند آفرین - منوچهر فرمود تا برنشست
مر آن پاکدل گرد خسروپرست - منوچهر برگاه بنشست شاد
کلاه بزرگی به سر برنهاد - وزان پس منوچهر عهدی نوشت
سراسر ستایش بسان بهشت - بدان آگهی شد منوچهر شاد
بسی از جهان آفرین کرد یاد - درفش منوچهر چون دید سام
پیاده شد از باره بگذارد گام - منوچهر اگر بشنود داستان
نباشد برین کار همداستان - شود رام گویی منوچهر شاه
جوانی گمانی برد یا گناه - منوچهر هم رای سام سوار
نپردازد از ره بدین مایه کار - اگر سام یل با منوچهر شاه
بیابند بر ما یکی دستگاه - بیامد سپهدار سام سترگ
به نزد منوچهر شاه بزرگ - نهادند خوان و گرفتند جام
نخست از منوچهر بردند نام - سوی بارگاه منوچهر شاه
به فرمان او برگرفتند راه - منوچهر چون یافت زو آگهی
بیاراست دیهیم شاهنشهی - منوچهر برخاست از تخت عاج
ز یاقوت رخشنده بر سرش تاج - خداوند کیوان و خورشید و ماه
وزو آفرین بر منوچهر شاه - به نزد منوچهر شد زال زر
چنان شد که گفتی برآورده پر - بیامد به شبگیر بسته کمر
به پیش منوچهر پیروزگر - منوچهر منشور آن شهر بر
مرا داد و گفتا همی دار و خوار - منوچهر را سال شد بر دو شست
ز گیتی همی بار رفتن ببست - به تخت منوچهر بر بار داد
بخواند انجمن را و دینار داد - کنون از خداوند خورشید و ماه
ثنا بر روان منوچهر شاه - اگر دختری از منوچهر شاه
بران تخت زرین شدی با کلاه - ز گرد فریدون و هوشنگ شاه
همان از منوچهر زیبای گاه - ز کار منوچهر و از لشکرش
ز گردان و سالار و از کشورش - منوچهر از ایران اگر کم شدست
سپهدار چون سام نیرم شدست - منوچهر از آن جایگه جنگجوی
به کینه سوی تور بنهاد روی - پس آنگه ز مرگ منوچهر شاه
بشد آگهی تا به توران سپاه - ز گاه خجسته منوچهر باز
از امروز بودم تن اندر گداز - شد آن یادگار منوچهر شاه
تهی ماند ایران ز تخت و کلاه - گر این کینه از ایرج آمد پدید
منوچهر سرتاسر آن کین کشید - منوچهر کردی بدین پیشدست
نکردی برین بر دل خویش پست - منوچهر شد زین جهان فراخ
ازو ماند ایدر بسی گنج و کاخ - همان از منوچهر و از کیقباد
که مازندران را نکردند یاد - همان از منوچهر شاه بزرگ
چه آمد به سلم و به تور سترگ - تو گفتی منوچهر بر تخت عاج
نشستست بر سر ز پیروزه تاج - نبیره منوچهر شاه دلیر
که گیتی به تیغ اندر آورد زیر - منوچهر کرد آن ز ترکان تهی
یکی خوب جایست با فرهی - ز هنگام رزم منوچهر باز
نبد دست ایران بتوران دراز - منوچهر آرش نگهدارشان
گه نام جستن سپهدارشان - بدست منوچهرشان جای کرد
سر تخمه را لشکر آرای کرد - ز گاه منوچهر تا کیقباد
دل شهریاران بدو بود شاد - پس از روزگار منوچهر باز
نیامد چو تو نیز گردنفراز - منوچهر با سلم و تور سترگ
بیاورد ز آمل سپاهی بزرگ - گر این کین ایرج به دست از نخست
منوچهر کرد آن به مردی درست - بدو گفت بهرام کان گاه شاه
منوچهر بد با کلاه و سپاه - که خاک منوچهر گاه منست
سر تخت نوذر کلاه منست - چو ایرج بشد زو بماند این سه چیز
همان شاد بد زو منوچهر نیز - منوچهر زان تخمهی آمد پدید
شد آن بند بد را سراسر کلید