«اردوان» در غزلستان
- فردوسی
- «اردوان» در شاهنامه فردوسی
- چو زو بگذری نامدار اردوان
خردمند و با رای و روشن‌روان - ورا خواندند اردوان بزرگ
که از میش بگسست چنگال گرگ - بدو گفت کاین نامه‌ی اردوان
بخوان و نگه‌کن به روشن روان - بیاورد و بنهاد پیش جوان
جوان شد پرستنده‌ی اردوان - ز پیش نیا کودک نیک پی
به درگاه شاه اردوان شد بری - پس آگاهی آمد سوی اردوان
ز فرهنگ وز دانش آن جوان - یکی نامه بنوشت پس اردوان
سوی بابک نامور پهلوان - فرستاد نزدیک شاه اردوان
فرستاده‌ی بابک پهلوان - که ما را چه پیش آمد از اردوان
که درد تنش باد و رنج روان - بدید اردوان و پسند آمدش
جوانمرد را سودمند آمدش - همه یاد کرد آن کجا رفته بود
کجا اردوان از چه آشفته بود - همی راند با اردوان اردشیر
جوانمرد را شاه بد دلپذیر - که این کم خرد نورسیده جوان
چو رفتی به نخچیر با اردوان - پسر بود شاه اردوان را چهار
ازان هر یکی چون یکی شهریار - جوان را به مهر اردوان پیش خواند
ز بابک سخنها فراوان براند - بیامد هم اندر زمان اردوان
بدید آن گشاد و بر آن جوان - ابا نامداران بیامد جوان
به جایی که فرموده بود اردوان - پر از خشم شد زان جوان اردوان
یکی بانگ برزد به مرد جوان - دلارام گنجور شاه اردوان
که از من بود شاد و روشن‌روان - چو آگاهی آمد سوی اردوان
پر از غم شد و تیره گشتش روان - دل از لشکر اردوان برگرفت
وزان آگهی رای دیگر گرفت - ازان پس چنان بد که شاه اردوان
ز اخترشناسان روشن‌روان - یکی کاخ بود اردوان را بلند
به کاخ اندرون بنده‌یی ارجمند - چهارم بشد مرد روشن‌روان
که بگشاید آن راز با اردوان - بر اردوان همچو دستور بود
بران خواسته نیز گنجور بود - چو دریا برآشفت مرد جوان
که یک روز نشکیبی از اردوان - کنیزک بگفت آنچ روشن‌روان
همی گفت با نامدار اردوان - همی بود تا شب برآمد ز کوه
بخفت اردوان جای شد بی‌گروه - همی تاختند از پس اردشیر
به پیش اندرون اردوان و وزیر - پس‌اندر چو باد دمان اردوان
همی تاخت با رنج و تیره‌روان - چنین گفت با اردوان کدخدای
کز ایدر مگر بازگردی به جای - چنان بد که بی‌ماه روی اردوان
نبودی شب و روز روشن‌روان - چو بشنید زو اردوان این سخن
بدانست کواز او شد کهن - به دستور گفت آن زمان اردوان
که این غرم باری چرا شد دوان - فرود آمد آن جایگه اردوان
بخورد و برآسود و آمد دوان - ازان پس کنی رزم با اردوان
که اختر جوانست و خسرو جوان - خبر شد بر بهمن اردوان
دلش گشت پردرد و تیره‌روان - چو من باشم از تخم اسفندیار
به مرز اندرون اردوان شهریار - چنان سیر سر گشتم از اردوان
که از پیرزن گشت مرد جوان - چو شد لشکرش چون دلاور پلنگ
سوی بهمن اردوان شد به جنگ - گریزان بشد بهمن اردوان
تنش خسته‌ی تیر و تیره‌روان - چو آگاهی آمد سوی اردوان
دلش گشت پربیم و تیره‌روان - چنین است کردار این چرخ پیر
چه با اردوان و چه با اردشیر - بترسید زان لشکر اردوان
شدند اندرین یک سخن هم‌زبان - برفت از میان بزرگان سباک
تن اردوان را ز خون کرد پاک - که این کار بر اردوان ایزدیست
بدین لشکر اکنون بباید گریست - به دست آیدت افسر و تاج و گنج
کجا اردوان گرد کرد آن به رنج - گرفتار شد در میان اردوان
بداد از پی تاج شیرین روان - به پیش جهانجوی بردش اسیر
ز دور اردوان را بدید اردشیر - فرود آمد از باره شاه اردوان
تنش خسته‌ی تیر و تیره‌روان - سوی دختر اردوان شد ز راه
دوان ماه چهره بشد نزد شاه - بفرمود کز دختر اردوان
چنان کن که هرگز نبیند روان - بدانگه که شاه اردوان را بکشت
ز خون وی آورد گیتی به مشت - که بنوشت بیدادی اردوان
ز داد وی آبادتر شد جهان - پسر زاد پس دختر اردوان
یکی خسروآیین و روشن‌روان - سپردی مرا دختر اردوان
که تا بازخواهی تن بی‌روان - بفرمود تا دختر اردوان
به ایوان شود شاد و روشن‌روان - نه چون اردشیر اردوان را بکشت
بنیرو شد و تختش آمد بمشت - نخستین سخن گویم از اردوان
ازان نامداران روشن روان